DROGA KRAJOWA NR 4 MACHOWA - PILZNO...

Transkrypt

1 SPIS TRECI: 1. CZ OGÓLNA Podstawy i uwarunkowania prawne opracowania Opis obszaru objtego zakresem Programu Naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku wraz z zakresem naruszenia Podstawowe kierunki i zakres działa niezbdnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku Termin realizacji Programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zada Koszty realizacji Programu w tym koszty realizacji poszczególnych zada ródła finansowania Programu Rodzaje informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i udokumentowania realizacji Programu Ograniczenia i obowizki wynikajce z realizacji Programu Uzasadnienie zakresu Programu ochrony rodowiska przed hałasem Spis tabel i rysunków DROGA KRAJOWA NR 4 MACHOWA - PILZNO Cz opisowa Uzasadnienie zakresu okrelonych w Programie zagadnie Spis tabel i rysunków DROGA KRAJOWA NR 4 NA ODCINKU KLCZANY - RZESZÓW Cz opisowa Uzasadnienie zakresu okrelonych w Programie zagadnie Spis tabel i rysunków DROGA KRAJOWA NR 4 NA ODCINKU RZESZÓW - ŁACUT Cz opisowa Uzasadnienie zakresu okrelonych w Programie zagadnie Spis tabel i rysunków DROGA KRAJOWA NR 4 - PRZEJCIE PRZEZ PRZEWORSK Cz opisowa Uzasadnienie zakresu okrelonych w Programie zagadnie Spis tabel i rysunków DROGA KRAJOWA NR 28 OBWODNICA JASŁA Cz opisowa Uzasadnienie zakresu okrelonych w Programie zagadnie Spis tabel i rysunków DROGA KRAJOWA NR 28 PRZEJCIE PRZEZ SANOK Cz opisowa Uzasadnienie zakresu okrelonych w Programie zagadnie Spis tabel i rysunków STRESZCZENIE NIESPECJALISTYCZNE WYJANIENIE SKRÓTÓW UYTYCH W OPRACOWANIU LITERATURA ZAŁCZNIK NR 1. NOWE DOSTPNE TECHNIKI I TECHNOLOGIE W ZAKRESIE OGRANICZANIA HAŁASU

2 1. CZ OGÓLNA 1.1. Podstawy i uwarunkowania prawne opracowania Podstawy realizacji Programu Obowizek opracowania Programu ochrony rodowiska przed hałasem dla obszarów połoonych w pobliu głównych dróg w województwie podkarpackim o obcieniu ruchem powyej 6 milionów pojazdów rocznie wynika z zapisów nastpujcych aktów prawnych o charakterze podstawowym: dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i kontroli hałasu w rodowisku [7], ustawy Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póniejszymi zmianami) [1] wraz z rozporzdzeniami wykonawczymi, rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 14 padziernika 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga, jakim powinien odpowiada program ochrony rodowiska przed hałasem (Dz. U. nr 179, poz. 1498) [2]. Dodatkowo, niniejszy Program został wykonany z uwzgldnieniem m.in. nastpujcych opracowa i dokumentów: map akustycznych dla dróg krajowych o nateniu ruchu przekraczajcym pojazdów na dob z terenu woj. podkarpackiego [8] [13], programów ochrony rodowiska i planów gospodarki odpadami dla województwa oraz powiatów i gmin, na terenach których zlokalizowane s analizowane odcinki dróg, studiów uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, na terenach których zlokalizowane s analizowane odcinki dróg, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin (i ich czci), na terenach których zlokalizowane s analizowane odcinki dróg. Wykonawc niniejszego Programu jest firma EKKOM Sp. z o.o. z siedzib w Krakowie Cel i zakres Programu Zakres opracowania obejmuje analiz obszarów stanowicych otoczenie odcinków dróg, na których przekroczone zostały dopuszczalne poziomy hałasu wyraone wskanikami L DWN oraz L N. Celem Programu jest okrelenie priorytetów działa oraz wskazanie niezbdnych zada dla ograniczenia poziomu hałasu do wartoci dopuszczalnych. W ramach niniejszego Programu przedstawiono zestaw zalece o charakterze rozwiza technicznych, jak i wskazano kierunki innych działa, których realizacja pozwoli na osignicie wyznaczonego celu w najwikszym, moliwym stopniu. Program ochrony rodowiska przed hałasem w województwie podkarpackim jest wykonywany po raz pierwszy i zgodnie z Prawem ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póniejszymi zmianami) [1]. Program ten bdzie ponowie wykonywany co pi lat, przy czym kolejne Programy bd równie odnosiły si do poprzednich opracowa i do zapisów w nich zawartych. Na Rys. 1 (str. 6) przedstawiono orientacyjn lokalizacj odcinków dróg krajowych objtych zakresem Programu ochrony rodowiska przed hałasem. 2

3 Podstawy prawne Programu Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póniejszymi zmianami) [1] Podstawowym aktem prawnym, z którego wynika konieczno sporzdzenia Programu ochrony rodowiska przed hałasem dla obszarów połoonych w pobliu głównych dróg w województwie podkarpackim o obcieniu ruchem powyej 6 milionów pojazdów rocznie jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póniejszymi zmianami) [1]. Zgodnie z zapisami art. 119 ust.1 dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy si programy ochrony rodowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Ustawa Prawo ochrony rodowiska [1] wskazuje, e Program ochrony rodowiska przed hałasem powinien by wykonany w terminie 1 roku od dnia przedstawienia mapy akustycznej przez podmiot zobowizany do jej sporzdzenia. Programy te powinny by aktualizowane co najmniej raz na 5 lat. W przypadku zaistnienia okolicznoci uzasadniajcych zmian programu ochrony rodowiska przed hałasem lub zmian harmonogramu realizacji poszczególnych zada programy mog by aktualizowane czciej. Prawo ochrony rodowiska reguluje równie kwestie zwizane z udziałem społeczestwa w postpowaniu, którego przedmiotem jest sporzdzenie programu ochrony rodowiska przed hałasem. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 padziernika 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga, jakim powinien odpowiada program ochrony przed hałasem (Dz. U. 179, poz. 1498) [2] Zgodnie z zapisami art. 119, ust. 3 ustawy Prawo Ochrony rodowiska [1] Minister właciwy do spraw rodowiska okrelił w drodze rozporzdzenia szczegółowe wymagania, jakim powinien odpowiada program ochrony rodowiska przed hałasem. Okrelono w nim, i kady program powinien si składa z czci: opisowej, wyszczególniajcej ograniczenia i obowizki wynikajce z realizacji programu, uzasadnienia zakresu zagadnie. Dla kadej z tych czci przywołany akt prawny [2] podaje szczegółowy zakres merytoryczny. Dodatkowo rozporzdzenie [2] podaje wytyczne do harmonogramu realizacji poszczególnych zada okrelonych w programie, które powinny zosta zrealizowane w celu poprawy stanu klimatu akustycznego na analizowanym terenie. Zgodnie z 7 pkt. 2 kolejno realizacji zada programu na terenach mieszkaniowych powinna by ustalona w oparciu o wskanik charakteryzujcy wielko przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz liczb mieszkaców na danym terenie (tzw. wskanik M). Zgodnie z rozporzdzeniem [2] ustala si go w nastpujcy sposób: M = 0.1m ( L 1) gdzie: M warto wskanika, L wielko przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu db, m liczba mieszkaców na terenie o przekroczonym poziomie dopuszczalnym. W pierwszej kolejnoci powinny by wykonane zadania na terenach, na których wskanik M osiga najwiksze wartoci. 3

