Wykład 3. Organizacja jądra komórkowego struktura chromatyny
|
|
- Szymon Majewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wykład 3 Organizacja jądra komórkowego struktura chromatyny
2 Struktura jądra komórkowego Matriks jądrowa - jądro komórkowe pozbawione chromatyny Nukleoplazma Heterochromatyna Euchromatyna Jąderko Otoczka jądrowa Błona wewnętrzna otoczki jądrowej Błona zewnętrzna otoczki jądrowej Blaszka jądrowa Przestrzeń okołojądrowa
3 Blaszka jądrowa lamina jądrowa LMNB1: lamina B1 LMNB2: lamina B2 i B3 LMNA: lamina A i C Lamina Dimer Polimer Protofilament Filament (10 nm dł.)
4 Laminopatie Gen LMNA EMD: dystrofia mięśniowa Emery ego-dreiffus a DCM: kardiomiopatia LGMD1B: dystrofia mięśniowa typu 1B CMT2: Charcot-Marie-Tooth neuropatia typu 2 MAD: mandibuloacral dysplasia
5 Niektóre mutacje w genie LMNA powodują syndrom przedwczesnego starzenia progerię Hutchinson a-gilford a oraz atypowy syndrom Wernera
6 Funkcje części peryferyjnej jądra komórkowego
7 Struktura jądra komórkowego Matriks jądrowa - jądro komórkowe pozbawione chromatyny Nukleoplazma Heterochromatyna Euchromatyna Jąderko Otoczka jądrowa Błona wewnętrzna otoczki jądrowej Błona zewnętrzna otoczki jądrowej Blaszka jądrowa Przestrzeń okołojądrowa
8 DNA w jądrze jest ściśle upakowane 2 metry DNA w każdej komórce 5 x km DNA w ludzkim ciele Nić DNA Włókno nukleosomowe Włókno 30-sto nm Chromatyna interfazowa Skondensowany fragment chromosomu Całkowita długość 46 chromosomów metafazowych wynosi tylko 200 µm Chromosom metafazowy
9 Główna powtarzająca się jednostka strukturalna chromatyny to nukleosom Oudet et al. (1975). Electron microscopic and biochemical evidence that chromatin structure is a repeating unit. Cell 4,
10 Modele struktury włókna 30-sto nm
11 Upakowanie DNA chromosomowego u bakterii
12 Konsekwencją nawinięcia DNA na nukleosomy i jego ścisłego upakowania w jądrze komórkowym jest utrudniony dostęp innych białek do DNA: transkrypcja, replikacja i naprawa DNA odbywa się w kontekście chromatyny
13 Rodzaje chromatyny Euchromatyna otwarta (luźna); aktywna transkrypcyjnie Euchromatyna zamknięta (zwarta); nieaktywna transkrypcyjnie (cicha), ale może przejść w euchromatynę otwartą Heterochromatyna; permanetnie w stanie wysokiego skondensowania (zwarta, cicha); brak transkrypcji (!) W różnych typach komórek (tkanek) inne obszary chromatyny będą skondensowane lub luźne
14 Regulacja organizacji chromatyny w czasie i przestrzeni 1. Kowalencyjne modyfikacje potranslacyjne histonów 2. Wymiana histonów na ich warianty sekwencyjne lub na histony o innych modyfikacjach potranslacyjnych, a także przesuwanie nukleosomów wzdłuż DNA przez ATP-zależne kompleksy przebudowujące chromatynę 3. Metylacja DNA
15 Struktura atomowa nukleosomu H3 H2A H2B H4 Ogony histonów Oktamer histonowy = H3-H4 tetramer + 2 (H2A-H2B dimer)
16 Struktura atomowa nukleosomu Ogony histonów Nukleosom = oktamer histonowy + histon łącznikowy pz DNA (1,7 obrotu)
17 Histony najbardziej uniwersalne białka u eukariontów H1 (H5) najbardziej zmienny (213 aa) H2A i H2B silnie konserwatywne (129 i 125 aa) H3 i H4 najbardziej konserwatywne białka w przyrodzie (135 i 102 aa) H4 między histonem z grochu i krowy różnica tylko dwóch aminokwasów
18 Histony u archebakterii Tetramer (2 + 2) Podobieństwo strukturalne do tetrameru eukariotycznego (H3+H4) 2 Brak ogonów
19 Warianty sekwencyjne histonów Rodzaj histonu H3, H4, H2A, H2B H3.3, H2A.X, H2A.Z, H2A Bbd, Macro H2A Liczba kopii genów Co najmniej dwie Obecność intronów Nie Czas syntezy Tylko początek fazy S cyklu komórkowego Jedna Tak W różnych fazach cyklu komórkowego; niezależnie od syntezy DNA Poliadenylacja mrna histonu Nie Tak
20 Regulacja organizacji chromatyny w czasie i przestrzeni 1. Kowalencyjne modyfikacje potranslacyjne histonów 2. Wymiana histonów na ich warianty sekwencyjne lub na histony o innych modyfikacjach potranslacyjnych, a także przesuwanie nukleosomów wzdłuż DNA przez ATP-zależne kompleksy przebudowujące chromatynę 3. Metylacja DNA
21 Kowalencyjne modyfikacje histonów dotyczą głównie ich N-końcowych ogonów 4 9
