Instytut Analiz, Diagnoz i Prognoz Gospodarczych w Szczecinie

Transkrypt

1 Instytut Analiz, Diagnoz i Prognoz Gospodarczych w Szczecinie 70- Szczecin; al. Jedności Narodowej ; tel ; fax A N A L I Z A I D I A G N O Z A P R O B L E M U D Ł U G O T R W A Ł E G O B E Z R O B O C I A W P O W I E C I E S U L Ę C I Ń S K I M W Y N I K I B A D A N I A R A P O R T K O Ń C O W Y Autorzy projektu: Dr Anna Gdakowicz Dr Beata Bieszk-Stolorz Dr Iwona Markowicz Szczecin, czerwiec 0

2 Spis treści WSTĘP... ROZDZIAŁ 1. STATYSTYCZNA ANALIZA POZIOMU BEZROBOCIA W POWIECIE SULĘCIŃSKIM... ROZDZIAŁ. ANALIZA RYZYKA DŁUGOTRWAŁEGO BEZROBOCIA I SZANSY PODJĘCIA PRACY Ryzyko długotrwałego bezrobocia Szansa podjęcia pracy przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim Szansa podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim..... Szybkość podjęcia zatrudnienia przez osoby bezrobotne..... Szybkość podjęcia zatrudnienia przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem... ROZDZIAŁ. ILOŚCIOWA ANALIZA WYNIKÓW ANKIET DOTYCZĄCYCH DŁUGOTRWAŁEGO BEZROBOCIA W POWIECIE SULĘCIŃSKIM Analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród osób długotrwale bezrobotnych Analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród pracodawców..... Analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród pracowników Powiatowego Urzędu Pracy... ROZDZIAŁ. SYLWETKA OSOBY DŁUGOTRWALE BEZROBOTNEJ W POWIECIE SULĘCIŃSKIM... ZAKOŃCZENIE... 7 ZAŁĄCZNIKI... 7 Ankieta dla osób długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim... 7 Ankieta dla pracodawców w powiecie sulęcińskim... 0 Ankieta dla pracowników PUP w Sulęcinie...

3 Wstęp Badanie było przeprowadzone w ramach projektu pod nazwą PI-PWP TRANSADAPT w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 007-0, Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działanie.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy. Celem przeprowadzonego badania była analiza i diagnoza długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim. Badanie było przeprowadzone wielotorowo. Jako źródła informacji posłużyły: dane statystyczne cyklicznie opracowywane przez Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, dane indywidualne dotyczące bezrobotnych zarejestrowanych i wyrejestrowanych w PUP Sulęcin, ankiety przeprowadzone w trzech grupach respondentów: długotrwale bezrobotnych, pracodawców oraz pracowników PUP. Przedstawiony raport końcowy składa się z czterech rozdziałów, wstępu i zakończenia. W pierwszym rozdziale scharakteryzowano poziom bezrobocia w powiecie sulęcińskim na tle województwa lubuskiego oraz Polski. Przedstawiono również udział długotrwale bezrobotnych (z uwzględnieniem płci oraz gminy) w liczbie bezrobotnych ogółem. Przeanalizowano strukturę długotrwale bezrobotnych ze względu na: staż pracy, wiek, wykształcenie i czas pozostawania bez pracy. Badanie zostało przeprowadzone kwartalnie w okresie Rozdział drugi zawiera analizę ryzyka bycia bezrobotnym (w tym długotrwale) i szansy podjęcia pracy przez osoby zarejestrowane w PUP Sulęcin. Dokonano oceny tempa wychodzenia z bezrobocia. Badanie przeprowadzono z uwzględnieniem płci, wieku, wykształcenia i miejsca zamieszkania (gminy) bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych. Wyniki przeprowadzonych ankiet zestawiono w rozdziale trzecim. Badaniu poddano długotrwale bezrobotnych uczestniczących w zajęciach klubu pracy organizowanych przez PUP Sulęcin, pracodawców, którzy zadeklarowali udział w projekcie oraz pracowników PUP mających bezpośredni kontakt z bezrobotnymi. Formularze ankietowe składały się z pytań zamkniętych oraz otwartych, w których respondent mógł rozwinąć swoje spostrzeżenia. Pytania w ankietach dotyczyły zarówno cech bezrobotnych i pożądanych umiejętności twardych i miękkich potencjalnych pracowników, jak i oceny ogólnej sytuacji na rynku pracy i możliwości jej poprawy.

4 W rozdziale czwartym przedstawiono charakterystykę sylwetki osoby długotrwale bezrobotnej w powiecie sulęcińskim, opracowaną na podstawie wyników ankiet. Oczekiwania bezrobotnych zestawiono z opiniami pracodawców i pracowników urzędu. W zakończeniu podkreślono znaczącą rolę urzędu pracy w aktywizacji bezrobotnych, ponieważ działania pracowników tej instytucji mają na celu przygotowanie długotrwale bezrobotnych do aktywnego poszukiwania zatrudnienia. Rolą urzędu pracy jest stworzenie warunków i motywowanie bezrobotnych do szkoleń ułatwiających znalezienie pracy. Pracownicy urzędu mają najlepsze rozeznanie w sytuacji na rynku pracy w regionie. Ich kontakt, z jednej strony z pracodawcami, a z drugiej strony z bezrobotnymi może sprzyjać koordynacji działań na rzecz poprawy sytuacji w powiecie.

5 Rozdział 1. Statystyczna analiza poziomu bezrobocia w powiecie sulęcińskim Stopa bezrobocia w końcu grudnia 011 roku w Polsce wyniosła,% cywilnej ludności aktywnej zawodowo. W kraju jest bardzo duże terytorialne zróżnicowanie bezrobocia. Wśród województw o najwyższej stopie bezrobocia znalazły się: warmińsko-mazurskie (0,1%), zachodniopomorskie (,%), kujawsko-pomorskie (,9%), podkarpackie (,7%) i lubuskie (,%). W powiecie sulęcińskim stopa bezrobocia (1,%) jest niższa niż w całym województwie, ale wyższa niż w Polsce (rys. 1.1). Tendencja ta utrzymywała się w latach Jedynie w 00 roku stopa bezrobocia w powiecie była w niektórych miesiącach taka jak w Polsce a nawet niższa. Rys Stopa bezrobocia w powiecie sulęcińskim na tle województwa lubuskiego i Polski w latach [%] powiat Sulęcin woj. lubuskie 0 Polska 0 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie i strukturze bezrobocia oraz działalności urzędu pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, Sulęcin, lata Wahania stopy bezrobocia są wynikiem zmian w napływie (liczba osób zarejestrowanych w ciągu badanego okresu w PUP) i odpływie bezrobotnych (liczba osób, które w ciągu danego okresu zostały wykreślone z ewidencji). W powiecie sulęcińskim linie prezentujące napływ i odpływ bezrobotnych w badanym okresie przeplatały się (rys. 1.). Stąd też występowanie ujemnego salda liczby osób bezrobotnych w wielu miesiącach, szczególnie w 007 i 00 roku, ale także w 0 i 011 roku (rys. 1.).

6 osoby osoby Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim Rys. 1.. Napływ i odpływ osób bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach napływ odpływ 0 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie i strukturze bezrobocia oraz działalności urzędu pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, Sulęcin, lata Rys. 1.. Przyrost liczby osób bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie i strukturze bezrobocia oraz działalności urzędu pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, Sulęcin, lata Do osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy należą między innymi długotrwale bezrobotni, czyli osoby bezrobotne pozostające w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad miesięcy w okresie ostatnich dwóch lat, z wyłączeniem (od listopada 00 roku) okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Udział tych osób w liczbie zarejestrowanych ogółem wyniósł w Polsce w 011 roku aż 0,%. Województwo lubuskie charakteryzowało się najniższym omawianym wskaźnikiem wśród województw (7,1%). W powiecie

7 osoby Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim 7 sulęcińskim w badanym okresie odnotowano spadek liczby bezrobotnych z osób w styczniu 007 roku do osób w grudniu 011 roku. W tym samym czasie liczba osób długotrwale bezrobotnych zmniejszyła się z 7 do 97 osób. Obie wielkości w ciągu pierwszych dwóch lat malały (rys. 1.). W kolejnych latach liczba bezrobotnych wzrosła a długotrwale bezrobotnych pozostała w zasadzie na stałym poziomie. Udział osób pozostających bez pracy ponad miesięcy w liczbie bezrobotnych ogółem zmniejszył się z 1,% w styczniu 00 roku do,% w grudniu 011 roku (rys. 1.). W drugim półroczu 009 roku wskaźnik ten wynosił nawet około 0%. Rys. 1.. Liczba osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach bezrobotni długotrwale bezrobotni I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Informacji o stanie i strukturze bezrobocia oraz działalności urzędu pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, Sulęcin, lata Większą część populacji bezrobotnych w Polsce stanowią kobiety. W 011 roku udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych wyniósł,%. Również w powiecie sulęcińskim w miesiącach lat generalnie więcej wśród bezrobotnych było kobiet od 9, do 9,0% (rys. 1.). Udział kobiet wśród długotrwale bezrobotnych był nawet większy od 1,7 do 1,%. Na kolejnych rysunkach przedstawiono udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w latach w poszczególnych gminach: Krzeszyce (rys. 1.), Lubniewice (rys. 1.7), Słońsk (rys. 1.), Sulęcin (rys. 1.9) i Torzym (rys. 1.).

8 Rys. 1.. Udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach [%] powiat Sulęcin 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata udział kobiet bezrobotnych udział długotrwale bezrobotnych udział kobiet długotrwale bezrobotnych Rys. 1.. Udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w gminie Krzeszyce w latach [%] gmina Krzeszyce 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata udział kobiet bezrobotnych udział długotrwale bezrobotnych udział kobiet długotrwale bezrobotnych

9 9 Rys Udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w gminie Lubniewice w latach [%] 7 miasto i gmina Lubniewice I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI udział kobiet bezrobotnych udział długotrwale bezrobotnych udział kobiet długotrwale bezrobotnych Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata Rys. 1.. Udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w gminie Słońsk w latach [%] 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata udział kobiet bezrobotnych udział długotrwale bezrobotnych udział kobiet długotrwale bezrobotnych gmina Słońsk

10 Rys Udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w gminie Sulęcin w latach [%] miasto i gmina Sulęcin 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata udział kobiet bezrobotnych udział długotrwale bezrobotnych udział kobiet długotrwale bezrobotnych Rys. 1.. Udział kobiet i długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem oraz udział kobiet w liczbie długotrwale bezrobotnych w gminie Torzym w latach [%] miasto i gmina Torzym 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI udział kobiet bezrobotnych udział długotrwale bezrobotnych udział kobiet długotrwale bezrobotnych Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata Sytuacja w gminach jest dość podobna do sytuacji w powiecie, poza gminą Słońsk, dla której wskaźnik udziału długotrwale bezrobotnych był niższy, a udziały kobiet zarówno w liczbie bezrobotnych jak i długotrwale bezrobotnych był wyższy (rys ).