4 Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalenia wartoci wskanika hałasu L DWN (Dz. U. nr 215, poz. 1414) [3] W rozporzdzeniu okrelono wzór według, którego wyznacza si warto wskanika L DWN. Zgodnie z zapisami rozporzdzenia: L 4 0.1( + 5) 8 0.1( + 10) D LW LN L DWN = 10lg gdzie: L DWN oznacza długookresowy redni poziom dwiku A wyraony w decybelach (db), wyznaczony w cigu wszystkich dób roku, z uwzgldnieniem pory dnia (rozumianej jako przedział czasu od godz. 6:00 do godz. 18:00), pory wieczoru (rozumianej jako przedział czasu od godz. 18:00 do godz. 22:00) oraz pory nocy (rozumianej jako przedział czasu od godz. 22:00 do godz.6:00), L D oznacza długookresowy redni poziom dwiku A wyraony w decybelach (db), wyznaczony w cigu wszystkich pór dnia w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 6:00 do godz. 18:00), L W oznacza długookresowy redni poziom dwiku A wyraony w decybelach (db), wyznaczony w cigu wszystkich pór wieczoru w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 18:00 do godz. 22:00), L N oznacza długookresowy redni poziom dwiku A wyraony w decybelach (db), wyznaczony w cigu wszystkich pór nocy w roku (rozumianych jako przedział czasu od godz. 22:00 do godz.6:00). Poziom dzienno - wieczorowo - nocny jest drugim obok wskanika L N, poziomem dwiku w odniesieniu, do którego wyznacza si przekroczenia wartoci dopuszczalnych w długookresowej polityce zarzdzania hałasem (m. in. przy sporzdzaniu map akustycznych i programów ochrony rodowiska przed hałasem). W przypadku analizowanych w ramach niniejszego Programu odcinków dróg krajowych, zasig oddziaływania hałasu był kadorazowo wikszy dla wskanika L DWN w porównaniu do wskanika L N. W zwizku z tym, w analizach wykonywanych w ramach opracowania opierano si tylko na wskaniku L DWN, jako decydujcym o zasigu oddziaływania hałasu o poziomie przekraczajcym wartoci dopuszczalne. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826) [4] Rozporzdzenie Ministra rodowiska [4] okrela dopuszczalne poziomy hałasu w rodowisku okrelone wskanikami L DWN, L N, L Aeq D i L Aeq N dla nastpujcych rodzajów terenów przeznaczonych: pod zabudow mieszkaniow, pod szpitale i domy opieki społecznej, pod budynki zwizane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodziey, na cele uzdrowiskowe, na cele rekreacyjno - wypoczynkowe, na cele mieszkaniowo - usługowe. Dopuszczalne poziomy hałasu okrelono z uwzgldnieniem rodzaju terenu lub działalnoci bdcej ródłem hałasu. Wraz z wartoci dopuszczaln poziomu hałasu w rodowisku okrelono równie dla kadego wskanika czas odniesienia. 4

5 Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnoszca si do oceny i zarzdzania poziomem hałasu w rodowisku [7] Dyrektywa Unii Europejskiej 2002/49/WE [7] nakłada na Pastwa Członkowskie Unii Europejskiej obowizek sporzdzania od dnia 18 lipca 2008 r. planów działa dla potrzeb zarzdzania problemami hałasu i skutkami oddziaływania hałasu dla: obszarów połoonych w pobliu głównych dróg o obcieniu ruchem powyej szeciu milionów przejazdów rocznie, głównych linii kolejowych o obcieniu ruchem powyej 60 tysicy przejazdów pocigów rocznie i głównych lotnisk, aglomeracji o liczbie mieszkaców powyej 250 tysicy. Plany, o których mowa, maj take słuy ochronie obszarów ciszy przed zwikszeniem hałasu. Minimalne wymagania jakie powinny spełnia plany działa okrelono w załczniku V Dyrektywy [7]. Przedstawiono w nim m.in. zestawienie elementów jakie powinien posiada plan działa oraz ogóln propozycj konkretnych działa jakie właciwe władze mog podejmowa w celu zmniejszenia oddziaływania hałasu Opis obszaru objtego zakresem Programu Niniejszy Program obejmuje swym zakresem tereny połoone w ssiedztwie najbardziej obcionych ruchem odcinków drogi krajowej nr 4 i 28, zlokalizowanych w województwie podkarpackim. Dyrektywa Unii Europejskiej 2002/49/WE [7] wskazuje równie konieczno analizy wpływu głównych lotnisk i odcinków linii kolejowych (o nateniu wikszym ni 60 tys. przejazdów na rok) na klimat akustyczny województwa. Według ww. dyrektywy, główne lotnisko oznacza cywilny port lotniczy wyznaczony przez pastwo członkowskie, na którym odbywa si ponad 50 tysicy przemieszcze rocznie (przez przemieszczenie rozumie si start lub ldowanie), z wyłczeniem przemieszcze dokonywanych wyłcznie w celach szkoleniowych na lekkich samolotach. Województwo podkarpackie dysponuje midzynarodowym Portem Lotniczym Rzeszów Jasionka, bdcym regionalnym portem lotniczym całego województwa podkarpackiego. Jednak ze wzgldu na to, i nie realizuje ponad 50 tysicy przemieszcze rocznie [17], w niniejszym Programie nie analizowano jego wpływu na klimat akustyczny województwa. Podobna sytuacja dotyczy take linii kolejowych połoonych w województwie podkarpackim. Ze wzgldu na to, i wymogiem dla wykonywania map akustycznych jest natenie ruchu wiksze ni 60 tys. przejazdów pocigów na rok (na danym odcinku), a aden odcinek linii kolejowej w województwie podkarpackim nie spełnia tego warunku, nie podlegaj one koniecznoci sporzdzania programu ochrony rodowiska przed hałasem. W 2007 r. (czas wykonywania pierwszej edycji map akustycznych w Polsce) jedynie na dwóch liniach kolejowych natenie ruchu pocigów było wiksze ni 60 tys. przejazdów na rok (Pruszcz Gdaski Pszczółki oraz Zawiercie Łazy). Tylko dla tych linii kolejowych zostały wykonane mapy akustyczne, które stanowi podstaw do wykonania Programu ochrony rodowiska przed hałasem. Województwo podkarpackie zajmuje powierzchni km 2 i zamieszkuje je tys. osób, gsto zaludnienia wynosi natomiast 118 osób/ km 2 (stan na 31 grudnia 2010 r.) [18]. Pod wzgldem administracyjnym województwo obejmuje 25 powiatów, w tym 4 grodzkie oraz 160 gmin. Województwo podkarpackie graniczy od wschodu z Ukrain, od południa ze Słowacj oraz z województwami: lubelskim, witokrzyskim i małopolskim. Stolic województwa jest miasto Rzeszów. Obszar województwa obejmuje rodkow cze Podkarpacia, zachodni cz Zewntrznych Karpat Zachodnich, wschodni cz Beskidów Wschodnich oraz zachodni skrawek Zewntrznych Karpat Wschodnich. 5

6 W województwie podkarpackim zlokalizowane s drogi krajowe nr 4, 9, 19, 28, 73, 77, 84. Dla szeciu odcinków dróg krajowych nr 4 i 28 opracowano niniejszy Program ochrony rodowiska przed hałasem. S to: odcinek drogi krajowej nr 4 Machowa Pilzno, odcinek drogi krajowej nr 4 Klczany Rzeszów, odcinek drogi krajowej nr 4 Rzeszów Łacut, odcinek drogi krajowej nr 4 Przeworsk (przejcie), odcinek drogi krajowej nr 28 Jasło (obwodnica), odcinek drogi krajowej nr 28 Sanok (przejcie). Szczegółowy opis obszarów graniczcych z ww. odcinkami został zawarty w czciach opisowych opracowanych dla kadego odcinka drogi osobno. Poniej na rys. 1 przedstawiono lokalizacj tych odcinków na tle województwa podkarpackiego. Rys. 1. Lokalizacja dróg krajowych zlokalizowanych w granicach administracyjnych województwa podkarpackiego objtych Programem ochrony rodowiska przed hałasem [16] 1.3. Naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku wraz z zakresem naruszenia Zgodnie z ustaw Prawo ochrony rodowiska [1], w celu wykonania Programów ochrony rodowiska przed hałasem dla obszarów połoonych w pobliu głównych dróg w województwie podkarpackim o obcieniu ruchem powyej 6 milionów pojazdów rocznie (tj. około poj./dob wg GPR 2005), sporzdzone zostały w roku 2007, na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie, mapy akustyczne dla dróg krajowych o nateniu ruchu powyej pojazdów na dob [8] [13], które s istotnym narzdziem wspomagajcym prowadzenie polityki ekologicznej na terenie województwa. Mapy te stanowi podstaw do opracowania programu działa ograniczajcych uciliwoci akustyczne. Umoliwiaj równie prawidłowe zarzdzanie infrastruktur komunikacyjn oraz wspomagaj przy podejmowaniu decyzji dotyczcych wykorzystania terenów pod cele 6