22 Acetylacja histonów Seria acetylo-lizyn (bardziej obojętne niż dodatnio naładowane lizyny) na ogonach histonów osłabia interakcje elektrostatyczne między histonami a DNA, co pozwala na rozluźnienie chromatyny, dostępność DNA dla czynników transkrypcyjnych i aktywację transkrypcji Inne funkcje: regulacja replikacji DNA, naprawy DNA poprzez przebudowę chromatyny; acetylowane lizyny są wtedy miejscami przyłączenia dla odpowiednich białek regulacyjnych za pośrednictwem bromodomeny Za acetylację odpowiedzialne są acetylotransferazy (HAT), a donorem grupy acetylowej jest acetylo-coa Acetylacja jest odwracalna; deacetylacje przeprowadzają deacetylazy (HDAC)
23 Metylacja histonów Metylacja lizyny powoduje zwiększenie hydrofobowego i kationowego charakteru tej reszty aminokwasowej; w zależności od enzymy lizyna może być mono, di lub trimetylowana. Di (H3Lys9) i trimetylacja (H3Lys27), także metylacja H3 Lys14, stanowi sygnał, że dany region powinien być transkrypcyjnie wyciszony i tworzyć heterochromatynę. Natomiast Lys4 i 36 zmetylowane są w euchromatynie. Za metylację odpowiedzialne są metylotransferazy (HMT) zawierające domenę SET, np. Set1, Set7, Set9, a donorem grupy metylowej jest S-adenozyl- L-metionina (SAM) lub S-adenozylhomocysteina (AdoHcy); metylacja H3K79 katalizowana jest przez Dot1 spoza rodziny Set. Usunięcie grup metylowych: wymiana nukleosomów modyfikacje chemiczne zmetylowanych reszt lub enzymatyczna demetylacja Chromodomena
24 Fosforylacja histonów Fosforylacja Ser 10 histonu H3 niezbędna jest do kondensacji chromosomów i prawidłowej mitozy; także pozytywna rola w aktywacji transkrypcji: hamuje metylację lizyny 9 histonu H3 i promuje acetylację lizyn położonych w jej sąsiedztwie Zidentyfikowano ufosforylowane seryny na wszystkich histonach (fosforylacja wariantu H2A niezbędna jest w aktywacji naprawy DNA i regulacji cyklu komórkowego po uszkodzeniu DNA)
25 Ubikwitynacja histonów H2A-Ub Ubikwitynacja polega na przyłączeniu wiązaniem kowalencyjnym cząsteczki ubikwityny (76 aa, małe globularne białko) lub pokrewnej cząsteczki sumo Ubikwitynacji ulegają specyficzne lizyny na C-końcach histonu H2A (nie u drożdży) i H2B; sumoilacji podlega z kolei histon H4 Proces ubikwitynacji H2B wymaga trzech enzymów: enzym aktywujący ubikwitynę E1, który tworzy ester z Ub i przenosi ją następnie na enzym E2, nośnik ubikwityny (u drożdży jest to Rad6), który łączy się z enzymem E3 ligazą ubikwityna-białko (Bre1), która liguje Ub z histonem (np. H2B Lys123 u drożdży, Lys 120 u ludzi). Ubikwitynacja histonów skorelowana jest z aktywacją transkrypcji, a sumolacja z represją Proteaza Ubp8, składnik kompleksu SAGA, katalizuje usuwanie Ub z histonów regulacja ekspresji Ubikwitynacja histonu H2B jest niezbędna do metylacji Lys4 i Lys79 w histonie H3
26 Hipoteza kodu histonowego (Brian D. Strahl & C. David Allis; 2000, Nature) Chromatyna posiada specyficzne wzory modyfikacji potranslacyjnych, które można uznać za zakodowana informację odczytywaną przez białka modyfikujące i przebudowujące chromatynę Odpowiednie wzory modyfikacji chromatyny umożliwiają przyłączanie się do chromatyny białkom regulacyjnych biorących udział w regulacji transkrypcji i naprawie DNA lub/oraz odsłaniają DNA, do którego mogą się przyłączać bezpośrednio inne czynniki regulacyjne Określona modyfikacja specyficznej reszty aminokwasu w histonie może regulować modyfikację tej samej reszty aminokwasowej w innym histonie lub innej reszty w tym samym histonie Odpowiedni wzór modyfikacji chromatyny w danym regionie chromosomu może być dziedziczony
27 Kod histonowy przykłady wzorów modyfikacji chromatyny oraz relacje między modyfikacjami histonów Euchromatyna Heterochromatyna
28 Dziedziczenie metylacji histonów metylaza
29 Wymiana histonów Nawijanie DNA na nukleosomy po replikacji Wymiana histonów podczas transkrypcji Wymiana histonów
30 ATP-zależna przebudowa chromatyny Remodeling (przebudowa, wymiana histonów i nukleosomów) chromatyny: - wymiana histonów na warianty histonowe lub na te same, ale o innych modyfikacjach - usunięcie histonów z regionów regulacyjnych DNA - przesunięcie nukleosomów (cis wzdłuż tej samej cząsteczki DNA i trans między różnymi cząsteczkami DNA) - odciąganie fragmentów DNA od histonów, tworzy się pętla DNA Za remodeling chromatyny odpowiedzialne są kompleksy wielobiałkowe zawierające podjednostki ATPazowe, które warunkują ATP-zależne zmiany konformacyjne w nukleosomach; wyróżniamy cztery typy kompleksów odpowiedzialnych za remodeling: 1. SWI2 (zawierają bromodomenę,wszystkie rodzaje przebudowy chromatyny), 2. ISWI (przesuwanie nukleosomów) 3. INO80/SWR (wymiana histonów) 4. CHD (zawierają chromodomenę, regulacja transkrypcji)
