Strona 1 z 9 FIZJOTERAPIA W RÓ ŻNYCH SPECJALNOŚCIACH CHIRURGICZNYCH FIZJOTERAPIA W TORAKOCHIRURGII ZNIEKSZTAŁCENIA KLATKI PIERSIOWEJ

Transkrypt

1 FIZJOTERAPIA W RÓ ŻNYCH SPECJALNOŚCIACH CHIRURGICZNYCH FIZJOTERAPIA W TORAKOCHIRURGII ZNIEKSZTAŁCENIA KLATKI PIERSIOWEJ DOSTĘPY W OPERACJACH KLATKI PIERSIOWEJ WPŁYW ZAKRESU RESEKCJI PŁUCA NA POJEMNOŚĆ ŻYCIOWĄ PŁUC SSANIE POOPERACYJNE Zakres resekcji % zmniejszenia pojemności życiowej płuc VC Segmentektomia płuca lewego 6,8 Resekcja płata górnego płucaprawego 16,5 Resekcja płata górnego płucalewego 22,5 Resekcja płata dolnego płucalewego 27,0 Resekcja płata dolnego płucaprawego 33,0 Resekcja płucalewego 45,0 Resekcja płucaprawego 55,0 FIZJOTERAPIA W TORAKOCHIRURGII PRZEDOPERACYJNA POOPERACYJNA WCZESNA PÓŹNA OKRES PRZEDOPRACYJNY OCENA WYDOLNOŚCI I SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ NAUKA ĆWICZEŃ POOPERACYJNYCH FIZJOTERAPIA ODDECHOWA ĆWICZENIA KONDYCYJNE ĆW ICZENIA OGÓLNOUSPRAWNIAJ ĄCE PSYCHOTERAPIA Strona 1 z 9

2 WCZESNY OKRES POOPERACYJNY UŁOŻENIE CHOREGO W OKRESIE POOPERACYJNYM FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ UŁOŻENIE CHOREGO PROFILAKTYKA PRZECIWZAKRZEPOWA WCZESNA PIONIZACJA I URUCHAMIANIE SAMOOBSŁUGA STABILIZACJA RANY POOPERACYJNEJ WZMOCNIENIE KLATKI PIERSIOWEJ PÓŹNY OKRES POOPERACYJNY OCENA AKTYW NOŚCI FIZYCZNEJ OCENA SPRAW NOŚCI I W YDOLNOŚCI FIZYCZNEJ TRENING FIZYCZNY WYTRZYMAŁOŚCIOWY OPOROWY Zwężenie naczy ń obciążenie nast ępcze ukł. współczulny nerw b łędny HIPOTEZA MIĘŚNIOWA Dysfunkcja LK przepływ mięśniowy cytokinezy, insulinooporno ść, niedożywienie, brak aktywno ści Stan kataboliczny Miopatiamięśniszkieletowych Ioddechowych KOREKCJA POSTAWY ĆW ICZENIA OGÓLNIEUSPRAWNIAJ ĄCE Wzrost chemoreceptorów Coats et al aktywność Ergoreceptorów mięśniowych Wzmożona wentylacja Duszność Zmęczenie mięśni NIETOLERANCJA WYSIŁKU Coats AJS et al. Br Heart J 1994 AKTYWNOŚĆ I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA OSÓB PO USUNIĘCIU PŁATA PŁUCA ZABURZENIA CZYNNOŚCIOWE PO USUNIĘCIU PŁUCA DZIENNA LICZBA KROKÓW TEST 6-MINUTOWEGO MARSZU DZIENNY WYDATEK ENERGII [KCAL] % 80% 60% 40% 20% 0% Przed operacją 1 miesiąc po FVC 3miesiące 6miesięcy po po FEV1 czynność układu oddechowego 100% 80% 60% 40% 20% 0% Przed operacją 1 miesiąc po 3miesiące 6miesięcy po po tolerancja wysiłkowa 0 RAK PŁUCA GRUPA KONTROLNA Łukuć 2011 Strona 2 z 9