11 11 Rys Udział kobiet w liczbie bezrobotnych ogółem w powiecie sulęcińskim i poszczególnych gminach w latach [%] 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata powiat Sulęcin gmina Krzeszyce miasto i gmina Lubniewice gmina Słońsk miasto i gmina Sulęcin miasto i gmina Torzym Rys. 1.. Udział długotrwale bezrobotnych w liczbie bezrobotnych ogółem w powiecie sulęcińskim i poszczególnych gminach w latach [%] 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata powiat Sulęcin gmina Krzeszyce miasto i gmina Lubniewice gmina Słońsk miasto i gmina Sulęcin miasto i gmina Torzym

12 Rys. 1.. Udział kobiet długotrwale bezrobotnych w liczbie długotrwale bezrobotnych ogółem w powiecie sulęcińskim i poszczególnych gminach w latach [%] 7 I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata powiat Sulęcin gmina Krzeszyce miasto i gmina Lubniewice gmina Słońsk miasto i gmina Sulęcin miasto i gmina Torzym Analizując czas pozostawania bez pracy osób zarejestrowanych w PUP w Sulęcinie można stwierdzić, że na przestrzeni lat struktura ulegała zmianie (rys. 1.1). Korzystne jest zmniejszenie udziału bezrobotnych pozostających długo bez pracy (od do miesięcy oraz powyżej miesięcy), a zwiększenie udziału osób nie pracujących przez krótki czas (do 1 miesiąca i od 1 do miesięcy). W Polsce w 011 roku było,% bezrobotnych poszukujących pracy przez okres dłuższy niż miesięcy. W powiecie sulęcińskim udział ten zmniejszył się z,% w I kwartale 007 roku do 1,% w IV kwartale 011 roku. Bezrobocie w Polsce nadal dotyka przede wszystkim ludzi młodych. W 011 roku najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych stanowiły osoby w wieku - lata 9,% ogólnej liczby bezrobotnych. W powiecie sulęcińskim jest to również największa grupa, stanowiąca 7,%. Druga w kolejności grupa to osoby najmłodsze, w wieku do lat, stanowiące,% ogółu bezrobotnych. Struktura bezrobotnych według wieku w latach była dość wyrównana (rys. 1.).

13 Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim Rys Struktura bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według czasu pozostawania bez pracy [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV do 1 m-ca 1- m-cy - m-cy - m-cy - m-cy pow. m-cy Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata Rys. 1.. Struktura bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według wieku [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV lat - lat - lat - lat -9 lat 0- lat Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata W naszym kraju większość bezrobotnych rejestrujących się w urzędach pracy to osoby o stosunkowo niskim poziomie wykształcenia. Dwie najliczniejsze grupy wśród bezrobotnych to osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz co najwyżej gimnazjalne (odpowiednio,0% i 7,% w ogólnej liczbie bezrobotnych zarejestrowanych w 011 roku). Podobnie jest w powiecie sulęcińskim (rys. 1.). Bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym stanowią

14 Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim 1,%, a z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym,%. Zatem obie te populacje stanowiły łącznie ponad 0% bezrobotnych. Rys. 1.. Struktura bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata Struktura bezrobotnych według stażu pracy w badanym okresie jest w zasadzie stała (rys. 1.). Najwięcej poszukujących pracy ma staż od 1 do lat. Rys. 1.. Struktura bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według stażu pracy [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV do 1 roku 1- lat - lat -0 lat 0-0 lat 0 i więcej lat bez stażu Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata

15 Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim W bardzo trudnej sytuacji są osoby uznane za długotrwale bezrobotne i długo oczekujące na pracę od ostatniej rejestracji. W powiecie sulęcińskim w latach zmniejszył się udział długotrwale bezrobotnych i pozostających bez pracy powyżej miesiące (z, do,1%) ale zwiększył się udział pozostających bez pracy od do miesięcy (z 7, do,%). Tak więc pozostających bez pracy ponad miesięcy wśród bezrobotnych jest 1,%, a wśród długotrwale bezrobotnych aż,% (rys. 1.1). Wśród bezrobotnych ogółem przeważają osoby najmłodsze, z grup wieku - lata oraz 1- lat. Długotrwale bezrobotni to głównie osoby młode (rys. 1.19) w wieku od do lat (7,%) ale też starsze w wieku od do lat (,%). Ponad % długotrwale bezrobotnych posiada wykształcenie co najwyżej zasadnicze zawodowe (rys. 1.0). Struktura według stażu pracy wszystkich bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych jest zbliżona (rys. 1.1). Rys Struktura długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według czasu pozostawania bez pracy [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV do 1 m-ca 1- m-cy - m-cy - m-cy - m-cy pow. m-cy Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata

16 Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim Rys Struktura długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według wieku [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV lat - lat - lat - lat -9 lat 0- lat Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata Rys Struktura długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata

17 Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim Rys Struktura długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według stażu pracy [%] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV do 1 roku 1- lat - lat -0 lat 0-0 lat 0 i więcej lat bez stażu Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika do sprawozdania MPiPS-01, Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie, lata

18 1 Rozdział. Analiza ryzyka długotrwałego bezrobocia i szansy podjęcia pracy W tej części analizy wykorzystano dane z rejestru bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Sulęcinie dotyczące osób wyrejestrowanych w latach Przeprowadzona została analiza ryzyka długotrwałego bezrobocia oraz szansy podjęcia pracy. Wykorzystano w tym celu dwa rodzaje modeli: model logitowy i model regresji Coxa 1. Pierwszy z nich umożliwił wyznaczenie omawianego ryzyka i szansy w całym badanym okresie, a drugi pozwolił na zbadanie szybkości wychodzenia z bezrobocia. Do kodowania cech będących determinantami bezrobocia wykorzystano kodowanie , które umożliwia oszacowanie ryzyka lub szansy danej grupy w stosunku do średniej wszystkich grup. Wyniki badań przedstawione zostały na kolejnych rysunkach, na których znajdują się wartości ryzyka lub szansy zaistnienia określonego zdarzenia. Wartość 1 oznacza przeciętny poziom ryzyka (szansy) dla wszystkich analizowanych grup, wartości powyżej 1 oznaczają podwyższony poziom zaistnienia zjawiska, poniżej 1 obniżony poziom..1. Ryzyko długotrwałego bezrobocia W latach w powiecie sulęcińskim zbadano ryzyko długotrwałego bezrobocia według gmin, grup wieku, wykształcenia i płci. Okazało się, że najbardziej zagrożeni długotrwałym bezrobociem byli zarejestrowani bezrobotni zamieszkali w gminie Sulęcin. Ich ryzyko długotrwałego bezrobocia było o 7% większe niż bezrobotnych w całym powiecie (rys..1). Najmniej zagrożone (o % mniej od całości) były osoby tymczasowo zameldowane w powiecie. Analizując wiek należy stwierdzić, że najbardziej zagrożone długotrwałym bezrobociem były osoby powyżej roku życia. W najlepszej sytuacji były osoby najmłodsze tj. w wieku od 1 do lat. W ich przypadku ryzyko długotrwałego bezrobocia było o % mniejsze niż dla bezrobotnych z całego powiatu sulęcińskiego (rys..). Biorąc pod uwagę wykształcenie najmniejsze zagrożenie długotrwałym bezrobociem dotyczyło osób z wykształceniem ogólnokształcącym (o 0% niższe od średniego ryzyka wszystkich bezrobotnych). 1 Modele te omówiono w pracach: Markowicz I., Stolorz B., Model proporcjonalnego hazardu Coxa przy różnych sposobach kodowania zmiennych, Przegląd Statystyczny z.., Warszawa 009; Markowicz I., Stolorz B., Klasyfikacja bezrobotnych ze względu na wartości ilorazu szans podjęcia zatrudnienia przy zastosowaniu modelu logitowego, Taksonomia, Klasyfikacja i analiza danych teoria i zastosowania, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 7, Wrocław 0.

19 19 Pozostałe grupy wykształcenie charakteryzowały się ryzykiem zbliżonym do siebie, przy czym nieco większe od pozostałych (o 11%) było ryzyko w przypadku wykształcenia najniższego co najwyżej gimnazjalnego (rys..). Czynnikiem mocno różnicującym była płeć osoby bezrobotnej. Bezrobotne kobiety w powiecie sulęcińskim w latach były o 0% bardziej zagrożone długotrwałym bezrobociem niż bezrobotni mężczyźni (rys..). Rys..1. Ryzyko długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim w latach według gmin Sulęcin 1,7 Lubniewice 1, Krzeszyce Torzym 1,7 1, Słońsk 0,79 Inne 0, Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, 1, 1, ryzyko Rys... Ryzyko długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim w latach według wieku (w latach) [lata] 0-1,9-9 1,9-1,7-0,9-0,7 1-0,7 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, 1, ryzyko

20 0 Rys... Ryzyko długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia wyższe średnie zawodowe, policealne, pomaturalne średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe co najwyżej gimnazjalne 0,0 1,09 1,01 1,0 1,11 Źródło opracowanie własne. 0 0, 1 1, ryzyko Rys... Ryzyko długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim w latach według płci kobiety 1,1 mężczyźni 0, Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, ryzyko.. Szansa podjęcia pracy przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim Zbadano szanse podjęcia zatrudnienia w latach przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim według gmin, grup wieku, wykształcenia i płci. Szanse podjęcia zatrudnienia przez osoby bezrobotne w gminach powiatu sulęcińskiego były do siebie zbliżone (brak istotności parametrów przy zmiennych) (rys..). Największe szanse na podjęcie pracy miały osoby zamieszkujące gminę Krzeszyce (o 11% większe od całości powiatu), a najmniejsze z gmin: Torzym i Sulęcin (o % mniejsze od całości powiatu). Większym zróżnicowaniem szans podjęcia pracy charakteryzowały się grupy bezrobotnych według wieku (rys..). Największe szanse wyjścia z bezrobocia miały w latach osoby bezrobotne w wieku od do lat (o 1% większe niż dla wszystkich bezrobotnych), zaś najmniejsze osoby w wieku 0- lata (o % mniejsze niż dla wszystkich bezrobotnych). Należy zaznaczyć, że w grupie najstarszych osób są sami mężczyźni. Analiza szans podjęcia pracy w zależności od wykształcenia wskazuje na to, że największe szanse na rynku pracy w powiecie sulęcińskim (aż o %) miały osoby z wykształceniem wyższym (rys..7).

21 1 Im niższy był poziom wykształcenia, tym niższe były szanse na podjęci pracy. W najgorszej sytuacji były osoby z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym (o % niższe od wszystkich osób). W latach płeć nie była czynnikiem różnicującym szanse zatrudnienia w sposób istotny (rys..). Szanse kobiet i mężczyzn były do siebie zbliżone, przy czym szanse kobiet były o % wyższe niż w przypadku mężczyzn. Rys... Szansa podjęcia pracy przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według gmin Krzeszyce Słońsk Inne Lubniewice Torzym Sulęcin 1,11 1,0 1,0 0,9 0,9 0,9 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, szanse Rys... Szansa podjęcia pracy przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według wieku [lata] 0-0, -9 1,0-1, , 1, 1-0,9 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, 1, szanse

22 Rys..7. Szansa podjęcia pracy przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia wyższe średnie zawodowe, policealne, pomaturalne średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe co najwyżej gimnazjalne 1, 0,9 0,91 0, 1, Źródło opracowanie własne. 0 0, 1 1, szanse Rys... Szansa podjęcia pracy przez bezrobotnych w powiecie sulęcińskim w latach według płci kobiety mężczyźni 0,97 1,0 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, szanse.. Szansa podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim Następnym etapem analizy było zbadanie szans na podjęcie pracy wśród osób zagrożonych długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według gmin, grup wieku, wykształcenia i płci. Szanse podjęcia zatrudnienia przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w poszczególnych gminach nie różniły się istotnie od siebie (rys..9). Największe szanse na podjęcie pracy miały osoby z gminy Torzym (o % większe od całego powiatu), a najmniejsze osoby tymczasowo zameldowane w badanym powiecie (o % mniejsze). Dużym zróżnicowaniem szans podjęcia zatrudnienia charakteryzowały się grupy bezrobotnych według wieku (rys..). Największe szanse na wyjście z bezrobocia miały osoby w wieku - lata (o % większe od całości), najmniejsze osoby najstarsze mężczyźni w wieku 0- lata (o 1% mniejsze od całości).