7 inwestycyjne. Dostarczaj one równie istotnej wiedzy na temat klimatu akustycznego otoczenia przedmiotowych dróg, poprzez ujcie poziomów emisji, imisji i wraliwoci akustycznej obszarów, jak równie poziomów przekrocze wartoci dopuszczalnych okrelonych wskanikami L DWN i L N. W tym kontekcie opracowane mapy akustyczne stanowi punkt wyjcia do dalszych prac i analiz, równie do prac prowadzonych w perspektywie najbliszej przyszłoci. Bazujc na przeprowadzonej analizie przedmiotowych Map akustycznych wykonanych w roku 2007, a zwłaszcza: dokonanej identyfikacji ródeł hałasu kształtujcych klimat akustyczny w otoczeniu analizowanych odcinków dróg, wykonanej analizy uwarunkowa akustycznych wynikajcych z ustale miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz dokumentów polityki ekologicznej gmin, powiatów i województwa, wykorzystanego zestawienia metod i wyników bada, w tym ustale dotyczcych liczby ludnoci zagroonej hałasem, wykonanej analizy przewidywanych trendów zmian stanu akustycznego rodowiska. W ramach niniejszego opracowania wskazano tereny o najwikszej wartoci narusze dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku wraz z podaniem zakresu ich naruszenia w odniesieniu do poszczególnych odcinków dróg objtych zakresem niniejszego Programu. Szczegółowe dane dotyczce narusze dopuszczalnych poziomów hałasu wraz z podaniem zakresu naruszenia przedstawiono dla kadego odcinka w formie tabelarycznej w kolejnych rozdziałach opracowania (2 7). Opracowane mapy akustyczne dla dróg krajowych o nateniu ruchu powyej pojazdów na dob [8] [13] stanowi wic podstaw do rozpoczcia procedury realizacji programu ochrony rodowiska przed hałasem. Punktem odniesienia dla Programu w zakresie ochrony przed hałasem jest przeprowadzona na podstawie wykonanych map identyfikacja terenów zagroonych hałasem na podstawie analizy rozkładów hałasu komunikacyjnego oraz wyznaczonej liczby ludnoci nim zagroonej Podstawowe kierunki i zakres działa niezbdnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku Ograniczenie poziomu dwiku do wartoci nie przekraczajcych poziomów dopuszczalnych okrelonych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska [4] w otoczeniu analizowanych odcinków dróg krajowych jest w wietle istniejcego poziomu natenia ruchu oraz lokalizacji tych odcinków w bezporednim ssiedztwie terenów podlegajcych ochronie akustycznej bardzo trudne, a w niektórych przypadkach wrcz nierealne. Zadaniem słub ochrony rodowiska oraz Zarzdcy sieci drogowej jest jednak podejmowanie wszelkich działa majcych na celu popraw klimatu akustycznego w ssiedztwie dróg w takim stopniu w jakim jest to tylko moliwe. W ramach opracowywania niniejszego Programu przeanalizowano wyniki oblicze akustycznych przedstawionych w opracowanych Mapach akustycznych [8] [13] oraz zaproponowano działania, których realizacja powinna doprowadzi do poprawy stanu akustycznego w otoczeniu problemowych odcinków dróg. Podzielono je na nastpujce grupy: I. Działania krótkookresowe (w ramach strategii krótkookresowej), stanowice podstawowy zakres niniejszego Programu ochrony rodowiska przed hałasem, II. Działania długookresowe (w ramach polityki długookresowej), których realizacja przewidywana jest w horyzoncie czasowym dłuszym ni czas obowizywania niniejszego Programu, 7

8 III. Działania zwizane z edukacj społeczn, które powinny by prowadzone w sposób cigły, zarówno w zakresie działa krótkookresowych (pkt I powyej), jak i długookresowych (pkt II powyej) Strategia krótkookresowa Strategia krótkookresowa stanowi faktyczny zakres niniejszego Programu. W jej ramach zawarte s działania, których celem jest poprawa klimatu akustycznego w tych miejscach, gdzie przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku s w chwili obecnej najwiksze oraz tam gdzie na oddziaływanie hałasu naraona jest najwiksza liczba osób. W celu wyselekcjonowania takich obszarów posłuono si okrelonym w rozporzdzeniu Ministra rodowiska [2] wskanikiem M (rozdział str. 3), którego wielko uzaleniona jest od dwóch wyej wymienionych parametrów. Zgodnie z powyszym rozporzdzeniem w pierwszej kolejnoci powinny by wykonane działania majce na celu redukcj poziomu dwiku na obszarach, dla których wskanik M posiada najwysz warto. W tym celu na potrzeby niniejszego opracowania wykonano analiz map akustycznych [8] [13] w ramach której opracowano rozkład wskanika M na terenach ssiadujcych z odcinkami dróg, bdcych przedmiotem niniejszego Programu. Na podstawie tej analizy kademu odcinkowi nadano odpowiednie priorytety w zalenoci od wielkoci wskanika M oraz wielkoci przekrocze poziomu hałasu. Priorytety te okrelaj, na których z analizowanych odcinków działania majce na celu popraw stanu klimatu akustycznego powinny zosta wykonane w pierwszej kolejnoci. Na potrzeby niniejszego Programu dokonano podziału wskanika M na cztery grupy, o przyjtym zakresie jego wartoci dla danej grupy. Dla kadej z nich przypisano priorytet, z jakim powinny by podjte działania majce na celu ograniczenie poziomu hałasu. Podział ten przedstawiono poniej w tabl. 1. Tabl. 1. Zestawienie priorytetów z jakim powinny by podjte działania majce na celu ograniczenie poziomu hałasu w stosunku do wartoci wskanika M Priorytet działa Warto wskanika M Bardzo wysoki powyej 100 Od Wysoki redni Niski 1 10 W ramach priorytetu bardzo wysokiego znalazły si tereny połoone w ssiedztwie odcinków dróg krajowych o długoci ponad 6 km. Na obszarach ssiadujcych z nimi naley w pierwszej kolejnoci podj działania, które bd miały na celu redukcj poziomu hałasu. Poniej na rys. 2 przedstawiono długo odcinków dróg analizowanych w ramach niniejszego Programu przyporzdkowanych do poszczególnych priorytetów działa. Do 8