3 FIZJOTERAPIA W KARDIOCHIRURGII FIZJOTERAPIA W KARDIOCHIRURGII PRZEDOPERACYJNA POOPERACYJNA WCZESNA PÓŹNA OKRES PRZEDOPRACYJNY OKRES PRZEDOPERACYJNY OCENA WYDOLNOŚCI I SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ NAUKA ĆWICZEŃ POOPERACYJNYCH FIZJOTERAPIA ODDECHOWA ĆWICZENIA KONDYCYJNE ĆW ICZENIA OGÓLNOUSPRAWNIAJ ĄCE PSYCHOTERAPIA Zasada ogólna Liczba dni przed zabiegiem Pozycja Rodzaj Liczba powtórze ń Cel Całe post ępowanie przygotowawcze powinno by ć podstawą dodalszej wspó łpracy wokresie pooperacyjnymiwp ływać w istotnysposób na ostateczny wynik operacji. 3 7 dni leżąca Ćwiczenia oddechowe: Nauka oddychania wszystkimi torami oddechowymi: -torgórno- idolno żebrowy -tor przeponowy -wybiórczo lew ą iprawą stroną klatki piersiowej. Nauka efektywnego kaszlu: -kaszel na przed łużonym wydechu lub w czasie przerywanego. wydechu Co najmniej 3-4 razy dziennie po 4-6 powtórze ń ka żdego ćwiczenia. Wentylacja płuc, wszystkich płatów isegmentów. Nauka odkrztuszania. Nawiązanie kontaktu z pacjentem - pozytywny wp psychik ę chorego, zmniejszenie stresu,niepokoju. ł yw na Kardiochirurgia etap wewn ątrzszpitalny Przebieg niepowik łany *CABG A 2 (4-7 dni) *inne zabiegi kardiochirurgiczne Okres I pow ikłany B ( > 10 dni) Doba Pozycja do Czas Rodzaj i zabiegów Zakres czynno ś ci OKRES POOPERACYJNY le żąca min Zalecana częstotliwo ść : 2 3 razy dziennie -ćwiczenia relaksacyjne, rozlu źniaj ące; -ćwiczenia oddechowe ró żnymi torami oddechowymi, ewentualnie dodatkowo oddechowe pog łębione; -ćwiczenia czynne małych grup mięśniowych; -ćwiczenia izometryczne w tempie 1:1 wybranych grup mi ęśniowych; -fizjoterapia klatki piersiowej: oklepywanie, opukiwanie klatki piersiowej, ćwiczenia efektywnego kaszlu, inhalacje; -ćwiczenia z drena żem oddechowym: nasilonego wdechu, oporowanego wydechu; -nauka autostabilizacji rany pooperacyjnej. pozycja le żąca, półsiedz ąca, ewentualnie siad w pozycji fotelowej; jedzenie w pozycji pó łsiedz ącej; basen, toaleta, golenie w łóżku z pomoc ą; zakaz obracania si ę na boki! Kardiochirurgia etap wewn ątrzszpitalny Przebieg niepowik łany *CABG A 2 (4-7 dni) *inne zabiegi kardiochirurgiczne Okres II pow ikłany B ( > 10 dni) Doba Pozycja do Czas Rodzaj Zakres czynno ś ci OKRES POOPERACYJNY Leżąca, siedząca, ograniczony spacer min Zalecana częstotliwo ść: 2 razy dziennie -ćwiczenia okresu I; -ćwiczenia czynne wi ększych i du żych grup mi ęśniowych; -ćwiczenia koordynacyjne i równowa żne; -dawkowany marsz na ograniczonym dystansie (do 30m). czynnesiadanie zopuszczonyminogami( łóżko, fotel,krzes ł o); samoobs ługa przyspo żywaniu posi łków itoalecie (na siedz ąco); poruszaniesi ę wobrębiesali; wychodzenie do WC, ewentualnie wywo żenie nawózku. OKRES POOPERACYJNY Kardiochirurgia etap wewn ątrzszpitalny POZYCJA UŁOŻENIOWA Przebieg niepowik łany pow ikłany *CABG *inne zabiegi kardiochirurgiczne A 2 (4-7 dni) B ( > 10 dni) Okres III Doba 6-10 > 10 Pozycja do Czas Leżąca, siedz ąca, stojąca, marsz, schody min Rodzaj -ćwiczenia z okresu I i II; -ćwiczenia czynne o charakterze ogólnousprawniaj -dawkowany marsz (do 200m); -chodzenie po schodach do I -II pi ęter. ącym w oszczędnym tempie; Zakres czynno ś ci pełna samoobs ługa; toaleta w łazience; wychodzenie w towarzystwie poza oddzia ł, na zewnątrz budynku (dystans marszu ok. 200m). Strona 3 z 9

