Początki normalizacji sięgają V p.n.e. i wywodzą się z prób ustalenia pierwszych jednostek miar, jednakże nowoczesna normalizacja datuje się od XX w.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Początki normalizacji sięgają V p.n.e. i wywodzą się z prób ustalenia pierwszych jednostek miar, jednakże nowoczesna normalizacja datuje się od XX w."

Edyta Kaczor
5 lat temu
Przeglądów:

1 Wykład 3. NORMALIZACJA W DZIAŁANIACH PROJAKOŚCIOWYCH 1

2 1. Geneza i cele normalizacji: Normalizacją nazywamy opracowanie i wprowadzenie obowiązujących przepisów (norm) w zakresie optymal- nego uporządkowania przebiegu działalności i rozwiązywania problemów w określonej dziedzinie nauki, techniki i gospodarki. Normy, obejmujące np. ustalenia dotyczące postulo- wanej jakości, mogą występować m. in. jako: obligatoryjne obowiązujące z mocy prawa, fakultatywne obowiązujące w następstwie zawartej umowy. zharmonizowane normy tego samego przedmiotu zatwierdzone przez różne jednostki normalizacyjne, zakładowe zatwierdzone i obowiązujące przez władze danej organizacji. Początki normalizacji sięgają V p.n.e. i wywodzą się z prób ustalenia pierwszych jednostek miar, jednakże nowoczesna normalizacja datuje się od XX w. 2

3 W 1901 r. powstał pierwszy Komitet Standaryzacji w Wielkiej Brytanii. W kolejnych latach powstawały one w następnych krajach, a w 1924 r. powstał Polski Komitet Normali- zacyjny (PKN). W 1926 r. utworzono w Szwajcarii Międzynarodową Federację Stowarzyszeń Normalizacyjnych (International Standard Association ISA). W 1946 r. ISA została przekształcona w Międzynaro- dową Organizację Normalizacyjną (International Organization of Standardization ISO) W Polsce zagadnienia normalizacji reguluje ustawa o normalizacji z (obowiązuje od r.), nowelizowana w kolejnych latach. Polska Norma jest normą krajową, przyjętą w drodze konsensu i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną, powszechnie dostępną, oznaczoną na zasadzie wyłączności symbolem PN. 3

4 Polskie Normy wydawane przez PKN można podzielić na następujące rodzaje: normy podstawowe, które obejmują ogólne postanowienia dotyczące określonej dziedziny, normy terminologiczne obejmujące definicje terminów wraz z objaśnieniami, normy badań, w których zawarte są metody prowadzenia określonych badań, normy wyrobu lub usługi określające wymagania odnośnie konkretnego rodzaju wyrobu lub usługi, normy procesu opisujące wymagania, które zapewnić mają funkcjonalność procesu, normy interfejsu, które określają wymagania odnośnie kompatybilności wyrobów w miejscach ich łączenia, normy danych, które zawierają wykazy cech, właściwości, które powinny zostać sparametry- zowane w celu określenia wyrobu lub usługi. 4

5 W ustawie o normalizacji jej cele określono jako: racjonalizacja produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych, zapewnienie ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy, poprawa funkcjonalności, kompatybilności i zamienności wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich różnorodności, zapewnienie jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług, usuwanie barier technicznych w handlu i zapobieganie ich powstawaniu; działanie na rzecz uwzględnienia interesów krajowych w normalizacji europejskiej imiędzynarodowej, ułatwienie porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania. 5

6 2. Zasady działań normalizacyjnych: W ustawie o normalizacji zasady stanowienia norm określono następująco: jawność i powszechność dostępu, uwzględnianie interesu publicznego, dobrowolność uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm, zapewnienie możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych w procesie opracowywania norm, konsensus jako podstawa procesu uzgadniania treści norm, niezależność od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów przy ich stosowaniu, jednolitość i spójność postanowień, wykorzystywanie sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki, zgodność z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej. 6

7 3. Instytucje normalizacyjne: Różne instytucje normalizacyjne ze względu na zakres i obszar oddziaływania: 1. Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) kierowany przez Prezesa i Radę Normalizacyjną: określa stan i kierunki rozwoju normalizacji; organizuje i nadzoruje działania związane z opra- cowaniem, zatwierdzaniem i rozpowszechnie- niem norm krajowych, prowadzi działalność z tego zakresu. 2. Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN)- od 1974 r.: integruje działalność narodowych komitetów normalizacyjnych, koordynuje opracowywanie wspólnych norm we wszystkich dziedzinach, z wyjątkiem elektrotech- niki i elektroniki oraz tele i radiokomunikacji; 7

8 instytucje normalizacyjne cd. 3. Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej (CENELEC) od 1973 r. : opracowuje dobrowolne standardy elektrotech- niczne, które pomagają rozwijać europejski wspólny rynek; sprzyja ich wdrożeniu; 4. Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych. (ETSI): skupia producentów infrastruktury telekomuni- kacyjnej, operatorów sieci, dostawców usług itp., opracowuje standardy telekomunikacyjne i sprzyja ich wdrożenie. 5. Na szczeblu międzynarodowym działają podobne instytucje, jak w UE. 8