23 Szanse na podjęcie zatrudnienia przez osoby długotrwale bezrobotne zależały istotnie od poziomu wykształcenia (rys..11). Największe szanse miały osoby z wykształceniem wyższym (o 7% większe od całości), a najmniejsze osoby z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym (o 7% mniejsze od całości). Bezrobotne kobiety zagrożone długotrwałym bezrobociem miały w latach w powiecie sulęcińskim szanse na podjęcie pracy mniejsze o % od mężczyzn zagrożonych długotrwałym bezrobociem (rys..). Rys..9. Szansa podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według gmin Torzym Krzeszyce Lubniewice Słońsk Sulęcin Inne 0, 0,97 0,9 1,0 1,0 1, Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, szansa Rys... Szansa podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według wieku (w latach) [lata] Źródło opracowanie własne. 0,9 0,9 1,0 1, 1, 1, 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, 1, szansa

24 Rys Szansa podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia wyższe średnie zawodowe, policealne, pomaturalne średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe co najwyżej gimnazjalne 1,0 0, 0,90 0,7 1,7 Źródło opracowanie własne. 0 0, 1 1, szansa Rys... Szansa podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według płci kobiety 0,9 mężczyźni 1,09 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, szansa.. Szybkość podjęcia zatrudnienia przez osoby bezrobotne Analiza okresu przebywania w rejestrze, czyli czasu od momentu zarejestrowania osoby bezrobotnej do momentu jego opuszczenia wskazuje, że miejsce zamieszkania (gmina), wiek, wykształcenia i płeć były w latach determinantami czasu poszukiwania pracy przez osoby bezrobotne w powiecie sulęcińskim. Spośród osób bezrobotnych wyrejestrowanych z PUP w Sulęcinie w latach najwolniej podejmowały zatrudnienie osoby zamieszkujące gminę Słońsk (o 7% wolniej niż w całym powiecie), zaś najszybciej w gminie Sulęcin oraz osoby tymczasowo zameldowane w powiecie Sulęcin (rys..). Tempo wychodzenia z bezrobocia malało wraz z wiekiem osoby bezrobotnej (rys..1). Najszybciej podejmowały zatrudnienie osoby najmłodsze (od 1 do lat) aż o 1% szybciej niż wszyscy bezrobotni. Najwolniej opuszczały rejestr bezrobotnych w wyniku podjęcia zatrudnienia osoby najstarsze (od 0 do lat) o % wolniej.

25 Większe wykształcenie gwarantowało szybsze tempo podejmowania pracy (rys..). Osoby z wykształceniem wyższym o % szybciej znajdowały zatrudnienie w stosunku do wszystkich osób, a osoby z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym o 9% wolniej w stosunku do całości. Również płeć była istotną determinantą czasu poszukiwania pracy. Kobiety o % wolniej niż mężczyźni podejmowały zatrudnienie w badanym okresie czasu (rys..). Rys... Szybkość podjęcia pracy przez osoby bezrobotne w powiecie sulęcińskim w latach według gmin Inne Sulęcin Krzeszyce Torzym Lubniewice Słońsk 1,0 1,00 0,99 0,9 0,9 0,9 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 szansa 1, Rys..1. Szybkość podjęcia pracy przez osoby bezrobotne w powiecie sulęcińskim w latach według wieku (w latach) [lata] , 0, 1, 1, 1, 1,1 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, 1, szansa

26 Rys... Szybkość podjęcia pracy przez osoby bezrobotne w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia wyższe średnie zawodowe, policealne, pomaturalne średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe co najwyżej gimnazjalne 1,0 1,07 0, 0,71 1, Źródło opracowanie własne. 0 0, 1 1, szansa Rys... Szybkość podjęcia pracy przez osoby bezrobotne w powiecie sulęcińskim w latach według płci kobiety mężczyźni 0,9 1,0 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, szansa.. Szybkość podjęcia zatrudnienia przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem Na podstawie danych PUP zbadano czas do podjęcia zatrudnienia przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach Analizowano, czy miejsce zamieszkania (gmina), wiek, wykształcenie i płeć mają wpływ na czas poszukiwania pracy przez te osoby. Osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem najszybciej podejmowały pracę w gminie Torzym (o 1% szybciej niż w całym powiecie), zaś najwolniej osoby tymczasowo zameldowanie w powiecie sulęcińskim (o % wolniej) (rys..). Szybkość podjęcia zatrudnienia przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem malała wraz z wiekiem (rys..1). Osoby najmłodsze (w wieku 1- lata) podejmowały pracę o % szybciej niż wszystkie osoby, osoby w wieku 0- lata o 7% wolniej. Wykształcenie było w latach determinantą czasu poszukiwania pracy w powiecie sulęcińskim (rys..19). Osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem z wykształceniem wyższym

27 7 podejmowały pracę o % szybciej niż wszystkie osoby, osoby z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym o 9% wolniej. Tempo podejmowania pracy zależało od płci osoby zagrożonej długotrwałym bezrobociem (rys..0). Kobiety o 0% wolniej wychodziły z bezrobocia niż mężczyźni w badanym okresie. Rys... Szybkość podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według gmin Torzym Lubniewice Sulęcin Krzeszyce Słońsk Inne 0, 1,1 1, 1,11 1,0 0,9 Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, szansa Rys..1. Szybkość podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według wieku (w latach) [lata] Źródło opracowanie własne. 0, 0, 1,1 1,0 1, 1, 0 0, 0, 0, 0, 1 1, 1, 1, szansa

28 Rys..19. Szybkość podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według wykształcenia wyższe średnie zawodowe, policealne, pomaturalne średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe co najwyżej gimnazjalne 1,0 0,9 0,90 0,7 1, Źródło opracowanie własne. 0 0, 1 1, szansa Rys..0. Szybkość podjęcia pracy przez osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem w powiecie sulęcińskim w latach według płci kobiety 0,91 mężczyźni 1, Źródło opracowanie własne. 0 0, 0, 0, 0, 1 1, szansa

29 9 Rozdział. Ilościowa analiza wyników ankiet dotyczących długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim W celu analizy i diagnozy długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim przygotowano trzy formularze ankiety. Badaniu poddano długotrwale bezrobotnych uczestniczących w zajęciach klubu pracy organizowanych przez PUP, pracodawców, którzy zadeklarowali udział w projekcie oraz pracowników PUP mających bezpośredni kontakt z bezrobotnymi. Formularze ankietowe składały się z pytań zamkniętych oraz otwartych, w których respondent mógł rozwinąć swoje spostrzeżenia (formularze ankiet w załączeniu). Część pytań było pytaniami wielokrotnego wyboru, stąd odpowiedzi nie sumowały się do 0% (w przypadku bezrobotnych) lub do liczebności respondentów (w przypadku pracodawców i pracowników PUP). Pytania w ankietach dotyczyły zarówno cech bezrobotnych i pożądanych umiejętności twardych i miękkich potencjalnych pracowników, jak i oceny ogólnej sytuacji na rynku pracy i możliwości jej poprawy..1. Analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród osób długotrwale bezrobotnych Do osób długotrwale bezrobotnych, zarejestrowanych w PUP w Sulęcinie skierowano ankietę zawierającą pytania związane z ich sytuacją (P1-P) oraz pytań w metryczce (M1-M). Uzyskano 9 poprawnie wypełnionych formularzy. Analiza uzyskanych odpowiedzi dostarczyła informacji o badanych osobach. Udział kobiet i mężczyzn był zbliżony (kobiety %; M1). Najwięcej badanych długotrwale bezrobotnych poszukiwało pracy ponad miesiące, zarówno kobiety jak i mężczyźni (P1; rys..1). Wśród kobiet najwięcej było w wieku - lata, a wśród mężczyzn w wieku -9 oraz - lata (M; rys..).

30 0 Rys..1. Ankietowani według czasu poszukiwania pracy (miesiące) i płci (P1) [%] mężczyżni m-cy - m- cy 9 7 pow. m-cy kobiety b.d. Rys... Ankietowani według wieku (lata) i płci (M) [%] mężczyźni kobiety Badani bezrobotni zazwyczaj posiadali staż pracy, a przeważali ci z długim okresem pracy. Wśród kobiet były osoby o stażu od do 0 lat, a wśród mężczyzn powyżej 0 lat (P; rys..). Większość badanych długotrwale bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Sulęcinie była mieszkańcami gminy Sulęcin (7%, M, rys..). Rys... Ankietowani według stażu pracy (lata) i płci (P) [%] 0 0 do pow. 0 b.d. [lata] 1 1 mężczyźni kobiety Rys... Struktura ankietowanych według miejsca zamieszkania gmina (M) Sulęcin 7% Torzym % Krzeszyce 1% Lubniewice % Słońsk % Badane osoby ogółem przeważnie legitymowały się wykształceniem zasadniczym zawodowym (0%) lub średnim (liceum profilowane/technikum; 0%; rys..). Podobnie było w przypadku mężczyzn (odpowiednio 1% i 1%). Wykształcenie większości kobiet to wykształcenie średnie (liceum profilowane/technikum; %) oraz podstawowe (1%).

31 1 Ponad połowa badanych osób rejestrowała się w urzędzie pracy co najmniej razy (rys..). Zważywszy na długotrwałe bezrobocie badanych, jest to sytuacja problematyczna, gdyż osoby te podejmowały zatrudnienie, ale go nie utrzymywały. Dotyczyło to obu płci. Rys... Struktura ankietowanych według wykształcenia i płci (M) Rys... Struktura ankietowanych według liczby zarejestrowań i płci (P) pomaturalne/ policealne średnie ogólnokształcące liceum profilowane/ technikum zasadnicze zawodowe podstawowe niepełne podstawowe 1 kobiety mężczyźni [%] [%] i więcej 7 mężczyźni kobiety b.d. Ankietowani wymieniali jakie posiadali dodatkowe kwalifikacje (rys..7) i kwalifikacje miękkie (rys..). Najczęściej badani bezrobotni wskazywali na posiadanie prawa jazdy (1%) oraz znajomości obsługi komputera i urządzeń biurowych (1%). Ponad połowa badanych wskazała posiadanie następujących kwalifikacji miękkich: punktualność (%), umiejętność pracy w zespole (71%), motywację (9%) oraz schludny wygląd zewnętrzny (%). Struktura wskazań kobiet i mężczyzn była zbliżona. Rys..7. Struktura ankietowanych według dodatkowych kwalifikacji (M) staże absolwenckie kursy, szkolenia, certyfikaty uprawnienia do obsługi urządzeń mechanicznych znajomość języków obcych prawo jazdy znajomość obsługi komputera i urządzeń biurowych 1 1 [%] Gospodarstwa domowe ankietowanych liczyły przeważnie od 1 do osób (rys..9). Wśród gospodarstw jednoosobowych (0%) przeważali mężczyźni (kawalerowie i rozwiedzeni). Gospodarstwa dwuosobowe (1%) to przeważnie małżeństwa. Po % gospodarstw było

32 -osobowych (połowa miała 1 dziecko) i -osobowych (połowa miała dzieci). Pozostałe 1% respondentów prowadziło gospodarstwa z liczbą osób od do 9 (we wszystkich były dzieci). Rys... Struktura ankietowanych według kwalifikacji miękkich (M7) elastyczność czasowa kobiety schludny wygląd zewnętrzny umiejętność pracowania w zespole 7 motywacja niezawodność punktualność mężczyźni [%] Rys..9. Struktura ankietowanych według liczby osób w gospodarstwie domowym (M9) [%] 0 mężczyźni kobiety osoby Na pytanie czy współmałżonek/konkubent pracuje, aż 9% odpowiedzi brzmiało: nie dotyczy. % odpowiedzi była przecząca, a % twierdząca (rys..). Ponad połowa ankietowanych (9%) stwierdziła, że w najbliższej rodzinie były inne osoby bezrobotne (M), najczęściej jedna, ale także i. Rys... Struktura ankietowanych według posiadania pracy przez współmałżonka (M) nie dotyczy 9% tak % b.d. % nie %