4 ĆWICZENIA ODDECHOWE STABILIZACJA RANYPOOPERACYJNEJ ZMIANA POZYCJI UŁOŻENIOWYCH STABILIZACJA KLATKI PIERSIOWEJ MIEJSCE DAWCZE PÓŹNY OKRES POOPERACYJNY OCENA SPRAWNOŚCI I WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ TRENING FIZYCZNY WYTRZYMAŁOŚCIOWY OPOROWY KOREKCJA POSTAWY ĆWICZENIA OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCE Strona 4 z 9

5 TRENING OPOROWY WSKAZÓWKI DO TRENINGU OPOROWEGO DLA CHORYCH NA CHOROBY UKŁADU KRĄŻ ENIA O NISKIM POZIOMIE RYZYKA 1.Obciążenie krotne podniesienie 30% do 50% ci ężaru maksymalnego, który mo że być podniesiony jednokrotnie. 2.Należywykonywa ć odjednegodotrzechpowtórze ń każdego ćwiczenia. 3.Unikać przeciążeń. Odczuwane obci ążenie wysiłkiem nie mo że przekracza ć stopnia w 16-stopniowej (6 20) skali Borga. 4.Kontrolaoddechu (uwaga ćwiczenianabezdechugro źne!!!) 5.Zwiększać obciążenie o2 5 kg, je śli dotychczasowe obci ążenie pozwala na swobodne wykonanie 12 15powtórze ń. 6.Podnosić ciężarpowoli, kontroluj ącruchyidoprowadzaj ącdopełnegowyprosturamion. 7.Ćwiczyć najpierw du że grupy mi ęśniowe, pó źniej mniejsze, używając odpowiedniego sprzętudla ćwiczeniakoń czyngórnychidolnych. 8.Trening oporowypowinien by ć powtarzany 2do3razy wtygodniu. 9.Nie należy silnie zaciska ć uchwytu, gdy ż może to doprowadzi ć do większego wzrostu ciśnienia krwi wtrakcie wykonywania. 10.Zaprzestać wprzypadkuwyst ąpienianiebezpiecznychobjawów,szczególnie takich jak: zawrotygłowy,zaburzenia rytmu serca, nasilenie duszno ści, ból wieńcowy. 11.Stosować możliwiekrótkieokresyodpoczynkupomi ędzy ćwiczeniami (np sekund), tak, aby uzyska ć możliwie najlepsze wyniki w zwi ększaniu wytrzyma łości mięśniowej i wydolno ści aerobowej. ĆWICZENIA IZOKINETYCZNE Pomiary czynności mięśni w warunkach statyki Ustalony kąt Maksymalny moment siły mięśni Wolitywny charakter badania Brak norm Praca całkowita Porównanie izotonicznego i izokinetycznego skurczu mi ęśniowego PT Izokinetyczny Siła Izotoniczny Zakres ruchu ROM Strona 5 z 9

