Rozwój dziecka. Eliza Kądziołka-Pudełko

Transkrypt

1 Rozwój dziecka Eliza Kądziołka-Pudełko

2 PRAWA ROZWOJU

3 3 KIERUNKI ROZWOJU CEFALOKAUDALNY- rozwój postępuje od części głowowej, następnie rozwija się część tułowiowa a na końcu nożna PROKSYMODYSTALNY- zmiany postępują w kierunku od osi podłużnej ciała na boki ŁOKCIOWO-PROMIENIOWY- w osi poprzecznej ciała rozwój przebiega od piątego małego palca dłoni do kciuka

4 Prawidłowości rozwoju Przejście od globalnych do zlokalizowanych reakcji ruchowych Wcześniejsze przyswajanie ruchów cyklicznych niż acyklicznych

5 . STADIUM NOWORODKA

6 Ocena funkcji noworodka Skala Virginii Apgar Zabarwienie skóry Czynność serca Odruchy Napięcie mięśniowe Czynność oddychania Skala ocen: 7-10 Dobry stan 4-6 Średni stan (tlen) 0-3 Ciężki stan konieczne wspomaganie akcji oddechowej

7 Zadania dla rodziców noworodka W dniu narodzin dziecko mało widzi, prawie nie słyszy, a jego odbieranie bodźców jest dalekie od doskonałości. Podstawowe problemy to: gdzie jestem, co się dzieje, co się ze mną dzieje. Rodzic ma proste zadanie: stymulować wzrok, słuch, stymulować odbieranie bodźców przez dotyk, by dziecko mogło wydostać się z tajemniczego świata, gdzie niczego nie widać, nie słychać i nie można niczego poczuć.

8 Stadium noworodka 1 miesiąc życia okres przystosowawczy do nowego, pozamacicznego środowiska. Charakterystyczne proporcje: duża głowa z małą częścią twarzową, długi tułów i krótkie kończyny. Duży udział tkanki chrzęstnej w układzie kostnym np. ciemiączko duże, ciemiączko małe. Postawa leżąca asymetryczna. Przewaga zginaczy nad prostownikami.

9

10

11 Stadium noworodka Dziecko jest wyposażone w wiele rodzajów odruchowych odpowiedzi na zewnętrzne bodźce. Koncentracja na układach przypominających twarz Koncentracja na dźwiękach przypominających ludzki głos Preferencja na głos dorosłych kobiet 1 lub 2 dniowe noworodki chętniej słuchały opowiadań czytanych w czasie ciąży niż innych (to samo dotyczy melodii) Wolały słuchać ojczystego języka Noworodka charakteryzuje naturalny rytm czuwania i snu( czas snu to godzin, w tym 50% snu REM) Wraz z wiekiem wydłuża się czas czuwania (sen u niemowląt to godzin).

12 Odruchy wspólne dla noworodka i dorosłego Mruganie Odruchy noworodka Odruch źrenicowy Ssania Połykania Wydalania moczu i kału zamykanie powiek przy próbie dotknięcia rogówki zwężanie się źrenicy pod wpływem światła Odruch kolanowy Stuknięcie w ścięgno, poniżej rzepki pod kolanem powoduje szybki wyprost kolana Występujące tylko u noworodka i/lub niemowlęcia a zanikające lub patologiczne u człowieka dorosłego Odruch Babińskiego Odruch tonicznoszyjny Odruch Moro Odruch chwytny Odruch marszu automatycznego Odruch poszukiwania piersi unoszenie dużego palca przy podrażnieniu stóp wraz z odwróceniem głowy wyprostowują się kończyny po tej samej stronie, a kurczą po przeciwnej unoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście obejmowania Zaciskanie dłoni na przedmiocie i mocne trzymanie, tak że można dziecko unieść w górę i oderwać od podłoża Przy dotknięciu stóp z podłożem dziecko wykonuje rytmiczne ruchy chodzenia Dziecko odwraca głowę w tę stronę, po której dotkniemy jego policzka/okolic ust

13

14 liczba połączeń nerwowych, jaką potrafi wytworzyć mózg człowieka jest większa od łącznej liczby atomów we wszechświecie Robert Ornstein Cudowny umysł

15 Schemat neuronu

16

17 Rozwój układu nerwowego Każda spośród 100 miliardów komórek mózgowych dziecka,początkowo wygląda jak komórki nerwowe na wcześniejszych ilustracjach. Ponieważ dziecko doświadcza różnorakich stymulujących wrażeń, każda komórka może wytworzyć do 20 tysięcy połączeń, wykorzystywanych do przechowywania nowych informacji. W ten sposób rośnie mózg dziecka.

