Elżbieta Szaruga KONSENS EKONOMISTÓW JAKIE POGLĄDY MAJĄ POLSCY EKONOMIŚCI? ::::::::::: KOMENTARZ DO WYNIKÓW QUIZU THE WORLD'S SMALLEST POLITICAL QUIZ

Transkrypt

1 Elżbieta Szaruga KONSENS EKONOMISTÓW JAKIE POGLĄDY MAJĄ POLSCY EKONOMIŚCI? KOMENTARZ DO WYNIKÓW QUIZU THE WORLD'S SMALLEST POLITICAL QUIZ Polskie Towarzystwo Ekonomiczne & POLITYKA 2017

2 Preambuł a Wspólne przedsięwzięcie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego (PTE) oraz redakcji POLITYKI znane pod nazwą "KONSENS EKONOMISTÓW" zaowocowało już trzecią edycją. Pomysłodawcą tematu i koncepcji trzeciej edycji KONSENSU EKONOMISTÓW był Pan prof. dr hab. inż. Witold Kwaśnicki (profesor zwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Rady Naukowej PTE). Tym razem przedsięwzięcie PTE oraz redakcji POLITYKI miało na celu rozpoznanie orientacji politycznej polskich ekonomistów w sferze zagadnień społecznogospodarczych. Badanie było skierowane do polskich ekonomistów zrzeszonych i współpracujących z Polskim Towarzystwem Ekonomicznym. Zostało ono przeprowadzone w drugiej połowie 2016 r. Na potrzeby badania zaadaptowano narzędzie stworzone przez The Advocates for Self- Govermment (organizację edukacyjną trzeciego sektora), takie jak The World s Smallest Political Quiz* (The Original Internet Political Quiz). Głównym komponentem tego narzędzia jest mapa poglądów społeczno-gospodarczych, która przypomina wykres rozrzutu. Jedną oś reprezentują oceny poglądów społecznych, drugą oś oceny poglądów gospodarczych (w skali 0-100). Na mapie poglądów wykreślono 5 obszarów: 1. POGLĄDY ETATYSTYCZNE. 2. POGLĄDY CENTROWE. 3. POGLĄDY PRAWICOWE (KONSERWATYSTÓW). 4. POGLĄDY LEWICOWE (LIBERAŁÓW). 5. POGLĄDY LIBERTARIAN. Za pomocą tego narzędzia (w oparciu o ocenę udzielonych odpowiedzi: TAK, NIE, BYĆ MOŻE ) wygenerowany jest punkt, który zawiera się w jednym z 5 tych obszarów. *

3 Preambuł a Odpowiedziom TAK, BYĆ MOŻE, NIE przydzielano punkty; odpowiednio: 20, 10, 0. Należało udzielić odpowiedzi w zakresie 5 zagadnień odnoszących się do kwestii społecznych i 5 zagadnień dotyczących kwestii gospodarczych. Maksymalnie było można otrzymać 100 punktów (łączna ocena) z każdej grupy pytań, minimalnie 0. Zagadnienia dotyczące kwestii społecznych zostały ujęte następująco: 1. Rząd nie powinien cenzurować wypowiedzi, prasy, mediów i internetu. 2. Służba wojskowa powinna być ochotnicza (bez konieczności odbywania obowiązkowej służby zasadniczej). 3. Należy znieść regulacje prawne dotyczące życia seksualnego ludzi dorosłych. 4. Zlikwidować wszelkie prawa zakazujące posiadania i używania narkotyków przez ludzi dorosłych. 5. Nie powinno być żadnych dowodów osobistych. Natomiast zagadnienia gospodarcze brzmiały: 1. Zlikwidować subsydia rządowe, rząd nie powinien wspomagać działań biznesowych. 2. Zlikwidować wszelkie bariery rządowe ograniczające swobodę handlu międzynarodowego. 3. Należy pozwolić ludziom samym decydować o przeznaczeniu składek emerytalnych, sprywatyzować fundusze emerytalne. 4. Zastąpić państwowy system opieki społecznej prywatną działalnością charytatywną. 5. Zmniejszyć obciążenia podatkowe i wydatki państwa o 50 procent lub więcej.