31 Powstawanie cichej i aktywnej chromatyny zależne od modyfikacji potranslacyjnych histonów Rozprzestrzenianie Cicha Chromatyna
32 Metylacja DNA Kowalencyjnym modyfikacjom nie ulegają tylko histony, ale także samo DNA w postaci metylacji cytozyn w obrębie wysp CpG; wyst. u ssaków i roślin, ale nie u niższych zwierząt czy drożdży DNA metylotransferazy: DNMT Rola metylacji DNA: imprinting, inaktywacja chromosomu X, rozwój embrionalny, represja sekwencji powtórzonych i transpozonów Do zmetylowanego DNA przyłączają się białka z domeną MBD (methyl-cpg binding domain), do którego z kolei przyłącza się kompleks deacetylazy histonowej, co prowadzi do kondensacji chromatyny i represji ekspresji genów; mogą się również przyłączać metylotransferazy histonowe Mutacje w regulatorach metylacji DNA związane są z chorobami: syndrom Rett a i zespół łamliwego chromosomu X (dodatkowe wyspy CpG w promotorze FMR1, wyciszenie tego genu)
33 Udział metylacji DNA w rozprzestrzenianiu i utrzymywaniu stanu wyciszonej chromatyny Do H3K9-Me przyłącza się adaptor HP1, który nie tylko przyłącza HMT, ale także DNMT, który metyluje DNA Samonapędzający się cykl ustanawiania i podtrzymywania epigenetycznego stanu wyciszenia chromatyny - Przyłączanie MBD do zmetylowanej cytozyny w DNA - MBD umożliwia przyłączenie HDAC - następuje deacetylacja H3K9 -MBD przyciąga także HMT -HMT metyluje H3K9 -Do H3K9-Me przyłącza się adaptor HP1, który przyciąga HMT
34 Zaburzenia metylacji DNA mogą prowadzić do nowotworów Heterochromatyna konstytutywna Komórki normalne Komórki rakowe Asocjacja i oddziaływanie między Suv20h-HP1-DNMT Trimetylacja H4K20 i metylacja DNA Brak oddziaływania między Suv20h-HP1-DNMT Brak trimetylacji H4K20 i hypometylacja DNA
35 Epigenetyczna informacja oznacza dziedziczne zmiany funkcji genów, które są przekazywane komórkom potomnym, ale które nie są wynikiem zmian w sekwencji DNA, lecz modyfikacjami chromatyny. Przykładem mechanizmów epigenetycznych są modyfikacje potranslacyjne histonów, metylacja DNA i aktywna przebudowa chromatyny.
36 Niehistonowe składniki chromatyny Białka HMG Kompleksy przebudowujące chromatynę Czynniki transkrypcyjne np. aktywatory i represory transkrypcji Białka biorące udział w replikacji i naprawie DNA
37 Białka HMG niehistonowe składniki chromatyny HMG = high mobility proteins, białka o zwiększonej ruchliwości elektroforetycznej; druga po histonach najbardziej liczna grupa białek chromatyny Biorą udział w ustanawianiu aktywnej i wyciszonej chromatyny, w dostrajaniu regulacji transkrypcji HMG reagują z nukleosomami, czynnikami transkrypcyjnymi, histonem H1 oraz kompleksami przebudowującymi chromatynę 3 rodziny HMG: HMGA, HMGB, HMGN; dosyć małe, do 30 kda; liczne post-translacyjne modyfikacje HMGA i B bezpośrednio przyłączają się do DNA na zewnątrz nukleosomów, a HMGN przyłącza się wewnątrz nukleosomów między spiralą DNA a oktamerem histonowym
38 Mechanizm działania białek HMG
Komórka eukariotyczna
Komórka eukariotyczna http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=plik:hela_cells_stained_with_hoechst_33258.jpg cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii,
Bardziej szczegółowoTransport makrocząsteczek
Komórka eukariotyczna cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii, dzięki której organizm uzyskuje energię biosynteza białka i innych związków Transport
Bardziej szczegółowoINICJACJA ELONGACJA TERMINACJA
INICJACJA ELONGACJA TERMINACJA 2007 by National Academy of Sciences Kornberg R D PNAS 2007;104:12955-12961 Struktura chromatyny pozwala na różny sposób odczytania informacji zawartej w DNA. Możliwe staje
Bardziej szczegółowoWykład 5. Remodeling chromatyny
Wykład 5 Remodeling chromatyny 1 Plan wykładu: 1. Przebudowa chromatyny 2. Struktura, funkcje oraz mechanizm działania kompleksów remodelujących chromatynę 3. Charakterystyka kompleksów typu SWI/SNF 4.