18 ROZWÓJ MOTORYCZNY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA

19 Nigdy nie młody na ćwiczenia Nawet kilkudniowe dzieci lubią ćwiczenia fizyczne. Kształtują one pamięć mięśni, która ułatwia późniejszy proces uczenia się.

20 Ruchy głowy W pierwszym miesiącu życia prawidłowo rozwijające się dziecko potrafi na krótko unieść głowę, gdy leży na brzuchu na płaskiej powierzchni. W drugim miesiącu podnosi głowę pod kątek 45 stopni. W trzecim pod kątem 90 stopni. W wieku czterech i pół miesiąca powinno leżąc na brzuchu unieść klatkę piersiowa na wyprostowanych ramionach. W piątym i szóstym miesiącu zdolność swobodnego poruszania głową i obracania jej w kierunku odbieranych bodźców. w szóstym pojawia się możliwość utrzymywania sztywnej główki w pozycji pionowej.

21

22

23

24

25

26

27

28 Umiejętność siedzenia Kształtuje się od trzeciego miesiąca i zależy od siły mięśni tułowia i zdolności do utrzymywania głowy w pozycji pionowej. Piąty miesiąc życia to samodzielne siedzenie z podparciem. Szósty miesiąc to czas siedzenia bez podparcia, czasem przytrzymywanie się łóżeczka lub rąk rodzica. W następnym miesiącu samodzielne siedzenie bez podparcia ze zdolnością wykonywania ruchów. W ósmym miesiąc widoczne jest samodzielne siadanie z pozycji leżącej. Umiejętność siedzenia warunkuje poznawczy rozwój dziecka. Pozwala na dokładniejszą obserwacje otoczenia i dostarcza nowych bodźców.

29

30

31

32

33

34

35 Postawa wyprostowana Warunkiem osiągnięcia tej umiejętności jest zdolność utrzymywania główki. W czwartym miesiącu podtrzymywaniem pod pachami niemowlę opiera nóżki o podłoże i utrzymuje na nich ciężar ciała. W szóstym podtrzymywane za rączki niemowlę przechodzi z pozycji leżącej lub siedzącej do stojącej. W tej pozycji podejmuje pierwsze próby stawiania kroczków. Siódmy lub ósmy miesiąc to czas gdy dziecko powinno samodzielnie stać. Pojawiają się też pierwsze próby samodzielnego wstawania po uchwyceniu się podpory i podciągnięciu. W dziesiątym miesiącu pojawiają się próby samodzielnego podniesienia się z klęku lub raczkowania. Stanie przyśpiesza rozwój poznawczy, ponieważ poszerza pole obserwacji i ułatwia kontakty społeczne.

36

37

38

39

40

41 Chodzenie Rozwija dziecko, które może nie tylko patrzeć na otaczające przedmioty, ale i dotykać je. Dzięki chodzenie rośnie w nim poczucie sprawstwa. Jest to sprawność w nabywaniu której obserwowane są największe różnice czasowe poszczególnych dzieci miesiąc (potem brak chodzenia jest sygnałem ostrzegawczym) Siódmy miesiąc samodzielne stanie z podparciem. Próby wykonywania małych kroczków. Dziewiąty miesiąc stawianie kroków z jednoczesnym przytrzymywaniem się rączkami. W dziesiątym obserwuje się chodzenie z przytrzymywaniem za rączki. Jedenasty chodzenie z przesuwaniem przed sobą podpory np. krzesła, wózka, pchacza. Kontrolowanie przez dziecko ruchów ciała prowadzi do kształtowania pojęć związanych z przestrzenią.

42

43

44

45

46

47

48 Chwytanie i manipulowanie Dziecko przychodzi na świat ze zdolnością chwytania, ale w chwili urodzenia nie jest to czynność dowolna tylko odruch. Chwytanie zabawki włożonej w rączki pojawia się około trzeciego miesiąca życia. Czwarty miesiąc pojawia się chwyt dowolny sposób chwytania chwyt prosty- chwyt całą dłonią, która jest ułożona poziomo do podłoża. W piątym miesiącu uczy się wyciągać rączkę po zabawkę oraz przekłada zabawkę z rączki do rączki. Szósty miesiąc pojawia się chwyt dłoniowo-łokciowy Dziecko uruchamia staw łokciowy zaczyna zginać rękę. Chwyta dłonią z wyłączeniem kciuka. W siódmym i ósmym miesiącu pojawia się chwyt nożycowy. Zaczyna przywodzić kciuk do pozostałych palców. Sięganie jedną ręką Na przełomie ósmego i dziewiątego miesiąca pojawia się chwyt pęsetowy. Przeciwstawia kciuk i palec wskazujący.

