Tendencje zmian w systemie doradztwa rolniczego w Polsce
|
|
- Damian Jankowski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Anna J. Parzonko Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Tendencje zmian w systemie doradztwa rolniczego w Polsce Słowa kluczowe: doradztwo rolnicze, organizacja, obszary wiejskie, integracja Streszczenie: Zarówno organizacja doradztwa rolniczego, jak i zakres realizowanych przezeń zadań zmieniają się w zależności od sytuacji politycznej kraju, od panującej koniunktury rynkowej i potrzeb odbiorców porad. Podstawowym zadaniem doradztwa rolniczego jest wspieranie ludności wiejskiej w pokonywaniu ich problemów i dostosowaniu do istniejących warunków gospodarczych. Zmianie ulegają podstawowe kierunki działań doradztwa. Wyraźnie zaznacza się tendencja odchodzenia od typowego doradztwa rolniczego w kierunku doradztwa wiejskiego. W znacznym stopniu jest to efekt wielofunkcyjnego rozwoju na wsi oraz potrzeby dostosowania się polskiego rolnictwa do wymogów obowiązujących w Unii Europejskiej. W opracowaniu przedstawiono rys historyczny doradztwa rolniczego ze szczególnym wskazaniem na ostatni okres, w którym kształtował się współczesny system doradztwa rolniczego. Zaprezentowano także nowe obszary problemowe, których potrzeba realizacji wymusi kolejne zmiany w organizacji doradztwa rolniczego w Polsce. Wstęp W odpowiedzi na potrzeby zmian w systemie doradztwa rolniczego wynikające z konieczności dostosowania prowadzonej działalności doradczej do zmieniającego się obrazu wsi i obszarów wiejskich, część krajów Unii Europejskiej podjęła w ostatnich latach działania restrukturyzacyjne. Jest to efekt rozporządzenia Rady UE 1782/2003, zgodnie z którym każde państwo członkowskie zobowiązane jest do ustanowienia systemu doradztwa dla rolników. W wielu krajach podejmowane są działania dostosowujące organizację doradztwa rolniczego do unijnych wymogów. Zauważalną tendencją jest ciągłe zmniejszanie roli doradztwa państwowego na rzecz doradztwa finansowanego przez rolników lub w pełni komercyjnego. Obecnie można wyróżnić trzy rodzaje systemów doradztwa rolniczego: 1. państwowy (tradycyjny) system, który całkowicie jest finansowany z budżetu państwa, bez pobierania opłat za usługi. Taki system ma miejsce w Belgii, Grecji, Luksemburgu i Słowenii, gdzie za doradztwo odpowiada centralna organizacja rządowa. Podobnie jest w Hiszpanii, południowych Niemczech, Portugalii, Szwecji, Włoszech i w Szwajcarii, z tym, że w tych państwach system doradztwa zarządzany jest przez jednostki regionalne; 2. półpaństwowy system doradztwa polegający na tym, że doradztwo świadczone jest przez organizacje państwowe pobierające opłaty za niektóre usługi od rolników. Z takim systemem mamy do czynienia w Czechach, Estonii, Irlandii, Norwegii, Polsce, Słowacji i na Węgrzech; 3. prywatny system doradztwa, który przyjął różną postać w zależności od uwarunkowań historyczno ekonomicznych. W tym przypadku można mówić o doradztwie będącym w gestii rolników realizowanym przez np. izby rolnicze, związki i organizacje zawodowe (przykładem są tu takie kraje, jak Austria, Dania, Finlandia, Francja i północno-zachodnie Niemcy) bądź doradztwie komercyjnym, będącym własnością prywatnych osób i instytucji (taki system doradztwa występuje w Anglii i Walii, Holandii, północno-wschodnich Niemczech i w Szkocji). W Polsce usługi doradcze świadczone są głównie przez publiczne i prywatne podmioty doradcze. Publiczny system doradztwa rolniczego gwarantuje jednakową usługę na terytorium całego kraju. Korzyści wynikające z doradztwa prywatnego to przede wszystkim innowacyjny i elastyczny system szkolenia, poszukiwanie nowych rozwiązań nowych form pracy. Wiodącą rolę w systemie doradztwa rolniczego w Polsce odgrywają ośrodki doradztwa rolniczego, które mają za zadanie wspierać rolników i polskie rolnictwo w przemianach jakie zachodzą na obszarach wiejskich. Na szczególną uwagę zasługuje zakrojona na szeroką skalę działalność szkoleniowa ODR-ów, pomoc przy opracowywaniu biznesplanów inwestycyjnych, przy wypełnianiu wniosków czy
2 pisaniu podań. Doradcy w bardzo dużym stopniu ułatwiają rolnikom pokonywanie skomplikowanych procedur w sięganiu po środki unijne i dotacje. Pracownicy ośrodków doradztwa rolniczego to wykwalifikowana kadra doradcza posiadająca w większości wyższe wykształcenie, ustawicznie podnosząca swoje kwalifikacje poprzez udział w kursach, szkoleniach, studiach podyplomowych. Obecnie w ośrodkach doradztwa zatrudnionych jest 4870 pracowników, w tym 3503 specjalistów. W Polsce średnio wypada jeden doradca na ok. 428 gospodarstw rolnych, w Danii na 20, a w Austrii na 300. Na podstawie analizy dostępnej literatury, jak i badań realizowanych w ramach projektu badawczego Modele funkcjonalnych rozwiązań w zakresie współpracy doradztwa rolniczego i rolników z grup producenckich podjęto próbę przedstawienia zmian, jakie zachodziły zarówno pod względem zorganizowania doradztwa rolniczego w Polsce, jak i w treściach merytorycznych realizowanych przez służby doradcze. Na podstawie źródeł wtórnych określono także zauważalne tendencje zmian w systemie doradztwa rolniczego w Polsce. Geneza poradnictwa rolniczego w Polsce Historia rozwoju doradztwa rolniczego w Polsce wskazuje na jego istotną rolę w procesie rozwoju wsi i rolnictwa. Przechodziło ono różne etapy w zależności od panujących w danym okresie stosunków społeczno - gospodarczych. W latach międzywojennych występowało duże zacofanie strukturalne rolnictwa, niski poziom sił wytwórczych, duży analfabetyzm ludności rolniczej, brak przygotowania zawodowego rolników. Stąd w tym okresie rozwinęła się agronomia społeczna 1. Główną domeną agronomii społecznej była działalność oświatowa związana ściśle z działalnością polityczną