Zagadnienia ekonomiki rolnej. Kwartalnik

Transkrypt

1 Zagadnienia ekonomiki rolnej Kwartalnik 22014

2 Zagadnienia ekonomiki rolnej Kwartalnik 2 (339) 2014 Organ Komitetu Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich PAN, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB oraz Sekcji Ekonomiki Rolnictwa PTE

3 RADA PROGRAMOWA Vaclav Basek, Marian Bozik, Drago Cvijanović, Borys Frumkin, Masahiko Gemma, Dymitr Grekov, Wojciech Józwiak, Bogdan Klepacki, Stanisław Krasowicz, Sergiy M. Kvasha, Rumen Popov, Włodzimierz Rembisz, Michał Sznajder, Andrzej Wiatrak, Jerzy Wilkin, Zofia Wyszkowska, Etsuo Yoshino KOMITET REDAKCYJNY M. Adamowicz, B. Borkowski, M. Halamska, A. Kowalski (red. nacz.), R. Urban, W. Ziętara (sekretarz redakcji) RECENZENCI M. Adamowicz, B. Borkowski, J. Franc-Dąbrowska, M. Gruda, M. Halamska, M. Hamulczuk, J. Jędrzejczyk, W. Józwiak, A. Kowalski, S. Stańko, R. Urban, W. Ziętara Redaktor: E. Dzierżawa Redaktor techniczny: B. Walkiewicz Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego WARUNKI PRENUMERATY Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.: Prenumerata krajowa: Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie Ewentualne pytania prosimy kierować na adres prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Centrum Obsługi Klienta RUCH pod numerami: lub czynne w dni robocze w godzinach Koszt połączenia wg taryfy operatora. Prenumerata ze zleceniem wysyłki za granicę: Informacji o warunkach prenumeraty i sposobie zamawiania udziela RUCH S.A. Biuro Kolportażu Zespół Obrotu Zagranicznego, ul. Annopol 17a, : tel. +48 (22) , +48 (22) , +48 (22) Prenumeratę i sprzedaż pojedynczych egzemplarzy prowadzi ponadto Redakcja ZER oraz Dział Wydawnictw. Dodatkowe informacje na temat warunków prenumeraty redakcyjnej można uzyskać: tel. (22) , (22) faks (22) , (22) zer@ierigz.waw.pl Dział Wydawnictw ul. Szkolna 2/4, parter, pok. 3 (pon.-pt. w godzinach ) Prenumerata roczna 1 egz. w 2014 r. (4 numery) wynosi: wersja papierowa / elektroniczna 84,00 zł Cena za numer: 21 zł. Zamówienia na prenumeratę wraz z dowodem wpłaty prosimy nadsyłać na adres: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy, Redakcja Zagadnień Ekonomiki Rolnej, ul. Świętokrzyska 20 pok. 210a (skr. poczt. 984), zer@ierigz.waw.pl Przedpłaty na prenumeratę należy wpłacać na konto Instytutu: PEKAO S.A. IV O/ nr W tytule przelewu prosimy podać prenumerata ZER Nakład 300 egz.; ark. wyd. 15,5, ark. druk. 11,7 Skład, łamanie i druk: Dział Wydawnictw Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB, ul. Świętokrzyska 20, tel. (22)

4 ARTYKU Y WOJCIECH JÓZWIAK Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej PIB WIAT, UNIA EUROPEJSKA I POLSKA 2050 REFLEKSJE NAD PARADOKSAMI FUTUROLOGII Autor wykorzystuj c wybrane opracowania z Biuletynu PTE nr 2 (61) z kwietnia 2013 roku pt. Paradoksy futurologii roku 2050 kre li ogólne ramy, w jakich przyjdzie dzia a polskiemu rolnictwu w 2050 roku i zach ca do studiowania opracowa futurologicznych. Na przysz y stan tego rolnictwa wywr wp yw: wiatowe zmiany demograficzne, zjawiska pogodowe powodowane zmian klimatu, rosn ce koszty produkcji substytutów zast puj cych wyczerpuj ce si zasoby surowców pochodzenia naturalnego, ewolucja struktur i sposobów dzia ania Unii Europejskiej oraz kontynuowanie procesu wzrostu gospodarki krajowej. W ODZIMIERZ DZUN Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN PROCES TRANSFORMACJI GOSPODARSTW OSÓB PRAWNYCH W LATACH W artykule podj ta zosta a próba przeanalizowania zmian w sektorze gospodarstw osób prawnych w latach , a wi c w okresie najbardziej zasadniczych zmian systemowych. Przyj cie i realizacja koncepcji przyspieszenia w rolnictwie transformacji stosunków w asno ciowych, ukierunkowanej na ograniczanie w asno ci publicznej i prywatnej kolektywnej na rzecz poszerzenia i umacniania w asno ci prywatnej osób fizycznych, zaowocowa a likwidacj produkcyjnego sektora pa stwowych gospodarstw rolnych oraz os abieniem RSP. Jednocze nie usuni to bariery obszarowe rozwoju gospodarstw osób fizycznych i umo liwiono tworzenie gospodarstw prywatnych osób prawnych w innych formach prawno-organizacyjnych ni spó dzielcze. W rezultacie rozpocz si bardzo dynamiczny proces przemian nie tylko w strukturze w asno ciowej gospodarstw rolnych, ale tak e w strukturze organizacyjno-prawnej, obszarowej i ekonomicznej. W artykule przedstawiono zmiany w ca ym sektorze gospodarstw osób prawnych, z uwzgl dnieniem ró nych form prawno-organizacyjnych i wielko ci obszarowej, a tak e zmiany udzia u tych gospodarstw w u ytkowaniu ziemi rolniczej, zasobach pracy, zasobach kapita u, w produkcji rolnej. Przedstawiono tak e zmiany efektywno ci produkcji rolnej w gospodarstwach tego sektora na tle gospodarstw osób fizycznych.

