EKO i GMO z ekonomicznego punktu widzenia

Transkrypt

1 Współistnienie produktów pochodzących z różnych systemów produkcji rolnej EKO i GMO z ekonomicznego punktu widzenia Dr Mariusz Maciejczak Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW Projekt CO-EXTRA, The Norman E. Borlaug International Agricultural Science and Technology Fellows Program

2 Wstęp 1. Rozwój sektora rolnego skutkuje we wdrażaniu różnych systemów produkcji do praktyki rolniczej i kontynuacji ich założeń na dalszych etapach łańcucha dystrybucji żywności. 2. Ważne staje się określenie niezbędnych praktyk, kosztów i ryzyka jakie implikuje współistnienie, czyli jednoczesne funkcjonowanie w łańcuchu dystrybucji żywności i pasz dla zwierząt, produktów zawierających GMO i niezmienionych (w szczególności ekologicznych ale także konwencjonalnych). 3. Podejście RACJONALNE

3 Rosnące znaczenie upraw ekologicznych

4 Rosnące znaczenie upraw ekologicznych

5 Rosnące znaczenie produktów GMO

6 Powierzchnia upraw na świecie 120,00 100,00 80,00 gmo eko 81,00 90,00 102,00 114,00 mln ha 60,00 40,00 20,00 43,00 14,80 52,00 17,40 57,00 19,90 67,70 25,70 29,90 29,20 30,80 32,20 0, lata Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FiBL i ISAAA

7 Dynamika zmian powierzchni upraw na świecie gmo eko rok 2000 = 100% lata Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FiBL i ISAAA

8 Bilans wysokobiałkowych kowych surowców w paszowych w Polsce Import ok. 2 mln ton śruty sojowej GMO rocznie 2,5 2 DEFICYT mln. ton 1,5 1 0,5 0 produkcja wykorzystanie pozostałe groch, bobik, łubin śruta rzepakowa śruta sojowa Źródło: Podleśny 2006, IERiGŻ 2008

9 Uprawa kukurydzy Bt. w Polsce hektary lata Źródło: opracowanie własne na podstawie różnych źródeł, w tym MRiRW?

10 ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) nr 834/2007 Art. 4 (iii) wykluczają stosowanie GMO i produktów wytworzonych z GMO Art. 9, p. 1. GMO i produkty wytworzone z GMO lub przy ich użyciu nie są wykorzystywane w produkcji ekologicznej jako żywność, pasza, substancje pomocnicze w przetwórstwie, środki ochrony roślin, nawozy, środki poprawiające glebę, nasiona, roślinny materiał rozmnożeniowy, mikroorganizmy i zwierzęta.

11 GMO W LEGISLACJI UE ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1829/2003 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy (Tekst mający znaczenie dla EOG) Official Journal L 268, 18/10/2003 P ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1830/2003 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE Official Journal L 268, 18/10/2003 P ZALECENIE KOMISJI WE z dnia 23 lipca 2003 roku w sprawie wskazówek na temat opracowania narodowych strategii i najlepszych praktyk na rzecz współistnienia upraw zmodyfikowanych genetycznie, upraw tradycyjnych i upraw ekologicznych (dokument nr C(2003) 2624)

12 WSPÓŁISTNIENIE w UE żaden rodzaj rolnictwa: tradycyjne, ekologiczne, czy też wykorzystujące organizmy zmodyfikowane genetycznie nie powinien być wykluczony w Unii Europejskiej zdolność prowadzenia różnych systemów produkcji rolnej stanowi warunek wstępny zapewnienia szerokiego wyboru konsumentowi współistnienie upraw zmodyfikowanych genetycznie, upraw tradycyjnych i upraw ekologicznych zależy od zdolności rolników do dokonania praktycznego wyboru pomiędzy tymi systemami produkcji, łącznie z wynikającym z mocy prawa obowiązkiem odpowiedniego ich oznaczania i/lub przestrzegania zasad czystości Źródło: Komisja Europejska, 2003

13 Rolnik - pierwszy etap

14 KOSZTY WSPÓŁISTNIENIA NA POZIOMIE GOSPODARSTWA Scenariusze 10% i 50% upraw GMO w regionie IP na poziomie <0,1% niemożliwe Od IP >0,1% ziemniaki ekologiczne Do IP <2,2% konwencjonalna kukurydza na kiszonkę W wyniku modelowania stwierdzono, że IP ca. 1% jest możliwe, ale pociąga za sobą wzrost kosztów do 41% w zależności od scenariusza. Źródło: JRC-IPTS, 2002