i gospodarczą, jaką rozwijały instytucje i organizacje społeczne w środowisku wiejskim, mająca wpływać na podnoszenie ludności wiejskiej na wyższy stopień kultury materialnej i duchowej. Opierała się ona głównie na ruchu społecznym mas chłopskich, który w tym okresie znajdował swe odzwierciedlenie głównie w takich organizacjach społeczno gospodarczych i oświatowych, jak: kółka rolnicze, koła gospodyń wiejskich, koła związków młodzieży wiejskiej, spółdzielnie rolnicze i związki branżowe a także samorząd gospodarczy w postaci Izb Rolniczych. Okres agronomii społecznej w dwudziestoleciu międzywojennym był znaczącym etapem tworzenia się profesjonalnego doradztwa w Polsce, przerwanym wybuchem II wojny światowej. W powojennej historii wyróżnić można kilka etapów w rozwoju doradztwa polskiego. Charakterystyczne dla tych etapów było powiązanie organizacji i zadań służb doradczych z celami polityki społeczno-gospodarczej kraju. O ile tuż po wojnie (w latach ) obserwuje się nawiązanie do doświadczeń międzywojennych, to stosunkowo szybko z nich zrezygnowano. Z pewnością zwrócić uwagę należy na rok 1957, który to kończy okres powojennej stagnacji w rozwoju doradztwa. W 1957 roku reaktywowano działalność kółek rolniczych, w ramach których utworzono stanowisko agronoma gromadzkiego. Jego zadaniem było wykorzystywanie w praktyce rolniczej wiedzy fachowej przy pomocy odpowiednio zorganizowanego instruktażu i doradztwa, wprowadzanie postępu rolniczego, propagowanie i kontrola wykonywania przez rolników najprostszych zabiegów. Oprócz służby rolnej zorganizowanej przy kółkach rolniczych w okresie tym pojawiła się także służba rolna przy spółdzielczości wiejskiej, przemyśle rolno spożywczym i skupie, a także pracownicy wydziałów rolnictwa i leśnictwa rad narodowych. W 1968 roku powstała Gromadzka Służba Rolna, w skład której wchodzili: agronom, zootechnik, asystent agronoma i zootechnika, agromeliorant. Rok 1968 uważa się za początek państwowego doradztwa rolniczego. Rok 1973 zapoczątkował kolejne przemiany: w 1973 roku utworzono przy Gminnej Służbie Rolnej zhierarchizowane stanowisko instruktora rolnego, w 1975 roku utworzono wojewódzkie ośrodki postępu rolniczego (WOPR), którym powierzono opiekę fachową i metodyczną nad gminną służbą instruktorską a w 1981 roku całkowicie przekazano służbę doradczą [Maziarz 1977, Sikorska-Wolak 1998, Zawisza 1999]. Działania programowe i metodyczne w sposób bardziej wyraźny lokują te służby w procesach oświatowo-doradczych. Podporządkowanie ODR administracji państwowej nie zwalnia jednak tej instytucji z odpowiedzialności za realizowanie zadań wynikających z planów rozwoju rolnictwa. Nie ulega jednak wątpliwości, iż przyjęta wówczas koncepcja pracy wiązała jej działalność z potrzebami 1 W chwili obecnej nazwa agronomia społeczna jest już terminem historycznym. Jej miejsce zajął termin upowszechnianie wiedzy i postępu w rolnictwie.
3 rolników. Pojawiające się trudności rozwoju rolnictwa, ograniczania w dostępie do środków produkcji rodziło jednak szereg trudności pełnego ich zaspokajania. Powyższe rozważania wskazują na fakt, iż w organizacji i zadaniach doradztwa rolniczego obserwuje się szereg zmian. Niezależnie jednak od oceny poszczególnych okresów, działalność ta odegrała pewną rolę w urzeczywistnianiu idei postępu w rolnictwie. Kształtowanie się systemu doradztwa rolniczego na przełomie wieków Obecny system doradztwa rolniczego zaczął kształtować się na początku lat 90. kiedy to dokonano znacznych zmian dotyczących doradztwa rolniczego i mających wpływ na jego funkcjonowanie. Główne przyczyny doskonalenia systemu doradztwa wynikały z transformacji ustrojowej i nowej koncepcji rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Uznano, że w procesach przeobrażeń wsi i rolnictwa, doradztwo ma do spełnienia ważną rolę, ale konieczne jest dokonanie poważnej reorganizacji strukturalnej i programowej tej instytucji. Reorganizacja służb doradczych polegała głównie na: 1. przekształceniu wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego w ośrodki doradztwa rolniczego; 2. uspołecznieniu pracy doradczej, co stwarzało szansę na większy wpływ rolników na treść programów oświatowo-doradczych czy szerzej, na zarządzanie doradztwem; 3. wydzieleniu gospodarstw doświadczalnych; 4. zmianach w treściach doradztwa obok treści technologicznych zadań produkcyjno technologicznych pojawiły się zagadnienia związane z ekonomiką produkcji, jakością produkcji, marketingiem, alternatywnymi źródłami dochodu, organizowaniem działań zespołowych, ochroną środowiska, problemami społecznymi rodzin rolniczych; 5. wzbogaceniu form, metod i środków zapewniających dostępność pomocy wszystkim rolnikom, głównie o metody grupowego oddziaływania na radzących się i metody środowiskowe, dzięki którym możliwe było upowszechnianie nowych koncepcji gospodarowania m.in. grup producenckich czy agroturystyki; 6. podwyższeniu poziomu kwalifikacji zawodowych doradców dzięki kreowaniu nowoczesnego systemu doskonalenia przygotowującego kadry doradcze do nowych zadań, 7. budowaniu silnych związków z ośrodkami nauki, 8. stymulowaniu zachowań przedsiębiorczych i innowacyjnych producentów. Od 1 stycznia 1991 roku działają w Polsce Ośrodki Doradztwa Rolniczego (ODR), których podstawowym zadaniem jest prowadzenie działalności głównie doradczej i poza tym, jako uzupełniającej działalności oświatowej, informacyjnej i upowszechnieniowej. Jednoczesne uspołecznienie doradztwa tj. powołanie Społecznych Rad Doradztwa Rolniczego sprawiło, że ludność rolnicza została włączona w określanie głównych kierunków pracy doradczej. Uspołecznione w ten sposób doradztwo nabrało charakteru doradztwa partnerskiego charakteryzującego się znaczną skutecznością. W latach w każdym z 49 województw