49 Chwytanie i manipulowanie Chwyt prosty i dłoniowołokciowy Chwyt nożycowy Chwyt pęsetowy

50

51

52

53

54

55 Rozwój ruchów dziecka Pierwszy miesiąc pozycja embrionalna Drugi, trzeci miesiąc ruchy rąk, poznawanie własnego ciała i najbliższego otoczenia. Trzeci miesiąc - unoszenie głowy w pozycji na brzuchu, obrót z pleców na bok Czwarty - unoszenie głowy w pozycji na plecach i chwyt dowolny Piąty obrót z pleców na brzuch Szósty obrót z brzucha na plecy i siedzenie z podparciem Siódmy siedzenie samodzielne, pełzanie, stanie z podparciem Ósmy raczkowanie i wstawanie Dziewiąty, dziesiąty stanie samodzielne Dwunasty, trzynasty - chodzenie

56

57

58

59 ROZWÓJ MOTORYCZNY I MANUALNY W WIELU PONIEMOWLĘCYM

60 Rozwój dużej motoryki Przez cały okres drugiego roku życia dziecko doskonali umiejętność poruszania się na własnych nogach. W trzynastym miesiącu pojawia się przysiad. W szesnastym kopanie piłki. W siedemnastym rzucanie jej. Między szesnastym a osiemnastym dobrze chodzące dziecko zaczyna biegać oraz wspinać się. Około dziewiętnastego i dwudziestego dziecko zaczyna chodzić po schodach. w dwudziestym i dwudziestym pierwszym widać pierwsze próby rozbierania się. Dwudziesty drugi dwudziesty trzeci podskakiwanie. Dwudziesty pierwszy do czwartego pierwsze próby jeżdżenia na rowerku.

61

62 Rozwój małej motoryki Trzynasty do piętnastego miesiąca nieporadne posługiwanie się łyżką i widelcem oraz rysowanie szlaczków i bazgranie. Trzynasty do szesnastego picie z kubka. Trzynasty do osiemnastego wkładanie klocka w otwór w deseczce. Szesnaście, siedemnaście pierwsze próby samodzielnego mycia zębów. Szesnaście do osiemnaście wieża z dwóch klocków, dziewiętnaście cztery klocków, dwadzieścia jeden pięć, dwadzieścia cztery sześć klocków. Dwadzieścia dwa do cztery odkręcanie pokrywek.

63 ROZWÓJ MOTORYCZNY I MANUALNY W TRZECIM ROKU ŻYCIA

64 Rozwój dużej motoryki Okres harmonijnego rozwoju Dziecko porusza się samodzielnie. Pojawiają się ruchy rąk skoordynowane z ruchami tułowia i nóg. W trakcie chodzenia dziecko może manipulować lub trzymać przedmioty. Trzylatek stoi dwie, trzy sekundy na jednej nodze. Dziecko rzuca, kopie lub próbuje łapać piłkę. Jeździ na trójkołowym rowerku. Dzieci samodzielnie potrafią włożyć i zdjąć niektóre części garderoby.

65

66 Rozwój małej motoryki Trzylatek rysuje pionowa i poziomą linię prostą, krzyżyk i koło. Dziecko potrafi zbudować wieżę nawet z ośmiu elementów oraz odwzorować konstrukcje przestrzenne i płaskie. Trzylatek sprawnie posługuje się łyżką i widelcem. Samodzielnie korzysta z toalety oraz samodzielnie myje ręce. Wkłada klocki różnego kształtu we właściwe otwory.