Bardziej szczegółowocytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma Jądro komórkowe
Komórka eukariotyczna http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=plik:hela_cells_stained_with_hoechst_33258.jpg cytoplazma + jądro komórkowe = protoplazma W cytoplazmie odbywa się: cała przemiana materii,
Bardziej szczegółowoTRANSLACJA II etap ekspresji genów
TRANSLACJA II etap ekspresji genów Tłumaczenie informacji genetycznej zawartej w mrna (po transkrypcji z DNA) na aminokwasy budujące konkretne białko. trna Operon (wg. Jacob i Monod) Zgrupowane w jednym
Bardziej szczegółowoRzęski, wici - budowa Mikrotubule. rozmieszczenie organelli. Stabilne mikrotubule szkielet rzęsek i wici
Mikrotubule dynamiczna niestabilność - stabilizacja rozmieszczenie organelli ER Golgi organizują wnętrze komórki - polaryzacja komórki Mt Mt organizacja ER, aparatu Golgiego przemieszczanie mitochondriów
Bardziej szczegółowoTransport makrocząsteczek (białek)
Transport makrocząsteczek (białek) Transport makrocząsteczek sortowanie białek - sekwencje sygnałowe lata 70-te XX w. - Günter Blobel - hipoteza sygnałowa; 1999r - nagroda Nobla Sekwencja sygnałowa: A
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny
Bardziej szczegółowoBadanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej
Badanie dynamiki białek jądrowych w żywych komórkach metodą mikroskopii konfokalnej PRAKTIKUM Z BIOLOGII KOMÓRKI () ćwiczenie prowadzone we współpracy z Pracownią Biofizyki Komórki Badanie dynamiki białek
Bardziej szczegółowoDr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Bardziej szczegółowoKomórka stuktura i funkcje. Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Komórka stuktura i funkcje Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni Jądro komórkowe Struktura i funkcje Podziały komórkowe Jądro komórkowe 46 chromosomów 2,6 metra DNA 3 miliardy par nukleotydów (A,T,G,C)
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Definicja genu Region DNA, który określa dziedziczoną cechę organizmu; zwykle koduje pojedyncze białko lub RNA. Zawiera całą funkcjonalną podjednostkę wraz
Bardziej szczegółowoFragment cząsteczki DNA stanowiący matrycę dla syntezy cząsteczki lub podjednostki białka nazywamy GENEM
KONTROLA EKSPRESJI GENU PRZEKAZYWANIE INFORMACJI GENETYCZNEJ Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje nukleotydów
Bardziej szczegółowoRola chromatyny w regulacji ekspresji genów. Monika Zakrzewska-Płaczek
Rola chromatyny w regulacji ekspresji genów Monika Zakrzewska-Płaczek monika.z@ibb.waw.pl Co oznacza epigenetyka? Epigenetyczna regulacja ekspresji genów = zmiana ekspresji genu, która zachodzi bez zmiany
Bardziej szczegółowoBudowa histonów rdzeniowych
Histony rdzeniowe Budowa histonów rdzeniowych Histon H4 Silnie dodatnio naładowany N-koniec białka Globularna hydrofobowa domena odpowiedzialna za oddziaływania histon-histon oraz histon-dna Domena histonowa
Bardziej szczegółowoRola chromatyny w regulacji ekspresji genów. Monika Zakrzewska-Płaczek
Rola chromatyny w regulacji ekspresji genów Monika Zakrzewska-Płaczek monika.z@ibb.waw.pl Epigenetyczna etyczna regulacja ekspresji genów zmiana ekspresji genu, która zachodzi bez zmiany sekwencji DNA
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Klasyczne wyobrażenie genu fragment DNA, który koduje mrna Definicja genu GEN- podstawowa jednostka dziedziczenia Region DNA, który określa charakterystyczną
Bardziej szczegółowoAnalizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny
Analizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny Analizy wielkoskalowe wykorzystujące mikromacierze DNA Genotypowanie: zróżnicowane wewnątrz genów RNA Komórka eukariotyczna Ekspresja genów: Które geny? Poziom
Bardziej szczegółowoChromatyna struktura i funkcja
Chromatyna struktura i funkcja dr hab. Marta Koblowska dr Rafał Archacki http://www.accessexcellence.org/ab/gg/nucleosome.html GENETYKA FRIEDRICH MIESCHER (1844-1895) W 1869 roku wyizolował z jąder komórkowych
Bardziej szczegółowoPlan wykładu: Budowa chromatyny - nukleosomy. Wpływ nukleosomów na replikację i transkrypcję
Nukleosomy 1 Plan wykładu: Budowa chromatyny - nukleosomy Wpływ nukleosomów na replikację i transkrypcję Metody pozwalające na wyznaczanie miejsc wiązania nukleosomów Charakterystyka obsadzenia nukleosomów
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Klasyczne wyobrażenie genu fragment DNA, który koduje mrna Definicja genu - klasyczna GEN- podstawowa jednostka dziedziczenia Region DNA, który określa charakterystyczną
Bardziej szczegółowopaździernika 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