9 Rys. 2. Zestawienie długoci odcinków dróg analizowanych w ramach Programu ochrony rodowiska przed hałasem, dla których wskanik M przyjmuje wartoci wiksze od 0 Dodatkowo najwyszy priorytet działa majcych na celu ograniczenie poziomu hałasu zaproponowano dla odcinków dróg, w ssiedztwie których zlokalizowane s takie budynki podlegajce ochronie akustycznej jak: szpitale, szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej itp. Zgodnie z takim tokiem postpowania budynki te zostan objte działaniami majcymi na celu popraw klimatu akustycznego w ich ssiedztwie, w pierwszej kolejnoci. Orientacyjn lokalizacj odcinków w podziale na poszczególne priorytety przedstawiono osobno dla kadego analizowanego cigu w załczniku graficznym opracowania. W ramach strategii krótkookresowej zakłada si spełnienie nastpujcego celu kierunkowego niniejszego Programu: Ograniczenie zasigu uciliwoci akustycznych dla tzw. gorcych punktów reprezentowanych w niniejszym Programie w postaci odcinków dróg o bardzo wysokim priorytecie w moliwie najefektywniejszy sposób. Dla osignicia powyszego celu zakłada si realizacj w perspektywie strategii krótkookresowej nastpujce działania: konsekwentna realizacja planów inwestycyjnych GDDKiA (Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad), polegajcych m.in. na budowie autostrady A4 oraz obwodnic miejskich, przy czym naley przyj jako zasad wykonanie skutecznych zabezpiecze akustycznych nowych odcinków dróg, niedopuszczenie moliwoci powstawania nowych terenów podlegajcych ochronie akustycznej w ich ssiedztwie (wskazanie dla prowadzonej polityki planowania przestrzennego) oraz przeprowadzenie remontu nawierzchni dotychczasowych odcinków dróg krajowych zastpowanych obwodnicami wraz z wprowadzeniem (w uzasadnionych przypadkach) elementów trwałego uspokojenia ruchu, konsekwentna realizacja zapisów opracowa rodowiskowych (m.in. raportów oddziaływania na rodowisko, analiz porealizacyjnych, przegldów ekologicznych), które bd wykonane dla przebudowanych do chwili obecnej (np. dla drogi krajowej nr 4 na odcinku Machowa Łacut) i przebudowywanych w przyszłoci odcinków dróg - wykonanie niezbdnych działa, majcych na celu popraw klimatu akustycznego na terenach podlegajcych ochronie akustycznej. Powysze działania i ich prognozowane skutki przedstawiono szczegółowo dla kadego analizowanego odcinka drogi w kolejnych rozdziałach opracowania (2 7). 9

10 Polityka długookresowa W ramach działa realizowanych w zakresie polityki długookresowej naley zwróci szczególn uwag na potrzeb budowy kolejnych obwodnic miast, w szczególnoci obwodnicy Przeworska i Sanoka. Realizacja tych inwestycji spowoduje przejcie przez nowoprojektowane drogi czci ruchu samochodowego (szczególnie o charakterze tranzytowym) z istniejcych odcinków dróg zlokalizowanych w centrum tych miast oraz w obszarach intensywnej zabudowy mieszkalnej. Spowoduje to popraw stanu klimatu akustycznego na terenach ssiadujcych z istniejcymi drogami. Istotnym jest, aby nowe inwestycje drogowe nie pogarszały stanu klimatu akustycznego na terenach podlegajcych ochronie przeciwdwikowej. W przypadku budowy obwodnic, które na pewno spowoduj spadek natenia ruchu, a co za tym popraw klimatu akustycznego na odcinkach dróg, które bd nimi zastpione, naley pamita o prawidłowym zabezpieczeniu terenów, które bd zlokalizowane w bliskim ssiedztwie nowych odcinków dróg. Na terenach tych nastpi pogorszenie warunków akustycznych w zwizku z oddziaływaniem ruchu pojazdów. Naley zatem, dla terenów podlegajcych ochronie akustycznej, zlokalizowanych w ssiedztwie obwodnic, zaprojektowa i wykona odpowiednie zabezpieczenia przeciwdwikowe. Kolejnym elementem polityki długookresowej jest konieczno spełniania prawa w zakresie ochrony przed hałasem w przypadku nowych inwestycji. Planowanie nowych odcinków dróg (w tym równie obwodnic) powinno by realizowane w taki sposób, aby przebiegały one (o ile tylko jest to moliwe) po terenach nie podlegajcych ochronie akustycznej w jak najwikszej odległoci od budynków mieszkalnych lub przy wykorzystaniu takich rozwiza technicznych, które nie bd wpływały na pogarszanie klimatu akustycznego w otoczeniu dróg. W przypadku braku moliwoci spełnienia tego warunku, tereny podlegajce ochronie akustycznej powinny by zabezpieczone przed oddziaływaniem ruchu pojazdów przez zastosowanie odpowiednich urzdze przeciwdwikowych. Jeeli natomiast ich zastosowanie jest niemoliwe np. z uwagi na bezpieczestwo ruchu drogowego, powinno si dy do zmiany funkcji lub wykupu przez Zarzdc drogi terenów, których nie mona zabezpieczy przed działaniem hałasu o poziomie wikszym ni dopuszczalny. Naley zaznaczy, e wykupy nieruchomoci s praktykowane tylko i wyłcznie na wniosek strony po decyzji sdu. Jednym z najwaniejszych aspektów polityki długookresowej jest właciwe planowanie przestrzenne w ssiedztwie dróg. Nie naley zezwala na powstawanie nowych terenów podlegajcych ochronie akustycznej w strefie oddziaływania hałasu o poziomie przekraczajcym wartoci dopuszczalne. Właciwe pod wzgldem akustycznym planowanie przestrzenne powinno si równie charakteryzowa lokalizowaniem nowych odcinków dróg na terenach nie objtych ochron akustyczn, o czym wspomniano ju wczeniej. W ramach strategii długoterminowej zawieraj si równie techniczne działania majce na celu popraw klimatu akustycznego w ssiedztwie dróg krajowych objtych zakresem Programu, które miałyby by realizowane w ramach kolejnych Programów ochrony rodowiska przed hałasem. W zakresie tego elementu polityki długookresowej naley na etapie kolejnego Programu ponownie przeanalizowa stan klimatu akustycznego i w przypadku koniecznoci podj działania naprawcze, dla terenów którym w ramach niniejszego opracowania przypisano priorytet wysoki, redni i niski. Moliwe jest natomiast nakładanie na Zarzdc dróg (w ramach przegldów ekologicznych lub analiz porealizacyjnych) obowizku tworzenia obszarów ograniczonego uytkowania w przypadku braku moliwoci zastosowania innych form ochrony akustycznej dla odcinków dróg posiadajcych co najmniej niski priorytet. W ramach strategii długoterminowej zawiera si równie ocena niniejszego Programu ochrony rodowiska przed hałasem oraz realizacja zmian wynikajcych ze zmiany stanu 10

11 akustycznego w ssiedztwie analizowanych odcinków dróg w czasie obowizywania niniejszego Programu Edukacja społeczna Prowadzenie systematycznych i skoordynowanych działa edukacyjnych skierowanych przede wszystkim do kierowców, korzystajcych z indywidualnych rodków transportu moe w realiach niniejszego Programu przynie bardzo wymierny efekt. W ramach edukacji ekologicznej społeczestwa naley przede wszystkim realizowa nastpujce działania: Promocja komunikacji zbiorowej, która jest alternatyw form podróy dla osób korzystajcych z samochodów, które w chwili obecnej poruszaj si np. na odcinkach drogi krajowej nr 4 Klczany Rzeszów czy Rzeszów Łacut (jak i równie pozostałych odcinków dróg), Promocja i edukacja w zakresie proekologicznego korzystania z samochodów na odcinkach stanowicych dojazd do Rzeszowa: a) Carpooling (jazda z ssiadem), b) Eco-driving (ekojazda), styl jazdy. Promocja pojazdów cichych (np. z napdem hybrydowym i elektrycznym), W ramach edukacji ekologicznej naley równie zwróci uwag na: Promocj właciwego planowania przestrzennego uwzgldniajcego zagroenia hałasem, w tym m.in. strefowanie funkcji zabudowy i ograniczenie moliwoci obudowy nowych odcinków dróg terenami wraliwymi akustycznie (w tym m.in. o funkcji mieszkaniowej, rekreacyjnej, edukacyjnej czy zwizanymi z ochron zdrowia), Promocj innych metod ochrony przed hałasem ni ekrany akustyczne (np. ograniczenie prdkoci, zapewnienie płynnoci ruchu). Działania te powinny by skoordynowane i finansowane przede wszystkim ze rodków Zarzdcy dróg Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad jak i jednostek samorzdów terytorialnych oraz organizacji pozarzdowych, których statut okrela prowadzenie działa edukacyjnych w zakresie ochrony rodowiska. Dodatkowo rodki na edukacj społeczestwa w zakresie oddziaływania hałasu mona pozyskiwa poprzez programy finansowe UE oraz z pomoc sponsorów i mediów. Efekty działa zwizanych z edukacj społeczestwa s w chwili obecnej bardzo trudne do oszacowania, jednak przy systematycznym i skoordynowanym działaniu mog one by znaczce Termin realizacji Programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zada W ramach niniejszego Programu ochrony rodowiska przed hałasem zaproponowano trzy główne rodzaje działa: I. Działania krótkookresowe, stanowice faktyczny zakres niniejszego Programu ochrony rodowiska przed hałasem. II. Działania długookresowe, których realizacja przewidywana jest w okresie obowizywania niniejszego i kolejnych Programów ochrony rodowiska przed hałasem, III. Działania zwizane z edukacj społeczn/ Terminy realizacji działa zawartych w ramach edukacji społecznej oraz polityki długookresowej s dłusze od czasu obowizywania niniejszego Programu. Edukacja społeczestwa powinna by konsekwentna i cigła - tylko wtedy moe przynie wymierne i oczekiwane korzyci. Działania okrelone w strategii długoterminowej powinny by natomiast realizowane w czasie obowizywania niniejszego i kolejnych Programów ochrony rodowiska przed hałasem po ich wczeniejszej aktualizacji. 11

