Stanisław Radoń. Czy medytacja naprawdę działa?

Transkrypt

1 Stanisław Radoń Czy medytacja naprawdę działa? Wydawnictwo WAM Kraków 2017

2 Spis treści Wstęp...11 Część pierwsza Medytacja w ujęciu interkulturowym I. Specyfika i uwarunkowania medytacji Pojęcie medytacji Hinduizm...21 Buddyzm...25 Koncentracja...25 Otwarte monitorowanie Współczucie Judaizm...31 Chrześcijaństwo Lectio divina Modlitwa Jezusowa...35 Modlitwa Monologowa...36 Modlitwa Głębi Metoda ignacjańska Medytacja karmelitańska...41 Islam Medytacja ekstatyczna...47 II. Typologia i struktura medytacji...57 Główne komponenty medytacji...57 Medytacja mantryczna Medytacja Transcendentalna Relaksacja...61 Medytacja Standaryzowana Klinicznie Medytacja oparta na uważności Vipassana...65 Zen...67 Mindfulness Based Stress Reduction... 68

3 6 Spis treści Mindfulness Based Cognitive Therapy...71 Medytacja dynamiczna Joga Tai Chi...76 Qi Gong...77 Metateoretyczne aspekty badań nad medytacjami Medytacja mantryczna Uważność Joga, Tai Chi i Qi Gong...81 Podsumowanie III. Dynamika i możliwe komplikacje rozwojowe...87 Fazy rozwojowe...87 Wstępna praktyka...87 Koncentracja Absorpcja i trans Wgląd Skutki uboczne medytacji Regresja do pierwotnego narcyzmu Niezdolność do poradzenia sobie ze stłumionym materiałem...91 Część druga Uważność, jej rozumienie oraz obszary praktycznych aplikacji IV. Psychofizjologia uważności...95 Konceptualizacja uważności...95 System sercowo-naczyniowy...97 System metaboliczny Ból Choroby zagrażające życiu V. Efektywność interwencji opartych na uważności Specyfika strategii opartych na uważności Zaburzenia lękowe Nawroty depresji i tendencje samobójcze Zaburzenia związane z odżywianiem Uzależnienia Zespół stresu pourazowego

4 Spis treści 7 Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Deficytem Uwagi Psychoza Zaburzenia z pogranicza Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne VI. Uważność jako transdiagnostyczna transterapia Tendencyjność uwagi Nawracające negatywne myśli Przeformułowanie poznawcze Tłumienie Unikanie doświadczenia Negatywna afektywność i emocjonalna reaktywność VII. Obszary pozaklinicznych aplikacji uważności Szkolnictwo ogólne Szkolnictwo specjalne i edukacja integracyjna Reklama i marketing Zarządzanie organizacjami i zasobami ludzkimi Sport Zawody związane z zagrożeniem życia lub zdrowia Zawody oparte na relacjach interpersonalnych Neurofenomenologia VIII. Neuro-psycho-matematyka uważności Stosowane narzędzia badawcze Specyfika aktywacji elektrycznej mózgu, czyli pierwszy etap Trudne początki Blokowanie alfa vs habituacja alfa Aktywność fal theta Synchronizacja gamma Lateralizacja mózgu i hemisferyczna dominacja Topologiczna specyfika aktywacji mózgu, czyli drugi etap Percepcja sensoryczna i kontrola motoryczna Pamięć Emocje Język Myślenie Uwaga Świadomość Dynamika stanów świadomości

5 8 Spis treści Neuroplastyczność Sieciowa specyfika aktywacji mózgu, czyli trzeci etap Sieciowa specyfika Optymalność sieciowa Multipleksowość przekazu informacji Świadomość kształtująca aktywność i strukturę mózgu Wnioski IX. Neuro-psycho-matematyczne modele medytacji Kluczowe procesy psychiczne Specyfika i typologia procesów psychicznych Procesy uwagi Regulacja emocji Nieprzywiązanie i decentracja Pamięć Zamiar i motywacja Zachowania prospołeczne Podsumowanie X. Teoretyczne konceptualizacje uważności Buddyjska konceptualizacja uważności Kliniczna konceptualizacja uważności XI. Metateoretyczne implikacje modelu uważności Specyfika modelu klinicznego Teoretyczne modele uważności Model sekwencyjny Model symultaniczny Zmagania z narcyzmem Balansowanie pomiędzy ideałem Ego a idealnym Ego Ponowne rodzicielstwo Ego Część trzecia Kompatybilność klinicznego modelu uważności z chrześcijaństwem XII. Recepcja uważności na gruncie chrześcijaństwa Kulturowe różnice w rozumieniu pojęcia medytacji Obszary spójności w rozumieniu medytacji

6 Spis treści 9 Podobieństwa modelu uważności do chrześcijańskiej koncepcji medytacji Chrześcijańskie dylematy doktrynalne Teologiczna ocena uważności Kryteria oceny teologicznej Uważność jako jedna z technik medytacji Uważność jako podstawowy mechanizm medytacji Uważność jako stan najwyższej receptywności Uważność jako istotny czynnik dojrzałości religijnej XIII. Chrześcijańskie adaptacje uważności Chrześcijański model uważności Metoda Dwu Ekranów Trzy filary chrześcijańskiej uważności Specyfika chrześcijańskiego modelu uważności (obszary spójności i niespójności) XIV. Wnioski Specyfika uważności Pozytywna efektywność Uważność jako baza teoretyczna trzeciej fali Spójność z nowymi założeniami paradygmatu psychiatrycznego Interesująca egzemplifikacja postulatów paradygmatu eksperckiego. 326 Możliwość akceptacji uważności w chrześcijaństwie Chrześcijańska recepcja uważności Receptywna bierność kontemplacji vs aktywna intelektualizacja medytacji i rozmyślania Kultywowanie czystości serca Pogłębiony wgląd w siebie Dojrzałość religijna Problemy teoretyczno-metodologiczne Konceptualizacja Perspektywy badawcze Zakończenie Bibliografia Does meditation really work? Summary