5 WIOLETTA WRZASZCZ JÓZEF ST. ZEGAR Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej PIB GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE W LATACH Cech konstytutywn gospodarstw ekologicznych jest prowadzenie zrównowa onej dzia alno ci rolniczej zgodnie z wymogami gleby, ro lin i zwierz t. Systematyczny wzrost potencja u gospodarstw ekologicznych w Polsce nale y uzna za pozytywny i po dany kierunek w rozwoju rolnictwa, a to ze wzgl du na rozliczne korzy ci rodowiskowe, ekonomiczne i spo eczne, jakie one przynosz, jak te wpisywanie si w przysz y model rolnictwa, bazuj cego na zasobach odnawialnych oraz przyjaznego dla rodowiska przyrodniczego i spo ecznego obszarów wiejskich. Celem artyku u jest przedstawienie podstawowych cech gospodarstw ekologicznych i ich struktur produkcyjno-ekonomicznych na tle ogó u gospodarstw indywidualnych oraz zmian, jakie zasz y w tym zakresie w latach MICHA PIETRZAK PIOTR SULEWSKI Szko a G ówna Gospodarstwa Wiejskiego KRZYSZTOF JA OSI SKI Grupa Azoty Zak ady Chemiczne Police S.A. OKRE LANIE ZAKRESU GEOGRAFICZNEGO RYNKU NA PRZYK ADZIE SEKTORA KOMPLEKSOWYCH NAWOZÓW WIELOSK ADNIKOWYCH W artykule przyj to dwa cele. Pierwszym celem by o przetestowanie zaproponowanej przez Pietrzaka metody w praktycznej ocenie zakresu geograficznego sektora agrobiznesu na przyk adzie rynku kompleksowych nawozów wielosk adnikowych. Drugim celem by a weryfikacja adekwatno ci krajowego szczebla analizy tego sektora do jego rzeczywistych uwarunkowa ekonomiczno-przestrzennych. Wszechstronna analiza obejmuj ca ocen czynników popytowych, poda owych i polityczno-prawnych zoperacjonalizowana poprzez porównywanie parami, wa enie i ocen punktow poszczególnych czynników wykaza a, e w a ciwym poziomem odniesienia w analizach sektora kompleksowych nawozów wielosk adnikowych oraz decyzjach bazuj cych na tych analizach jest poziom semi-globalny, tj. regionalny ponadnarodowy.

6 MISCELLANEA IZABELA CHOLEWA GRA YNA NACHTMAN Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej PIB ANALIZA PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW WPROWADZENIA REFORMY PODATKOWEJ W POLSKIM ROLNICTWIE NA TLE ROZWI ZA NIEMIECKICH Artyku porusza problematyk obci e fiskalnych rolników niemieckich, w tym podatku dochodowego. Na tle tych rozwi za przeanalizowano sytuacj rolnictwa polskiego i odniesiono si do skutków, jakie mog zaistnie po wprowadzeniu w ycie za o e projektu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dzia alno ci rolniczej. Konsekwencje reformy podatkowej oszacowano na podstawie danych gospodarstw prowadz cych rachunkowo w systemie Polski FADN. Projekt ustawy o podatku dochodowym w polskim rolnictwie zak ada wprowadzenie podatku dochodowego w gospodarstwach osi gaj cych przychody ze sprzeda y na poziomie co najmniej 100 tys. z. Poni ej tego progu obowi zywa by podatek od nieruchomo ci. Do podstawy opodatkowania nie przewiduje si w czenia dop at. Podkre li warto, e w niemieckim systemie podatkowym do podstawy opodatkowania w czono dop aty, jednocze nie wprowadzaj c inne mechanizmy (ulgi i zwolnienia), chroni ce rolników przed nadmiernym fiskalizmem. PIOTR SULEWSKI EDWARD MAJEWSKI Szko a G ówna Gospodarstwa Wiejskiego MIRANDA MEUWISSEN Wageningen University Holandia FUNDUSZE UBEZPIECZE WZAJEMNYCH JAKO FORMA OGRANICZANIA RYZYKA W ROLNICTWIE W opracowaniu podj ta zosta a problematyka ubezpiecze produkcji rolniczej z wykorzystaniem funduszy wzajemnych. Zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia w kontek cie reform wspólnej polityki rolnej, ustanawiaj cych nowe instrumenty wsparcia ograniczania ryzyka w rolnictwie poprzez wykorzystanie funduszy wzajemnych. Bazuj c na ustawodawstwie krajowym i unijnym, dokonano oceny uwarunkowa prawnych funkcjonowania tej formy ubezpiecze na tle uregulowa w zakresie towarzystw ubezpiecze wzajemnych. Wykazano, i pomimo podobie stw nie s formy to same.