6 WPŁYW ĆWICZEŃ RUCHOWYCH NA ORGANIZM CHORYCH NA CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA Korzyści fizycznych u chorych na choroby układu krążenia zwiększenie zdolno ści maksymalnego poch łaniania tlenu; poprawa mechaniki oddychania; zmniejszenie aktywno ści układu wspó łczulnego, a zwi ększenie przywspó łczulnego; ro śnie wówczas napi ęcie nerwu błędnego i wzrasta wra żliwość baroreceptorów, a tym samym maleje ryzyko zagra żających życiu zaburze ń rytmu serca; obni żenie aktywno ści neurohormonalnej, która jest wyznacznikiem poprawy funkcji t łoczącej serca; zwiększenie rzutu serca; zmiany morfologiczne i funkcjonalne mi ęśni szkieletowych; zwiększenie wytrzyma łości mięśniowej; poprawa tolerancji wysi łkowej, poniewa ż utrzymywane jest wy ższe ph tkanki mięśniowej i wolniejszy spadek zasobów fosfokreatyny na szczycie wysi łku, a tak że szybsza jego resynteza; poprawa funkcji śródbłonka (indukuje wytwarzanie tlenku azotu); zwiększenie pojemno ści rozkurczowej naczy ń; zwiększenie przep ływu krwi w obr ębie kończyn; poprawa jako ści życia. FIZJOTERAPIA PO OPERACJACH JAMY BRZUSZNEJ TOPOGRAFIA JAMY BRZUSZNEJ DOSTĘPY DO OPERACJI JAMY BRZUSZNEJ WPŁYW OPERACJI W OBRĘBIE JAMY BRZUSZNEJ NA CZYNNOŚĆUKŁADU ODDECHOWEGO WPŁYW OPERACJI W OBRĘBIE JAMY BRZUSZNEJ NA VC Okolica operacji Natężona pojemność życiowa płuc FVC [l] Nat ężona objętość wydechowa pierwszosekundowa FEV 1 [l] Przepływ w środku natężonego wydechu FMF [l] OPERACJA VC PRZED OPERACJĄ VC PO OPERACJI POOPERACYJNY % VC RESEKCJA ŻOŁĄDKA przed po przed po przed po Nadbrzusze 3, 65 2, 39 2,98 1,82 3,12 1,71 Podbrzusze 4,47 4,13 3,48 3,25 3,69 3,06 USUNIĘCIE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO USUNIĘCIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO ZWIĘKSZONE RYZYKO POWIKŁAŃ PŁUCNYCH FIZJOTERAPIA PO OPERACJACH JAMY BRZUSZNEJ OPERACJE Z DUŻĄ UTRAT Ą KRWI Z ZAPALENIEM OTRZEWNEJ W TRYBIE NAGŁYM Z POWODU OSTREGO ZAPALENIA TRZUSTKI PRZEDOPERACYJNA POOPERACYJNA WCZESNA PÓŹNA Z POWODU NOWOTWORÓW Strona 6 z 9

7 OKRES PRZEDOPRACYJNY WCZESNY OKRES POOPERACYJNY OCENA WYDOLNOŚCI I SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ NAUKA ĆWICZEŃ POOPERACYJNYCH FIZJOTERAPIA ODDECHOWA ĆWICZENIA KONDYCYJNE ĆWICZENIA OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCE FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ UŁOŻENIE CHOREGO PROFILAKTYKA PRZECIWZAKRZEPOWA WCZESNA PIONIZACJA I URUCHAMIANIE SAMOOBSŁUGA PSYCHOTERAPIA PÓŹNY OKRES POOPERACYJNY FIZJOTERAPIA PO RESEKCJI ŻOŁĄDKA OCENA SPRAWNOŚCI I WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ TRENING FIZYCZNY WYTRZYMAŁOŚCIOWY OPOROWY KOREKCJA POSTAWY ĆWICZENIA OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCE WYSOKA POZYCJA U ŁOŻENIOWA PIERSIOWYM W OKRESIE WCZESNYM PRZEPONOWYM W OKRESIE PÓ ŹNYM TRUDNO ŚCI PROWADZENIA ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH FIZJOTERAPIA PO RESEKCJI PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO WYSOKA POZYCJA U ŁOŻENIOWA PRZEPONOWYM WE WCZESNYM OKRESIE PIERSIOWYM W UŁOŻENIU NA LEWYM BOKU ĆWICZENIA ODDECHOWE Z OPOREM PRZEPONY PO PRAWEJ STRONIE FIZJOTERAPIA PO OPERACJACH Z ZAPALENIEM OTRZEWNEJ WYSOKIE UŁOŻENIE INTENSYWNA FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ PIERSIOWYM I PRZEPONOWYM WYNIKI FIZJOTERAPII CHORYCH PO OPERACJACH JAMY BRZUSZNEJ PARAMETR OPERACJA W NADBRZUSZU OPERACJA W PODBRZUSZU REH NREH REH NREH % % % % FVC FIZJOTERAPIA CHORYCH ZE STOMIĄ FEV FMF Strona 7 z 9