33 Jako główne źródła dochodów (rys..11) długotrwale bezrobotni podawali najczęściej dochody z pracy zawodowej członka rodziny oraz zasiłki z pomocy społecznej (po 9%). W dalszej kolejności wymieniano emeryturę lub rentę członka rodziny oraz zasiłek rodzinny lub wychowawczy (po 0%). Przy tym aż 1% badanych utrzymywała się tylko z jednego źródła dochodu. Rys..11. Struktura ankietowanych długotrwale bezrobotnych w powiecie sulęcińskim według głównych źródeł dochodu (M) dochody z pracy zawodowej członka rodziny emerytura, renta członka rodziny zasiłek rodzinny, wychowawczy dochody z pracy dorywczej respondenta zasiłki z pomocy społecznej alimenty oszczędności brak dochodów inne źródła 0 0 [%] Pytania ankiety dotyczyły również aktywności bezrobotnych w życiu codziennym (M ). Wśród zajęć wykonywanych najczęściej codziennie podawano: prowadzenie gospodarstwa domowego, opiekę nad dzieckiem, oglądanie telewizji. Często wykonywaną czynnością była uprawa działki. Zazwyczaj rzadko bezrobotni spotykali się towarzysko, czytali książki, brali udział w wydarzeniach kulturalnych oraz sportowych. Zajęcia, które najczęściej nigdy nie były wykonywane to: uczestnictwo w pracach różnorodnych organizacji, wolontariat, granie w gry komputerowe, opieka nad osobą starszą lub niepełnosprawną, uprawianie sportu oraz przeglądanie Internetu. Wskazania czynności wykonywanych codziennie lub często przez bezrobotne kobiety i bezrobotnych mężczyzn były zróżnicowane (rys..). Analiza okresu ostatniego zatrudnienia według płci dostarcza informacji, że kobiety najczęściej pracowały krótko (do 1 miesiąca), a mężczyźni najczęściej od 1 do lat (rys..).

34 Rys... Struktura ankietowanych wykonujących codziennie lub często poszczególne czynności według płci prowadzenie gospodarstwa domowego opieka nad dzieckiem oglądanie telewizji przeglądanie Internetu czytanie książek uprawa działki uprawianie sportu/aktywność fizyczna spotkania towarzyskie udział w wydarzeniach kulturalnych udział w wyd. sportowych (kibicowanie) opieka nad osobą starszą gra w gry komputerowe wolontariat uczestn. w pracach organizacji, partii 9 77 kobiety mężczyźni 7 7 [%] Rys... Struktura ankietowanych według okresu ostatniego zatrudnienia i płci (P) kobiety mężczyźni pon. 1 m-ca 1- m-cy - m-cy - m-cy 1- lat - lat pow. lat b.d [%] Ankietowani poszukiwali pracy korzystając przede wszystkim z pośrednictwa urzędu pracy (rys..1). Zarówno kobiety, jak i mężczyźni uważali to źródło za najlepsze. Dowiadywali się o wolnych miejscach pracy również bezpośrednio u pracodawców oraz za pośrednictwem znajomych i rodziny. Marginalne znaczenie, u obu płci, miało korzystanie z usług agencji zatrudnienia, urzędu gminy, sołtysa oraz korzystanie z propozycji targów i giełd pracy. 90% ankietowanych otrzymało ofertę pracy z PUP w Sulęcinie (% kobiet, 9% mężczyzn). Wśród powodów nie podjęcia proponowanej pracy ankietowani, bez względu na płeć, przede wszystkim wymieniali nie spełnianie kryteriów zawartych w ofercie. Jako przeszkodę bezrobotni traktowali konieczność dojazdu do pracy poza miejsce zamieszkania (rys..).

35 Rys..1. Struktura ankietowanych według źródła poszukiwania pracy i płci (P) za pośrednictwem urzędu pracy bezpośrednio u pracodawców za pośredn. znajomych/rodziny przez ogłoszenia prasowe przez Internet przez targi i giełdy pracy za pośredn. agencji zatrudnienia za pośredn. urzędu gminy, sołtysa 0 kobiety 0 mężczyźni [%] 9 Rys... Struktura ankietowanych według powodów nie podjęcia proponowanej oferty pracy (P) nie spełnianie kryteriów oferty kobiety 9 mężczyźni praca wymagała doj. poza miejsce zam. 1 1 inne przyczyny sytuacja rodzinna zły stan zdrowia [%] Pytania P11-P zawarte w ankiecie dotyczyły form aktywności proponowanych przez PUP osobom długotrwale bezrobotnym oraz ich wykorzystaniu dotychczas i w przyszłości przez zainteresowanych (rys..-.1). Największym zainteresowaniem cieszyła się nauka zawodu lub możliwość przekwalifikowania się. Zatem bezrobotni duże znaczenie przywiązywali do możliwości skorzystania ze szkoły, przygotowania zawodowego i staży zawodowych. Często proponowane przez PUP i wykorzystane przez długotrwale bezrobotnych było doradztwo zawodowe oraz uczestnictwo w zajęciach klubu pracy.

36 Rys... Struktura ankietowanych według propozycji aktywności proponowanej przez PUP (P11) kobiety mężczyźni naukę zawodu lub możliwość przekwalifikowania 0 7 prace interwencyjne roboty publiczne doradztwo zawodowe uczestnictwo w zajęciach klubu pracy dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej inne [%] Rys... Struktura ankietowanych według propozycji aktywności proponowanej przez PUP i wykorzystanych przez bezrobotnych (P) naukę zawodu lub możliwość przekwalifikowania prace interwencyjne roboty publiczne doradztwo zawodowe uczestnictwo w zajęciach klubu pracy dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej inne kobiety mężczyźni [%] Rys..1. Struktura ankietowanych według form aktywności proponowanej przez PUP, z której bezrobotni chcieliby skorzystać w przyszłości (P) naukę zawodu lub możliwość przekwalifikowania prace interwencyjne roboty publiczne doradztwo zawodowe uczestnictwo w zajęciach klubu pracy dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej z żadnej 77 kobiety 9 mężczyźni 9 [%]

37 7 Za najodpowiedniejszy wariant wyjścia z bezrobocia ankietowani, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, uznali oczekiwanie na ofertę pracy zgodną z zawodem i zainteresowaniami, ale również przekwalifikowanie się lub doskonalenie swoich umiejętności zawodowych na kursie w celu zwiększenia swoich szans na zatrudnienie (rys..19). % mężczyzn wyraziło chęć rozpoczęcia samodzielnej działalności gospodarczej. Rys..19. Najodpowiedniejszy wariant wyjścia z bezrobocia według ankietowanych (P1) oczekiwanie na ofertę pracy zgodną z zawodem i zainteresowaniami przekwalifikowanie się lub doskonalenie umiejętności zawodowych na kursie zatrudnienie przy pracach interwencyjnych i robotach publicznych zatrudnienie w innym rejonie kraju kobiety mężczyźni wyjazd za granicę rozpoczęcie samodzielnej działalności gospodarczej kupno, dzierżawa ziemi i podjęcie produkcji rolniczej [%] Wśród działań ze strony urzędu bezrobotni oczekiwali przede wszystkim zwiększenia miejsc pracy, co nie było w gestii urzędu (rys..0). Rys..0. Struktura proponowanych działań ze strony urzędu pracy w celu złagodzenia problemu bezrobocia (P) więcej miejsc pracy podnoszenie kwalifikacji bezrobotnych zapewnienie dojazdu do miejsca pracy dotacje na rozpoczęcie własnej działalności lepsza współpraca z pracodawcami zmiana polityki b.d. 0 kobiety mężczyźni 7 [%] Długotrwale bezrobotne kobiety wyrażały swoje zadowolenie najczęściej: ze swojej rodziny, ze stanu swojego zdrowia, ogólnie z życia, z posiadanego mieszkania, z miejsca zamieszkania, natomiast

38 niezadowolenie deklarowały w związku z sytuacją finansową oraz ze zdobytego poziomu wykształcenia (rys..1-.). Długotrwale bezrobotni mężczyźni nie byli zadowoleni jedynie z sytuacji finansowej. Rys..1. Zadowolenie z wymienionych sfer życia odpowiedź twierdząca (tak, bardzo lub raczej tak) (P) ze swojej rodziny ze stanu swojego zdrowia ogólnie z życia z posiadanego mieszkania 1 9 kobiety mężczyźni z miejsca zamieszkania (miejscowości) ze zdobytego poziomu wykształcenia z wybranego zawodu z sytuacji finansowej 7 [%] Rys... Zadowolenie z wymienionych sfer życia odpowiedź przecząca (raczej nie lub zdecydowanie nie) (P) z sytuacji finansowej kobiety mężczyźni 7 ze zdobytego poziomu wykształcenia z wybranego zawodu 0 z miejsca zamieszkania (miejscowości) 1 z posiadanego mieszkania 7 ze stanu swojego zdrowia ogólnie z życia ze swojej rodziny [%] Ankietowani bezrobotni za najskuteczniejszy sposób ograniczania bezrobocia uznali tworzenie nowych miejsc pracy stałej (rys..). Na drugim miejscu kobiety wymieniły tworzenie korzystnych warunków do szkolenia, przekwalifikowania się w zawodach poszukiwanych, potrzebnych na lokalnym rynku pracy, a mężczyźni podali podniesienie najniższego wynagrodzenia, żeby opłacało się pracować.

39 9 Rys... Najskuteczniejsze sposoby ograniczania bezrobocia według kobiet i mężczyzn (P) tworzenie nowych miejsc pracy stałej 9 kobiety mężczyźni tworzenie korzystnych warunków do szkolenia 0 ochrona istniejących miejsc pracy 1 0 podniesienie najniższego wynagr., żeby opłacało się pracować 1 ograniczanie, likwidacja szarej strefy zatrudnienia zatrudnianie w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych tworzenie korzystnych war. do migracji zarobkowej w kraju obniżenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych 9 [%] W przekonaniu ankietowanych najczęstszymi powodami nie posiadania przez nich pracy były: brak pracy w miejscu zamieszkania, brak kwalifikacji wymaganych przez pracodawców oraz brak ofert pracy w wyuczonym zawodzie. Mężczyźni dodatkowo wymienili jeszcze stan zdrowia (rys..). Rys... Powody nie posiadania pracy według kobiet i mężczyzn (P1) kobiety mężczyźni brak pracy w miejscu zamieszkania 7 brak ofert w wyuczonym zawodzie brak kwalifikacji wymaganych przez pracodawców 0 zbyt niskie zarobki brak doświadczenia zawodowego w swoim zawodzie z powodu wieku brak umiejętności poszukiwania pracy brak środków na podjęcie pracy na własny rachunek niechęć pracodawców do zatrudniania długotrwale bezrobotnych 9 z powodu stanu zdrowia z powodu braku opieki nad osobami zależnymi 0 brak znajomości 9 z powodu kryzysu gospodarczego 9 inne z powodu płci z powodu niewłaściwych rozwiązań prawnych [%]

