Zestaw ćwiczeń usprawniających widzenie u dzieci z trudnościami w rozwoju psychoruchowym.

Transkrypt

1 Zestaw ćwiczeń usprawniających widzenie u dzieci z trudnościami w rozwoju psychoruchowym. Zespół edukatorów FAS pracujących w Ośrodku Usług Opiekuńczo Wychowawczych w Tychach prowadzi od 2007 roku szkolenia dotyczące problematyki FAS. Podczas tych szkoleń prezentowane są także ćwiczenia usprawniające zaburzone funkcje u dzieci z trudnościami w rozwoju, w tym u dzieci dotkniętych syndromem FAS. Uczestnicy szkoleń wyrażali potrzebę dostępu do prezentowanych w ich trakcie ćwiczeń, w celu wykorzystania ich w swojej praktyce zawodowej. Mam nadzieję, że zaproponowane przeze mnie ćwiczenia okażą się przydatne w pracy terapeutyczno - wychowawczej z dziećmi z wyzwaniami w rozwoju. Nauka widzenia u dziecka rozpoczyna się od rozpoznawania dwuwymiarowego OBRAZKI, następnie - KSZTAŁTY, później - SYMBOLE, by dojść do najwyższej umiejętności wzrokowej tj. możliwości CZYTANIA, a także pisania, rysowania itp. Stymulacja widzenia oddziałuje na sam mózg jak i wzmacnia mięsnie oczu. Jednak często zdarza się, że dzieci nie potrafią utrzymać wzroku na poruszającym się przedmiocie, a ruchowi gałek ocznych towarzyszy drżenie, przeskoki, gubienie pokazywanego przedmiotu. Jeśli do tego pojawią się np. takie objawy jak skargi na bóle oczu, mylenie słów podobnie się zaczynających, omijanie części tekstu, niechęć do czytania i pisania, trudności w znajdywaniu różnic i podobieństw lub rozpoznawaniu szczegółów, warto podjąć próby usprawniania widzenia. Ponieważ zdolność widzenia to złożona umiejętność korzystania ze wzroku adaptującego się do warunków oświetlenia, poruszających się lub statycznych obiektów, a także uwaga wzrokowa oparta na pracy oczu. Podczas wykonywania ćwiczeń należy pamiętać o relaksacji oczu np. Usiąść swobodnie, rozluźnić się, zamknąć na kilkanaście sekund oczy, otworzyć i porozglądać się, znowu zamknąć. Powtórzyć całość kilka razy. Usiąść swobodnie, rozgrzać dłonie pocierając mocno dłońmi jedna o drugą i zasłonić oczy rozgrzanymi dłońmi. Zasłonić /mogą być zamknięte/ oczy dłońmi i skierować twarz w stronę słońca lub lampy. Zamknąć oczy zaciskając mocno powieki na kilka sekund, otworzyć oczy rozglądając się we wszystkich kierunkach lub góra dół, prawo lewo, na skos, powtórzyć kilka razy. 1