15 Kontynuacja na dalszych etapach łańcucha żywności Punkty krytyczne niezamierzonego zamieszania Źródło: Projekt Co-Extra

16 Strategie segregacji w procesach przetwórczych Plant specialization The 2 types of products are processed into two different plants Production Line specialization Alternate products Either Stop and clean or Clean flushing with products Time Time Źródło: Projekt Co-Extra, Le Bail et al., 2007

17 KOSZTY WSPÓŁISTNIENIA NA POZIOMIE PRZETWÓRSTWA 4 modele produkcji pasz w UE zawierających GMO w ilości: <0,9%, <0,25%, 0,0%, oraz pasz ekologicznych koszty stosowania w UE surowców wolnych od GMO wyniosły: od 36 euro/t (<0,9%GMO), do 82,50 euro/t (0,0% GMO i surowce ekologiczne) dodatkowe koszty związane były głównie ze zmian w sposobie zarządzania w mieszalniach pasz (31-77%), wdrożeniem dodatkowych standardów kontroli (3,8-9,4%), oraz koniecznością stosowania testów (ok. 6,3%) zanotowano wzrost wartości rynkowej towarów nie GMO, np. w przypadku kukurydzy o 95,40 euro/t Źródło: Meijer G.A.L. et al, 2005

18 Struktura kosztów współistnienia w produkcji pasz treściwych zawierających śrutę sojową w przykładowym zakładzie przetwórczym stosującym strategię czasowego oddzielenia w ramach tej samej linii produkcyjnej. STUDIUM PRZYPADKU czyszczenie; 10,3% szkolenia dla pracowników; 3,3% certyfikacja; 8,1% testy; 7,3% transport; 3,3% Dodatkowy koszt ok. 40 zł/tonę (ceny za 2007r.) surowiec; 67,8% Źródło: badania własne w ramach projektu Co-Extra

19 Alokacja kosztów współistnienia w łańcuchu krochmalu z kukurydzy w Niemczech 100.0% Distribution of costs per ton maize starch 90.0% 80.0% 70.0% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% P-B. Testing P-A. Add. transport (without commodity) E-B. Testing E-A. Add. transport (without commodity) and storage F-F- On-field monitoring F-E. Bufferzones F-B. Cleaning/flushing F-A. Add. production (without seed) S-G. Seed processing S-BCD. Isolation S-A. Cleaning Add. commodity costs 0.0% Seed producer Maize farmer Elevator level Starch processor Źródło: projekt Coextra

20 WSPÓŁISTNIENIE KWESTIĄ EKONOMICZNĄ Z uwagi na fakt, że na terytorium Unii Europejskiej dozwolona jest uprawa jedynie takich roślin zmodyfikowanych genetycznie, na które wydano pozwolenie, a kwestie dotyczące ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego zostały zawarte w dyrektywie 2001/18/WE, sprawy dotychczas nie uregulowane w obszarze współistnienia upraw modyfikowanych genetycznie, upraw tradycyjnych i upraw ekologicznych dotyczą aspektów ekonomicznych spowodowanych zmieszaniem roślin modyfikowanych genetycznie z roślinami nie zmodyfikowanymi genetycznie i leżą w gestii państw członkowskich Źródło: Komisja Europejska, 2003

21 Różne reżimy prawne w UE Źródło: projekt Coextra

22 Duńskie prawo w zakresie współistnienia Źródło: Report from the Working Group on The co-existence of genetically modified crops with conventional and organic crops. Danish Institute of Agricultural Sciences, 2003r.

23 Wnioski zdolność prowadzenia różnych systemów produkcji rolnej stanowi warunek wstępny zapewnienia szerokiego wyboru konsumentowi kwestia współistnienia dotyczy potencjalnych strat ekonomicznych i wpływu zmieszania roślin modyfikowanych genetycznie i roślin nie modyfikowanych genetycznie, a także najlepszych działań, jakie mogą zostać podjęte w celu ograniczenia do minimum przypadków zmieszania

24 Dziękuję za uwagę