67 Rozwój motoryczny i manualny w czwartym roku życia

68 Duża motoryka Pojawia się umiejętność chodzenia po schodach krokiem naprzemiennym Pokonywanie różnych przeszkód- zeskakiwanie ze stopni, przeskakiwanie przez zabawki, skakanie Podrzucanie, kopanie piłki Chwytanie piłki całymi przedramionami i przyciskanie do siebie Doskonalenie jazdy na trój- lub czterokołowym rowerku, wykonywanie manewru skręcania Rozwijanie się zmysłu równowagi- wchodzenie na drabinki, przechodzenie po wąskich murkach, ławeczkach, stanie na jednej nodze (z unoszeniem kolana do góry)

69

70 Mała motoryka Odwzorowywanie linii prostej- poziomej i pionowej, krzyżyka, koła, kwadratu, prostokąta Rysowanie po śladzie Ostateczne ukształtowanie się dominacji stronnej Nauka właściwych chwytów i ruchów Budowanie konstrukcji z klocków Trafianie z niewielkiej odległości piłką do celu Lepienie z plasteliny prostych kształtów tematycznych Usprawnianie samoobsługi- ubieranie się i rozbieranie z różnych części garderoby, mycie i wycieranie rąk, samodzielne korzystanie z toalety, czesanie włosów, mycie zębów, samodzielne posługiwanie się

71 Rozwój motoryczny i manualny w piątym i szóstym roku życia

72 Duża motoryka Nowe umiejętności- taniec, pływanie, jazda na nartach, rowerze dwukołowym, łyżwach Wzrost koordynacji ruchów oraz siły Umiejętność powtarzania sekwencji ruchów (bardzo ważne bo warunkują rozwój sekwencji dźwiękowych i wzrokowych) Dziewczynki lepiej sobie radzą z odtwarzaniem sekwencji ruchowych oraz łączeniem w jedną całość wiele ruchów Wbieganie na schody i wchodzenie bez trzymania poręczy Skakanie na jednej nodze, skoki na skakance Stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami (wynik rozwoju zmysłu równowagi)

73 Mała motoryka Zapinanie i rozpinanie guzików, niekiedy sznurowanie butów (tendencja do przesunięcia czasowego o rok w nabywaniu tych umiejętności- wynik używania butów na rzepy i zamków błyskawicznych) Umiejętność tworzenia rysunków tematycznych Ujawniają się różnice międzypłciowe- dziewczynki mają lepszą kontrolę nad mięśniami dystalnymi- lepszy poziom graficzny u dziewczynek, chłopcy lepiej rzucają do celu oraz łapią piłkę

74 Rozwój spostrzegania wzrokowego

75 Kształty rozpoznawane W mózgu jest pięć warst odpowiedzialnych za odbieranie bodźców wzrokowych każda jest odpowiedzialna z ainne kształty. Im więcej kontrastowych kształtów dziecko widzi, tym lepiej rozwija się umiejętność rozpoznawania kształtów. Niesamowite!. Gdy przez pierwsze miesiące życia dziecko widziało tylko linie poziome, nie byłoby w stanie zobaczyć nóg krzesła ani stołu.

76

77 Pierwszy rok życia

78 Pierwszy miesiąc życia W ciągu pierwszych 30 dni życia noworodka kształtują się następujące umiejętności spostrzegania wzrokowego: - Umiejętność skupiania wzroku na twarzy osoby dorosłej - Śledzenie ruchu przedmiotu po łuku 90 (45 z każdej strony) - Skupianie wzroku podczas leżenia na brzuchu : na twarzy osoby dorosłej lub na przesuwanym po prześcieradle czerwonym pierścieniu - Patrzenie na mocno skontrastowane krawędzie, styki barw białej i czarnej - akomodacja wzroku i ostrość widzenia są ograniczone (do 3 miesiąca) dziecko widzi obiekty oddalone od niego około 21 cm - widzenie kolorów nie jest dobrze rozwinięte ale odróżniają kolor czerwony od zielonego

79

80 Drugi miesiąc życia Reagowanie mimiką na twarz dorosłego Śledzenie wzrokiem osoby poruszającej się- niemowlęta dokładniej spostrzegają układy dynamiczne niż statyczne Dziecko zaczyna widzieć w obrazie wzrokowym organizację a nie tylko szczegóły Płynne ruchy skakadowe

81

82

83 Trzeci miesiąc życia Pierwsza reakcja społeczna- reagowanie uśmiechem na uśmiech, im intensywniejszy jest uśmiech dorosłego tym dłużej dziecko patrzy na twarz Niemowlęta rozróżniają 4 podstawowe barwy, preferują barwę czerwona i żółtą i patrzą na obrazki, na których elementy są bardziej zagęszczone Śledzenie obrazu znikającego z pola widzeniaodwracanie głowy za przedmiotem lub osobą- źródło kształtowania się pojęcia stałości przedmiotu