40 0 W pytaniu P19 respondenci wyrażali swoje oczekiwania wobec pracy, którą chcieliby podjąć. Określali zawód lub stanowisko, liczbę godzin pracy w tygodniu oraz minimalne wynagrodzenie netto. Wymieniane zawody lub stanowiska były różnorodne. Ogólnie można je podzielić na następujące: pracownik fizyczny i pracownik biurowy. Większość respondentów, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, wybierała stanowisko zakwalifikowane jako pracownik fizyczny (rys..). Wśród wypowiedzi kobiet przeważało stanowisko sprzedawca, a mężczyźni w większości podawali określenie pracownik fizyczny. Większość badanych (7%) chciałoby pracować 0 godzin tygodniowo. Na wydłużony czas pracy zdecydowało się 1%, a krócej chciałaby pracować jedna osoba. Długotrwale bezrobotni określili oczekiwane minimalne wynagrodzenie miesięczne netto. Średnia dla wszystkich badanych wyniosła zł. Mężczyźni mają wyższe wymagania, dla nich średnia wyniosła 0 zł. Dla kobiet to kwota 0 zł. Strukturę procentową odpowiedzi przedstawiono na rys... Przeważnie wynagrodzenie netto powinno wynosić od 00 do 000 zł. % mężczyzn chciałoby zarabiać od 000 do 000 zł, a % nawet powyżej 000 zł. Wśród niezdecydowanych znalazły się tylko kobiety. Rys... Wybór zawodu lub stanowiska pracy, który chcieliby wykonywać badani bezrobotni (P19) Rys... Minimalne wynagrodzenie miesięczne netto (zł), które chcieliby otrzymywać badani bezrobotni (P19) [zł] kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni do pracownik fizyczny pracownik biurowy b.d. [%] pow. 000 b.d. [%] Respondenci określali także stanowiska lub zawody, na które ich zdaniem było zapotrzebowanie w ich miejscowości czy gminie (P0). Odpowiedzi można pogrupować następująco: praca w budownictwie (), praca w gastronomii (), praca w handlu (), pracownik fizyczny, mechanik, ślusarz (11), sprzątaczka (). Bezrobotnych zapytano czy podjęliby określoną pracę (rys..7). Spora część osób zdecydowałaby się na pracę dorywczą, w systemie zmianowym lub wymagającą pozostawania po godzinach. Bardziej zdecydowani byli mężczyźni. Oni również chętniej podjęliby pracę wymagającą

41 1 częstych wyjazdów służbowych. Były również sytuacje, w których badani zdecydowanie nie podjęliby pracy. W przypadku mężczyzn była to praca wymagająca zmiany miejsca zamieszkania lub uciążliwych dojazdów, a w przypadku kobiet wymagająca rezygnacji z życia rodzinnego. Rys..7. Twierdząca lub przecząca decyzja o podjęciu określonej pracy (P1) tak nie dorywczą w systemie zmianowym wymagającą pozostawania w pracy po godzinach w warunkach szkodliwych dla zdrowia wymagającą zmiany miejsca zamieszkania wymagającą uciążliwych dojazdów wymagającą częstych wyjazdów służbowych wymagającą rezygnacji z życia rodzinnego kobiety mężczyźni [%] Wśród następstw bycia bezrobotnym ankietowani wymienili przede wszystkim materialne uzależnienie od innych osób, a także zubożenie rodziny (rys..). Na uwagę zasługuje fakt, że 19% kobiet i % mężczyzn stwierdziło, że w ich życiu nic się nie zmieniło. Rys... Następstwa bycia bezrobotnym (P) materialne uzależnienie od innych osób zubożenie rodziny konieczność "kombinowania" utratę szans rozwoju zawodowego nic nie zmieniło nasilenie się konfliktów w rodzinie własną bezradność utratę znajomych, brak życia towarzyskiego przygnębienie, depresję pogorszenie stanu zdrowia 7 kobiety mężczyźni 0 7 [%] Dla osób, w życiu których nastąpiły zmiany na skutek bycia bezrobotnym najważniejszym źródłem oparcia była rodzina (rys..9). Za pozytywy można uznać fakt, że nikt nie zaznaczył stwierdzenia nie mam w niczym oparcia.

42 Rys..9. Źródło oparcia dla osób, w życiu których nastąpiły zmiany na skutek bycia bezrobotnym (P) rodzina kobiety 9 mężczyźni 0 organizacje "pomocy społecznej" 0 przyjaciele 0 Kościół inne nie mam w niczym oparcia [%] Analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród pracodawców Liczba podmiotów gospodarki narodowej w powiecie sulęcińskim od kilku lat systematycznie rośnie. W roku 011 było ich 7 (w roku 009, w 0 771), w tym w sektorze rolnictwo, łowiectwo i rybactwo, przemysł i budownictwo 7, usługi 19. Niestety pod względem podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON na tys. mieszkańców powiat sulęciński zajmuje w województwie lubuskim ostatnie miejsce. Najwięcej firm działa na terenie gminy Sulęcin (0), w następnej kolejności są: Torzym (1), Słońsk (97), Krzeszyce () i Lubniewice (01). Pomimo niewysokiej liczby działających firm powiat Sulęcin ma niewątpliwie duży potencjał sprzyjający rowojowi aktywności gospodarczej ludności. W powiecie znajduje się duża ilość lasów co powoduje, że podstawą gospodarki w powiecie jest stale rozwijający się przemysł drzewny. W produkcji rolno-spożywczej wyspecjalizowały się gminy Krzeszyce i Sulęcin. Ze względu na walory krajobrazowe w gimnach Lubniewice, Słońsk i Torzym rozwija się turystyka. Niewątpliwym atutem regionu jest położenie blisko granicy z Niemcami oraz dostępność komunikacyjna. Przez gminę Torzym przebiega droga krajowa nr (Berlin-Poznań-Warszawa), a przez gminę Słońsk, Krzeszyce i Lubniewice droga krajowa nr (Berlin-Gorzów Wlkp.-Kaliningrad). Dane statystyczne wskazują, że w gospodarce powiatu dominuje sfera handlu i usług, budownictwo oraz rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo. W gminie Sulęcin, w której działa najwięcj firm, rozwija się przetwórstwo przemysłowe (m.in.: wiązki kablowe, wyroby gumowe, przetwórstwo mięsne). Do pracodawców w powiecie sulęcińskim skierowano ankietę zawierającą 0 pytań (P1-P0) oraz 7 pytań w metryczce (M1-M7). Uzyskano 1 poprawnie wypełnionych formularzy. Analiza uzyskanych odpowiedzi dostarczyła informacji o firmach uczestniczących w badaniu. Większość ankietowanych pracodawców działa na rynku od ponad lat ( firm -0 lat,

43 liczba firm liczba firm Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim ponad 0 lat) (rys..0) i zatrudniało łącznie 0 osoby (w tym kobiety) (M). Przeważali pracodawcy zatrudniający do osób (11 z 1 pracodawców), a dwóch zatrudniało ponad 0 osób (rys..1). W z 1 firm wśród zatrudnionych osób przeważali mężczyźni. Ponad połowa ankietowanych ( z 1) prowadziła indywidualną działalność gospodarczą (rys..). Wszystkie firmy działały bez udziału kapitału zagranicznego (M). z 1 to przedsiębiorstwa samodzielne (M). Większość ankietowanych pracodawców prowadziła działalność lokalną: na obszarze gminy ( z 1) lub powiatu (7 z 1) (rys..). Rys..0. Struktura firmy według okresu działalności (w latach)(m1) Rys..1. Firmy według liczby zatrudnionych pracowników (M) 0 do - -0 pow. 0 Rys... Struktura firm według formy własności (M) [lata] pow. 0 [osoby] Rys... Pracodawcy według obszru działania (M) działalność gospodarcza jednostka budżetowa spółka cywilna spółka jawna spółka z o. o. stowarzyszenie samorząd 0 liczba firm gminy powiatu województwa całego kraju poza granicami kraju 0 liczba firm Badani pracodawcy prowadzili działalność gospodarczą w różnych sekcjach PKD, co przedstawiono w tabeli.1.

44 liczba firm Analiza i diagnoza problemu długotrwałego bezrobocia w powiecie sulęcińskim Tab..1. Struktura ankietowanych firm według przynależności do sekcji PKD Sekcja PKD podstawowej działalności firmy handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo opieka zdrowotna i pomoc społeczna pozostała działalność usługowa 1 budownictwo administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi przetwórstwo przemysłowe 1 Liczba Na pytanie dotyczące oceny sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa w stosunku do ubiegłego roku tylko ankietowani pracodawcy odpowiedzieli, że ich sytuacja polepszyła się oraz tylko liczyło na poprawę w roku przyszłym (rys..). Wśród odpowiedzi dotyczących sytuacji obecnej najczęściej zaznaczano brak zmian, natomiast z 1 pracodawców wyraziło niepewność co do sytuacji ekonomicznej w przyszłym roku. Rys... Ocena sytuacji ekonomicznej w roku bieżącym stosunku do roku poprzedniego i w roku przyszłym (P1, P) w stosunku do zeszłego roku w przyszłym roku polepszyła się nie uległa zmianie pogorszyła się nie wiem W z 1 ankietowanych firm nie było w ubiegłym roku żadnych zwolnień. U spośród 1 pracodawców były zwolnienia pracowników (P). Zwolniono łącznie 7 osób z czego % stanowiły kobiety. Głównymi powodami były odpowiednio (P): brak zamówień (0 osób w tym 0 kobiet); pracownicy produkcyjni, porozumienie stron ( osoby w tym kobiet); piekarze, magazynierzy, zwolnienia dyscyplinarne ( osób w tym kobiety); piekarze, krajacze chleba,

45 optymalizacja zatrudnienia ( mężczyźni); kierowcy. pracodawców w ubiegłym roku zatrudniło nowych pracowników (P). Zatrudniono łącznie 7 osoby z czego 9% stanowiły kobiety. Najwięcej zatrudniono (P): piekarzy (, w tym 9 kobiet), pomocników piekarzy (, w tym kobiet) oraz magazynierów (, w tym kobiety). pracodawców deklarowało zatrudnienie nowych pracowników w ciągu najbliższego roku (P7). Pytanie P dotyczyło cech pracowników planowanych do zatrudnienia w ciągu najbliższego roku. Największe zapotrzebowanie zgłoszono na piekarzy (; wykształcenie zawodowe), kierowców (; wykształcenie zawodowe), ale także ekonomistów (; wykształcenie wyższe), pracowników gastronomii (; wykształcenie zawodowe lub średnie). Połowa ankietowanych pracodawców miała trudności ze znalezieniem pracowników, spośród zatrudniających nowych pracowników nie miało z tym problemów (P9). Na stanowisko fizyczne preferowano następujące cechy pracowników: pracowitość i rzetelność, uczciwość i lojalność, brak nałogów. Najmniej ważne były: umiejętność autoprezentacji, odporność na stres, spokój i opanowanie, łatwość nawiązywania kontaktów (rys..). Od kandydatów na stanowisko umysłowe-niekierownicze wymagano: odpowiedzialności, uczciwości i lojalności, dobrej organizacji pracy, nieistotne natomiast były: siła fizyczna, umiejętność autoprezentacji, dobry stan zdrowia. Na stanowiska kierownicze za najbardziej pożądane uznawane były: kreatywność i pomysłowość, kultura osobista, odporność na stres, spokój i opanowanie, pracowitość i rzetelność, uczciwość i lojalność. Nie przywiązywano znaczenia do siły fizycznej i dobrego stanu zdrowia.