2 Poniżej prezentuję wybrane ćwiczenia stymulujące proces widzenia: Ćwiczenie nr 1. Nauka wodzenia wzrokiem. Materiały i pomoce: mała zabawka pacynka nakładana na palec, kolorowy długopis lub ołówek, sznurek z zawieszonym na końcu przedmiotem lub kulką przedmiot, który wywoła zainteresowanie dziecka. Przebieg ćwiczenia: ustawiamy dziecko przed sobą i prosimy by utrzymywało lub oparło główkę nieruchomo a oczami wodziło za poruszającym się przed nim przedmiotem. Jeśli jest to za trudne, to zaczynamy ćwiczenia od umiejętności kierowania wzroku w zadanym kierunku. Następnie przedmiot ustawiamy w wygodnej dla dziecka odległości na wysokości oczu i przesuwamy go w różnych kierunkach w tempie przystępnym dla dziecka: poziomo pionowo po skosie kreślimy koła, elipsy, inne figury geometryczne spiralki kształt leniwej ósemki ruchem wahadła Ruch w każdym kierunku powtarzamy 6-8 razy, przedmiot na sznurku imituje ruch wahadła w zegarze. Modyfikacja: zmieniamy długość wahadła - głośno nazywamy np. duże wahadło itp., dołączamy dźwięk bim- bom, lub liczymy głośno ruchy wahadła, lub nazywamy strony prawa lewa, zgodnie z kierunkiem wychylenia wahadła. Czas: 1 minuta Ćwiczenie nr 2. Wodzenie wzrokiem w ciemnym pomieszczeniu. Materiały i pomoce: Latarki z kolorowymi światłami, zaciemnione pomieszczenie, folia aluminiowa, świeczka i zapałki, fluorescencyjne zabawki, lampka światłowodowa. Przebieg ćwiczenia: zabawa z dzieckiem w wodzenie światłem w ciemnym pokoju, na zmianę z dorosłym dziecko rysuje różne linie, kształty światłem. Modyfikacja: zabawa co widziałeś? malujemy światłem kształty, figury znane dziecku, ono odgaduje. Oświetlamy światłem jakiś przedmiot /klocek, zabawkę z różnych stron itp./ gasimy światło z zabawki, pytamy co to było?, śledzimy zajączki z lusterka, zegarka, Czas: 1 minuta 2

3 Ćwiczenie nr 3. Wodzenie wzrokiem w rotacji. Materiały i pomoce: ruchome zabawki na baterię, nakręcane, na sznurku, pojazdy zdalnie sterowane. Przebieg ćwiczenia: dziecko śledzi tor poruszającej się zabawki, dorosły komentuje np. jedzie... stop, jedzie w lewo, prawo, w górę itd..., przy okazji utrwalamy kierunki, strony, orientację w najbliższym otoczeniu, z czasem dziecko powtarza lub samo opisuje ruch zabawki. Modyfikacja: dziecko staje się np. kierowcą lub pilotem i porusza się zgodnie z trasą wytyczoną przez dorosłego. Czas: 3-5 minut Ćwiczenie nr 4. Wodzenie wzrokiem, skokowość, fiksacja wzroku. Materiały i pomoce:- butelka wypełniona kawałkami kolorowych lub jednobarwnych folii, słoik z wodą, kropla tuszu: - kule z zabawkami w wodzie - klepsydra z piaskiem - skaczące zabawki żabki, zajączki, pchełki. Przebieg ćwiczenia: dziecko obserwuje swobodnie poruszające się przedmioty lub zabawki poruszane przez dorosłego, w czasie zabawy określamy kierunki ruchu w przestrzeni, do słoika z wodą wlewamy krople tuszu dziecko obserwuje ich ruch. Można z czasem dołączyć określanie stron, w które przemieszczają się przedmioty, tempo Czas: 1 minuta Ćwiczenie nr 5. Zabawa znajdź różnicę. Materiały i pomoce: Pary obrazków ze zwiększającą się liczbą drobnych różnic i liczbą przedmiotów. Przebieg ćwiczenia: dziecko otrzymuje 1 parę obrazków i ma za zadanie znaleźć i zaznaczyć kolorowym długopisem występujące między nimi różnice, wcześniej podajemy ich liczbę. Pokazujemy przykład na obrazkach. Przy wyższej sprawności i umiejętności koncentracji dziecka wyznaczamy czas wykonania zadania. Czas: w zależności od zadania Ćwiczenie nr 6. Mozaiki. Materiały i pomoce: kolorowe klocki, korale, kamyki, kulki, puzzle, układanki z kształtkami. Przebieg ćwiczenia: układamy przed dzieckiem proste układy elementów, początkowo z 2 3 sztuk, dziecko odwzorowuje identyczny układ. W miarę doskonalenia umiejętności zwiększamy liczbę elementów i dołączamy pytania np. jaki kolor jest po lewej stronie u góry, ile potrzeba kostek od dołu, itp. Można także nawlekać korale według wzoru ułożonego przez rodzica lub układać według kolorowego schematu. 3

4 Ćwiczenie nr 7. Figura i tło. Materiały i pomoce: Plansza w załączeniu do ćwiczenia Przebieg ćwiczenia: W ciągu znaków należy odnaleźć i zakreślić podane symbole według wzoru. Symbole, które Ćwiczenie nr 8. Blisko daleko. Materiały i pomoce: kalejdoskop, luneta, lornetka, mikroskop, lupa. Przebieg ćwiczenia: dziecko na zmianę ogląda obrazy z bliskiej i dalekiej odległości, opowiada co i jak widać przez szkło powiększające i lornetkę oraz kalejdoskop. Po każdym ćwiczeniu relaksacja oczu, dziecko patrzy raz lewym raz prawym okiem. 4

5 Ćwiczenie nr 9. Rysowanie oburącz. Materiały i pomoce: Plansze w folii do wielokrotnego użytku. Plansze zawierają rysunki do rysowania oburącz. Przebieg ćwiczenia: Narysuj po śladach rysunek na folii. Rysuj jednocześnie dwoma rękami w dowolnych kierunkach, potem zgodnie z ruchem strzałek, potem pokoloruj dwoma rękami jednocześnie, dorysuj coś na zewnątrz lub w środku jednocześnie dwoma rękami. Podczas rysowania mrugaj powiekami. Zamknij oczy i narysuj rysunek rękami na niewidzialnej tablicy. Narysuj rysunek lub jego fragment z pamięci. Spróbuj sam/a wymyślić rysunek dla dwóch rąk. a/ 5

6 Ćwiczenie nr 10. Trening koncentracji. Materiały i pomoce: Plansza załączona do ćwiczenia. Przebieg ćwiczenia: należy głośno przeczytać nazwę koloru, którym napisany jest każdy wyraz na planszy. Wzór: niebieski, zielony, czerwony, żółty, czarny, szary, Czytaj: zielony, czerwony, niebieski, żółty, szary, czarny ZIELONY, CZERWONY, NIEBIESKI, SZARY, ŻÓŁTY, SZARY, CZARNY, ZIELONY, NIEBIESKI, CZERWONY, ZIELONY, ŻÓŁTY, SZARY, NIEBIESKI, ZIELONY, CZERWONY, ŻÓŁTY, NIEBIESKI, SZARY, CZARNY, ZIELONY, CZERWONY, CZARNY, SZARY, ŻÓŁTY, ZIELONY, CZERWONY, SZARY, BIAŁY, ZIELONY, CZERWONY, NIEBIESKI, SZARY, ŻÓŁTY, SZARY, CZARNY, ZIELONY, NIEBIESKI, CZERWONY, ZIELONY, ŻÓŁTY, ŻÓŁTY, ZIELONY, CZERWONY, SZARY, ZIELONY ZIELONY, CZERWONY, NIEBIESKI, SZARY, ŻÓŁTY, SZARY, CZARNY, ZIELONY, ŻÓŁTY NIEBIESKI, CZERWONY, ZIELONY, ŻÓŁTY 6

7 Opracowano na podstawie: 1. Chojnacka T. Rysowanie oburącz Centrum Promocji Edukacji Goddard Blythe S. Program ćwiczeń integrujących INPP Klecka M. Program Fastryga. Podręcznik dla instruktorów. Lędziny 2005 Jak rozwijać zmysły mojego dziecka? 5. Ratajczak A. Ratajczak M. Kolenda J. Ćwiczenia usprawniające pamięć i inne procesy myślowe. Szczecin 6. Zeszyt informacyjny dla rodziców i opiekunów z serii Bądź terapeutą własnego dziecka Cz. 1, Propozycje własne ćwiczeń. Maj 2009r. Opracowanie: Dorota Leszczyńska -Zalecka 7