7 W drugiej cz ci artyku u analizie poddano zasady funkcjonowania i znaczenie wybranych funduszy wzajemnych w Holandii. Z przeprowadzonego przegl du uwzgl dnionych w analizie funduszy wynika, i podstawowym czynnikiem sprzyjaj cym ich powstawaniu by brak mo liwo ci ubezpieczenia okre lonych czynników ryzyka produkcji rolniczej w innych towarzystwach ubezpieczeniowych.

8 ZAGADNIENIA EKONOMIKI ROLNEJ Kwiecień Czerwiec 2014 Nr 2 (339) spis treści artykuły Wojciech józwiak Świat, Unia Europejska i Polska 2050 refleksje nad paradoksami futurologii... 3 włodzimierz dzun Proces transformacji gospodarstw osób prawnych w latach wioletta wrzaszcz, józef st. zegar Gospodarstwa ekologiczne w latach Michał pietrzak, piotr sulewski, krzysztof jałosiński Określanie zakresu geograficznego rynku na przykładzie sektora kompleksowych nawozów wieloskładnikowych noureddin driouech, hamid el bilali, roberto capone, luigi sisto, sinisa berjan, izabela hanna lipińska Exploring linkages between the Common Agricultural Policy and food security in the Mediterranean region miscellanea izabela cholewa, grażyna nachtman Analiza przewidywanych skutków wprowadzenia reformy podatkowej w polskim rolnictwie na tle rozwiązań niemieckich piotr sulewski, edward majewski, miranda meuwissen Fundusze ubezpieczeń wzajemnych jako forma ograniczania ryzyka w rolnictwie koszty i dochodowość aldona skarżyńska, magdalena czułowska, marcin żekało Koszty jednostkowe i dochody wybranych produktów w 2012 roku wyniki badań w systemie AGROKOSZTY RECENZJE POLEMIKI krzysztof firlej Agnieszka Judzińska, Wojciech Łopaciuk: Wpływ Wspólnej Polityki Rolnej na zmiany w rolnictwie andrzej czyżewski Joanna Szymańska: Gospodarowanie zasobami ziemi w Polsce aspekty teoretyczne i praktyczne

9 KRONIKA Joanna buks, agnieszka obiedzińska Kongres BIOFACH 2014 into organic (12-15 luty 2014, Norymberga, Niemcy) bibliografia Książki ekonomiczno-rolnicze oprac. M.M Artykuły ekonomiczno-rolnicze oprac. Zespół

10 problems of agricultural economics April June 2014 No. 2 (339) contents articles WOJCIECH JÓZWIAK The world, the European Union and Poland in 2050 reflections on the paradoxes of futurology... 3 WŁODZIMIERZ DZUN The transformation process of farms operated by legal persons between 1990 and wioletta wrzaszcz, józef st. zegar The organic farms in the years Michał pietrzak, piotr sulewski, krzysztof jałosiński Determining the geographical coverage of a market on the example of the sector of complex multiple-component fertilizers noureddin driouech, hamid el bilali, roberto capone, luigi sisto, sinisa berjan, izabela hanna lipińska Exploring linkages between the Common Agricultural Policy and food security in the Mediterranean region miscellanea izabela cholewa, grażyna nachtman Analysis of the expected results of introducing the fiscal reform in Polish agriculture, as compared to German solutions piotr sulewski, edward majewski, miranda meuwissen Mutual insurance funds as a form of mitigating risk in agriculture costs and profitability aldona skarżyńska, magdalena czułowska, marcin żekało Unit costs and incomes of selected products in year 2012 research results in AGROKOSZTY system REVIEWS POLEMICS krzysztof firlej Agnieszka Judzińska, Wojciech Łopaciuk: Impact of the Common Agricultural Policy on changes in agriculture andrzej czyżewski Joanna Szymańska: Managing land resources in Poland theoretical and practical aspects

11 chronicle Joanna buks, agnieszka obiedzińska The BIOFACH 2014 into organic Congress (12-15 February 2014, Norymberga, Germany) bibliography Economic and agricultural books worked out by M.M Economic and agricultural articles worked out by collective