84

85 Czwarty miesiąc życia Koordynowanie obrazów pochodzących z obu oczu Widzenie stereoskopowe- trójwymiarowe Dzięki powyższym umiejętnościom kształtuje się stałość percepcyjna i pozwala to niemowlęciu rozpoznawać obiekty (twarze i przedmioty) widziane z różnych odległości i odmiennych perspektyw- dzięki temu można rozpoznawać twarze najbliższych osób Pojawia się umiejętność oglądania grzechotki podczas potrząsania nią ruchem nieukierunkowanym- doskonalenie umiejętności przyglądanie się przedmiotom w ruchu- źródło koordynacji wzrokowo-ruchowej Pojawia się umiejętność oglądania małych przedmiotów położonych na stole

86

87

88 Piąty miesiąc życia Ćwiczenie przerzutności uwagi- utrzymywanie zabawki w dłoni i koncentrowanie wzroku na innym przedmiocie Szczególne zainteresowanie zmianami zachodzącymi w obserwowanych obiektach- zgniatanie kartki, gięcie gumowej piłki Koncentrowanie uwagi na ustach osoby mówiącej

89

90 Szósty i siódmy miesiąc zycia Oglądanie przedmiotów podczas manipulowania nimi- wynik rozwoju chwytu i siedzenia Obserwacja skutków własnych działań Polisensoryczne poznawanie obiektów Kształtuje się umiejętność korzystania z tzw wskazówek jednoocznych i kinetycznych w wyniku oglądania przedmiotów z różnych perspektyw oraz manipulowania nimi- kształtuje się umiejętność oceniania odległości, w jakiej znajdują się przedmioty Niemowlę może rozpoznawać przedmioty i osoby jako znane, nawet wówczas gdy po raz pierwszy widzi coś z innej perspektywy- pozwala to tworzyć w umyśle kategorie, które kształtuje pojęcia- wynik ujmowania niezmienności przedmiotów Treść percepcji formuje nabywa wiedzę o otaczającym świecie Spoglądanie za przedmiotem, który spadł ze stołu- doskonalenie się koordynacji wzrokowo-ruchowe.

91

92

93 Ósmy i dziewiąty miesiąc życia Formowanie się u dziecka wspólnej z dorosłym uwagi- rewolucja dziewiątego miesiąca - umiejętność wskazywania obiektu palcem dowodem na to, że w umyśle dziecka pojawiła się świadomość, że jakiś oglądany obiekt znajduje się także w polu widzenia osoby dorosłej- pozwala to niemowlęciu rozumieć mowę i uczyć się jej Poszukiwanie zabawki, która zniknęła z pola widzenia, śledzenie ruchu zabawek wyrzucanych z łóżeczka, przyciąganie przedmiotu, który można dosięgnąć zmieniając położenie ciała Naśladowanie czynności dorosłego

94

95

96

97 11 i 12 miesiąc życia Intensywna percepcja ilustracji w książeczkach- odwracanie kartek, oglądanie i pokazywanie obrazków Wyjmowanie przedmiotów z pudełka Dotykanie palcem wskazującym szczegółów zabawek Zamykanie pudełek Utrzymywanie ołówka lub kredki w sposób pozwalający na zrobienie znaku- ćwiczenie koordynacji wzrokowo-ruchowej Kontrolowanie wzrokiem czynności wykonywanych przy użyciu łyżki, grzebienia Wykorzystywanie sznurka, by przyciągnąć przedmiot Wkładanie małego pudełka do dużego Ostrość wzroku dziecka dorównuje ostrości wzroku dorosłego

98

99 Rozwój koordynacji wzrokoworuchowej w drugim roku życia pojawia się umiejętność przeniesienia doświadczeń z jednego pola aktywności na inne, która pozwala odkrywać skutki własnych działań nauka modyfikacji dotychczasowych sposobów rozwiązywania zadań metodą prób i błędów umiejętność posługiwania się narzędziami kontrola wzrokowa zależna coraz bardziej od rozumienia przekazów werbalnych dorosłych około 18 miesiąca dziecko staje się zdolne do tworzenia umysłowych reprezentacji własnych działań, co pozwala na przewidywanie skutków czynności własnych bądź dorosłego

100 Rozwój koordynacji wzrokoworuchowej w drugim roku życia umieszczanie klocków w otworach zróżnicowanych kształtem bądź wielkością budowanie szeregów bądź wieży z klocków dobieranie części obrazka do całości oraz identycznych obrazków i par zabawek, dobieranie przedmiotów i odpowiadających im obrazków wg Jagody Cieszyńskiej i Marty Korendo- rozpoznawanie samogłosek, wyrażeń dźwiękonaśladowczych i prymarnych sylab

