PRIONY. Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRIONY. Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016"

Anatol Laskowski
7 lat temu
Przeglądów:

1 PRIONY Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016

2 PRIONY (ang. proteinaceous infectious particle) czyli białkowa cząstka zakaźna Termin priony po raz pierwszy użyty w XX w. jako określenie białkowych cząsteczek zakaźnych, które mimo braku metabolizmu oraz kwasów nukleinowych, zdolne są do samopowielania się w organizmie gospodarza wirusy obdarzone niekonwencjonalnymi fizycznymi i chemicznymi właściwościami oraz biologicznym behawiorem dalece różniącym się od behawioru jakiejkolwiek innej grupy mikroorganizmów

3 PRIONY w 1967 r. John Stanley Griffith jako pierwszy wysunął przypuszczenie, że czynnik zakaźny może nie posiadać własnego materiału genetycznego i być zmienioną formą któregoś z białek komórkowych Przypuszczenia potwierdzono, Stanley Prusiner wyizolował z mózgu zwierzęcia chorego na chorobę scrapie czynnik chorobotwórczy i opisał jego właściwości Nagrody Nobla Daniel Carleton Gajdusek, badania nad czynnikiem wywołującym kuru 1997 Stanley Prusiner, białkowy czynnik infekcyjny, termin priony

4 WŁAŚCIWOŚCI PRIONÓW odporność na odgrzewanie, wysokie temperatury odporność na proteinazę K, mocznik, sole chalotropowe odporność na czynniki niszczące DNA ( nukleazy i psoralen) w obecności tlenu pozostają niewrażliwe na działanie promieniowania jonizującego (właściwość typowa dla białek hydrofobowych związanych z lipidami)

5 Białko prionowe;` PrP występuje w dwóch postaciach: PrP C i PrP Sc PrP C - fizjologiczna, prawidłowa forma białka powszechnie występującego w zdrowych komórkach ludzi i zwierząt, której występowanie jest konieczne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego C oznacza - cellular - komórkowy, naturalnie występujący w komórce W latach 90. XX wieku odkryto, że gen kodujący to białko zlokalizowany jest na chromosomie 20 PrP Sc - forma patogenna białka prionowego, odpowiedzialna za występowanie chorób. Sc od ang. scrapie - oznaczającego śmiertelną, degeneracyjną chorobę występującą u kóz i owiec, znaną od 1732 r.

scrapie choroba kłusowa (z ang. scrapie - ocierać się, drapać) polskie nazwy: trzęsawka, kołowacizna choroba kóz i owiec wywoływana przez priony opisana w XVIII w.

6 scrapie choroba kłusowa (z ang. scrapie - ocierać się, drapać) polskie nazwy: trzęsawka, kołowacizna choroba kóz i owiec wywoływana przez priony opisana w XVIII w. hipoteza, że chorobę kłusową może powodować nadmierny popęd seksualny owiec oraz błyskawice początek XX w. francuscy weterynarze Cuillé and Chelle odkryli, choroba kłusowa jest chorobą zakaźną

7 białko prionowe chorobotwórcze PrP SC - różni się od normalnego PrP C konformacją przestrzenną prawidłowa struktura α-helisy modyfikacja potranslacyjna prionowa struktura β-fałdy

choroby prionowe, gąbczaste encefalopatie spontaniczną zmianą konformacji z PrP c do PrP Sc (sporadyczna, samoistna choroba prionowa) - 85% przedostaniem się do

8 choroby prionowe, gąbczaste encefalopatie spontaniczną zmianą konformacji z PrP c do PrP Sc (sporadyczna, samoistna choroba prionowa) - 85% przedostaniem się do organizmu form patologicznych pochodzących z zewnątrz (nabyta, przepasażowana choroba prionowa) <1% mutacją genu Prnp (dziedziczna, rodzinna choroba prionowa) - ok. 15%

9 CHOROBY ZWIERZĄT TRZĘSAWKA, choroba kłusowa (scrapie): owce, kozy w Polsce nie odnotowano zachorowań na chorobę kłusową wśród kóz zarejestrowane przypadki wśród owiec

CHOROBY ZWIERZĄT GĄBCZASTA ENCEFALOPATIA BYDŁA (ang. bovine spongiform encephalopathy, BSE) w latach 90. XX w. w Europie Zach. wybuch epidemii BSE. potoczna nazywa,,choroba szalonych krów (ang.

10 CHOROBY ZWIERZĄT GĄBCZASTA ENCEFALOPATIA BYDŁA (ang. bovine spongiform encephalopathy, BSE) w latach 90. XX w. w Europie Zach. wybuch epidemii BSE. potoczna nazywa,,choroba szalonych krów (ang. mad cow disease, MCD) choroba szerzyła się w zastraszającym tempie, zyskując miano epizoocji główną przyczyną rozwoju choroby była mączka mięsno-kostna uzyskiwana z zakażonych, padłych na scrapie owiec chorować mogą: norki, jelenie, łosie, koty, lwy, tygrysy pasze wzbogacone odpadkami ze zwierząt ( ), zawierającymi priony zmiany technologii pozyskiwania mączki mięsno-kostnej z padłych zwierząt zakażenie: droga pokarmowa zaburzenia zachowania, zaburzenia motoryczne

11 CHOROBY LUDZI kuru choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba (vcjd) choroba Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera śmiertelna rodzinna bezsenność (FFI) inne???