funkcjonował wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego. Po roku 1999, kiedy to wprowadzono nowy trzystopniowy podział administracyjny kraju nastąpiły zmiany w strukturze organizacyjnej doradztwa. Średnio na jedno nowe województwo przypadały 3 dawniejsze WODR-y. Równolegle z ośrodkami doradztwa rolniczego funkcjonowało powstałe z dniem 2 stycznia 1999 roku Krajowe Centrum Doradztwa, Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich z siedzibą w Brwinowie k/warszawy bezpośrednio podległe Ministerstwu Rolnictwa. Centrum to powstało poprzez połączenie Centrum Doradztwa i Edukacji w Rolnictwie w Poznaniu, Krajowego Centrum Oświaty Rolniczej w Brwinowie k/warszawy i sześciu Ośrodków Doradztwa Rolniczego w: Barzkowicach, we Wrocławiu, Przysieku k/torunia, Starym Polu, Poświętnem k/płońska i Radomiu. Zmiany te wymusiły wznowienie prac nad ustawą, która to uregulowałaby sytuację doradztwa zarówno pod względem prawnym jak i organizacyjnym. W konsekwencji od 1 stycznia 2005 roku na drodze ustawy z dnia 22 października 2004 roku o jednostkach doradztwa rolniczego obowiązuje nowa
4 organizacja, zadania i zasady działania jednostek doradztwa rolniczego. Zgodnie z obowiązującą ustawą jednostkami doradztwa rolniczego są 2 : 1) Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie (podlega ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi), 2) 16 wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego, których terytorialny zasięg działania obejmuje obszar województwa właściwego ze względu na siedzibę tego ośrodka (ośrodek doradztwa podlega właściwemu miejscowo marszałkowi danego województwa 3 ). Oceniając dokonane w ostatnich latach zmiany można stwierdzić, iż nakładane na ośrodki doradcze zadania i oczekiwania wynikające z przeobrażeń gospodarczych wsi i rolnictwa, integracji z UE z jednej strony i warunkami ich urzeczywistnienia (poziom przygotowania ogólnego i zawodowego rolników, gotowość do zachowań przedsiębiorczych i innowacyjnych) z drugiej strony można stwierdzić, iż nie gwarantują one osiągania wysokiej skuteczności działań. Jeśli spojrzeć z punktu widzenia rolników to ich uczestnictwo w zadaniach wynikających przykładowo z takich programów, jak: program rolnośrodowiskowy, rachunkowości, rozwoju przedsiębiorczości i związanych z nią programów pomocowych UE nastręczać będzie wiele nowych i złożonych problemów. W ich rozwiązywaniu konieczna będzie pomoc ze strony służb doradczych. Wymagać to będzie dokonywania dalszych istotnych i celowo wprowadzanych zmian w systemie doradztwa rolniczego. W doradztwo rolnicze w coraz większym stopniu włączają się także Izby Rolnicze, instytuty naukowo - badawcze i uczelnie, związki branżowe, przedsiębiorstwa przemysłu rolno spożywczego (w ramach integracji pionowej z dostawcami surowców), powstające coraz częściej firmy zajmujące się badaniem rynku, dystrybucją środków produkcji, czy też prywatne firmy zajmujące się profesjonalnym doradztwem. Zaznaczyć jednak należy, że podmioty prowadzące działalność komercyjną nastawione są przede wszystkim na te zadania doradztwa, na które występuje największe zapotrzebowanie i za które odbiorca skłony jest uiścić stosowną opłatę. W ten sposób powoli zaczyna się kształtować nowy system doradztwa rolniczego, na który składać się będą różne wzajemnie się uzupełniające instytucje działające w rolnictwie lub jego otoczeniu (państwowe, samorządowe, prywatne itp.), zróżnicowane pod względem finansowania [Parzonko 2008]. Wyzwania dla współczesnego doradztwa rolniczego Zmiany w systemach doradztwa oraz rosnąca potrzeba powiązania doradztwa z całym systemem wiedzy rolniczej wynika ze współczesnych uwarunkowań i przemian w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Podstawowe zmiany to globalizacja, liberalizacja handlu i wynikająca z tego coraz silniejsza konkurencja, zmniejszanie się liczby rolników, podejmowanie przez wieś i rolników nowych funkcji pozaprodukcyjnych oraz powszechny dziś zrównoważony rozwój, uwzględniający ochronę środowiska i racjonalną gospodarkę zasobami. Potrzeba rozwoju doradztwa wynika z reform wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki rozwoju obszarów wiejskich. W budżecie dotyczącym wsparcia obszarów wiejskich ze środków strukturalnych na lata projektowane są środki na działanie związane z doradztwem rolniczym. W dokumencie Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata w Celu 2 - Poprawa konkurencyjności rolnictwa określone jest Działanie Rozwój doradztwa specjalistycznego. Proponowane są w nim nowe kierunki rozwoju polskiego doradztwa, które uzupełniają dotychczasowe działania doradztwa na rzecz rolników i mieszkańców wsi, ukierunkowane głównie na przygotowanie rolników do integracji z Unią Europejską, absorpcji krajowych i unijnych środków wsparcia, podnoszenia kwalifikacji i wiedzy o nowoczesnym gospodarowaniu oraz stosowania norm produkcji i ochrony środowiska. W obliczu bardzo trudnej ekonomicznej sytuacji polskiego rolnictwa konieczne jest większe zaangażowanie doradztwa rolniczego w proces wsparcia przemian strukturalnych. 2 Ustawa z dnia 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego. Dz. U. nr 251, poz Zgodnie z ustawą kompetencyjną przygotowaną przez MSWiA, a uchwaloną przez Sejm, 16 wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego przekazanych zostało z dniem 1 sierpnia 2009 r. sejmikom wojewódzkim. W gestii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi znalazł się tylko Centralny Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Jest to eksperyment, którego nigdzie w Europie nie ma. W żadnym kraju Unii Europejskiej nie przekazano dotąd zarządzania jednostkami doradztwa rolniczego lokalnym samorządom. Doradztwo podlega tam rządowi albo samorządowi rolniczemu.