9 4. Działania normalizacyjne na rzecz jakości: Działania normalizacyjne na rzecz jakości obejmują wszystkie obszary działalności organizacji, a głównie: procesy wytwarzania,przetwarzania, przetwarzania,dostarczania itp., bezpieczeństwo i higienę pracy, ochronę środowiska, sposób prowadzenia badań i projektowania. Normatywne zarządzanie jakością jest skoordynowa- niem działań dotyczących kierowania operacyjnego organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do jakości, obejmując: politykę jakości, cele jakości, planowanie jakości, sterowanie jakością, zapewnienie jakości, doskonalenie jakości. 9

10 Działania te oparte są na normach: krajowych, europejskich, międzynarodowych, zwłaszcza ISO i HACCP, zharmonizowanych. Normy pozwalają upowszechniać osiągnięcia nauki i techniki oraz najlepsze praktyki organizacyjne. W związku z tym normy zmieniają się wraz z osiągnięciami nauki i procesami rozwojowymi. W niektórych organizacjach działania i nakłady normalizacyjne mogą wynikać w całości z wymogów prawa. Polska Norma może być wprowadzeniem normy europejskiej lub międzynarodowej. 10

11 Rozwój norm wspomaga działania projakościowe, rozszerzając je na różne dziedziny działalności. Główne efekty działań normalizacyjnych: usprawnienie procesów i działań, poprawa jakości produktów, ograniczenie napraw gwarancyjnych itp., usprawnienie przepływu informacji w organizacji, spełnienie wymagań w zakresie jakości itp, poprawa wizerunku organizacji. W rezultacie właściwie prowadzona działalność normalizacyjna pozwala uzyskać dodatkowe korzyści finansowe, przewyższające nakłady na te cele. 11

12 5. Wymagania prawne dotyczące jakości: Wymagania prawne dotyczące jakości w krajach UE wynikają głownie z realizacji polityki konsumenckiej, obejmującej prawo konsumenta do ochrony jego życia i zdrowia oraz interesów ekonomicznych. I tak dyrektywa odpowiedzialności za produkt wadliwy (85/374/EEC z ) określa, że producent tj. wytwórca gotowego wyrobu lub jego elementu (bądź dostawca, importer itp.) ponosi odpowiedzialność za: szkody spowodowane wadą wyrobu, zaprojektowanie i wyprodukowanie wyrobu zgodnie z wymaganiami oraz przeprowadzenie oceny zgodności w tym zakresie, Producent nie ponosi odpowiedzialności, gdy: nie wprowadził do obrotu produktu i nie był on produkowany na sprzedaż, stan wiedzy w czasie wprowadzania produktu do obrotu nie pozwalał na wykrycie wady. 12

13 Z kolei dyrektywa ogólnego bezpieczeństwa wyrobów (92/59/EEC z ) określa, że producenci mają obowiązek wprowadzać na rynek: jedynie wyroby bezpieczne, gwarantujące wysoki po- ziom ochrony w zakresie zdrowia ibezpieczeństwa, dostarczenia konsumentowi odpowiednich informacji, umożliwiających ocenę ryzyka, wynikającego z użytkowania produktu oraz przedsięwzięcia odpowiednich środków ostrozności, zbierania informacji o możliwym ryzyku związanym z ich produktami oraz do podejmowania odpowiednich działań w celu ich uniknięcia (łącznie z wyco- faniem produktu). Ocena taka obejmuje: cechy produktu skład, opakowanie, instrukcja itp., wygląd produktu i jego oznakowanie, oddziaływanie na inne produkty, kategorie konsumentów narażone na niebezpie- czeństwo. 13

14 W systemie legislacyjnym UE funkcjonują od 1985 r. dyrektywy tzw. Nowego Podejścia, które określają: podstawowe wymagania w dziedzinie bezpieczeń- stwa, zdrowia, ochrony środowiska i ochrony konsumenta, uszczegóławiane w zharmonizowanych normach europejskich przez europejskie organiza- cje normalizacyjne, warunki spełnienia tych wymagań, określenie zasad zarządzania normami zharmoni- zowanymi, sporządzania zasad dokumentacji i umieszczenia na wyrobie oznaczenia CE. Normy europejskiej powinny być wprowadzone w krajach członkowskich w ciągu 6 miesięcy od opublikowania bez żadnych zmian. W Polsce prawo w zakresie normalizacji jest dosko- nalone od 1990 r. 14

15 Dziękuję za uwagę... 15

Podobne dokumenty

Normy a prawo. Dr inż. Grażyna Ożarek. UKSW, Warszawa, Listopad 2015 mgr Artur Staśkiewicz

Normy a prawo. Dr inż. Grażyna Ożarek. UKSW, Warszawa, Listopad 2015 mgr Artur Staśkiewicz Normy a prawo Dr inż. Grażyna Ożarek UKSW, Warszawa, Listopad 2015 mgr Artur Staśkiewicz Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków