Zagadnienia ekonomiki rolnej

Transkrypt

1 Zagadnienia ekonomiki rolnej Kwartalnik 2 (343) 2015 Organ Komitetu Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich PAN, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB oraz Sekcji Ekonomiki Rolnictwa PTE

2 RADA PROGRAMOWA Vaclav Basek, Marian Bozik, Drago Cvijanović, Borys Frumkin, Masahiko Gemma, Dymitr Grekov, Wojciech Józwiak, Bogdan Klepacki, Stanisław Krasowicz, Sergiy M. Kvasha, Rumen Popov, Włodzimierz Rembisz, Michał Sznajder, Andrzej Wiatrak, Jerzy Wilkin, Zofia Wyszkowska, Etsuo Yoshino KOMITET REDAKCYJNY M. Adamowicz, B. Borkowski, M. Halamska, A. Kowalski (red. nacz.), R. Urban, W. Ziętara (sekretarz redakcji) RECENZENCI M. Adamowicz, B. Borkowski, T. Doucha, M. Drygas, J. Franc-Dąbrowska, M. Gruda, M. Halamska, M. Hamulczuk, J. Jędrzejczyk, W. Józwiak, A. Kowalski, E. Majewski, D. Nikolov, H. Runowski, S. Stańko, R. Urban, D.M. Voicilas, W. Ziętara Redaktor statystyczny: Bolesław Borkowski Redaktorzy tematyczni: Wojciech Józwiak, Andrzej Kowalski, Roman Urban Redaktor prowadzący: E. Dzierżawa Redaktorzy językowi: E. Dzierżawa, K. Mikulska Redaktorzy techniczni: B. Pawłowska, B. Walkiewicz Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Pierwotną wersją czasopisma jest wersja online Warszawa 2015 Nakład 300 egz.; ark. wyd. 10,1, ark. druk. 9,5 Skład i łamanie: Dział Wydawnictw Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB, ul. Świętokrzyska 20, tel

3 ARTYKUŁY PIOTR CHECHELSKI Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - PIB Warszawa WPŁYW KORPORACJI HANDLOWYCH NA POLSKI RYNEK SPOŻYWCZY Celem artykułu była analiza przemian dokonujących się na rynku żywności w Polsce pod wpływem handlowych korporacji transnarodowych. Posiadane przez nie zasoby rzeczowe, finansowe i wiedzy umożliwiają im wywieranie coraz większego wpływu na innych uczestników rynku, a im samym na szybki rozwój. Jednak z uwagi na większą ich liczbę (mniejszą koncentrację), wpływ korporacji handlowych na polski rynek żywności w pierwszej dekadzie XXI wieku przebiegał nieco odmiennie niż w innych rozwiniętych krajach Europy. WIOLETTA WRZASZCZ KONRAD PRANDECKI Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Warszawa SPRAWNOŚĆ EKONOMICZNA GOSPODARSTW ROLNYCH ODDZIAŁUJĄCYCH W RÓŻNYM ZAKRESIE NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE W niniejszym artykule skoncentrowano się na kwestii produktywności i dochodowości rolnictwa towarowego. Szczególną uwagę poświęcono gospodarstwom świadczącym usługi na rzecz środowiska przyrodniczego, a mianowicie: ekologicznym, rolnośrodowiskowym, norfolskim oraz zrównoważonym. Jako grupę porównawczą przyjęto gospodarstwa zbożowe o wysokim stopniu specjalizacji produkcji roślinnej. Badania przeprowadzono w oparciu o wyniki rachunkowości rolnej zebrane w ramach FADN dla 2012 r. Celem artykułu jest przedstawienie sprawności ekonomicznej gospodarstw rolnych oddziałujących w różnym zakresie na środowisko przyrodnicze.

4 ARTUR OSTROMĘCKI, DARIUSZ ZAJĄC Uniwersytet Rzeszowski ANDRZEJ MANTAJ Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie SPOŁECZNO-EKONOMICZNE KORZYŚCI Z PROWADZONEJ PRZEZ ROLNIKÓW POZAROLNICZEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Celem artykułu jest identyfikacja i ocena uwarunkowań opinii rolników, dotyczących społeczno-ekonomicznych korzyści uzyskiwanych z prowadzonej przez nich pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz ich gospodarstwa rolnego, rodziny oraz obszarów wiejskich, na terenie których jednostki te funkcjonują. Materiał empiryczny artykułu stanowią wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w latach wśród 210 rolników, prowadzących dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą, z terenu południowo-wschodniej Polski (z województw: świętokrzyskiego, małopolskiego i podkarpackiego). Podział badanych gospodarstw rolnych na dwie grupy ze względu na uwarunkowania opinii i analiza różnic ocen korzyści między tymi grupami testem Manna-Whitneya pozwoliła na określenie głównych determinant zapatrywań rolników na społeczno-ekonomiczne znaczenie prowadzonej przez nich pozarolniczej działalności gospodarczej. Decydujący okazał się udział dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej rolników w strukturze źródeł utrzymania ich rodziny. Badania wykazały, że im wskaźnik tego udziału jest wyższy, tym większe znaczenie w opinii rolników mają korzyści społeczno-ekonomiczne wynikające z prowadzonej przez nich pozarolniczej działalności gospodarczej.

5 MISCELLANEA ANDRZEJ KALETA Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń TECHNOLOGIE INFORMATYCZNE W ROZWOJU SEKTORA DROBNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI WIEJSKIEJ Uczynienie z sektora SME s wiodącego element struktury nowoczesnej, czyli wysoce innowacyjnej gospodarki wiejskiej jest możliwe pod kilkoma warunkami: przedsiębiorstwa zlokalizowane wsi muszą w pierwszej kolejności funkcjonować w najszerzej pojmowanym sektorze usług, powinny usieciowić różne wymiary swojej działalności, a przede wszystkim stworzyć warunki permanentnego podnoszenia wiedzy i umiejętności swoich pracowników. Każdy z wymienionych warunków wymaga szerokiego udziału technologii informatycznych. Niestety, jak pokazują badania, w całej Europie tylko niewielka część wiejskich przedsiębiorców wydaje się to sobie dostatecznie uświadamiać. Powszechnemu przekonaniu o niezbędności telefonu komórkowego i komputera podłączonego do Internetu dla funkcjonowania wiejskiej firmy towarzyszy brak świadomości związku między innowacyjnością i wykorzystywaniem systemu edukacji on-line (e-edukacji), gwarantującego powszechny i przystępny finansowo dostęp do wiedzy dla przedsiębiorców i pracowników. EUGENIUSZ NIEDZIELSKI Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Olsztyn FUNKCJE OBSZARÓW WIEJSKICH I ICH ROZWÓJ Artykuł zawiera przegląd typologii funkcji obszarów wiejskich według różnych kryteriów oraz analizę zmian tych funkcji w kontekście rozwoju obszarów wiejskich. Zmniejszającej się roli rolnictwa przy rosnącej roli innych funkcji ekonomicznych na tych obszarach, towarzyszy wyraźnie rosnące znaczenie funkcji społecznych oraz środowiskowych. Wyraża się to między innymi w rozwoju osadnictwa na obszarach wiejskich, wzrastającej świadomości ekologicznej, w trosce o architekturę krajobrazu i bioróżnorodność, w rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej, aktywności społeczności lokalnych.

6 ANDRZEJ MADEJ Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB Puławy ROLNICTWO WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO PO 10 LATACH W UNII EUROPEJSKIEJ NA TLE POLSKI Transformacja w kierunku gospodarki rynkowej w 1990 roku i przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku wywarły duży wpływ na funkcjonowanie naszego sektora rolnego i organizacji gospodarstw rolnych, także w województwie podlaskim. Celem artykułu jest próba oceny zmian organizacyjnych i procesów koncentracji produkcji w rolnictwie województwa podlaskiego na tle Polski w latach Wykorzystanie potencjału produkcji rolnej w województwie podlaskim jest zdeterminowane przez warunki środowiskowe, ekonomiczne i organizacyjne. Pozytywne zmiany w rolnictwie województwa w latach to postępująca specjalizacja w produkcji zwierzęcej, szczególnie w chowie bydła mlecznego. Udział produkcji zwierzęcej w towarowej produkcji rolniczej w 2012 roku wynosił 89,3%, w tym 59,3% stanowiła produkcja mleka. Kierunek tych zmian wskazuje na dobre wykorzystanie niekorzystnych warunków środowiskowych dla rolnictwa w omawianym regionie.