4 Preambuł a W badaniu wygenerowano 201 indywidualnych map poglądów dla każdego respondenta. W oparciu o wyniki z QUIZU przeprowadzono uśrednioną ocenę orientacji politycznej polskich ekonomistów (tzw. uśrednioną mapę poglądów) przy liczebności próby równej 201. W badaniu uzyskano średnią ocenę równą 59 dla poglądów w kwestiach społecznych i średnią ocenę równą 55 dla poglądów w kwestiach gospodarczych. Zatem uśrednione poglądy respondentów wskazywały na profil centrowy. Jednak z prawdopodobieństwem 95% rzeczywista średnia ocena w zakresie poglądów społecznych zawiera się w przedziale od 55 do 63, natomiast z tym samym prawdopodobieństwem rzeczywista średnia ocena w zakresie poglądów gospodarczych zawiera się w przedziale od 51 do 59. Różne kombinacje tych ocen wskazywały również na profil centrowy. Należy przy tym pamiętać, że istnieje 5% szans, aby rzeczywiste średnie oceny znajdowały się poza wyznaczonymi przedziałami. Wyniki oraz komentarze zostały przedstawione w dalszej części tego materiału. W imieniu głównych inicjatorów KONSENSU EKONOMISTÓW: Pani prof. dr hab. Elżbiety Mączyńskiej (prezesa PTE) Pana red. Jacka Żakowskiego (publicysty, komentatora POLITYKI) Pana prof. dr hab. inż. Witolda Kwaśnickiego (pomysłodawcy trzeciej edycji tego przedsięwzięcia) pragniemy podziękować wszystkim respondentom oraz osobom, które przyczyniły się do rozpropagowania projektu KONSENS EKONOMISTÓW. Z wyrazami wdzięczności POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE & REDAKCJA POLITYKI

5 INFORMACJE PODSTAWOWE Liczebność próby: 201* * Przedział ufności równy 95%. * Błąd oszacowania równy 6,91%. mapa poglądów ::::: uwzględniała pigułkę Recepta na weryfikację poglądów respondentów na bolączki społeczne i pigułkę na bolączki gospodarcze.

6 UŚREDNIONA MAPA POGLĄ DÓW poglądy poglądy libertarian poglądy lewicowe prawicowe 100 (liberałów) poglądy (konserwatystów) 100 centrowe Na podstawie uzyskanych wyników każdorazowo generowano MAPĘ poglądów respondenta poglądy etatystyczne Uśrednione poglądy respondentów wskazywały na profil centrowy (59*/55**). * WYNIK DLA WYMIARU SPOŁECZNEGO. ** WYNIK DLA WYMIARU GOSPODARCZEGO. Niemniej należy pamiętać, że średnia arytmetyczna z próby może być wrażliwa na obserwacje odstające, toteż lepszą miarą tendencji centralnej byłaby mediana albo dominanta.

7 POGLĄ DY SPOŁ ECZNE - wyniki Nie powinno być żadnych dowodów osobistych. Rząd nie powinien cenzurować wypowiedzi, prasy, mediów i internetu. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Służba wojskowa powinna być ochotnicza (bez konieczności odbywania obowiązkowej służby zasadniczej). Zlikwidować wszelkie prawa zakazujące posiadania i używania narkotyków przez ludzi dorosłych. Należy znieść regulacje prawne dotyczące życia seksualnego ludzi dorosłych. Tak Nie Być może Rys. 1. Kształtowanie się poglądów społecznych wśród respondentów Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników QUIZU (polska adaptacja).