46 Rys... Znaczenie cech kandydata na pracownika na stanowisko fizyczne, stanowiko umysłoweniekierownicze oraz kierownicze (P) Stanowisko fizyczne Pracowitość, rzetelność Uczciwość, lojalność Brak nałogów Dokładność Duża motywacja do pracy Odpowiedzialność Umiejętność pracy w zespole Dobra organizacja pracy Dobry stan zdrowia Siła fizyczna Dyspozycyjność Kreatywność, pomysłowość Kultura osobista Szybkość uczenia się Komunikatywność Łatwość nawiązywania kontaktów Odporność na stres, spokój i Umiejętność autoprezentacji 0 Stanowisko umysłowe niekierownicze Odpowiedzialność Uczciwość, lojalność Dobra organizacja pracy Dokładność Kreatywność, pomysłowość Kultura osobista Pracowitość, rzetelność Komunikatywność Szybkość uczenia się Brak nałogów Umiejętność pracy w zespole Duża motywacja do pracy Dyspozycyjność Łatwość nawiązywania kontaktów Odporność na stres, spokój i Dobry stan zdrowia Umiejętność autoprezentacji Siła fizyczna 0 Stanowisko kierownicze Kreatywność, pomysłowość Kultura osobista Odporność na stres, spokój i Pracowitość, rzetelność Uczciwość, lojalność Dobra organizacja pracy Komunikatywność Łatwość nawiązywania Odpowiedzialność Duża motywacja do pracy Szybkość uczenia się Umiejętność autoprezentacji Brak nałogów Dokładność Dyspozycyjność Umiejętność pracy w zespole Dobry stan zdrowia Siła fizyczna 0 Przy wyborze pracowników na stanowisko fizyczne ankietowani pracodawcy za najważniejsze uznali następujące kryteria: umiejętności zawodowe, doświadczenie zawodowe, elastyczność

47 7 i mobilność (rys..). Jako najmniej ważne określono płeć (1 z 1), umiejętność obsługi komputera (1 z 1). Nie wskazano w ogóle kryterium znajomość języka obcego. Na stanowisko umysłoweniekierownicze dominującymi kryteriami wyboru były: szybkość uczenia się, obsługa komputera i poziom wykształcenia, zaś za najmniej istotne pracodawcy uznali: płeć (0 z 1), wiek i posiadanie prawa jazdy. Przy wyborze pracownika na stanowisko kierownicze ankietowani na pierwszym miejscu wskazali: cechy osobowościowe, kierunek i profil wykształcenia, poziom wykształcenia, umiejętności zawodowe. Najmniejszą wagę przywiązywano do płci (0 z 1), wieku i znajomości języka obcego. Rys... Kryteria wyboru pracowników na stanowisko fizyczne, umysłowe-niekierownicze, kierownicze (P11) Stanowisko fizyczne Umiejętności zawodowe Doświadczenie zawodowe Elastyczność, mobilność Szybkość uczenia się Prawo jazdy Cechy osobowościowe Stanowisko umysłowe niekierownicze Szybkość uczenia się Obsługa komputera Poziom wykształcenia Umiejętności zawodowe Elastyczność, mobilność Kierunek, profil wykształcenia Kierunek, profil wykształcenia Wiek Poziom wykształcenia Obsługa komputera Płeć Znajomość języka obcego 0 Cechy osobowościowe Doświadczenie zawodowe Znajomość języka obcego Prawo jazdy Wiek Płeć 0 Stanowisko kierownicze Cechy osobowościowe Kierunek, profil wykształcenia Poziom wykształcenia Umiejętności zawodowe Doświadczenie zawodowe Obsługa komputera Elastyczność, mobilność Szybkość uczenia się Prawo jazdy Znajomość języka obcego Wiek Płeć 0

48 Ankietowani pracodawcy jako główne żródło informacji o poszukiwanych pracownikach wskazali współpracę z urzędem pracy ( z 1 ankietowanych) (rys..7). Ważne były również informacje propagowane wśród zanjomych (7 z 1 ankietowanych). Nie korzystano w ogóle z usług zagencji zatrudnienia. Małe znaczenie miały również ogłoszenia prasowe (1 z 1) oraz współpraca ze szkołami i uczelniami (1 z 1). Rys..7. Źródła informacji o pracownikach (P) współpraca z urzędem pracy informacje propagowane wśród znajomych kandydaci sami się zgłaszają ogłoszenia w siedzibie firmy internet ogłoszenia prasowe współpraca ze szkołami, uczelniami usługi agencji zatrudnienia inne Pracodawcy korzystali z różnych form zatrudnienia subsydiowanego proponowanego przez urząd pracy (rys..). Najczęściej było to przyjęcie bezrobotnego na staż ( z 1 pracodawców). W ten sposób zatrudniono 0 pracowników. Na drugim miejscu były prace interwencyjne. Z tej formy korzystało pracodawców, zatrudniając pracowników. Trzecią w kolejności formą zatrudnienia subsydiowanego było zatrudnienie bezrobotnego w ramach refundacji kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy. Skorzystało z niej 7 z 1 ankietowanych firm dając pracę osobom bezrobotnym. Najmniej chętnie korzystano z pożyczki na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych (1 osoba zatrudniona), robót publicznych (0 osób zatrudnionych) oraz z możliwości przyjęcia bezrobotnego do odbycia przygotowania do wykonywania zawodu ( osoby zatrudnione).

49 9 Rys... Korzystanie z form zatrudnienia subsydiowanego (P) Przyjęcie bezrobotnego na staż nie tak Prace interwencyjne Zatrudnienie bezrobotnego w ramach refundacji kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy Zatrudnienie bezrobotnego w ramach refundacji wynagrodzenia Przyjęcie bezrobotnego do odbycia przygotowania do wykonywania zawodu Roboty publiczne Otrzymanie pożyczki na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych 0 0 Połowa ankietowanych pracodawców nie zatrudniała osób dlugotrwale bezrobotnych, 7 z 1 w przeszłości zatrudniała takie osoby, a w firmach nadal pracowały takie osoby pracują (rys..9). Rys..9. Zatrudnienie osób długotrwale bezrobotnych (P1) tak, w przeszłości tak, osoby te nadal pracują nigdy nie zatrudniano osób długotrwale bezrobotnych 0 Wśród opinii na temat osób długotrwale bezrobotnych 1 spośród 1 ankietowanych pracodawców stwierdziło, że długotrwałe berobocie rozleniwia i obniża motywację do pracy (rys..0). Jednocześnie tyle samo z nich (1) przyznało, że mogą być wartościowymi pracownikami. firm było przekonanych, że długotrwale bezrobnotni nie mają umiejętności autoprezentacji przez co gorzej niż inni kandydaci wypadają podczas rozmów kwalifikacyjnych. pracodawców stwierdziło, że długotrwale bezrobotni różnią się od innych kandydatów. Tyle samo z nich uważało, że nie są skłonni do podjęcia pracy przy gorszych warunkach zatrudnienia. Ponieważ, jak wcześniej wspomniano, połowa spośród ankietownych nie zatrudniała dotąd długotwale bezrobotnych, w pytaniu P często pojawiała się odpowiedź: nie mam zdania.

50 0 Rys..0. Opinie na temat osób długotwale bezrobotnych (P) Tak Nie Nie mam zdania Długotrwałe bezrobocie rozleniwia, obniża motywację do pracy 1 Mogą być wartościowymi pracownikami 1 Nie mają umiejętności autoprezentacji, przez co gorzej niż inni kandydaci wypadają podczas rozmów kwalifikacyjnych 1 Są niezaradni, mało przebojowi 11 1 Brak im aktualnie wymaganej na rynku pracy wiedzy i umiejętności Charakteryzują się niskim poziomem samooceny Mogą szybko rezygnować z pracy 1 7 Tracą kwalifikacje z upływem czasu Istnieje obawa, że szybko wpadną w nałogi 7 Są nastawieni roszczeniowo, trudno się z nimi współpracuje 9 Skoro nie udało im się tak długo znaleźć pracy, to lepiej nie ryzykować 9 Nie są zainteresowani podjęciem pracy, bezrobocie to ich wybór 11 Wymagają zbyt wysokich nakładów na szkolenia lepiej wybierać osoby z odpowiednimi kwalifikacjami Wcześniej zatrudniane osoby długotrwale bezrobotne okazały się nieprzydatne Nie różnią się od innych kandydatów 1 7 Są skłonni do podjęcia pracy przy gorszych warunkach zatrudnienia 1 7 Cechuje je wysoki poziom motywacji do pracy Większość z ankietowanych (1) potwierdziło tezę, że bezrobocie negatywnie wpływa na sytuację w regionie poprzez obniżenie poziomu życia mieszkańców (rys..1). Ponad połowa z nich () uznała, że nawet w warunkach bezrobocia trudno jest pozyskać pracowników, co nie sprzyja korzystnej sytuacji przedsiębiorstwa. W pytaniu P pracodawcy wskazywali czynniki, które w ich mniemaniu mogłyby zachęcić firmy do zatrudniania osób długotrwale bezrobotnych. ankietowanych oczekiwało dotacji na stworzenie/wyposażenie nowego stanowiska pracy i tyle samo () pozytywnie oceniało refundację kosztów zatrudnienia osoby długotrwale bezrobotnej. spośród 1 firm chciałoby mieć możliwość wpływu na profil kształcenia osób długotrwale bezrobotnych przed udziałem w procesie rekrutacji

51 1 (np. w ramach szkoleń) oraz tyle samo chętnie przyjęłoby zwolnienia podatkowe dla pracodawców tworzących miejsca dla osób długotrwale bezrobotnych. Rys..1. Ocena wpływu bezrobocia na funkcjonowanie firmy (P) negatywnie wpływa na sytuację w regionie gdyż obniża poziom życia mieszkańców wbrew pozorom nie sprzyja poprawie sytuacji przedsiębiorstwa, nawet w warunkach bezrobocia trudno jest pozyskać pracowników świadomość tego, że jest wielu potencjalnych kandydatów zwiększa motywację pracowników do pracy pozwala na łatwiejsze pozyskiwanie pracowników sprzyja podnoszeniu kwalifikacji kandydatów starają się być lepsi niż inni potencjalni kandydaci obniża oczekiwania płacowe kandydatów i aktualnie zatrudnionych osób 0 Wśród oczekiwań pracodawców ze strony instytucji rynku pracy na pierwszych miejscach znajdowały się: finansowanie staży w przedsiębiorstwach (11), oferowanie specjalistycznych szkoleń podnoszących kwalifikacje pracowników () oraz refundowanie kosztów zatrudnienia bezrobotnych () (rys..). Ankietowani pracodawcy nie byli w ogóle zainteresowani opracowaniem przez instytucje planów rozwoju zawodowego/ścieżek kariery dla pracowników (0 odpowiedzi) oraz prowadzeniem doradztwa w zakresie rozwoju zasobów ludzkich w firmie (0 odpowiedzi).

52 Rys... Formy pomocy oczekiwane przez firmy ze strony instytucji rynku pracy (P1) finansowanie staży w przedsiębiorstwie oferowanie specjalistycznych szkoleń podnoszących kwalifikacje pracowników refundowanie kosztów zatrudnienia bezrobotnych dostosowywanie programów kształcenia do wymagań rynku pracy organizowanie prac interwencyjnych tworzenie łatwo dostępnych baz danych o kandydatach pomoc w poszukiwaniu kandydatów do pracy opracowywanie planów rozwoju zawodowego / ścieżek kariery dla pracowników prowadzenie doradztwa w zakresie rozwoju zasobów ludzkich w firmie 0 W ocenie ankietowanych pracodawców w ciągu kolejnych lat największe szanse na zatrudnienie w regionie będą miały osoby posiadające zawód: wykwalifikowany pracownik fizyczny, inżynier, oprator maszyn (rys..). Nie będzie ofert pracy dla najwyższej kadry zarządzającej, pracowników ochrony oraz pracowników sekretariatu i asystentów. Spośród osób zagrożonych długotrwałym bezrobociem na pierwszym miejscu badani pracodawcy wymieniali absolwentów bez doświadczenia zawodowego (1) (rys..). W drugiej kolejności podano osoby bez odpowiedniego poziomu wykształcenia i kwalifikacji (11). Na trzecim miejscu znalazły się osoby powyżej 0 lat ().