Bardziej szczegółowoWykład 14 Biosynteza białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Definicja genu GEN- podstawowa jednostka dziedziczenia Region DNA, który określa charakterystyczną dziedziczoną cechę organizmu; zwykle koduje pojedyncze białko
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoWykład 13. Regulacja cyklu komórkowego w odpowiedzi na uszkodzenia DNA. Mechanizmy powstawania nowotworów
Wykład 13 Regulacja cyklu komórkowego w odpowiedzi na uszkodzenia DNA Mechanizmy powstawania nowotworów Uszkodzenie DNA Wykrycie uszkodzenia Naprawa DNA Zatrzymanie cyklu kom. Apoptoza Źródła uszkodzeń
Bardziej szczegółowoSkładniki diety a stabilność struktury DNA
Składniki diety a stabilność struktury DNA 1 DNA jedyna makrocząsteczka, której synteza jest ściśle kontrolowana, a powstałe błędy są naprawiane DNA jedyna makrocząsteczka naprawiana in vivo Replikacja
Bardziej szczegółowoTRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów
Eksparesja genów TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Przepisywanie informacji genetycznej z makrocząsteczki DNA na mniejsze i bardziej funkcjonalne cząsteczki pre-mrna Polimeraza RNA ETAP I Inicjacja
Bardziej szczegółowotranskrypcja chromatyny
transkrypcja chromatyny problem: Jak to może e działać: dysocjacja histonów? kompleks pol II RNA >500 kd skip: split: nukleosom: 145 bp DNA = 100 kd rdzeń histonowy = 100 kd strip: + Skip czy Split czy
Bardziej szczegółowoRegulacja ekspresji genów. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Regulacja ekspresji genów Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Problem: jak sprawić aby z jednej komórki powstał wielokomórkowy
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Klasyczne wyobrażenie genu fragment DNA, który koduje mrna Definicja genu GEN- podstawowa jednostka dziedziczenia Region DNA, który określa charakterystyczną
Bardziej szczegółowoJĄDRO KOMÓRKOWE I ORGANIZACJA CHROMATYNY
Wykład: 2 JĄDRO KOMÓRKOWE I ORGANIZACJA CHROMATYNY Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Jądro komórkowe 1 Jądro komórkowe Otoczka jądrowa zewnętrzna membrana jądrowa wewnętrzna
Bardziej szczegółowoWykład: 2 JĄDRO KOMÓRKOWE I ORGANIZACJA CHROMATYNY. Jądro komórkowe. Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej.
Wykład: 2 JĄDRO KOMÓRKOWE I ORGANIZACJA CHROMATYNY Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Jądro komórkowe Jądro komórkowe Otoczka jądrowa zewnętrzna membrana jądrowa wewnętrzna
Bardziej szczegółowoEpigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin
Epigenetyczna regulacja ekspresji genów w trakcie rozwoju zwierząt i roślin Rozwój jest z natury epigenetyczny te same geny w różnych tkankach i komórkach utrzymywane są w stanie aktywnym lub wyciszonym
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 5 Droga od genu do
Bardziej szczegółowoTATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe
Promotory genu Promotor bliski leży w odległości do 40 pz od miejsca startu transkrypcji, zawiera kasetę TATA. Kaseta TATA to silnie konserwowana sekwencja TATAAAA, występująca w większości promotorów
Bardziej szczegółowoGENOM I JEGO STRUKTURA
GENOM I JEGO STRUKTURA GENOM Ogół materiału genetycznego (kwasu nukleinowego niosącego informację genetyczną) zawartego w pojedynczej części składowej (komórce, cząstce wirusa) organizmu 1 Genom eukariotyczny
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
Bardziej szczegółowoModyfikacje histonów rdzeniowych
Modyfikacje histonów rdzeniowych Fosforylacja (seryna, treonina) Acetylacja (lizyna) Modyfikacje histonów rdzeniowych Metylacja (lizyna, arginina) ADP-rybozylacja Ubikwitynylacja (lizyna) Sumoilacja (lizyna)
Bardziej szczegółowoTHE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE
THE UNFOLDED PROTEIN RESPONSE Anna Czarnecka Źródło: Intercellular signaling from the endoplasmatic reticulum to the nucleus: the unfolded protein response in yeast and mammals Ch. Patil & P. Walter The
Bardziej szczegółowoMetody bioinformatyki. Ekspresja genów. prof. dr hab. Jan Mulawka
Metody bioinformatyki Ekspresja genów prof. dr hab. Jan Mulawka Genetyczny skład prawie wszystkich komórek somatycznych organizmów wielokomórkowych jest identyczny. Fenotyp (swoistość tkankowa lub komórkowa)
Bardziej szczegółowoStruktura DNA i chromatyny. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Struktura DA i chromatyny. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W trakcie podziału komórkowego (mitozy) chromosomy są wiernie
Bardziej szczegółowoDNA musi współdziałać z białkami!