8 POGLĄ DY SPOŁ ECZNE - komentarz Analizując wykres radarowy (rys. 1), można wysnuć wniosek, że największą zgodność (odpowiedzi na TAK ) w poglądach społecznych odnotowano w pierwszym zagadnieniu: "Rząd nie powinien cenzurować wypowiedzi, prasy, mediów i internetu". W pozostałych zagadnieniach większość respondentów również wyraźnie określiła swoje poglądy w danym obszarze. Ok. 88,2% uzyskanych odpowiedzi w obszarze zagadnień społecznych wskazywały na zdecydowanie respondentów w zakresie deklarowania swojej opinii (odpowiedzi: TAK i NIE ). Natomiast ok. 11,8% uzyskanych odpowiedzi w tym obszarze sugeruje, że respondenci nie potrafili precyzyjnie określić swojego zdania odnosząc się do poruszanych zagadnień (odpowiedzi BYĆ MOŻE ). Warte uwagi jest spostrzeżenie, że spośród pięciu zagadnień, można wyodrębnić trzy, które byłyby do zaakceptowania przez respondentów i dwa nie do zaakceptowania.

9 POGLĄ DY GOSPODARCZE - wyniki Zmniejszyć obciążenia podatkowe i wydatki państwa o 50 procent lub więcej. Zlikwidować subsydia rządowe, rząd nie powinien wspomagać działań biznesowych. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Zlikwidować wszelkie bariery rządowe ograniczające swobodę handlu międzynarodowego. Zastąpić państwowy system opieki społecznej prywatną działalnością charytatywną. Należy pozwolić ludziom samym decydować o przeznaczeniu składek emerytalnych, sprywatyzować fundusze emerytalne. Tak Nie Być może Rys. 2. Kształtowanie się poglądów gospodarczych wśród respondentów Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników QUIZU (polska adaptacja).

10 POGLĄ DY GOSPODARCZE - komentarz Jak wynika z wykresu radarowego (rys. 2), największą zgodność (odpowiedzi na NIE ) w poglądach gospodarczych odnotowano w czwartym zagadnieniu: "Zastąpić państwowy system opieki społecznej prywatną działalnością charytatywną". W pozostałych zagadnieniach większość respondentów również wyraźnie określiła swoje poglądy w danym obszarze, jednak nie były to tak skrajne rozbieżności w poglądach gospodarczych, jak w przypadku kwestii społecznych. O braku zdecydowania w określeniu swoich opinii przez respondentów w zakresie zagadnień gospodarczych mogłoby sugerować 15,7% uzyskanych odpowiedzi być może, to jest o 3,9 punktu procentowego więcej niż w przypadku zagadnień społecznych. Natomiast 84,3% uzyskanych odpowiedzi dotyczących aspektów gospodarczych, sugeruje o umiejętności deklaracji swoich opinii przez respondentów w zakresie zagadnień ekonomicznych (odpowiedzi: TAK i NIE ). Spośród pięciu zagadnień, można wyodrębnić cztery, które respondenci byliby skłonni zaakceptować w takim brzmieniu i jedno, którego nie zaakceptowaliby.

11 Kryteria oceny orientacji politycznej - wyniki Rys. 3. Ranking kryteriów kształtujących poglądy społeczno-gospodarcze Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników QUIZU (polska adaptacja).

12 Kryteria oceny orientacji politycznej - komentarz W oparciu o uzyskane wyniki QUIZU można było dokonać klasyfikacji kryteriów (zagadnień) kształtowania poglądów społeczno-gospodarczych; od najczęściej wybieranego (kolor zielony) do najmniej (kolor czerwony) w trzech kategoriach: TAK, NIE, BYĆ MOŻE. Gwiazdkami oznaczono ważność kryteriów w danej kategorii: TAK, NIE, BYĆ MOŻE. Należy podkreślić, że odpowiedź TAK w obszarze zagadnień społecznych wpływała na przesunięcie wyniku dla uśrednionego profilu poglądów respondenta z poglądów prawicowych (konserwatywnych) lub etatystycznych w stronę poglądów lewicowych (liberalnych) lub postaw odpowiednich libertarianom. Natomiast odpowiedź TAK w obszarze zagadnień gospodarczych wpływała na przesunięcie tegoż wyniku z poglądów etatystycznych lub lewicowych (liberalnych) w stronę poglądów prawicowych (konserwatywnych) lub odpowiednich libertarianom. Odpowiedź BYĆ MOŻE miała podobny kierunek wpływu na wynik jak odpowiedź TAK w obu wymiarach, lecz koncentrowała się na uśrednianiu wyników blisko poglądom centrowym.