12 Działania zawarte w ramach strategii krótkookresowej powinny by zrealizowane w czasie trwania niniejszego Programu ochrony rodowiska przed hałasem, czyli do koca 2013 r. Realizacja niektórych z nich jest cile powizana z wykonaniem przez Zarzdc dróg dodatkowych opracowa wynikajcych m.in. z ustawy Prawo Ochrony rodowiska [1] (np. analiz porealizacyjnych czy przegldów ekologicznych). Terminy realizacji działa zawierajcych si w strategii krótkookresowej w przyporzdkowaniu do konkretnych odcinków przedstawiono w kolejnych rozdziałach (2 7) oraz poniej w tabl. 2, gdzie szczegółowo opisano kade z nich wraz z podaniem terminu realizacji (harmonogramu Programu). Tabl. 2. Harmonogram działa naprawczych, które bd realizowane przez Generaln Dyrekcj Dróg Krajowych i Autostrad wraz z orientacyjnymi kosztami Nazwa odcinka drogi Droga krajowa nr 4 na odcinku Machowa - Pilzno Droga krajowa nr 4 na odcinku Klczany - Rzeszów Droga krajowa nr 4 na odcinku Rzeszów - Łacut Droga krajowa nr 4 na odcinku przejcie przez Przeworsk Droga krajowa nr 28 na odcinku obwodnicy Jasła Droga krajowa nr 28 na odcinku przejcie przez Sanok Opis działania Budowa Autostrady A4 Tarnów - Rzeszów, na odcinku Tarnów (W. Krzy) - W. Dbica Pustynia Budowa ekranów akustycznych zaproponowanych w raporcie oddziaływania na rodowisko przedsiwzicia pn.: "Przebudowa drogi krajowej nr 4 Jdrzychowice - Korczowa na odcinku Machowa - Łacut km " Budowa autostrady A-4 Tarnów - Rzeszów na odcinku od wzła Dbica Pustynia do wzła Rzeszów Zachodni od km do km Budowa ekranów akustycznych zaproponowanych w "Aktualizacji raportu oddziaływania na rodowisko dla odcinka drogi krajowej nr 4 Trzciana - Rzeszów w zakresie lokalizacji ekranów akustycznych" Budowa autostrady A4 Rzeszów Jarosław na odcinku wzeł Rzeszów wschód wzeł Wierzbna od km do km Budowa ekranów akustycznych zaproponowanych w raporcie oddziaływania na rodowisko przedsiwzicia pn.: "Przebudowa drogi krajowej nr 4 Jdrzychowice - Korczowa na odcinku Machowa - Łacut km " Wykonanie analizy porealizacyjnej dla przebudowy odcinka drogi krajowej nr 4 Budowa autostrady A4 Rzeszów Jarosław na odcinku wzeł Rzeszów wschód wzeł Wierzbna od km do km Budowa obwodnicy Przeworska w cigu drogi krajowej nr 4 Harmonogram realizacji działania Od Lipiec 2010 r. Lipiec 2009 r. Czerwiec 2010 r. Do Lipiec 2016 r. Kwiecie 2011 r. Czerwiec 2012 r. Orientacyjne koszty mln zł 585 mln zł * mln zł 2012 r r. 31 mln zł Wrzesie 2010 r. Lipiec 2009 r. Listopad 2011 r. Wrzesie 2010 r. Czerwiec 2012 r. Kwiecie 2011 r. Kwiecie 2012 r. Czerwiec 2012 r mln zł 585 mln zł * 60 tys. zł mln zł 2016 r r. 85 mln zł - ** Budowa obwodnicy Sanoka w cigu drogi krajowej nr r r. 345 mln zł *) całociowy koszt przebudowy drogi krajowej nr 4 na odcinku Machowa Łacut **) działania naprawcze dla odcinka drogi krajowej nr 28 (obwodnica Jasła) bd realizowane zgodnie z opisem zawartym w rozdziale opracowania 12

13 1.6. Koszty realizacji Programu w tym koszty realizacji poszczególnych zada Na etapie wykonywania niniejszego Programu nie jest moliwe okrelenie kosztów działa zawierajcych si w strategii długookresowej oraz edukacji społecznej. Działania zawarte w strategii długookresowej bd wykonywane w czasie trwania kolejnych Programów ochrony rodowiska przed hałasem (po roku 2013). Na etapie realizacji tych opracowa konieczne bdzie przeanalizowanie na podstawie kolejnej mapy akustycznej faktycznego stanu klimatu akustycznego w ssiedztwie analizowanych odcinków dróg. Dopiero wtedy moliwe bdzie sprecyzowanie potrzeby wykonania konkretnych działa nalecych do tej grupy oraz okrelenie kosztów ich wykonania. Koszty działa zawartych w strategii krótkoterminowej zwizane s z inwestycjami podejmowanymi przez zarzdc dróg krajowych objtych zakresem opracowania (przedstawiono je w tabl. 2 w poprzednim rozdziale Programu). S to przede wszystkim koszty realizacji planowanych inwestycji (budowa autostrady A4, obwodnicy Przeworska w cigu drogi krajowej nr 4 i obwodnicy Sanoka w cigu drogi krajowej nr 28), jak i działa wynikajcych z zapisów opracowa rodowiskowych (raportów oddziaływania na rodowisko, analiz porealizacyjnych i przegldów ekologicznych) wykonywanych dla analizowanych odcinków dróg. Koszty te s bezporednio powizane z zamierzeniami inwestycyjnymi GDDKiA. W ramach Programu ochrony rodowiska przed hałasem nie proponowano adnych dodatkowych działa ponad te, które bd realizowane w ramach planowanych działa Zarzdcy analizowanych odcinków dróg ródła finansowania Programu Realizacja wszystkich elementów Programu ochrony rodowiska przed hałasem dla obszarów połoonych w pobliu głównych dróg w województwie podkarpackim o obcieniu ruchem powyej 6 milionów pojazdów rocznie moliwa jest wyłcznie przy współpracy rónych organów. Jej finansowanie spoczywa bdzie przede wszystkim na zarzdcy dróg krajowych, jakim jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Dodatkowo finansowanie moe zosta wsparte ze rodków unijnych (Funduszu Spójnoci i funduszy strukturalnych), Narodowego oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie, dotacji budetu pastwa, rodków zagranicznych nie podlegajcych zwrotowi oraz nadwyki operacyjnej Rodzaje informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i udokumentowania realizacji Programu Dla zapewnienia efektywnego postpu realizacji działa wyznaczonych w Programie ochrony rodowiska przed hałasem, niezbdne jest prowadzenie jego monitorowania i kontroli. Odpowiednie przeprowadzanie weryfikacji i dokumentowania postpów pozwoli na ewentualn korekt działa jak równie na wykazanie skutecznoci i celowoci podejmowanych inwestycji. Podstawowymi elementami kontroli powinny by: sporzdzane przez Zarzdc dróg i przekazywane do Marszałka Województwa Podkarpackiego corocznie do koca marca za rok poprzedni raporty dotyczce postpów w realizacji działa zawartych w Programie, kolejny Program ochrony rodowiska przed hałasem (na lata ), który stanowi bdzie ostateczn weryfikacj i podsumowanie efektów niniejszego opracowania, monitoring hałasu wykonywany przez zarzdzajcych drogami w ramach Generalnego Pomiaru Hałasu (GPH) oraz w postaci wyrywkowych bada szczegółowych, prowadzonych w ramach przygotowywania opracowa 13