101 Rozwój koordynacji wzrokoworuchowej w trzecim roku życia Doskonalenie percepcji wzrokowej poprzez posługiwanie się narzędziami i naśladowanie dorosłych Sprawność analizatora wzroku i umiejętność posługiwania się narzędziami są ze sobą nierozerwalnie związane i wpływają na siebie nawzajem Układanie figur, obrazków w konturach Wskazywanie przedmiotów na ilustracjach po obejrzeniu oddzielnego obrazka Składanie obrazków z części Klasyfikowanie według barwy, kształtu, kryterium użycia Naśladowanie wzorów, sekwencji tematycznych i atematycznych

102 Umiejętności w trzecim roku życia według J. Cieszyńskiej i M. Korendo Samodzielne odczytywanie samogłosek Rozpoznawanie sylab otwartych Dobieranie par: desygnat i odpowiadający mu podpis Globalne rozpoznawanie wyrazów

103 Rozwój analizy i syntezy wzrokowej dzieci w wieku przedszkolnym

104 Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej dla czterolatków Identyfikowanie obrazków tematycznych i atematycznych Wyszukiwanie obrazka różniącego się szczegółem od innych Dobieranie brakujących elementów w dużych ilustracjach tematycznych Tworzenie kategorii np. trójkątów i kwadratów o różnej wielkości i kolorach Dobieranie podpisów do obrazków Układanie historyjek obrazkowych- następstwo czasowe, przyczyna-skutek Naśladowanie sekwencji czynności, sekwencji zdarzeń Naśladowanie ułożenia wzorów tematycznych i atematycznych Obracanie w umyśle wzorów Szeregowanie według wielkości, długości, nasycenia barwy Kontynuowanie sekwencji Dobieranie schematów twarzy do osób przedstawionych na ilustracjach

105

106 Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej dla czterolatków Odgadywanie symboli Rozpoznawanie sylab otwartych w paradygmatach Odczytywanie sylab otwartych Odczytywanie sylab o schemacie: samogłoska-spółgłoskasamogłoska Najważniejsze są IDENTYFIKACJE I PORÓWNYWANIE OBRAZKÓW

107 Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej dla pięcio- i sześciolatków Przygotowanie do szybkiego przeprowadzania analizy bodźców wzrokowych Poziom analizy i syntezy wzrokowej wpływa na rozwój rozumowania przyczynowo-skutkowego, myślenia poprzez analogię, kategoryzowania Uzupełnianie zbiorów- dobieranie elementów do 2,3,4 zbiorów Budowanie kategorii tematycznych na podstawie jednego elementu Dobieranie par Wykluczanie elementu ze zbioru na podstawie samodzielnego wydzielania kategorii Uzupełnianie elementu w szeregu czy sekwencji tematycznej lub atematycznej Szyfrowanie Historyjki czasowe z uwzględnieniem i następstwa czasu i rozumienia zależności przyczynowo-skutkowych Odczytywanie sylab zamkniętych, zestawów sylab, wyrazów i prostych zdań

108 Nauka czytania Wczesna nauka czytania wpływa na kształtowanie się asymetrii półkulowej koniecznej dla prawidłowego opracowywania informacji językowych Sprzyja kształtowaniu przewagi lewej półkuli w procesach werbalnych Sposób oddziaływania w terapii zmierzającej do osiągnięcia prawidłowej artykulacji głosek Ułatwia pracę dzieci z alalią

109 Rozwój percepcji słuchowej

110 Podstawowe funkcje słuchowe Odbiór dźwięku Lokalizacja dźwięku w przestrzeni Zapamiętanie dźwięku Rozpoznawanie dźwięku Połączenie dźwięku z innymi bodźcami Różnicowanie dźwięku

111 Rozwój spostrzegania słuchowego w pierwszym roku życia

112 Pierwszy miesiąc życia Nagły odgłos dzwonka powoduje odruch Moro Noworodek potrafi odróżnić głos matki od innych głosów Noworodek potrafi wsłuchiwać się w nagrany rytm uderzeń serca Noworodek potrafi dostosować tempo ssania, by słuchać czytanego opowiadania- świadczy to kształtowaniu się umiejętności zmiany aktywności pod wpływem percepcji bodźców słuchowych Noworodek jest zdolny do lokalizacji źródła dźwięku Preferuje dźwięki, dźwięki wysokie o czystych tonach