12 ENCEFALOPATIA GĄBCZASTA klasyczna (sporadyczna) 85 90% wynik samoistnie powstających mutacji w tkankach ludzi, lub jako rezultat zakażenia się z nieznanego źródła rodzinna (dziedziczna) 5 10% wynik mutacji w genach kodujących białka PrPC, dziedziczenie dotyczą one od 10 do 15% przypadków choroby Creutzfeldta-Jakoba, występujących przypadków Zespołu Gerstmanna-Sträusslera-Scheinkera (GSS) oraz rodzinnej śmiertelnej bezsenności (FFI) postać zakaźna (nabyte) - są rezultatem spożywania lub jatrogennego wprowadzania zakażonych ludzkich tkanek do organizmu praktyki kanibalistyczne (kuru) przeszczep narządów od zarażonych dawców (opony twardej, rogówki) przyjmowanie hormonu wzrostu pochodzący z zainfekowanych ludzkich przysadek (dziś stosuje się hormon wzrostu uzyskiwany metodami inżynierii genetycznej) zakażenie wskutek zabiegu lub operacji, podczas której użyto zainfekowanych narzędzi chirurgicznych. Postać zakaźna stanowi 5% wszystkich przypadków choroby Creutzfeldta-Jakoba

13 KURU śmiejąca się śmierć Papua Nowa Gwinea, plemie Fore kanibalizm drogi zakażenia bezpośredni kontakt (obrzędy), droga pokarmowa ataksja, otępienie Etap I bóle brzucha, wymioty, bóle i zawroty głowy, utrata masy ciała Etap II problemy z poruszaniem się i utrzymaniem równowagi (chwiejny chód, silne zawroty głowy, drżenie kończyn i tułowia, szponowato zgięte palce), zaburzenia widzenia Etap III problemy u samodzielnym siedzeniem bez podparcia, utrzymaniem pionowej postawy, chory nie chodzi Etap IV pacjent leży, nie jest w stanie się poruszać, nie utrzymuje moczu, kału, chwiejność emocjonalna (śmiech/płacz), problem z pobieraniem pokarmu (osoba chora nic nie je), zgon z powodu głodu lub zachłystowego zapalenia płuc

14 Śmiertelna rodzinna bezsenność (FFI fatal familiar insomia) postępująca bezsenność zaburzenia rytmu dobowego zaburzenia motoryczne objawy: lat czas trwania: 7 miesięcy

15 Zespół Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera przewlekła ataksja móżdżkowa demencja początek choroby lat czas trwania: 5 lat

16 KLASYCZNA POSTAĆ CHOROBY CREUTZFELDTA- JAKOBA (CJD) Sporadyczna postać choroby Creutzfeldta-Jakoba - najczęstsza spośród wszystkich chorób prionowych występujących u ludzi. Częstość występowania - 1 odnotowany przypadek na 1 milion osób na rok > 60 r. ż. dwa przypadki u nastolatków na świecie otępienie, ataksja napady padaczkowe charakterystyczne zmiany w EEG zgon w ciągu 4 5 miesięcy

17 CHOROBY CREUTZFELDTA-JAKOBA (vcjd) Spożycie zainfekowanego mięsa wołowego i innych produktów pochodzenia bydlęcego przez ludzi. Pierwszy, a zarazem śmiertelny przypadek tej choroby odkryto w 10 lat po wybuchu epidemii BSE u zwierząt. < 45 r. ż. (średni wiek: 26 lat) brak czynników genetycznych związek z BSE? zaburzenia psychiczne, ataksja brak charakterystycznych zmian w EEG dłuższy okres przeżycia (13 14 miesięcy)

podania leków, takich jak hormon wzrostu i gonadotropina, które były przygotowane z ludzkich

18 Jatrogenna CHOROBA CREUTZFELDTA-JAKOBA (icjd) transfuzje krwi przeszczep rogówki i opony twardej, kontakt ze skażonymi narzędziami neurochirurgicznymi, wszczepienie elektrod, jak również w wyniku podania leków, takich jak hormon wzrostu i gonadotropina, które były przygotowane z ludzkich przysadek. > 3000 biorców pod obserwacją neurochirurgia okulistyka stomatologia laryngologia przetoczenia krwi

19 PROFILAKTYKA instrumenty medyczne sprzęt / narzędzia jednorazowego użytku sterylizacja w autoklawie: 121 C 30 min. 1 godz., lub 134 C, 18 min. 1 godz. sterylizacja ozonem, nadtlenek wodoru enzym (proteaza), enzym + detergent związki zasadowe priony w stanie wysuszonym są razy bardziej oporne na inaktywację w wysokiej temperaturze niż w stanie wilgotnym!

20 PROFILAKTYKA krew do przetoczeń: filtry prionów unikanie produktów pochodzenia bydlęcego badanie dawców krwi i narządów procedury! ubój chorych zwierząt badanie mięsa i zakaz spożywania skażonego mięsa zakaz dodawania odpadów zwierzęcych do pasz

Podobne dokumenty

PRIONY. Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016

PRIONY. Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016 PRIONY Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM 2016 PRIONY (ang. proteinaceous infectious particle) czyli białkowa cząstka zakaźna Termin priony po raz pierwszy użyty w XX w. jako określenie