53 Rys... Zawody dające zatrudnienie w regionie w ciągu kolejnych lat (P19) wykwalifikowani pracownicy fizyczni inżynierowie operatorzy maszyn niewykwalifikowani pracownicy fizyczni pracownicy produkcji sprzedawcy technicy inne kierownicy pracownicy gastronomi pracownicy działu finansów i księgowości pracownicy działu IT (programiści) pracownicy działu obsługi klienta i wsparcia klienta pracownicy hoteli przedstawiciele handlowi najwyższa kadra zarządzająca pracownicy ochrony pracownicy sekretariatu, asystenci Rys... Osoby zagrożone długotrwałym bezrobociem (P0) absolwenci bez doświadczenia zawodowego osoby bez odpowiedniego poziomu wykształcenia, kwalifikacji osoby powyżej 0 roku życia kobiety samotnie wychowujące dzieci osoby ze zbyt wysokimi kwalifikacjami kobiety osoby niepełnosprawne mężczyźni 0 1

54 .. Analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród pracowników Powiatowego Urzędu Pracy W ramach przeprowadzonego badania dotyczącego sytuacji osób długotrwale bezrobotnych w powiecie Sulęcińskim przeankietowano pracowników PUP w Sulęcinie. Ankieta składała się z pytań metryczki (M1-M) oraz 19 pytań (P1-P19) dotyczących problemu bezrobocia w ogóle oraz długotrwałego bezrobocia. Większość ankietowanych osób stanowiły kobiety (rys..), o stażu pracy dłuższym niż lat (rys..). Najwięcej pytanych osób pracowało na stanowisku pośrednika pracy (rys..7). Wśród ankietowanych osób znalazła się również osoba pracująca na kierowniczym stanowisku oraz dwóch doradców zawodowych. Rys... Struktura ankietowanych pracowników PUP Sulęcin według płci (M1) 1 0 kobiety mężczyźni b.d. Rys... Struktura ankietowanych pracowników PUP Sulęcin według stażu pracy (M) 1 0 do pow. 0 [lata] Najczęściej wskazywaną przyczyną bezrobocia w regionie przez pracowników PUP było zakończenie pracy na czas określony, utrata pracy w związku z likwidacją zakładu pracy bądź stanowiska pracy oraz zwolnienie przez pracodawcę (rys..). Innych przyczyn bezrobocia ankietowani upatrywali w braku nowych zakładów pracy tworzących nowe miejsca pracy, braku infrastruktury wspomagającej (brak żłobków i przedszkoli), ale także w samych bezrobotnych (brak motywacji do pracy, syndrom wyuczonej bezradności).

55 Rys..7. Struktura ankietowanych pracowników PUP Sulęcin według zajmowanego stanowiska (M) pośrednik pracy inspektor doradca zawodowy specjalista kierownicze referent 0 1 Rys... Najczęstsze przyczyny bezrobocia w regionie (P1) Zakończenie pracy na czas określony Utrata pracy w związku z likwidacją (reorganizacją) zakładu pracy lub stanowiska pracy Zwolnienie przez pracodawcę z innych przyczyn niż wymienione Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej Rezygnacja z pracy z przyczyn osobistych Bankructwo firmy Zwolnienie z pracy po powrocie z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego Z innych przyczyn Utrata pracy w ramach zwolnień grupowych Odejście na rentę 0 Głównym źródłem pozyskiwania informacji o wolnym miejscu pracy przez bezrobotnych był urząd pracy, ogłoszenia zamieszczone w Internecie oraz znajomi i rodzina (rys..9). Najmniejszą popularnością cieszą się ogłoszenia prasowe oraz targi i giełdy pracy.

56 Rys..9. Najpopularniejsze sposoby poszukiwania pracy przez bezrobotnych (P) za pośrednictwem urzędu pracy przez Internet za pośrednictwem znajomych/rodziny bezpośrednio u pracodawców za pośrednictwem agencji zatrudnienia przez ogłoszenia prasowe: przez targi i giełdy pracy 0 1 W ocenie pracowników PUP Sulęcin bezrobotni najczęściej nie podejmowali pracy im oferowanej ze względu na brak możliwości dojazdu do miejsca pracy (rys..0). Kolejne przyczyny odmowy pracy to opieka nad osobami zależnymi (dziećmi bądź osobami niepełnosprawnymi i starszymi) oraz zbyt niskie zarobki. Rys..0. Główne powody nie podejmowania przez bezrobotnych pracy oferowanej przez Powiatowy Urząd Pracy (P) brak możliwości dojazdu do pracy opieka nad osobami zależnymi zbyt niskie zarobki nie spełnianie kryteriów zawartych w ofercie niechęć do podjęcia pracy zły stan zdrowia inne przyczyny 0 1 Do najpopularniejszych form aktywizacji bezrobotnych proponowanych przez PUP należało: uczestnictwo w zajęciach klubu pracy, przyjęcie na staż oraz doradztwo zawodowe (rys..1). Bezrobotni natomiast najchętniej korzystali z przyjęcia na staż, dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz robót publicznych. Najmniejszym zainteresowaniem wśród bezrobotnych cieszyło się doradztwo zawodowe oraz zajęcia klubu pracy.

57 7 Rys..1. Formy aktywizacji zawodowej bezrobotnych najczęściej proponowane przez PUP oraz wybierane przez bezrobotnych (P) Uczestnictwo w zajęciach klubu pracy Przyjęcie bezrobotnego na staż Doradztwo zawodowe Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej Refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy Zatrudnienie bezrobotnego w formie refundacji wynagrodzenia Prace interwencyjne Roboty publiczne Odbycie przygotowania do wykonania zawodu w firmie Pożyczka na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych Proponowane przez PUP Wybierane przez bezrobotnych 0 Według pracowników PUP najczęstszym wariantem wyjścia z bezrobocia było bądź przekwalifikowanie się bezrobotnego, bądź doskonalenie przez niego jego umiejętności zawodowych (rys..). Popularnymi formami był również wyjazd za granicę za pracą oraz rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Gwarancji wyjścia z bezrobocia nie dawało natomiast ani rozpoczęcie pracy w innym rejonie kraju, ani podjęcie produkcji rolniczej. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania bezrobocia byłoby tworzenie nowych miejsc pracy oraz likwidacja szarej strefy zatrudnienia (rys..). Połowa ankietowanych wskazała również na podniesienie najniższego wynagrodzenia, tak aby bezrobotnym opłacało się pracować. Nikt natomiast nie wybrał obniżenia wysokości zasiłków dla bezrobotnych, jako skutecznego sposobu ograniczenia bezrobocia.

58 Rys... Warianty wyjścia z bezrobocia (P) przekwalifikowanie się lub doskonalenie umiejętności zawodowych w celu zwiększenia szans na zatrudnienie wyjazd za granicę rozpoczęcie samodzielnej działalności gospodarczej oczekiwanie na ofertę pracy zgodną z zawodem i zainteresowaniami zatrudnienie się przy pracach interwencyjnych i robotach publicznych zatrudnienie w innym rejonie kraju kupno, dzierżawa ziemi i podjęcie produkcji rolniczej 0 Rys... Sposoby ograniczania bezrobocia (P) tworzenie nowych miejsc pracy stałej ograniczanie, likwidacja szarej strefy zatrudnienia podniesienie najniższego wynagrodzenia, żeby opłacało się pracować tworzenie korzystnych warunków do szkolenia, przekwalifikowania się w zawodach poszukiwanych ochrona istniejących miejsc pracy tworzenie korzystnych warunków do migracji zarobkowej na terenie kraju zatrudnianie w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych obniżenie wysokości zasiłków dla bezrobotnych 0 1 Jako główną przyczynę braku pracy wśród osób długotrwale bezrobotnych większość ankietowanych wskazała brak kwalifikacji wymaganych przez pracodawców (rys..). Częstą przyczyną był również brak pracy w miejscu zamieszkania, ale także brak umiejętności poszukiwania pracy przez bezrobotnych oraz wiek bezrobotnych.

59 9 Ankietowani natomiast nie upatrywali przyczyn długotrwałego bezrobocia w braku ofert w wyuczonym zawodzie, braku znajomości, niechęci pracodawców do osób długotrwale bezrobotnych, ani też z powodu płci. Rys... Przyczyny braku pracy przez osoby długotrwale bezrobotne (P7) brak kwalifikacji wymaganych przez pracodawców brak pracy w miejscu zamieszkania brak umiejętności poszukiwania pracy z powodu wieku brak doświadczenia zawodowego zbyt niskie zarobki z powodu stanu zdrowia brak środków na podjęcie pracy na własny rachunek z powodu braku opieki nad osobami zależnymi z powodu niewłaściwych rozwiązań prawnych z powodu kryzysu gospodarczego brak ofert w wyuczonym zawodzie brak znajomości niechęć pracodawców do zatrudniania długotrwale bezrobotnych inne z powodu płci W regionie największe zapotrzebowanie było na osoby, które podjęłyby pracę w zawodach (lub na stanowiskach): pracownik fizyczny (w tym pracownik budowlany i produkcji), sprzedawca, kierowca (z prawem jazdy kategorii C+E), spawacz i pielęgniarka. Oceniając sytuację kobiet na rynku pracy ankietowani wskazywali, że kobiety mogły łatwo stracić pracę, którą trudniej im było znaleźć, a na dodatek miały mniejsze szanse awansu zawodowego (rys..). Pracownicy PUP byli zgodni, iż nieprawdziwe jest twierdzenie, że kobiety miały większe szanse na uzyskanie większych zarobków.

60 0 Rys... Ocena sytuacji kobiet na rynku pracy (P9) tak nie Łatwo mogą stracić pracę 1 Trudniej jest im znaleźć pracę 7 Mają mniejsze szanse awansu zawodowego 7 Łatwiej jest im utrzymać pracę Mają większe szanse uzyskania większych zarobków 0 1 Ankietowani jednogłośnie zgodzili się ze stwierdzeniami, że kobiety były bardziej obarczone obowiązkami domowymi, ale miały wyższe kwalifikacje zawodowe i były lepiej wykształcone (rys..). Większość ankietowanych zgodziła się również ze sformułowaniem: Utrzymuje się pogląd, że kobiety nie mogą wykonywać tzw. męskich zawodów. Więcej przeciwników niż zwolenników znalazły stwierdzenia, że w rodzinie tylko mężczyzna powinien pracować, kobiecie trudniej założyć własną firmę oraz że pracodawcy zgłaszają większe zapotrzebowanie na pracę kobiet. Rys... W jakim stopniu ankietowani zgadzali się ze stwierdzeniami (P) Kobiety są w większym stopniu obarczone obowiązkami domowymi Kobiety mają wyższe kwalifikacje zawodowe tak nie Utrzymuje się pogląd, że kobiety nie mogą wykonywać tzw. męskich zawodów 9 Kobiety są lepiej wykształcone Ilość obowiązków domowych nie wpływa na wykonywanie pracy zawodowej Istnieje ogólne przekonanie, że to mężczyzna powinien pracować, a kobieta zajmować się domem 7 Kobietom jest trudniej założyć własną firmę 7 Pracodawcy zgłaszają większe zapotrzebowanie na pracę kobiet 0 1 Pracownicy PUP Sulęcin byli zgodni, że większa dostępność placówek opiekuńczowychowawczych, które wspomagałyby rodziców (rodzinę) w opiece nad dziećmi (osobami zależnymi)

61 1 przyczyniłaby się do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy (rys..7). Również zwiększenie możliwości podjęcia pracy w elastycznym czasie lub formie (np. w niepełnym wymiarze godzin czy praca w domu) powinny pozytywnie wpłynąć na wyrównywanie szans kobiet. Ankietowani byli podzielenie w kwestii wprowadzania specjalnych ułatwień dla kobiet, które chciały założyć własną firmę. Głosy rozłożyły się niemal równo na trzy kategorie: tak, nie i trudno powiedzieć. Rys..7. Co może się przyczynić do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy? (P11) Większa dostępność placówek opiekuńczowychowawczych wspomagających rodzinę w opiece nad osobami zależnymi Zwiększenie możliwości podjęcia pracy w elastycznym czasie lub formie 11 Wprowadzenie specjalnych ułatwień dla kobiet chcących założyć własną firmę tak nie 0 1 Zapytano pracowników PUP jakimi cechami powinni się charakteryzować kandydaci na trzy rodzaje stanowisk: fizyczne, umysłowe-niekierownicze oraz kierownicze. Odpowiedzi przedstawiono na rys... Dla każdego z typów stanowisk inne cechy, w opinii pracowników PUP, były istotne. Cały katalog cech był ważny dla obu stanowisk umysłowych, natomiast dla kandydata na stanowisko fizyczne nie miała znaczenia umiejętność autoprezentacji. Ponad 0% ankietowanych wskazało, że kandydat na pracownika na stanowisku fizycznym powinien się charakteryzować dobrym stanem zdrowia, siłą fizyczną oraz pracowitością i rzetelnością. Uczciwość i lojalność została wymieniona na czwartym miejscu. Stanowisko umysłoweniekierownicze wymagało od kandydatów dużej motywacji do pracy, kultury osobistej oraz szybkości uczenia. Potencjalny kierownik, natomiast, powinien potrafić dobrze organizować pracę (sobie i innym), być dyspozycyjnym oraz być odpornym na stres, spokojnym i opanowanym.