113 Drugi miesiąc życia Niemowlę reaguje na rytm głośnych kroków Pojawia się reakcja na dźwięki płynące z otoczenia

114 Trzeci miesiąc życia Wsłuchiwanie się w wypowiedzi osób dorosłych Zatrzymanie ruchów na dźwięk dzwonka Uśmiech i pierwsze interakcje społeczne- istotne połączenie stymulacji wzrokowych i słuchowych

115

116 Czwarty miesiąc życia Słuchanie dźwięków grzechotki Słuchanie odgłosów wywołanych przez poruszającego przedmiot dorosłego wrażliwość na brak synchronizacji ruchów warg i dźwięków, reakcja na odpowiednie miny i ton głosu

117

118 Piąty miesiąc życia Samodzielne eksperymentowanie dźwiękami- wywoływanie różnych dźwięków- przedjęzykowa forma budowania wypowiedzi Słuchanie wypowiedzi opiekunów- słuchanie jest prymarnym działaniem warunkującym rozumienie przekazów językowych Szukanie źródła dźwięku przez odwrócenie głowy Powyższe umiejętności są ważnym etapem wstępnym uczenia się mowy

119

120

121 Szósty i siódmy miesiąc życia Manipulowanie przedmiotami w celu wydobycia nowych dźwięków Słuchanie własnych produkcji- powtarzanie sylab

122

123

124 Ósmy i dziewiąty miesiąc życia Rozumienie emocjonalnych wypowiedzi rodziców- niemowlę musi usłyszeć i prawidłowo zidentyfikować melodie towarzyszącą usłyszanym zdaniom Intensywne ćwiczenie pamięci słuchowej dotyczącej dźwięków płynących z otoczenia oraz mowy- początki rozwoju fonemowego, koniecznego do różnicowania głosek w wyrazach

125 Dziesiąty i jedenasty miesiąc życia Percepcja nowych dźwięków, usłyszenie znanych dźwięków w zmieniającej się perspektywie w związku z umie3jętnościa poruszania się Umiejętność poruszania się w rytm muzyki Dalej kształtuje się umiejętność słuchania Umiejętność rozpoznawania wyrażeń dźwiękonaśladowczych i pierwszych wyrazów

126 Dwunasty miesiąc życia Analizator słuchu rocznego dziecka umożliwia mu rozumienie popartych gestem poleceń słownych

127 Rozwój możliwości słuchowych w drugim roku życia Identyfikowanie i różnicowanie nowych wyrażeń dźwiękonaśladowczych Identyfikowanie i różnicowanie słów Identyfikowanie i różnicowanie melodii i słów piosenekumiejętność rozpoznawania melodii podstawa do rozumienia przekazów językowych, warunkuje kształcenie się słuchu fonemowego, w przyszłości umożliwi naukę języków obcych Zabawa instrumentami muzycznymi Coraz bardziej wyraźny związek między percepcją słuchową a nabywaniem mowy

128 Rozwój możliwości słuchowych w trzecim roku życia Identyfikowanie i różnicowanie nowych słów Rozumienie dłuższych wypowiedzi Powtarzanie melodii Tworzenie samodzielnych konstrukcji językowych na podstawie skojarzeń słuchowych- neologizmy, dziecięce rymowanki Słuchanie tekstów pisanych- faza wstępna- zwłaszcza teksty rymowane ale tez krótkie opowiadania niezbyt skomplikowane semantycznie plus obrazki Rozwój percepcji słuchowej dokonuje się dzięki słuchaniu mowy osób dorosłych i słyszeniu własnych produkcji językowych

129 Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej dla czterolatków Identyfikowanie i różnicowanie dźwięków niejęzykowych Różnicowanie prozodii (jak mówiłem?, kto mówił?) Różnicowanie słów Najważniejszym osiągnięciem percepcji słuchowej czterolatka jest różnicowanie głosek opozycyjnych w wyrazach

130 Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej dla pięcio- sześciolatków Dzieci rozwijają świadomość metajęzykowa- potrafią mówić o języku, tworzyć przez analogie do języka ojczystego słowa w nieistniejących językach chętnie bawią się w gry językowe- tworzenie czasowników, rzeczowników, przymiotników, rymowanie