5 Nadrzędnym celem działania doradztwa rolniczego w latach jest więc strona dochodowa każdego przedsięwzięcia oraz wsparcie działań, które przyczyniają się do tworzenia nowych miejsc pracy, a w konsekwencji zmniejszania stref ubóstwa na obszarach wiejskich. Konieczność specjalizacji doradztwa wynika również ze zmian w strukturze produkcji i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz ewolucji struktur agrarnych polskiego rolnictwa. Ponieważ oczekiwania wobec doradztwa są zróżnicowane w zależności od charakteru i wielkości gospodarstwa, stopnia jego specjalizacji oraz poziomu wykształcenia rolnika Działaniem Rozwój doradztwa specjalistycznego objęte zostaną zdefiniowane grupy docelowe, w ramach których wyodrębnia się odpowiednie dla danej grupy obszary problemowe: 1. gospodarstwa, które nie spełniają warunków minimalnej siły ekonomicznej (korzystanie z osłony socjalnej, zwiększenie siły ekonomicznej gospodarstwa, łączenie zawodu rolnika z innym zawodem, wspomaganie młodych rolników, doradztwo zawodowe wspierające rolników pragnących zmiany kwalifikacji zawodowych w celu rozpoczęcia działalności pozarolniczej); 2. średniej wielkości gospodarstwa mające stabilną pozycję ekonomiczną (stabilizacja dochodów, inwestycje, wsparcie grup producentów, wielofunkcyjny rozwój lub specjalizacja produkcji); 3. gospodarstwa wielkotowarowe prowadzące specjalizację produkcji (zarządzanie marketingowe, przetwórstwo, inwestycje, ochrona prawna, handel, audyt). Działania doradcze w najbliższym okresie ukierunkowane będą głownie na wsparcie ludności wiejskiej w zakresie: zarządzania gospodarstwem rolnym, norm dotyczących zdrowia publicznego, zwierząt i roślin, warunków utrzymania zwierząt, norm dotyczących jakości żywności, stosowania dobrej praktyki rolniczej w powiązaniu z ochroną środowiska oraz produkcji metodami ekologicznymi. Bardzo ważne dla podniesienia skuteczności oddziaływań doradczych będzie również rozwój doradczego systemu informacyjnego dla rolników: intranet i internet. Jakie wymagania powinien spełniać współczesny system doradztwa rolniczego? Odpowiadając na to pytanie wypada w dalszym ciągu zdecydowanie powtórzyć za teoretykami, jak też praktykami, iż podstawowym celem jaki doradztwo powinno realizować powinno być zaspokajanie potrzeb odbiorców porad, czyli uczestników tego systemu. Aby ten cel można było realizować jeszcze efektywniej należałoby zwrócić uwagę na lepsze powiązanie doradztwa z nauką co powinno przełożyć się na wyższą efektywność porad, pełniejsze rozeznanie potrzeb badawczych i rozwojowych, nowoczesne, rozwiązania technologiczne oraz bardziej efektywne zarządzanie gospodarstwami rolniczymi z uwzględnieniem potrzeb rynku. Sprawne funkcjonowanie systemu doradztwa rolniczego zależało będzie również od stopnia komercjalizacji (przeniesienia niektórych kosztów usług na klientów). Usługi doradcze będą rozwijały się w przyszłości według popytu a nie podaży i rolnicy skierują się do tych instytucji, które najpełniej zaspokoją ich potrzeby, niekoniecznie tam gdzie będzie najtaniej. Podsumowanie Konieczność doskonalenia systemu doradztwa jest zjawiskiem naturalnym. Wynika to z jego dynamicznego charakteru, tj. dopasowania jego struktur organizacyjnych, programów, metod i środków do zmieniających się warunków funkcjonowania gospodarstw i towarzyszących im zmianom oczekiwań i potrzeb życiowych rodzin rolniczych. Rolnicy oczekują od rządu doradztwa sprawnego organizacyjnie, wydolnego finansowo, gdzie zatrudnieni są dobrzy fachowcy, którzy mogą podnosić swoje kwalifikacje i są wyposażeni w dobry warsztat pracy. Współczesne doradztwo powinno przede wszystkim zapewnić: pomoc techniczną przy wypełnianiu wniosków, dostęp do rzetelnej informacji, nowinek technologicznych, możliwość dyskusji na wokół nurtujących zagadnień, pomoc w określeniu indywidualnego kierunku rozwoju gospodarstwa itp. Powyższe uwagi wskazują na konieczność wprowadzania wielu jeszcze istotnych zmian mających służyć kreowaniu nowoczesnego systemu doradztwa rolniczego w Polsce.
6 Literatura Maziarz Cz. 1977: Andragogika rolnicza. PWN, Warszawa, Parzonko A.J. 2008: Problematyka doradztwa rolniczego i grup producentów rolnych w literaturze [w:] Sposoby współpracy doradców z rolnikami zorganizowanymi w grupy producentów rolnych. Red. nauk. A.J. Parzonko. SGGW, Warszawa, Sikorska Wolak I. 1998: Geneza i rozwój doradztwa rolniczego w Polsce. [w:] Zagadnienia doradztwa rolniczego, SGGW, Warszawa., Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata z elementami prognozy do roku minrol.gov.pl oraz arimr.gov.pl Zawisza S. 1999: Doradztwo rolnicze: między przeszłością a teraźniejszością. [w:] Doradztwo rolnicze w okresie przygotowawczym do integracji z Unią Europejską. Poświętne, Adres do korespondencji: Dr inż. Anna J. Parzonko Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomiki Edukacji, Komunikowania i Doradztwa Ul. Nowoursynowska Warszawa Tel. (22) anna_parzonko@sggw.pl
Doradztwo rolnicze w Polsce i wybranych krajach
Anna J. Parzonko Katedra Nauk Humanistycznych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Doradztwo rolnicze w Polsce i wybranych krajach Wstęp Organizacja służb doradczych w świecie jest bardzo różnorodna.
INSTYTUCJE DORADZTWA ROLNICZEGO W PROCESIE ABSORPCJI WSPARCIA UNIJNEGO
INSTYTUCJE DORADZTWA ROLNICZEGO W PROCESIE ABSORPCJI WSPARCIA UNIJNEGO dr hab. inż. Józef Kania, prof. UR Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Konferencja nt. Instytucje w procesie przemian strukturalnych i
Wybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Wybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku Autorzy: prof. dr hab. Waldemar Michna dr
Jan Siekierski B Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie Kraków 2010
A Jan Siekierski D D B 378366 Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie Kraków 2010 Spis treści Wstęp 15 Słowo od recenzenta 19 Rozdział I Rolnictwo i wieś przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej
Doradztwo rolnicze w Polsce kompetencje, organizacja, finansowanie, przygotowanie do wdrażania WPR po 2014 r.