62 Rys... Pożądane cechy kandydata na pracownika na stanowisku fizycznym, umysłowym nie kierowniczym i kierowniczym (P) Stanowisko fizyczne Dobry stan zdrowia Siła fizyczna Pracowitość, rzetelność Uczciwość, lojalność Duża motywacja do pracy Brak nałogów Dokładność Umiejętność pracy w zespole Odpowiedzialność Kultura osobista Szybkość uczenia się Dobra organizacja pracy Dyspozycyjność Komunikatywność Łatwość nawiązywania kontaktów Odporność na stres i opanowanie Kreatywność, pomysłowość Umiejętność autoprezentacji 0 Stanowisko umysłowe - niekierownicze Duża motywacja do pracy Kultura osobista Szybkość uczenia się Dobra organizacja pracy Pracowitość, rzetelność Uczciwość, lojalność Umiejętność pracy w zespole Dokładność Komunikatywność Kreatywność, pomysłowość Odporność na stres i opanowanie Odpowiedzialność Łatwość nawiązywania kontaktów Umiejętność autoprezentacji Dobry stan zdrowia Dyspozycyjność Brak nałogów Siła fizyczna 0 Stanowisko kierownicze Dobra organizacja pracy Dyspozycyjność Odporność na stres i opanowanie Komunikatywność Kreatywność, pomysłowość Łatwość nawiązywania kontaktów Kultura osobista Duża motywacja do pracy Odpowiedzialność Pracowitość, rzetelność Uczciwość, lojalność Umiejętność autoprezentacji Umiejętność pracy w zespole Dokładność Szybkość uczenia się Dobry stan zdrowia Brak nałogów Siła fizyczna 0 Kolejne pytanie odnosiło się do kryteriów wyboru pracowników na trzy typy stanowisk (rys..9). Ankietowani potrafili wskazać więcej kryteriów branych pod uwagę w przyjmowaniu pracowników na stanowiska umysłowe. Na stanowisko fizyczne ankietowani wskazali o połowę mniej ważnych elementów kandydata na pracownika.

63 Wszyscy kandydaci na pracowników, bez względu na jaki rodzaj stanowiska aplikowali, powinni wykazywać się doświadczeniem zawodowym. Na stanowisku fizycznym ważne były jeszcze umiejętności zawodowe oraz płeć i wiek kandydatów. Za zupełnie nieistotne cechy ankietowani uznali obsługę komputera, poziom wykształcenia oraz znajomość języków obcych. Na stanowisku umysłowym-niekierowniczym pożądane była obsługa komputera i odpowiedni poziom wykształcenia. Mało znaczący natomiast był wiek i płeć kandydatów. Starający się o stanowisko kierownicze powinni posiadać odpowiedni poziom wykształcenia (w odpowiednim kierunku) oraz cechy osobowościowe, które predestynowały na ten typ stanowiska. Również dla stanowisk kierowniczych mało istotnymi kryteriami wyboru były płeć i wiek kandydatów. Rys..9. Najważniejsze kryteria wyboru pracowników na stanowisko fizyczne, umysłoweniekierownicze, kierownicze (P) Stanowisko fizyczne Umiejętności zawodowe Doświadczenie zawodowe Płeć Wiek Cechy osobowościowe Elastyczność, mobilność Prawo jazdy Szybkość uczenia się Kierunek, profil wykształcenia Obsługa komputera Poziom wykształcenia Znajomość języka obcego Stanowisko umysłowe - niekierownicze Doświadczenie zawodowe Obsługa komputera Poziom wykształcenia Szybkość uczenia się Umiejętności zawodowe Kierunek, profil wykształcenia Elastyczność, mobilność Prawo jazdy Cechy osobowościowe Znajomość języka obcego Wiek Płeć Stanowisko kierownicze Doświadczenie zawodowe Poziom wykształcenia Cechy osobowościowe Kierunek, profil wykształcenia Obsługa komputera Umiejętności zawodowe Szybkość uczenia się Elastyczność, mobilność Znajomość języka obcego Prawo jazdy Płeć Wiek 0 1

64 Ponad 0% ankietowanych pracowników PUP było zdania, że osoby długotrwale bezrobotne mogą być wartościowymi pracownikami (rys..0). Jednocześnie pracownicy wskazywali, że długotrwałe bezrobocie rozleniwia i obniża motywację do pracy. Powoduje, że osoby długotrwale bezrobotne tracą kwalifikacje z upływem czasu oraz nie posiadają umiejętności autoprezentacji, przez co gorzej niż inni kandydaci wypadają podczas rozmów kwalifikacyjnych. Najwięcej ankietowanych nie zgadzało się ze sformułowaniem (lub nie miało zdania), że skoro bezrobotnym nie udało się znaleźć pracy, to lepiej nie ryzykować oraz że długotrwale bezrobotni wymagają zbyt wysokich nakładów na szkolenia. Rys..0. W jakim stopniu ankietowani zgadzali się ze stwierdzeniami dotyczącymi osób bezrobotnych (P1) Tak Nie Nie mam zdania Mogą być wartościowymi pracownikami Długotrwałe bezrobocie rozleniwia, obniża motywację do pracy Tracą kwalifikacje z upływem czasu Nie mają umiejętności autoprezentacji, przez co gorzej wypadają Są skłonni do podjęcia pracy przy gorszych warunkach zatrudnienia Charakteryzują się niskim poziomem samooceny Są nastawieni roszczeniowo, trudno się z nimi współpracuje Brak im aktualnie wymaganej na rynku pracy wiedzy i umiejętności Są niezaradni, mało przebojowi Nie są zainteresowani podjęciem pracy, bezrobocie to ich wybór Nie różnią się od innych kandydatów Mogą szybko rezygnować z pracy Istnieje obawa, że szybko wpadną w nałogi Cechuje je wysoki poziom motywacji do pracy Wymagają zbyt wysokich nakładów na szkolenia Skoro nie udało im się tak długo znaleźć pracy, to lepiej nie ryzykować W ocenie pracowników PUP bezrobocie negatywnie wpływało na sytuację w regionie, ponieważ obniżało poziom życia mieszkańców (rys..1). Ankietowani nie zauważyli by bezrobocie sprzyjało podnoszeniu kwalifikacji przez bezrobotnych czy też pozwoliło na łatwiejsze pozyskiwanie pracowników przez pracodawców.

65 Rys..1. Wpływ bezrobocia na gospodarkę regionu (P) negatywnie wpływa na sytuację w regionie gdyż obniża poziom życia mieszkańców obniża oczekiwania płacowe kandydatów i aktualnie zatrudnionych osób wbrew pozorom nie sprzyja poprawie sytuacji przedsiębiorstw, nawet w warunkach bezrobocia trudno jest pozyskać pracowników świadomość tego, że jest wielu potencjalnych kandydatów zwiększa motywację pracowników do pracy sprzyja podnoszeniu kwalifikacji kandydatów - starają się być lepsi niż inni potencjalni kandydaci pozwala na łatwiejsze pozyskiwanie pracowników 0 Czynniki, które mogłyby zachęcać pracodawców do zatrudniania osób długotrwale bezrobotnych, to w opinii pracowników PUP czynniki finansowe: dotacja na stworzenie (wyposażenie) nowego stanowiska pracy oraz refundacja kosztów zatrudnienia osoby długotrwale bezrobotnej (rys..). Ankietowani uważali, że pracodawcy nie byli zainteresowani możliwością wpływania na profil kształcenia osób długotrwale bezrobotnych. Rys... Czynniki, które mogłyby zachęcać pracodawców do zatrudniania osób długotrwale bezrobotnych (P) dotacja na stworzenie/wyposażenie nowego stanowiska pracy refundacja kosztów zatrudnienia osoby długotrwale bezrobotnej zwolnienia podatkowe dla pracodawców tworzących miejsca dla osób długotrwale bezrobotnych możliwość wpływu na profil kształcenia osób długotrwale bezrobotnych przed udziałem w procesie rekrutacji 0 Według pracowników PUP przedsiębiorcy oczekiwali od instytucji rynku pracy przede wszystkim finasowania staży oraz refundowania kosztów zatrudniania bezrobotnych (rys..). Nie oczekiwali natomiast pomocy w postaci opracowywania planów rozwoju zawodowego dla pracowników,

66 prowadzenia doradztwa w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, czy też tworzenia łatwo dostępnych baz danych o bezrobotnych. Rys... Jakiej pomocy oczekują przedsiębiorstwa ze strony instytucji rynku pracy (P) finansowanie staży w przedsiębiorstwie refundowanie kosztów zatrudnienia bezrobotnych dostosowywanie programów kształcenia do wymagań rynku pracy oferowanie specjalistycznych szkoleń podnoszących kwalifikacje pracowników pomoc w poszukiwaniu kandydatów do pracy organizowanie prac interwencyjnych opracowywanie planów rozwoju zawodowego / ścieżek kariery dla pracowników prowadzenie doradztwa w zakresie rozwoju zasobów ludzkich w firmie tworzenie łatwo dostępnych baz danych o kandydatach 0 W przeciągu kolejnych pięciu lat najbardziej poszukiwani będą pracownicy na stanowisku sprzedawcy, operatora maszyn, niewykwalifikowani pracownicy fizyczni oraz pracownicy produkcji (rys..). W regionie nie znajdą zatrudnienia, w najbliższym okresie czasu, przedstawiciele najwyższej kadry zarządzającej, pracownicy działu finansów, księgowości, IT (programiści), pracownicy ochrony, hoteli, sekretariatu, asystenci oraz przedstawiciele handlowi. Rys... Zawody, które będą dawały zatrudnieni w ciągu kolejnych pięciu lat w regionie sprzedawcy operatorzy maszyn niewykwalifikowani pracownicy fizyczni pracownicy produkcji wykwalifikowani pracownicy fizyczni inżynierowie kierownicy pracownicy gastronomi technicy pracownicy działu obsługi klienta i wsparcia klienta 0 1 7

67 7 W opinii ankietowanych pracowników PUP osoby najbardziej zagrożone długotrwałym bezrobociem to osoby powyżej 0 roku życia oraz kobiety samotnie wychowujące dzieci (rys..). Kolejną kategorię osób stanowiły osoby bez odpowiedniego poziomu wykształcenia lub kwalifikacji, ale także absolwenci bez doświadczenia zawodowego. Grupą najmniej zagrożoną długotrwałym bezrobociem byli niepełnosprawni. Rys... Osoby najbardziej zagrożone długotrwałym bezrobociem (P19) osoby powyżej 0 roku życia kobiety samotnie wychowujące dzieci osoby bez odpowiedniego poziomu wykształcenia, kwalifikacji absolwenci bez doświadczenia zawodowego osoby ze zbyt wysokimi kwalifikacjami kobiety mężczyźni osoby niepełnosprawne 0