14 rodowiskowych dla inwestycji drogowych (np. raportów o oddziaływaniu na rodowisko czy analiz porealizacyjnych). Dla jednoznacznego wykazania celowoci i skutecznoci proponowanych działa Zarzdca dróg powinien wykona pomiary hałasu na wyszczególnionych w Programie odcinkach dróg: przed podjciem działa oraz po zrealizowaniu wszystkich wskazanych zada dla danych odcinków dróg. Wyniki pomiarów bd przekazywane w rocznych sprawozdaniach do Marszałka Województwa Podkarpackiego Ograniczenia i obowizki wynikajce z realizacji Programu Ograniczenia i obowizki podmiotów uczestniczcych w realizacji Programu Do obowizków organów administracji, w szczególnoci starostów powiatów, wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska w Rzeszowie naley przekazywanie do Urzdu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego informacji o wydawanych decyzjach dla odcinków dróg objtych Programem, majcych wpływ na realizacj niniejszego opracowania (przede wszystkim na emisj hałasu do rodowiska). Organami administracji odpowiedzialnymi za wydawanie aktów prawa miejscowego w zakresie zwizanym z realizacj Programu s: rady gmin w obszarze których połoone s tereny objte zakresem Programu (miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego). Koordynacja i kontrola realizacji Programu naley do kompetencji samorzdu Województwa Podkarpackiego. Funkcje kontrolne w stosunku do zarzdzajcych drogami pełni Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony rodowiska. Organy administracji publicznej s równie zobowizane do prowadzenia odpowiedniej polityki w zakresie planowania przestrzennego. Szczegółowe zasady okrelajce właciwe planowanie przestrzenne w kontekcie oddziaływania hałasu powstajcego wskutek ruchu pojazdów na ssiadujce z drogami tereny opisano szczegółowo w rozdziale 1.4 Programu. Odpowiedzialnym za realizacj niniejszego Programu ochrony rodowiska przed hałasem jest Zarzdca infrastruktury drogowej (obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie). Od Zarzdcy odcinków dróg objtych zakresem Programu wymagane jest sporzdzanie i przedkładanie Marszałkowi Województwa Podkarpackiego do koca marca rocznych raportów za rok poprzedni z przebiegu prac nad realizacj Programu. Ponadto Zarzdca dróg wykonuje pomiary hałasu na wyszczególnionych w Programie odcinkach dróg przed i po podjciu działa wskazanych w niniejszym Programie. Wyniki pomiarów bd przekazywane w rocznych sprawozdaniach do Marszałka Województwa Podkarpackiego. Słuy one bd wykazaniu celowoci i skutecznoci zaproponowanych metod ochrony przed hałasem. Przekazane do Marszałka Województwa Podkarpackiego raporty stanowi bd podstaw do sporzdzenia oceny realizacji działa zaproponowanych w ramach niniejszego opracowania przy sporzdzaniu kolejnego Programu ochrony rodowiska przed hałasem. Szczegółowe obowizki podmiotów majce na celu ograniczenie poziomu hałasu do wartoci dopuszczalnych dla poszczególnych odcinków dróg zostały okrelone w podrozdziałach

15 Podmioty korzystajce ze rodowiska i ich obowizki wynikajce z ustawy Prawo ochrony rodowiska Ustawa Prawo ochrony rodowiska [1] okrela szereg warunków dotyczcych uytkowania instalacji, których funkcjonowanie moe mie wpływ na rodowisko, oraz wskazuje obowizki cice na uytkownikach (których naley w tym przypadku utosamia z GDDKiA Oddział w Rzeszowie) tych instalacji. Naley tu wymieni przede wszystkim postanowienia [1]: art. 141, stanowice o obowizku dotrzymania standardów emisji hałasu, art.144, nakładajce obowizek takiego uytkowania urzdze, które nie bd powodowa przekrocze w zakresie standardów jakoci rodowiska, art. 147, nakładajce obowizek prowadzenia okresowych (ust. 1) lub cigłych (ust. 2) pomiarów wartoci hałasu, przy zastrzeeniu, e pomiary te powinny by prowadzone przez odpowiednio przygotowane laboratoria (art. 147a), a wyniki pomiarów winny by ewidencjonowane i przechowywane przez okres co najmniej 5 lat (ust. 6), art. 149 ust. 1, okrelajce obowizek przedstawienia wyników przeprowadzonych pomiarów właciwemu organowi ochrony rodowiska oraz wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony rodowiska, art. 152, stwierdzajce obowizek zgłoszenia do eksploatacji inwestycji nie wymagajcej pozwolenia, mogcej jednak negatywnie oddziaływa na rodowisko. Przestrzeganie wymogów ochrony rodowiska w odniesieniu do obiektów infrastruktury komunikacyjnej, w tym dróg, spoczywa na zarzdzajcych tymi obiektami (art. 139 ustawy Prawo ochrony rodowiska [1]). Do obowizków tych zarzdców naley [1]: stosowanie zabezpiecze akustycznych i właciwej organizacji ruchu w celu ochrony rodowiska przed zanieczyszczeniem hałasem (art. 173), dotrzymanie standardów jakoci rodowiska, tj. dopuszczalnych poziomów hałasu (art. 174), prowadzenie okresowych lub cigłych pomiarów hałasu (art. 175) oraz przedstawienia wyników przeprowadzonych pomiarów właciwemu organowi ochrony rodowiska i wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony rodowiska (art. 177, ust.1), sporzdzanie co 5 lat map akustycznych dla terenów połoonych w otoczeniu obiektów mogcych negatywnie wpływa na rodowisko (art. 179, ust. 1 i 3), przy czym obowizek sporzdzenia mapy akustycznej po raz pierwszy winien zosta zrealizowany w terminie 1 roku od dnia, w którym obiekt został zaliczony do obiektów, których eksploatacja moe powodowa negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach (art. 179, ust. 5), obowizek niezwłocznego przedłoenia fragmentów map akustycznych obejmujcych okrelony powiat właciwemu wojewodzie i starocie, oraz fragmentów obejmujcych okrelone województwo właciwemu wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony rodowiska (art. 179, ust. 4). Zgodnie z wyej przytoczonymi zapisami Prawa ochrony rodowiska [1] przyjmuje si, e realizacja zada składajcych si na niniejszy Program ochrony rodowiska przed hałasem spoczywa bdzie w okresie jego realizacji na Zarzdcy odcinków dróg objtych zakresem Programu, którym w chwili obecnej jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie. 15