Doradztwo rolnicze w Polsce kompetencje, organizacja, finansowanie, przygotowanie do wdrażania WPR po 2014 r. dr Zofia Szalczyk podsekretarz stanu w MRiRW Doradztwo rolnicze zespół działań zmierzających
POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU W LATACH Gdańsk, wrzesień 2015r.
POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU W LATACH 2004-2014 Gdańsk, wrzesień 2015r. Obszar działania PODR w Gdańsku Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych na podstawie badań rachunkowości rolnej
PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH
PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich 1a. Zwiększenie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach
ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w.
VI PROF. DR HAB. INŻ. WALDEMAR MICHNA MGRINŻ. DANUTA LIDKĘ DR INŻ. DOMINIK ZALEWSKI ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w. Redakcja
PRZYSZŁOŚĆ DORADZTWA ROLNICZEGO W KONTEKŚCIE WSPÓŁPRACY ŚRODOWISK NAUKOWYCH Z PRAKTYKAMI
PRZYSZŁOŚĆ DORADZTWA ROLNICZEGO W KONTEKŚCIE WSPÓŁPRACY ŚRODOWISK NAUKOWYCH Z PRAKTYKAMI dr hab. Zbigniew Brodziński Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej Centrum Rozwoju Obszarów Wiejskich UWM
POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI
Załącznik 3. do Strategii #Warszawa2030 POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Projekt do uzgodnień 31 stycznia 2018 r. Realizacja Strategii #Warszawa2030 jest współzależna z realizacją dokumentów strategicznych
Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) w Polsce koncepcja, rola i zadania poszczególnych instytucji oraz partnerów sieci
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Materiał opracowany przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Mazowiecki Ośrodek Badawczy
Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Konferencja Prasowa Warszawa 18 grudnia 2014 r. W dniu 12 grudnia 2014 r. Komisja Europejska decyzją wykonawczą numer: 2014PL06RDNP001 zaakceptowała Program
Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty Cel Działania:
Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW
Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW Konferencja Rolnictwo, gospodarka żywnościowa, obszary wiejskie 10 lat w UE SGGW, 11.04.2014r. Znaczenie
PROF. DR HAB. WALDEMAR MICHNA ORGANIZACJE WIEJSKIE I ROLNICZE ORAZ ICH ROLA W ROZWOJU OBYWATELSKIEJ DEMOKRACJI I KRAJOWEJ GOSPODARKI
PROF. DR HAB. WALDEMAR MICHNA ORGANIZACJE WIEJSKIE I ROLNICZE ORAZ ICH ROLA W ROZWOJU OBYWATELSKIEJ DEMOKRACJI I KRAJOWEJ GOSPODARKI WARSZAWA 2010 Autor publikacji jest pracownikiem naukowym Instytutu
PROBLEMY POLSKIEJ OCHRONY ROŚLIN
INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN PROBLEMY POLSKIEJ OCHRONY ROŚLIN Prof. dr hab. Stefan Pruszyński Instytut Ochrony Roślin, Poznań Diabelski krąg inicjowany przez stosowanie środków ochrony roślin Zawartość DDT
Inicjatywa BioEast. Biogospodarka a zrównoważone wykorzystanie zasobów
Inicjatywa BioEast Biogospodarka a zrównoważone wykorzystanie zasobów Międzynarodowa konferencja pt. Wyzwania dla doradztwa rolniczego po 2020 roku Warszawa 20-21. 02. 2028 r Prof. dr hab. inż. Eugeniusz
Priorytet IX ROZWÓJ WYKSZTAŁCENIA I KOMPETENCJI W REGIONACH
Priorytet IX ROZWÓJ WYKSZTAŁCENIA I KOMPETENCJI W REGIONACH W ramach Priorytetu IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach realizowane będą działania mające na celu wyrównanie szans edukacyjnych
Podstawowy mechanizm Wspólnej Polityki Rolnej UE
Podstawowy mechanizm Wspólnej Polityki Rolnej UE Rozwój obszarów wiejskich Działania rynkowe Płatności bezpośrednie Wieloletnie Ramy Finansowe 2014-2020: WPR stanowi 38,9% wydatków z budżetu UE Wspólna
Polska wieś w kontekście przemian rynku pracy. dr Anna Wawrzonek Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza W Poznaniu
Polska wieś w kontekście przemian rynku pracy dr Anna Wawrzonek Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza W Poznaniu Polska wieś 2009 obszary wiejskie zajmują ponad 93% powierzchni
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok Priorytet IX. Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok 2011 Priorytet IX Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych 1 Poddziałanie 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia (magisterskie) stacjonarne rok akademicki 2015/2016 Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich
Studia II stopnia (magisterskie) stacjonarne rok akademicki 2015/2016 Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Bogusław
Sposoby współpracy doradców z rolnikami zorganizowanymi w grupy producentów rolnych. Pod redakcją naukową Anny J. Parzonko
Sposoby współpracy doradców z rolnikami zorganizowanymi w grupy producentów rolnych Pod redakcją naukową Anny J. Parzonko Wydawnictwo SGGW Warszawa 2008 1 Copyright by Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2008 Publikacja
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 Dr inż. Dariusz Nieć Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Warszawa 28 stycznia 2015
Struktura organizacyjna. Centrala w Bratoszewicach Oddział w Piotrkowie Trybunalskim Oddział w Kościerzynie 18 Rejonowych Zespołów Doradców
Struktura organizacyjna Centrala w Bratoszewicach Oddział w Piotrkowie Trybunalskim Oddział w Kościerzynie 18 Rejonowych Zespołów Doradców Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Bratoszewicach
Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu Pojęcie agrobiznesu Inne określenia agrobiznesu... 17
Spis treści Wstęp... 11 Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu 13 1.1. Pojęcie agrobiznesu... 13 1.2. Inne określenia agrobiznesu... 17 Rozdział 2. Pierwszy agregat agrobiznesu zaopatrzenie 20 2.1.
Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej
dr Lucyna Przezbórska-Skobiej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Agroturystyka w Polsce na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej Międzynarodowa
Transfer wiedzy i innowacji w PROW
Wiadomości Zootechniczne, R. LIV (2016), 4: 168 172 Transfer wiedzy i innowacji w PROW 2014 2020 Paweł Radomski, Piotr Moskała, Piotr M. Mikosz 1 Instytut Zootechniki PIB, Dział Komercjalizacji Badań i
Forum Wiedzy i Innowacji PODSUMOWANIE
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Forum Wiedzy i Innowacji PODSUMOWANIE Stanisław Krasowicz Brwinów/Puławy, 2016 Wstęp 1. Ocena i podsumowanie 2-dniowego spotkania w ramach Forum Wiedzy i Innowacji
Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich. Analiza SWOT
72 Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich Analiza SWOT MOCNE STRONY 1. Możliwość rozwoju produkcji żywności wysokiej jakości. 2. Korzystna struktura wielkości gospodarstw. 3. Korzystne warunki przyrodnicze
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW )
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) FINANSOWANIE WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ (WPR) W LATACH 2007-2013 W latach 2007-2013 WPR finansowana
Priorytet I Wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich Priorytet ma służyć:
Priorytet I Wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich Efektem realizacji tego priorytetu ma być rozwój bazy wiedzy na obszarach wiejskich oraz poprawa powiązań
Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie 2007-2013 Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Cel 1: Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji, szczególnie pomiędzy obszarami
Szkolenia dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie
Priorytety PROW Szkolenia dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, poprawa jakości życia
PRAWNO-FINANSOWE ASPEKTY POLITYKI PAŃSTWA W ZAKRESIE ROZWOJU ROLNICTWA I OBSZARÓW WIEJSKICH W POLSCE
PRAWNO-FINANSOWE ASPEKTY POLITYKI PAŃSTWA W ZAKRESIE ROZWOJU ROLNICTWA I OBSZARÓW WIEJSKICH W POLSCE MACIEJ JABŁOŃSKI Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2010 Spis treści Wykaz
Główne założenia. Strategii zrównoważonego Rozwoju wsi, rolnictwa i Rybactwa Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Spotkanie organizowane prze PODR nt. Dochodowość gospodarstw rolnych na podstawie rachunkowości PL FADN w latach 2004-2018 oraz działalność administracji i instytucji
MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W DYSTRYBUCJI ŚRODKÓW POMOCOWYCH DLA WSI I GOSPODARSTW ROLNYCH
MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W DYSTRYBUCJI ŚRODKÓW POMOCOWYCH DLA WSI I GOSPODARSTW ROLNYCH Referujący : Bronisław Dutka Dyrektor MODR PRIORYTETEM DLA MODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
DOTACJE ŻRÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI W LATACH 2007-2013
Wspieranie inwestycji 2007-2013 DOTACJE ŻRÓDŁA FINANSOWANIA INWESTYCJI 1 W LATACH 2007-2013 Poznań, 17 września 2006 POLAGRA FOOD 2006 www.ms-consulting.pl 1 Wspieranie inwestycji 2007-2013 Prowadzenie:
Polska w Onii Europejskiej
A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika
STATUT ŚLĄSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO W CZĘSTOCHOWIE
załącznik do uchwały Nr III/48/3/2010 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 17 marca 2010 roku STATUT ŚLĄSKIEGO OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO W CZĘSTOCHOWIE Dział 1 Postanowienia ogólne 1 Śląski Ośrodek
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne I stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych
Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie i doktorzy habilitowani Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Dr hab. Karol KOCISZEWSKI, prof. UE Promotorzy prac dyplomowych
Prof. dr hab. Hanna Klikocka
Dr hab. Armand Kasztelan Ekonomia i marketing, Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Ekonomia menedżerska, Seminarium dyplomowe, Zrównoważony rozwój; Green Growth; Środowiskowa konkurencyjność regionów i państw;
Doświadczenie pomorskiej ARiMR we wdrażaniu wybranych działań z okresu programowania PROW
1 Doświadczenie pomorskiej ARiMR we wdrażaniu wybranych działań z okresu programowania PROW 2007-2013 Wspólna Polityka Rolna I filar Płatności bezpośrednie Płatności rynkowe Europejski Fundusz Gwarancji
Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka?
https://www. Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka? Autor: Maria Czarniakowska Data: 14 grudnia 2015 Likwidacja kwot mlecznych to koniec administracyjnej regulacji rynku mleka i poddanie go przede
Koncepcja i funkcjonowanie Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa
Joanna Kowalska sekretarz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senatu RP
Joanna Kowalska sekretarz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senatu RP Informacja na temat stanowisk organizacji i instytucji działających w obszarze rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich w sprawie oceny
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne I stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych
Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie i doktorzy habilitowani Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Dr hab. Karol KOCISZEWSKI, prof. UE Promotorzy prac dyplomowych
Procesy informacyjne zarządzania
Procesy informacyjne zarządzania Społeczny ład informacyjny dr inż. Janusz Górczyński 1 Podstawowe pojęcia (1) Informacja, procesy informacyjne i systemy informacyjne odgrywały zawsze istotną rolę w przebiegu
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU WSI, ROLNICTWA I RYBACTWA 2020 (2030)
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU WSI, ROLNICTWA I RYBACTWA 2020 (2030) Konferencja prasowa 10 maja 2018 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1 Powody aktualizacji krajowej strategii dla wsi i rolnictwa
Informacja dot. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
Informacja dot. Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 W dniu 12 grudnia 2014 r. Komisja Europejska decyzją wykonawczą numer: 2014PL06RDNP001 zaakceptowała Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Ramka ekspercka 11. Janusz Bokser: Centrum Informacji Zawodowej
1 Ramka ekspercka 11. Janusz Bokser: Centrum Informacji Zawodowej Janusz Bokser Mgr pedagogiki, doradca zawodowy, podyplomowe studia w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego, podyplomowe studia europejskie
System programowania strategicznego w Polsce
System programowania strategicznego w Polsce Dr Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, listopad 2007 r. 1 Podstawowe zalety programowania
A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego. I. Gospodarka regionalna
TEMATY, KTÓRE STUDENCI WYDZIAŁU ZAMIEJSCOWEGO W ŻYRARDOWIE STAROPOLSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ POWINNI UMIEĆ OMÓWIĆ W TRAKCIE OBRONY PRAC DYPLOMOWYCH (LICENCJACKICH) A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego
Udział polityki spójności stale rośnie: - w 1965r. wynosił 6% - w 1988 r. wynosił 17% - w 2013r. wyniesie 36%
Jakie zmiany mogą czekać rolników po 2013? Czy będą to zmiany gruntowne czy jedynie kosmetyczne? Czy poszczególne instrumenty WPR będą ewaluować czy też zostaną uzupełnione o nowe elementy? Reforma WPR
j Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie
j Obszarów Wiejskich Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014*2020 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Zał. nr 10 do Wytycznej Numer
Wieś i rolnictwo a reforma finansów publicznych
Wieś i rolnictwo a reforma finansów publicznych Agnieszka Szymecka Szkoła Główna Handlowa 1 Budżet rolniczy na 2008 r. Wydatki na rolnictwo w budżetu państwa na 2008 r., łącznie z wydatkami przewidzianymi
BUDOWANIE KONKURENCYJNOŚCI OBSZARÓW WIEJSKICH. SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI 2
16Parzonko_6s.qxd 2014-09-18 10:42 Page 209 WIEŚ I ROLNICTWO, NR 3 (164) 2014 ANNA J. PARZONKO 1 BUDOWANIE KONKURENCYJNOŚCI OBSZARÓW WIEJSKICH. SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI 2 WSTĘP Charakterystyczną cechą
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Przasnysz, 18 maja 2015 r. Komunikat Komisji Europejskiej WPR do 2020 r. Wyzwania Europa 2020 3 cele polityki
Krajowa Sieć 'j Obszarów Wiejskich. ,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie
Krajowa Sieć 'j Obszarów Wiejskich,Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Zał. nr 8 do Wytycznej Numer (nadany po wprowadzeniu do rejestru)
Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw
Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw prof. dr hab. Krystyna Poznańska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Katedra Zarządzania Innowacjami Poziom innowacyjności Polski na tle UE W raporcie
Stan i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych
Stan i perspektywy rozwoju rolnictwa ekologicznego i rynku produktów ekologicznych Dr Krzysztof Jończyk Kongres Innowacji Polskich, Kraków, 10.03.2015 1 r. Rolnictwo ekologiczne Rozp. Rady (WE) 834/2007
Cel Działania: Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb regionalnej gospodarki.
Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Cel Działania: Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia I stopnia (licencjackie) niestacjonarne rok akademicki 2015/2016 Kierunek Ekonomia Promotorzy prac dyplomowych
Studia I stopnia (licencjackie) niestacjonarne rok akademicki 2015/2016 Kierunek Ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Promotorzy prac
Sytuacja Romów w 11 państwach członkowskich UE Wyniki badania w skrócie
MEMO / 23 maja 2012 r. Sytuacja Romów w 11 państwach członkowskich UE Wyniki badania w skrócie W sprawozdaniu Sytuacja Romów w 11 państwach członkowskich UE zaprezentowano pierwsze najważniejsze wyniki
POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ Pod redakcją naukową prof. dr. hab. Stanisława Zięby prof. dr. hab. Eugeniusza Mazurkiewicza ALMAMER WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNA Warszawa 2007
Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu KIEROWNIK KATEDRY: DR HAB. JOANNA SZWACKA-MOKRZYCKA PROF. SGGW
Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu KIEROWNIK KATEDRY: DR HAB. JOANNA SZWACKA-MOKRZYCKA PROF. SGGW Struktura Katedry Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu
Gospodarstwa potencjalnie rozwojowe (około 16 tys.)
Sytuacja gospodarstw rolnych w województwie kujawsko pomorskim na koniec 2009 roku Gospodarstwa ROZWOJOWE (około 10 tys. ) wsparcie modernizacji gospodarstw poprzez: pomoc w pozyskiwaniu dotacji unijnych
Rozwój gospodarczy a przemiany strukturalne w gospodarce
Rozwój gospodarczy a przemiany strukturalne w gospodarce Spis treści: 1. Pojęcie rozwoju gospodarczego i struktury gospodarki...2 2. Podział gospodarki na trzy sektory...2 3. Tendencje zmian trójsektorowej
Czym jest SIR? Cele szczegółowe SIR:
Czym jest SIR? Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich funkcjonuje w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (podsieć KSOW) i ma charakter otwarty. Uczestnikami Sieci mogą być wszystkie
rozwoju obszarów w wiejskich w Polsce Warszawa, 9 października 2007 r.
Stan i główne g wyzwania rozwoju obszarów w wiejskich w Polsce Warszawa, 9 października 2007 r. 1 Cele konferencji Ocena stanu i głównych wyzwań rozwoju obszarów wiejskich w Polsce Ocena wpływu reform
'Wsparcie doradztwa w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 2020'
'Wsparcie doradztwa w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 2020' Josefine LORIZ - HOFFMANN Komisja Europejska Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senat Rzeczypospolitej
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich
Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Studia niestacjonarne Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Andrzej GRACZYK (min. 5
EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM W AGROBIZNESIE
EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM W AGROBIZNESIE Anna Grontkowska, Bogdan Klepacki SPIS TREŚCI Wstęp Rozdział 1. Miejsce rolnictwa w systemie agrobiznesu Pojęcie i funkcje agrobiznesu Ogniwa agrobiznesu
Projekt: Inkubator liderów europejskiej ochrony przyrody
Projekt: Inkubator liderów europejskiej ochrony przyrody Zarys projektu Celem projektu, którego pierwszy, opisywany tu etap planujemy zrealizować w okresie od stycznia do sierpnia 2006, jest przygotowanie
Rozwój lokalnych rynków pracy a strategie powiatów ziemskich
Rozwój lokalnych rynków pracy a strategie powiatów ziemskich Maciej Tarkowski Sympozjum Wsi Pomorskiej. Obszary wiejskie - rozwój lokalnego rynku pracy - przykłady, szanse, bariery 31 maja - 1 czerwca
Zagrody edukacyjne szansąna innowacyjne zagospodarowanie potencjału wsi
Zagrody edukacyjne szansąna innowacyjne zagospodarowanie potencjału wsi Gdańsk, 22.10.2013 r. www.zagrodaedukacyjna.pl Gospodarstwa edukacyjne Cele: Koncepcja krajowej Sieci Zagród Edukacyjnych - podniesienie
Ekologiczny smak sukcesu.
www.ecropolis.eu Ekologiczny smak sukcesu. Walory sensoryczne i ich znaczenie w działalności przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku żywności ekologicznej. Dr inż. Mariusz Maciejczak Wydział Nauk Ekonomicznych
Lp. Produkt/Usługa Charakterystyka/Dane techniczne
Lp. Produkt/Usługa Charakterystyka/Dane techniczne 1. Kurs: Podstawy obsługi komputera, Internet (85 godzin) 2. 3. 4. Kurs: Grafika komputerowa w tworzeniu opracowań reklamowych (110 godzin) Kurs: Jak
Rachunkowość rolna - historia i współczesność. Wiktoria Budakowska-Minut IERiGŻ-PIB Gdańsk 12 kwiecień 2013r
Rachunkowość rolna - historia i współczesność Wiktoria Budakowska-Minut IERiGŻ-PIB Gdańsk 12 kwiecień 2013r Rachunkowość rolna istnieje w Polsce już 87 lat od 1926 r - do dnia dzisiejszego. Od 1 lipca
SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I
SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej
Kurczące się znaczenie rolnictwa w życiu wsi i co może je zastąpić?