8 STOMIA POŁĄCZENIE ŚWIATŁA NARZĄDU JAMISTEGO Z POWIERZCHNIĄ CIAŁA KOLOSTOMIA POŁĄCZENIE ŚWIATŁĄ JELITA GRUBEGO ZE SKÓRĄ WSKAZANIA DO STOMII ILEOSTOMIA INTEGRALNY ETAP OPERACJI POŁĄCZENIE ŚWIATŁA JELITA KRĘTEGO ZE SKÓRĄ PRZYGOTOWANIE DO OSTATECZNEJ OPERACJI ZABEZPIECZENIE PRZED POWIKŁANIAMI GŁÓWNE WSKAZANIA DO ILEOSTOMII GŁÓWNE WSKAZANIA DO KOLOSTOMII NIESWOISTE ZAPALENIE JELIT NIEDOKRWIENIE JELIT USZKODZENIE JELITA GRUBEGO MECHANICZNA NIEDROŻNOŚĆ JELITA GRUBEGO NOWOTWÓR JELITA GRUBEGO NIESWOISTE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO NIEDROŻNOŚĆ JELITA GRUBEGO NASTĘPSTWA URAZÓW OKRĘŻNICY ODBARCZENIE OBWODOWEJ CZĘŚCI PRZEWODU POKARMOWEGO KAŁOWE ZAPALENIE OTRZEWNEJ POWIK ŁANIA PO STOMII JELITOWEJ I. Wczesne Niedokrwienie i martwica Krwawienia Zakażenia Wciągnięcie Zw ężenia Wypadnięcie II. Późne Przepukliny Niedrożność ZASADY ĆWICZEŃ CHORYCH ZE STOMIĄ OCENA STANU ZDROWIA OCENA WSKAZAŃ I PRZECIWWSKAZAŃ OCENA WYDOLNOŚCI WYSIŁKOWEJ DOBÓR OBCIĄŻEŃ INDYWIDUALIZACJA DOSTOSOWANIE DO AKTUALNYCH POTRZEB I PROGRAMU REHABILITACJI Strona 8 z 9

9 CZYNNIKI DOBORU FORM AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ DLA OSÓB ZE STOMIĄ CHOROBA ZASADNICZA CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE WYDOLNOŚĆ ORGANIZMU RODZAJ I LOKALIZACJA STOMII AKTYWNOŚĆ RUCHOWA PRZED OPERACJĄ MOŻLIWOŚCI I POTRZEBY (ILOŚĆ WOLNEGO CZASU) RODZAJ AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ - SPORTU FORMY AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ DLA OSÓB ZE STOMIĄ PŁYWANIE TURYSTYKA PIESZA TURYSTYKA ROWEROWA TURYSTYKA NARCIARSKA RÓŻNE FORMY GIMNASTYCZNE STOSUNEK DO AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ SPORT W ŻYCIU OSÓB ZE STOMIĄ Pływanie Kolarstwo turystyka narciarstwo gimnastyka inne Pozytywny Negatywny SPORT W ŻYCIU OSÓB ZE STOMIĄ PO OPERACJI PRZYCZYNY NIE UPRAWIANIA SPORTU Nadal uprawia Zrezygnowało Niedostępność Brak czasu Zdrowie Finanse Inne PROBLEMY OSÓB ZE STOMIĄ UPRAWIAJĄCYCH SPORT PRZYCZYNY TRUDNOŚCI OSÓB ZE STOMIĄ UPRAWIAJĄCYCH SPORT Bez problemów Problemy Emocjonalne Techniczne Zdrowotne Sprzętowe Rana Czynność jelit Inni ludzie Inne Strona 9 z 9