16 1.10. Uzasadnienie zakresu Programu ochrony rodowiska przed hałasem Dane i wnioski wynikajce ze sporzdzonych map akustycznych Trendy zmian klimatu akustycznego Z uwagi na fakt, i mapy akustyczne dla dróg krajowych wykonywane były w roku 2007 po raz pierwszy oraz za przyczyn zmiany rozporzdzenia Ministra rodowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. nr 120, poz. 826) [4], w którym wprowadzono nowe wskaniki majce zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem L DWN oraz L N zarówno autorzy map akustycznych, jak i niniejszego Programu nie dysponowali materiałem porównawczym, który pozwalałby oszacowa trendy zmian klimatu akustycznego w odniesieniu do analizowanych odcinków dróg. W wietle postpujcego systematycznie w ostatnich latach wzrostu natenia ruchu na głównych cigach komunikacyjnych kraju, mona jedynie z pewnoci stwierdzi, e klimat akustyczny wokół analizowanych odcinków dróg ulega systematycznemu pogarszaniu. Na pełne i rzetelne przedstawienie dynamiki i skali tego zjawiska pozwoli dopiero opracowanie kolejnych edycji map akustycznych oraz bazujcych na ich ustaleniach Programów ochrony rodowiska przed hałasem Koncepcje działa zabezpieczajcych rodowisko przed hałasem Walka z hałasem pochodzcym od ruchu samochodowego, który odbywa si po drogach krajowych jest przedsiwziciem bardzo trudnym. Dotrzymanie poziomów dopuszczalnych na granicy pasa drogowego, z uwagi na wysokie poziomy hałasu jest w praktyce niemoliwe. Działania podejmowane w celu ograniczenia imisji dwiku na terenach ssiadujcych z odcinkami dróg krajowych maj zatem na celu raczej złagodzenie oddziaływania ruchu samochodowego oraz popraw stanu klimatu akustycznego. Bardzo trudne jest natomiast doprowadzenie do stanu, w którym w bliskim ssiedztwie drogi nie bd przekroczone wartoci dopuszczalne. Działania polegajce na ograniczeniu hałasu pochodzcego od ruchu samochodowego mona podzieli na trzy nastpujce rodzaje: ograniczenie hałasu w strefie emisji, ograniczenie hałasu w strefie imisji, działania organizacyjne. Do grupy działa w strefie emisji mona zaliczy m.in. wymian starej, zniszczonej nawierzchni na now. Działanie to powoduje ograniczenie hałasu powstajcego na styku kół samochodów i jezdni. Wymiana nawierzchni moe spowodowa redukcj hałasu w ssiedztwie drogi o ok. 2 db. Moliwe jest równie zastosowanie tzw. cichych nawierzchni, dziki którym moliwa jest jeszcze wiksza redukcja hałasu (4-5 db). Naley jednak zaznaczy, i nawierzchnie tego typu s bardzo kosztowne w utrzymaniu (w przypadku nawierzchni porowatych). Do działa w strefie emisji mona równie zaliczy działania majce na celu popraw stanu technicznego samochodów poruszajcych si po drogach. Jest to jednak zupełnie niezalene od Zarzdcy drogi. Wpływ na poziom emisji hałasu pochodzcy od pojazdów i zalecy od ich stanu technicznego maj przede wszystkim producenci samochodów oraz ich uytkownicy. Kolejnymi działaniami majcymi wpływ na kształtowanie klimatu akustycznego w ssiedztwie dróg s działania w strefie imisji. W chwili obecnej najbardziej popularnym rodkiem majcym na celu ograniczenie hałasu w tej strefie jest stosowanie ekranów akustycznych. Naley jednak zaznaczy, e w wielu przypadkach zastosowanie tych urzdze nie jest moliwe. Ekranów akustycznych nie mona zastosowa na tych odcinkach dróg, gdzie po ich wybudowaniu nastpi pogorszenie warunków bezpieczestwa ruchu drogowego. Czsto proponowane urzdzenia przeciwhałasowe w formie ekranów powoduj ograniczenie widocznoci, co uniemoliwia ich zastosowanie. Istniejca infrastruktura 16

17 podziemna stanowi czsto kolizj z proponowanymi ekranami akustycznymi, co równie uniemoliwia ich wybudowanie. Kolejn przeszkod w stosowaniu ekranów akustycznych s czste zjazdy z drogi krajowej na prywatne posesje. Przerwanie cigłoci ekranów akustycznych na zjazdy do posesji powoduje zmniejszenie skutecznoci ich działania i czsto doprowadza do sytuacji, w której pomimo ich zastosowania budynki mieszkalne nie s w pełni chronione przed oddziaływaniem hałasu pochodzcego od ruchu pojazdów. Z tego powodu naley rozway równie inne sposoby zabezpieczenia terenów chronionych przed oddziaływaniem hałasu. Działania polegajce na właciwym planowaniu przestrzennym, czy prowadzenie nowych tras komunikacyjnych w taki sposób, aby ograniczy ich ssiedztwo z terenami podlegajcymi ochronie akustycznej s natomiast przykładem działa organizacyjnych. Właciwe planowanie przestrzenne polega na tym, aby budynki podlegajce ochronie akustycznej lokalizowa w dalszej odległoci od krawdzi jezdni dróg krajowych. Natomiast bliej jezdni mog by zlokalizowane budynki handlowo - usługowe, które nie podlegaj ochronie akustycznej. Dodatkowo budynki te mog stanowi naturalny ekran akustyczny dla budynków chronionych akustycznie, zlokalizowanych w dalszej odległoci od krawdzi jezdni. Nowe trasy komunikacyjne naley prowadzi w taki sposób, aby ograniczy ich ssiedztwo z terenami podlegajcymi ochronie akustycznej. W przypadku bliskiej lokalizacji takich obszarów w stosunku do jezdni projektowanej drogi, naley zaproponowa takie zabezpieczenia przeciwhałasowe, aby zabudowa podlegajca ochronie akustycznej nie znalazła si w strefie oddziaływania hałasu o poziomie przekraczajcym wartoci dopuszczalne. Jednym z parametrów ruchu drogowego, który w zdecydowany sposób wpływa na poziom hałasu w ssiedztwie dróg jest prdko pojazdów. Wprowadzanie nowych oraz egzekwowanie istniejcych ogranicze prdkoci mona zatem równie zaliczy do grupy działa organizacyjnych. Zastosowanie urzdze i rónych metod kontroli prdkoci w tym fotoradarów skutecznie wpływa na ograniczenie prdkoci, a co za tym idzie ograniczenie emisji hałasu Analiza materiałów, dokumentów i publikacji wykorzystanych w Programie Polityki, strategie, plany lub programy W ramach prac zmierzajcych do opracowania Programu ochrony rodowiska przed hałasem analizowano szczegółowo szereg opracowa, które w swych zapisach odnosz si do ochrony akustycznej terenów ssiadujcych z analizowanymi w ramach niniejszego opracowania odcinków dróg. Do takich dokumentów nale: Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata [19], Program ochrony rodowiska dla województwa podkarpackiego na lata z uwzgldnieniem lat [20], Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego [21]. Strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata [19] jest jednym z podstawowych dokumentów okrelajcych plan rozwoju województwa. Celem dokumentu jest podniesienie krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki regionu poprzez wzrost jej innowacyjnoci a tym samym efektywnoci, która stworzy warunki do zwikszania zatrudnienia oraz wzrostu dochodów i poziomu ycia ludnoci. W dokumencie opisano i wyszczególniono dominujce ródła hałasu jakimi s drogi oraz zakłady przemysłowe. Wg autorów opracowania walka z hałasem komunikacyjnym odbywa si bdzie przy pomocy ograniczenia i usprawnienia ruchu pojazdów w centrach miast, budowie ekranów akustycznych, nasadzeniu zieleni izolacyjnej oraz poprzez odpowiednie wykorzystanie instrumentów planistycznych. W przypadku oddziaływa zwizanych z hałasem 17