Kurczące się znaczenie rolnictwa w życiu wsi i co może je zastąpić? Jerzy Wilkin Wydział Nauk Ekonomicznych UW oraz Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN Rolnictwo wieś obszary wiejskie Rolnictwo: dział
Uchwała Nr 180/12 Rady Wydziału Nauk o Środowisku UWM w Olsztynie z dnia 14 grudnia 2012 roku
Uchwała Nr 180/12 Rady Wydziału Nauk o Środowisku UWM w Olsztynie z dnia 14 grudnia 2012 roku w sprawie przyjęcia strategii rozwoju Wydziału Nauk o Środowisku na lata 2013 2020 Działając na podstawie 23
KATEDRA EKONOMII ZAKŁAD EKONOMIKI KSZTAŁCENIA
KATEDRA EKONOMII 1. Agroturystyka jako forma aktywizacji obszarów wiejskich na przykładzie.. 2. Działalność agroturystyczna jako dodatkowe źródło dochodu na przykładzie 3. Wykorzystanie potencjału turystycznego
Spis treści. Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym...
Wstęp... 9 Rozdział 1. Zarys teorii marketingu oraz jego znaczenie na rynku żywnościowym... 11 1.1. Zarys teorii marketingu... 11 1.2. Rodzaje marketingu... 16 1.3. Istota marketingu produktów spożywczych...
Krajowa Izba Gospodarki Nieruchomościami. Misja i cele.
Krajowa Izba Gospodarki Nieruchomościami. Misja i cele. Arkadiusz Borek Prezes Zarządu Instytutu Gospodarki Nieruchomościami Prezes Zarządu Krajowej Izby Gospodarki Nieruchomościami Krajowa Izba Gospodarki
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Proces absorbcji środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (PROW )
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Proces absorbcji środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Polityka rozwoju obszarów wiejskich
Kierownik Katedry Prof. dr hab. Krystyna Krzyżanowska
Kierownik Katedry Prof. dr hab. Krystyna Krzyżanowska 2016 Zakład Komunikowania Społecznego i Doradztwa Zakład Turystyki i Rozwoju Wsi Zakład Organizacji i Ekonomiki Edukacji Kierownik: Dr inż. Ewa Jaska
Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki wiejskiej
Kierunki rozwoju do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem wiejskiej Katarzyna Sobierajska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki Międzynarodowa Konferencja Perspektywy rozwoju i promocji
Systemy, miary oraz narzędzia zapewniania jakości w szkoleniach zawodowych
TEMAT SZKOLENIA Systemy, miary oraz narzędzia zapewniania jakości w ch Dzień 1 OPIS SZKOLENIA GRUPA DOCELOWA Przedstawiciele Publicznych Służb Zatrudnienia/PSZ, instytucji edukacyjnych i szkoleniowych,
WIĘCEJ Z MNIEJ EFEKTYWNOŚĆ MATERIAŁOWA ZASOBÓW EUROPEJSKICH
WIĘCEJ Z MNIEJ EFEKTYWNOŚĆ MATERIAŁOWA ZASOBÓW EUROPEJSKICH Centrum Inżynierii Minerałów Antropogenicznych Instytut Badań Stosowanych Politechniki Warszawskiej Dagmara Szczygielska dagmara.szczygielska@ibs.pw.edu.pl
Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR)
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Projekt współfinansowany ze środków
Plan Działania. Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Małopolskiego na lata
Załącznik do uchwały ZWM Nr 767/14 z dnia 10.07.2014 PROJEKT Plan Działania Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Małopolskiego na lata 2014-2015 Kraków, dnia 10 lipca
WODR: czy warto tam zaglądać?
https://www. WODR: czy warto tam zaglądać? Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 30 listopada 2015 Dziś do rolnika przychodzą wszyscy. Mówiąc krótko, nie może się opędzić od gości. Do drzwi pukają sprzedawcy
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast
Rozwój obszarów wiejskich w nowej perspektywie finansowej
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Rozwój obszarów wiejskich w nowej perspektywie finansowej dr inż. Zofia Szalczyk- Podsekretarz Stanu w MRiRW Lipiec 2013 Prace nad PROW 2014-2020 Opracowywany w Ministerstwie
Zachodniopomorskie rolnictwo w latach
Arkadiusz Malkowski Wydział Ekonomiczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zachodniopomorskie rolnictwo w latach 2007-2017 16.10.2017 ROLNICTWO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
Szkolenia: kto i dlaczego chce szkolić rolnika?
.pl https://www..pl Szkolenia: kto i dlaczego chce szkolić rolnika? Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 3 lutego 2016 Zdobycie wiedzy, umiejętności czy uprawnień jest w dzisiejszych czasach nie do przecenienia.
ROLNICTWO EKOLOGICZNE
ROLNICTWO EKOLOGICZNE Michał Rzytki Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stara Kiszewa, 5 listopad 2015 r. 1 Liczba gospodarstw w systemie rolnictwa ekologicznego w latach 2003-2014 Liczba przetwórni w
Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE. www.bras-edukacja.pl
Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE Działalność szkół, placówek oświatowych, instytucji wsparcia oświaty finansowana będzie w ramach dwóch głównych Programów Operacyjnych: 1. Regionalny
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO DO ROKU 2020
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO DO ROKU 2020 Przypomnienie, czyli jak to było ETAPY PROCESU AKTUALIZACJI 23 marca 2011 r. przyjęcie uchwały Sejmiku Województwa nr VI/100/11 w sprawie przyjęcia