DNA musi współdziałać z białkami! Specyficzność oddziaływań między DNA a białkami wiążącymi DNA zależy od: zmian konformacyjnych wzdłuż cząsteczki DNA zróżnicowania struktury DNA wynikającego z sekwencji
Bardziej szczegółowoTranslacja i proteom komórki
Translacja i proteom komórki 1. Kod genetyczny 2. Budowa rybosomów 3. Inicjacja translacji 4. Elongacja translacji 5. Terminacja translacji 6. Potranslacyjne zmiany polipeptydów 7. Translacja a retikulum
Bardziej szczegółowoJak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu
Jak działają geny Podstawy biologii molekularnej genu Uniwersalność życia Podstawowe mechanizmy są takie same u wszystkich znanych organizmów budowa DNA i RNA kod genetyczny repertuar aminokwasów budujących
Bardziej szczegółowoDr hab. Anna Bębenek Warszawa,
Dr hab. Anna Bębenek Warszawa, 14.01. 2018 Instytut Biochemii i Biofizyki PAN Ul. Pawińskiego 5a 02-106 Warszawa Recenzja pracy doktorskiej Pana mgr Michała Płachty Pod Tytułem Regulacja funkcjonowania
Bardziej szczegółowoMetylacja DNA. Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk
Metylacja DNA Anna Fogtman Pracownia Analiz Mikromacierzy Uniwersytet Warszawski Polska Akademia Nauk Przykład symfoniczny Przykład symfoniczny Metylacja DNA O SAM-CH SAM NH 3 5 2 6 1 H DNMT Cytozyna
Bardziej szczegółowoKwasy nukleinowe. Replikacja
Kwasy nukleinowe Replikacja Białko Helikaza Prymaza SSB Funkcja w replikacji DNA Rozplata podwójną helisę Syntetyzuje starterowy odcinek RNA Stabilizuje regiony jednoniciowe Gyraza DNA Wprowadza ujemne
Bardziej szczegółowoInterfaza to niemal 90% cyklu komórkowego. Dzieli się na 3 fazy: G1, S i G2.
W wyniku podziału komórki powstaje komórka potomna, która ma o połowę mniej DNA od komórki macierzystej i jest o połowę mniejsza. Aby komórka potomna była zdolna do kolejnego podziału musi osiągnąć rozmiary
Bardziej szczegółowoMateriały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia
Człowiek najlepsza inwestycja Materiały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia Autor: dr inż. Anna Kostka Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Bardziej szczegółowoOrganizacja jądra komórkowego
Organizacja jądra komórkowego Wewnątrz jądra komórkowego * enzymy replikujące muszą odnajdywać miejsca inicjacji syntezy DNA, * czynniki transkrypcyjne i polimerazy RNA odnajdują promotory i enhancery,
Bardziej szczegółowoPodział komórkowy u bakterii
Mitoza Podział komórkowy u bakterii Najprostszy i najszybszy podział komórkowy występuje u bakterii, które nie mają jądra komórkowego, lecz jedynie pojedynczy chromosom tzw. chromosom bakteryjny. Podczas
Bardziej szczegółowoProkariota i Eukariota
Prokariota i Eukariota W komórkach organizmów żywych ilość DNA jest zazwyczaj stała i charakterystyczna dla danego gatunku. ILOŚĆ DNA PRZYPADAJĄCA NA APARAT GENETYCZNY WZRASTA WRAZ Z BARDZIEJ FILOGENETYCZNIE
Bardziej szczegółowoCykl komórkowy. Rozmnażanie komórek G 1, S, G 2. (powstanie 2 identycznych genetycznie komórek potomnych): podwojenie zawartości (interfaza)
Rozmnażanie komórek (powstanie 2 identycznych genetycznie komórek potomnych): podwojenie zawartości (interfaza) G 1, S, G 2 podział komórki (faza M) Obejmuje: podwojenie zawartości komórki (skopiowanie
Bardziej szczegółowomikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Bardziej szczegółowoAlchemia epigenetycznej regulacji pluripotencji
Alchemia epigenetycznej regulacji pluripotencji Joanna Bem Iwona Grabowska * Zakład Cytologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa * Zakład Cytologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski,
Bardziej szczegółowoPodstawy genetyki molekularnej
Podstawy genetyki molekularnej Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) 5 DNA zbudowany jest z nukleotydów
Bardziej szczegółowoNumer pytania Numer pytania
KONKURS BIOLOGICZNY ZMAGANIA Z GENETYKĄ 2016/2017 ELIMINACJE SZKOLNE I SESJA GENETYKA MOLEKULARNA KOD UCZNIA. IMIĘ i NAZWISKO. DATA... GODZINA.. Test, który otrzymałeś zawiera 20 pytań zamkniętych. W każdym
Bardziej szczegółowoRegulacja Ekspresji Genów
Regulacja Ekspresji Genów Wprowadzenie o Ekspresja genu jest to złożony proces jego transkrypcji do mrna, o Obróbki tego mrna, a następnie o Translacji do białka. 4/17/2019 2 4/17/2019 3 E 1 GEN 3 Promotor
Bardziej szczegółowoWITAMY NA KURSIE HISTOLOGII
KOMÓRKA WITAMY NA KURSIE HISTOLOGII www.histologia.cm-uj.krakow.pl Wielkość komórek ZróŜnicowanie komórek Jednostki: 1 µm = 10-3 mm, 1 nm = 10-3 µm kształt najmniejsze komórki (komórki przytarczyc, niektóre
Bardziej szczegółowoPodziały komórkowe cz. I
Podziały komórkowe cz. I Tam gdzie powstaje komórka, musi istnieć komórka poprzednia, tak samo jak zwierzęta mogą powstawać tylko ze zwierząt, a rośliny z roślin. Ta doktryna niesie głębokie przesłanie
Bardziej szczegółowoSirtuiny - eliksir młodości nowej generacji?