131 Rozwój zabawy

132 Rozwój zabawy w wieku niemowlęcym

133 4 miesiąc życia ćwiczenie schematów Ćwiczenie schematów sensoryczno-motorycznychkoordynacja schematów chwytania i postrzegania wzrokowego i słuchowego, koordynacja ręka- usta Stereotypowe ruchy palcami Wokalizowanie dźwięków zbliżonych do samogłosek Doznawanie przyjemności z ruchu własnego ciała Potrząsanie grzechotka włożoną do ręki, przyglądanie się jej

134 5,6 miesiąc życia powtarzanie sekwencji Ujawnienie się zainteresowania obiektami zewnętrznymi Chwytanie i przekładanie grzechotki z ręki do ręki (ćwiczenie koordynacji ręka-oko) manipulowanie przedmiotamisamodzielna zabawa przedmiotem trzymanym w dłoni Gaworzenie samonaśladowcze- manipulowanie głoskamiwłącznie nowych dźwięków spółgłoskowych, wymawianie sylab i budowanie z nich łańcuchów

135

136

137 8-10 miesiąc życia zachowania skierowane na cel Najważniejsze umiejętności - pojęcie stałości przedmiotu-możliwość poszukanie obiektu, który zniknął z pola widzenia - zdolność uchwycenia dwóch różnych przedmiotów w dłonie Naśladowanie ruchów dorosłych- zabawa typu a kuku, kosi, kosi, sroczka Naśladowanie intonacji wypowiedzi płynących z otoczenia Pierwsze słowa zbudowane z sylab otwartych Umiejętność włączania osób dorosłych w swoje zabawy

138

139 11 miesiąc życia naśladowanie ruchów Śledzenie ruchów dorosłych i powtarzanie ich, zapamiętywanie sekwencji ruchów, gestów, subtelnych ruchów artykulacyjnych Pobudzanie pól motorycznych kory odpowiedzialnych za czynności manualne i obszarów związanych z produkcja mowy

140 12 miesiąc życia wykorzystywanie narzędzi Świadome korzystanie z narzędzi- z przedmiotów codziennego użytku Rozumienie poleceń Świadome korzystanie ze słów, powtarzanie sylab i wyrazów, budowanie wypowiedzi jednoczłonowych, budowanie złożonych wypowiedzi, które choć są jednoczłonowe mają znaczenie wypowiedzi wieloczłonowych Próby rysowania

141

142 Rozwój zabawy w wieku poniemowlęcym

143 18 miesiąc życia te same działania na różnych przedmiotach Złożone zabawy manipulacyjne Wykorzystywanie tych samych schematów działania wobec nowych obiektów Dążenie do uzyskania nowych efektów Pierwsze konstrukcje oparte na reduplikacji działań i wzorów Wyrazy reduplikowane, wieloznaczne, wykrzykniki, onomatopeje Wypowiedzi jednowyrazowe, brak odmiany

144 24 miesiąc życia budowanie konstrukcji Zabawy pokazują już preferencje płciowe- chłopcy tworzą konstrukcje z klocków, układają ciągi samochodów; dziewczynki odtwarzają pielęgnacyjne działania dorosłychkarmią lalki, ubierają, wożą w wózeczku Zdolność do wytwarzania umysłowej reprezentacji przedmiotów, czyli myślenia o obiektach w sposób symboliczny Odtwarzanie konstrukcji w zabawie i języku Brak tworzenia sekwencji czynności w zabawie Zabawy równoległe z rówieśnikami

145 30 miesiąc życia zabawy tematyczne Budowanie sekwencji czynności Bogaty słownik Rozwój zabawy tematycznej uzależniony od ilości i jakości interakcji z dorosłymi Jeszcze wyraźniejsze preferencje płciowe chłopcy większe zainteresowania zabawami przestrzennymi, przedmiotami, którymi można manipulować, zabawy ruchowe, zawierające jakieś formy agresji; dziewczynki chętnie bawią się lalkami, odtwarzają zachowania matek, lubią się przebierać, czesać, ozdabiać włosy, sukienki, słuchać czytanych im bajek, dziewczynki ujawniają szerszy zakres zainteresowań i równie chętnie podejmują zabawy uznawane za typowe dla płci przeciwnej

146 Rozwój zabawy w wieku przedszkolnym

147 Zabawy tematyczne czterolatków Wzbogacanie słownictwa Nauka ról społecznych Zdobywanie wiedzy o świecie Imitowanie działań dorosłych Sekwencje ruchów o różnym poziomie skomplikowania

148 Zabawy z regułami 5- i 6-latków Rozumienie reguł oraz świadome przystosowanie do nich swoich reakcji

149 Dziękuję za uwagę! Koniec