18 przemysłowym zanotowano korzystne zmiany wynikajce z dostosowania si zakładów przemysłowych do obowizujcych norm. W Programie ochrony rodowiska dla województwa podkarpackiego na lata z uwzgldnieniem lat [20] zawarto zagadnienia zwizane z oddziaływaniem hałasu oraz wyznaczono cel redniookresowej polityki ekologicznej jakim jest zmniejszenie zagroenia mieszkaców Polski ponadnormatywnym hałasem zwłaszcza emitowanym przez rodki transportu. W dokumencie opisane s ródła hałasu komunikacyjnego, przemysłowego oraz komunalnego. W kontekcie hałasu przemysłowego i komunalnego zwrócono uwag na zmniejszajce si zagroenie hałasem przemysłowym dziki modernizacji linii technologicznych oraz stosowaniu obudów dwikochłonnych. Oddziaływanie ruchu drogowego na klimat akustyczny ma natomiast tendencj rosnc. Wie si to ze wzrostem natenia ruchu pojazdów na drogach przy jednoczesnym nienadaniu z rozbudow lub modernizacj układów komunikacyjnych. W dokumencie napisano, i województwo podkarpackie zajmuje 15 miejsce w Polsce pod wzgldem powierzchni obszarów eksponowanych na hałas pochodzcy od dróg krajowych. W zwizku z tym, autorzy opracowania proponuj wprowadzenie zabezpiecze technicznych zapobiegajcych powstawaniu i przenikaniu hałasu do rodowiska, budow obwodnic miast na które kierowany bdzie ruch samochodowy, modernizacj i remonty nawierzchni dróg, monitoring hałasu zgodnie z wymogami prawa, opracowanie map akustycznych i programów ochrony przed hałasem oraz właciwe planowanie przestrzenne. W Planie zagospodarowania przestrzennego województwa podkarpackiego [21], jako jeden z celów głównych, okrelono zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego społeczestwa i gospodarki, oznaczajce zabezpieczenie przed niekorzystnym oddziaływaniem na rodowisko, działalnoci gospodarczej prowadzonej na terenie województwa i poza jego granicami. W zakresie ochrony rodowiska przed hałasem okrelono natomiast cel szczegółowy polityki przestrzennej, który polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego rodowiska w odniesieniu do poszczególnych rodzajów terenów. Jako zasad szczegółow realizacji celów zawartych w Planie okrelono, w kontekcie oddziaływania hałasu, potrzeb wykluczenia na etapie projektowania inwestycji generujcych uciliwoci dla rodowiska. W dokumencie tym okrelono równie szczegółowe zasady polityki przestrzennej dla sfery ekologicznej. W kontekcie ochrony rodowiska przed hałasem polegaj one na: dotrzymaniu standardów jakoci powietrza oraz zmniejszeniu poziomu hałasu poniej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, odcienia centrów zabudowy od ruchu tranzytowego poprzez realizacj obej drogowych Pozwolenia na emitowanie hałasu do rodowiska, decyzje okrelajce dopuszczalny poziom hałasu w rodowisku oraz inne dokumenty i materiały dla potrzeb postpowa administracyjnych prowadzonych w stosunku do podmiotów korzystajcych ze rodowiska, których działalno ma negatywny wpływ na stan akustyczny rodowiska Zgodnie z zapisami ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektórych innych ustaw z dnia 18 maja 2005 r., został uchylony pkt. 4 artykułu 180 ustawy Prawo ochrony rodowiska [1]. Na mocy powyszej zmiany przestał obowizywa zapis mówicy o tym, e eksploatacja instalacji powodujca emisj hałasu do rodowiska jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia jeeli jest ono wymagane. Do ustawy Prawo ochrony rodowiska [1] został natomiast dodany artykuł 115a. Zgodnie z jego zapisami w przypadku stwierdzenia przez organ ochrony rodowiska, na podstawie pomiarów własnych, pomiarów dokonanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony rodowiska lub pomiarów podmiotu obowizanego do ich prowadzenia, e poza zakładem, w wyniku jego działalnoci, 18

19 przekroczone s dopuszczalne poziomy hałasu, organ ten wydaje decyzj o dopuszczalnym poziomie hałasu. Za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu, zgodnie z ustaw Prawo ochrony rodowiska [1], uwaa si przekroczenie wskanika L Aeq D lub L Aeq N. Decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu nie wydaje si jeeli hałas powstaje w zwizku z eksploatacj dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, kolei linowych, portów oraz lotnisk lub gdy hałas powstaje w zwizku z działalnoci osoby fizycznej nie bdcej przedsibiorc. W zwizku z powyszym w zakresie okrelonym w tytule niniejszego rozdziału przedmiotowych analiz nie przeprowadzono Przepisy dotyczce emisji hałasu z instalacji i urzdze, w tym pojazdów, których funkcjonowanie ma negatywny wpływ na stan akustyczny rodowiska Zgodnie z zapisami art. 3. ust. 4 i 5 ustawy Prawo ochrony rodowiska [1] przez emisj rozumie si wprowadzanie bezporednio lub porednio, w wyniku działalnoci człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi substancji lub energii, takiej jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Przez hałas rozumie si natomiast dwiki o czstotliwociach od 16 Hz do Hz. Wielko emisji hałasu, zgodnie z art. 118c ustawy [1] wyznacza si i ocenia na podstawie pomiarów poziomu hałasu w rodowisku. W rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbdnego wyposaenia [5] okrelono dopuszczalny poziom hałasu zewntrznego dla poszczególnych grup pojazdów. W 9 powyszego rozporzdzenia okrelono, e pojazd samochodowy powinien by tak zbudowany, wyposaony i utrzymany, aby poziom hałasu zewntrznego mierzony podczas postoju z odległoci 0.5 m nie przekraczał w odniesieniu do pojazdu, który został poddany badaniom homologacyjnym wartoci ustalonej w trakcie bada homologacyjnych o 5 db (A). Dla pozostałych pojazdów poziom hałasu zewntrznego nie powinien przekracza wartoci, które przedstawiono poniej w tabl. 3. Lp. 1 Tabl. 3. Poziom hałasu zewntrznego dla poszczególnych grup pojazdów [5] Pojazd Motocykl z silnikiem o pojemnoci skokowej: nie przekraczajcej 125 cm3 wikszej ni 125 cm3 O zapłonie iskrowym [db] Rodzaj silnika O zapłonie samoczynnym [db] 2 Samochód osobowy Pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczajcej 3.5 t, z wyjtkiem samochodu osobowego Inny pojazd samochodowy W rozporzdzeniu [5] okrelono równie dopuszczalny poziom hałasu zewntrznego mierzonego w podczas postoju w odległoci 0.5 m dla cignika rolniczego oraz motoroweru. Wynosi on odpowiednio: 104 db dla cignika rolniczego oraz 90 db dla motoroweru. Dopuszczalne wartoci poziomów hałasu w rodowisku okrela Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. [4]. Zgodnie z art. 113 ust.1 ustawy Prawo ochrony rodowiska w rozporzdzeniu [4] okrelono dopuszczalne poziomy hałasu okrelone wskanikami L DWN, L N, L Aeq D, L Aeq N w zalenoci od przeznaczenia terenu oraz rodzaju obiektów, które s naraone na działanie hałasu. Rozporzdzenie okrela równie przedziały czasu odniesienia, do których odnosz si poszczególne wskaniki. 19

20 1.11. Spis tabel i rysunków Spis tabel: Tabl. 1. Zestawienie priorytetów z jakim powinny by podjte działania majce na celu ograniczenie poziomu hałasu w stosunku do wartoci wskanika M Tabl. 3. Poziom hałasu zewntrznego dla poszczególnych grup pojazdów [5] Spis rysunków: Rys. 1. Lokalizacja dróg krajowych zlokalizowanych w granicach administracyjnych województwa podkarpackiego objtych Programem ochrony rodowiska przed hałasem [16] Rys. 2. Zestawienie długoci odcinków dróg analizowanych w ramach Programu ochrony rodowiska przed hałasem 20