7 ZAGADNIENIA EKONOMIKI ROLNEJ Kwiecień Czerwiec 2015 Nr 2 (343) SPIS TREŚCI ARTYKUŁY PIOTR CHECHELSKI Wpływ korporacji handlowych na polski rynek spożywczy... 3 WIOLETTA WRZASZCZ, KONRAD PRANDECKI Sprawność ekonomiczna gospodarstw rolnych oddziałujących w różnym zakresie na środowisko przyrodnicze ARTUR OSTROMĘCKI, DARIUSZ ZAJĄC, ANDRZEJ MANTAJ Społeczno-ekonomiczne korzyści z prowadzonej przez rolników pozarolniczej działalności gospodarczej JOLANTA DROZDZ, ARTIOM VOLKOV Food market diversification approach Lithuanian case MISCELLANEA ANDRZEJ KALETA Technologie informatyczne w rozwoju sektora drobnej przedsiębiorczości wiejskiej EUGENIUSZ NIEDZIELSKI Funkcje obszarów wiejskich i ich rozwój ANDRZEJ MADEJ Rolnictwo województwa podlaskiego po 10 latach w Unii Europejskiej na tle Polski KOSZTY I DOCHODOWOŚĆ ALDONA SKARŻYŃSKA Koszty jednostkowe i dochody wybranych produktów w 2013 roku wyniki badań w systemie AGROKOSZTY RECENZJE POLEMIKI WAWRZYNIEC CZUBAK Structural changes in Polish and Hungarian agriculture since EU accession: lessons learned and implications for the design of future agricultural policies (red.: Norbert Potori, Paweł Chmieliński, Andrew F. Fieldsend) MICHAŁ SOLIWODA Sławomir Juszczyk: Amortyzacja w ekonomice agrobiznesu BIBLIOGRAFIA Książki ekonomiczno-rolnicze oprac. M.M Artykuły ekonomiczno-rolnicze oprac. Zespół

8 PROBLEMS OF AGRICULTURAL ECONOMICS April June 2015 No. 2 (343) CONTENTS ARTICLES PIOTR CHECHELSKI Impact of business corporations on the Polish food market... 3 WIOLETTA WRZASZCZ, KONRAD PRANDECKI Economic efficiency of sustainable agriculture ARTUR OSTROMĘCKI, DARIUSZ ZAJĄC, ANDRZEJ MANTAJ Socio-economic benefits from non-agricultural economic activity conducted by farmers JOLANTA DROZDZ, ARTIOM VOLKOV Food market diversification approach Lithuanian case MISCELLANEA ANDRZEJ KALETA Information technologies in the development of small rural business sector EUGENIUSZ NIEDZIELSKI Functions of rural areas and their development ANDRZEJ MADEJ Agriculture in the Podlaskie Voivodeship after 10 years in the EU on the background of Poland COSTS AND PROFITABILITY ALDONA SKARŻYŃSKA Unit costs of and income from selected products in 2013 research results in the AGROKOSZTY system REVIEWS POLEMICS WAWRZYNIEC CZUBAK Structural changes in Polish and Hungarian agriculture since EU accession: lessons learned and implications for the design of future agricultural policies (ed.: Norbert Potori, Paweł Chmieliński, Andrew F. Fieldsend) MICHAŁ SOLIWODA Sławomir Juszczyk: Depreciation in agribusiness economics BIBLIOGRAPHY Economic and agricultural books worked out by M.M Economic and agricultural articles worked out by collective