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej 1 Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 2 3 4 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowoNośnikiem informacji genetycznej są bardzo długie cząsteczki DNA, w których jest ona zakodowana w liniowej sekwencji nukleotydów A, T, G i C
MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI BIOSYNTEZA BIAŁEK MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje
Bardziej szczegółowoZarówno u organizmów eukariotycznych, jak i prokariotycznych proces replikacji ma charakter semikonserwatywny.
HIPTEZY WYJAŚIAJĄCE MECHAIZM REPLIKACJI C. Model replikacji semikonserwatywnej zakłada on, że obie nici macierzystej cząsteczki DA są matrycą dla nowych, dosyntetyzowywanych nici REPLIKACJA każda z dwóch
Bardziej szczegółowoBliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna
Bliźniak z zespołem Beckwitha-Wiedemanna Marek Szczepański, Renata Posmyk Klinika Neonatologii i intensywnej Terapii Noworodka Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Konferencja,,Neonatologia przez przypadki
Bardziej szczegółowoMechanizmy kontroli rozwoju roślin. Rafał Archacki
Mechanizmy kontroli rozwoju roślin Rafał Archacki Drzewo życia pozycja roślin i zwierząt http://5e.plantphys.net/article.php?ch=t&id=399 Ewolucja roślin ewolucja procesu rozmnażania i rozwoju http://5e.plantphys.net/article.php?ch=t&id=399
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Ekspresja genów jest regulowana
Bardziej szczegółowoRegulacja transkrypcji genów eukariotycznych
Regulacja transkrypcji genów eukariotycznych Dr hab. Marta Koblowska, prof. UW Zakład Biologii Systemów, Wydział Biologii UW Pracownia Analiz Mikromacierzy i Sekwencjonowania UW/IBB PAN Klasyczne wyobrażenie
Bardziej szczegółowoThe Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna
Streszczenie rozprawy doktorskiej pt. The Role of Maf1 Protein in trna Processing and Stabilization / Rola białka Maf1 w dojrzewaniu i kontroli stabilności trna mgr Tomasz Turowski, promotor prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz.
Księgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz. 1 ROZDZIAŁ 1. KOMÓRKI WPROWADZENIE 1 Jedność i różnorodność komórek 1
Bardziej szczegółowoEpigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse
Epigenetic modifications during oocyte growth correlates with extended parthenogenetic developement in the mouse Tomohiro Kono, Yayoi Obata, Tomomi Yoshimzu, Tatsuo Nakahara & John Carroll Rozwój partenogenetyczny
Bardziej szczegółowoPodstawowe techniki barwienia chromosomów
Prążek C Chromatyna nie kondensuje równomiernie! Euchromatyna-najmniej kondensująca (fragmenty helisy DNA bogate w guaninę i cytozynę) Heterochromatyna fakultatywna Jasne prążki G Ciemne prążki G Heterochromatyna
Bardziej szczegółowoEPIGENETYKA. genetyka XXI wieku? HUMAN GENOME PROJECT HUMAN GENOME PROJECT. CELE: 1. Identyfikacja - około 25 tys.
EPIGENETYKA genetyka XXI wieku? HUMAN GENOME PROJECT CELE: 1. Identyfikacja - około 25 tys. genów 2. Oznaczenie sekwencji - 3 miliardów par zasad 3. Zgromadzenie informacji w formie bazy danych. Planowany
Bardziej szczegółowoModyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney
Modyfikacje epigenetyczne w czasie wzrostu oocytów związane z rozszerzeniem rozwoju partenogenetycznego u myszy. Małgorzata Karney Epigenetyka Epigenetyka zwykle definiowana jest jako nauka o dziedzicznych
Bardziej szczegółowoSpis treści CYKL KOMÓRKOWY
Spis treści 1 CYKL KOMÓRKOWY 1.1 Faza M 1.2 Faza G1 (część interfazy) 1.3 Faza S (część interfazy) 1.4 Faza G2 (część interfazy) 1.5 Faza G0 2 MITOZA (podział pośredni) 2.1 Profaza 2.2 Metafaza 2.3 Anafaza
Bardziej szczegółowoBioinformatyka wykład 9
Bioinformatyka wykład 9 14.XII.21 białkowa bioinformatyka strukturalna krzysztof_pawlowski@sggw.pl 211-1-17 1 Plan wykładu struktury białek dlaczego? struktury białek geometria i fizyka modyfikacje kowalencyjne
Bardziej szczegółowoWARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS KOLOKWIA; 15% KOLOKWIA-MIN; 21% WEJŚCIÓWKI; 6% WEJŚCIÓWKI-MIN; 5% EGZAMIN; 27% EGZAMIN-MIN; 26% WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS kolokwium I 12% poprawa kolokwium
Bardziej szczegółowoHistoria informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej
Bardziej szczegółowoPrzegląd budowy i funkcji białek
Przegląd budowy i funkcji białek Co piszą o białkach? Wyraz wprowadzony przez Jönsa J. Berzeliusa w 1883 r. w celu podkreślenia znaczenia tej grupy związków. Termin pochodzi od greckiego słowa proteios,
Bardziej szczegółowoMożliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Transgeneza - genetycznie zmodyfikowane oraganizmy 2. Medycyna i ochrona zdrowia 3. Genomika poznawanie genomów Przełom XX i
Bardziej szczegółowoSpis treści. 1 Budowa genomu jądrowego (M.J. Olszewska, J. Małuszyńska) 13. Przedmowa 10
Spis treści Przedmowa 10 1 Budowa genomu jądrowego (M.J. Olszewska, J. Małuszyńska) 13 1.1. Organizacja DNA jądrowego 13 1.1.1. Rodzaje sekwencji powtarzalnych i ich lokalizacja 14 1.1.1.1. Sekwencje rozproszone
Bardziej szczegółowoAnalizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???
Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*
Bardziej szczegółowoKomputerowe wspomaganie projektowanie leków
Komputerowe wspomaganie projektowanie leków wykład II Prof. dr hab. Sławomir Filipek Grupa BIOmodelowania Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii oraz Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Cent-III www.biomodellab.eu
Bardziej szczegółowoToruń, dnia r.
dr hab. Dariusz Jan Smoliński Zakład Biologii Komórki Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Toruń, dnia 24.06.2013 r. RECENZJA rozprawy doktorskiej Pana magistra
Bardziej szczegółowobiałka wiążące specyficzne sekwencje DNA czynniki transkrypcyjne
białka wiążące specyficzne sekwencje DNA czynniki transkrypcyjne http://www.umass.edu/molvis/bme3d/materials/jtat_080510/exploringdna/ch_flex/chapter.htm czynniki transkrypcyjne (aktywatory/represory)
Bardziej szczegółowoWYKŁAD: 4. Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr)
WYKŁAD: 4 Sirtuiny - eliksir młodości nowej generacji? Prof. dr hab. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Dieta niskokaloryczna (calorie restriction,cr) 1 2 3 Zdjęcie 2. Stuletnia mieszkanka
Bardziej szczegółowoZmiany epigenetyczne a dieta
Zmiany epigenetyczne a dieta Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zmiany epigenetyczne a dieta 1 Chromatyna ulega kondensacji i dekondensacji podczas cyklu komórkowego stopień jej kondensacji wpływa
Bardziej szczegółowoDrożdżowe systemy ekspresyjne
Drożdże Drożdżowe systemy ekspresyjne Zalety: możliwość uzyskania dużej biomasy modyfikacje postranslacyjne eksprymowanych białek transport eksprymowanych białek do pożywki Duża biomasa W przypadku hodowli
Bardziej szczegółowoNUTRIGENOMIKA na co mają geny apetyt. Ewa Róg - Zielińska
NUTRIGENOMIKA na co mają geny apetyt Ewa Róg - Zielińska NUTRIGENOMIKA badanie zależności między żywieniem a odpowiedzią organizmu na poziomie ekspresji genów dieta ma wpływ na każdy etap ekspresji - na
Bardziej szczegółowoSpis treści 1 Komórki i wirusy Budowa komórki Budowa k
Spis treści 1 Komórki i wirusy.......................................... 1 1.1 Budowa komórki........................................ 1 1.1.1 Budowa komórki prokariotycznej.................... 2 1.1.2
Bardziej szczegółowoGeny i działania na nich
Metody bioinformatyki Geny i działania na nich prof. dr hab. Jan Mulawka Trzy królestwa w biologii Prokaryota organizmy, których komórki nie zawierają jądra, np. bakterie Eukaryota - organizmy, których
Bardziej szczegółowoWybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu w porównaniu z analizą trankryptomu:
Bardziej szczegółowo2015-11-18. DNA i RNA ENZYMY MODYFIKUJĄCE KOŃCE CZĄSTECZEK. DNA i RNA. DNA i RNA
Fosfataza alkaliczna CIP Calf Intestine Phosphatase- pochodzenie: jelito cielęce BAP Bacterial Alcaline Phosphatase- pochodzenie: E. coli SAP Shrimp Alcaline Phosphatase- pochodzenie: krewetki Pandalus
Bardziej szczegółowoTECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA
DNA 28SRNA 18/16S RNA 5SRNA mrna Ilościowa analiza mrna aktywność genów w zależności od wybranych czynników: o rodzaju tkanki o rodzaju czynnika zewnętrznego o rodzaju upośledzenia szlaku metabolicznego
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY
BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY M A Ł G O R Z A T A Ś L I W I Ń S K A 60 µm 1. KOMÓRKI SĄ ZBYT MAŁE, BY OBSERWOWAĆ JE BEZ POWIĘKSZENIA Wymiary komórek podaje się w mikrometrach (µm): 1 µm = 10-6 m; 1000
Bardziej szczegółowoZmiany epigenetyczne a dieta
GENO-centryczne teorie mają ograniczony zasięg Klasyczna genetyka nie może wytłumaczyć na przykład : Zmiany epigenetyczne a dieta 1. różnorodności fenotypowej w obrębie populacji; 2. dlaczego bliźniaki
Bardziej szczegółowoPamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Bardziej szczegółowoZawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Bardziej szczegółowo