Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu.

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu. Uk ad graficzny CKE 2010 KOD WPISUJE ZDAJ CY PESEL Miejsce na naklejk z kodem EGZAMIN MATURALNY Z FILOZOFII POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2010 Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron (zadania 1 20). Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Rozwi zania zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka dym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie b d oceniane. 6. Podczas egzaminu mo esz korzysta z linijki. 7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 8. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 Cz I 20 pkt Cz II 30 pkt MFI-P1_1P-102

2 2 Egzamin maturalny z filozofii CZ I (20 punktów) Zadanie 1. (1 pkt) Czym kieruje si altruista, kiedy chce post powa etycznie? a) dobrem publicznym b) trosk o dobro innych c) w asnymi przyjemno ciami d) poszanowaniem obowi zku Zadanie 2. (2 pkt) Do poni szych stanowisk przyporz dkuj odpowiednie terminy. determinizm, idealizm, indukcjonizm, irracjonalizm, naturalizm, nominalizm, obiektywizm, pozytywizm, realizm poj ciowy a) Idee s wiecznym wzorem wszystkich rzeczy.... b) Powszechniki istniej realnie.... c) Prawdziwe poznanie musi by powszechnie obowi zuj ce i niezale ne od podmiotu.... Zadanie 3. (2 pkt) Wyja nij znaczenie nast puj cych terminów: a) aksjomat... b) dedukcja... Zadanie 4. (2 pkt) W jaki sposób wyja ni by Arystoteles poni sze twierdzenia? W odpowiedzi odwo aj si do koncepcji czterech przyczyn. a) Kszta t domu s u y ochronie przed warunkami atmosferycznymi. b) Kszta t domu wynika z zastosowania tworzywa (ceg y, kamienia lub drewna).

3 Egzamin maturalny z filozofii 3 Zadanie 5. (2 pkt) Podaj poj cia przeciwstawne do poni szych: a) subiektywizm... b) determinizm... c) materializm... d) absolutyzm... Zadanie 6. (2 pkt) Uzupe nij tabel, wpisuj c w odpowiednie rubryki litery oznaczaj ce w asno ci bytu charakterystyczne dla koncepcji Parmenidesa i koncepcji Heraklita. a) Byt podlega ci g ym zmianom. b) Byt jest niezmienny i niepodzielny. c) Byt jest wieczny i sta y. d) Byt jest jeden. e) Byt jest jedno ci przeciwie stw. Parmenides Heraklit Zadanie 7. (2 pkt) W poni szym fragmencie uzupe nij luki, dobieraj c odpowiednie s owa spo ród podanych poni ej: agregat, cz, harmonia, monada, podzielno, sta o, zasada Leibniz w swej Monadologii mówi o substancji prostej, wchodz cej w sk ad rzeczy z o onych, któr nazywa.... Jest ona substancj prost, tzn. pozbawion.... Tam, gdzie nie ma cz ci, twierdzi Leibniz, nie jest mo liwa rozci g o ani kszta t, ani.... Zadanie 8. (1 pkt) Podaj nazwy poni szych stanowisk filozoficznych. a) Wszelka wiedza pochodzi jedynie z do wiadczenia.... b) Prawda zale y od punktu widzenia....

4 4 Egzamin maturalny z filozofii Zadanie 9. (3 pkt) Wyja nij krótko, na czym polega przewrót kopernika ski dokonany przez Immanuela Kanta. Zadanie 10. (3 pkt) Przeczytaj podany fragment tekstu Jean-Paul Sartrea. Czy jego autor zgodzi by si z podanymi ni ej stwierdzeniami? Wpisz we wskazane miejsce tak lub nie. Cz owieka w poj ciu egzystencjalisty nie mo na zdefiniowa, dlatego e jest on pierwotnie niczym. B dzie on czym dopiero pó niej i to b dzie takim, jakim si sam uczyni. A wi c nie ma natury ludzkiej, poniewa nie ma Boga, który by j w swym umy le pocz. Cz owiek jest poza tym nie tylko taki, jakim siebie pojmuje, lecz równie takim, jakim chce by, jakim si poj po zaistnieniu i jakim zapragn by po tym skoku w istnienie. Cz owiek jest tylko tym, czym siebie uczyni. Autor uwa a, e: a) Natura ludzka jest czym trwa ym i pierwotnym.... b) Esencja poprzedza egzystencj.... c) Wolno cz owieka wi e si z istnieniem Boga.... d) Cz owiek sam siebie stwarza.... CZ II (30 punktów) Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania. Tadeusz Kotarbi ski, Zagadnienia etyki niezale nej Mowa b dzie o etyce niezale nej. Od czego niezale nej? Od religii. Albowiem dominuje u nas etyka religijnie ugruntowana. Uzasadnia ona w asne has a naczelne odwo uj c si do Boga, do ycia przysz ego, do po miertnego wymiaru nagród i kar za czyny dobre i z e. [...] Natomiast etyka w a ciwa (a ona ma by przedmiotem obecnego roztrz sania) interesuje si tym, jak trzeba y, by by porz dnym cz owiekiem, by y zacnie, a nie y w stanie ha by. [...] Obrawszy jako temat zagadnienia etyki w a ciwej, traktuj cej o walorach moralnych post powania, wypada przede wszystkim zastanowi si bli ej nad tre ci g ównych poj, którymi ona operuje, wypowiadaj c swoje zach ty i przestrogi. Co w a ciwie podoba nam si

5 Egzamin maturalny z filozofii 5 etycznie w postawie i dzia aniach ludzi odwa nych, dobrych, prawych i sublimowanych? Czy nie za to szanujemy takich, e mo na liczy na nich jako na opiekunów? e taki stanie twardo na placu w obliczu niebezpiecze stwa, broni c tych, którzy s zdani na jego obron, e takiemu nie zbraknie ch ci, by pomóc innemu wydoby si z kl ski, e taki, skoro zapowiedzia, e zrobi, co potrzeba, to dotrzyma zapowiedzi i zrobi, e taki nie ulegnie pokusom syreniego piewu i nie porzuci placówki ani domu dla dora nych powabów, dla satysfakcji elementarnych, dla narkotyku... Mo e nie od rzeczy b dzie tedy stre ci lapidarnie sens naszego domys u, mówi c, e godny szacunku jest opiekun spolegliwy. [...] Odwrotnie, na pogard zas u y, kto podopiecznych opuszcza w potrzebie czy to ze strachu, czy dlatego, e go nie obchodz lub przestali obchodzi, bo on, sobek, dba tylko o swoj skór, swoje mienie, swoje przyjemno ci, czy dlatego, e zapowied opieki potraktowa niepowa nie, lekkomy lnie, albo dlatego, e da si skusi jakiej pon cie i zszed z posterunku albo si zamroczy, nie zdobywszy si na przeciwstawienie ch tce dora nej rozumnego, wiadomo ci prze wietlonego pow ci gu. [...] Cisn si [...] do g owy ró ne natarczywe zagadnienia, np.: czy masz obowi zek opieki tylko wzgl dem tych, wzgl dem kogo podj e si expressis verbis opiek sprawowa? A je li nie zaci gn e takiego zobowi zania wobec nikogo, to czy jeste w porz dku, siedz c z za o onymi r koma? [...] Przede wszystkim, to jasne, e g os oceny etycznej domaga si, by my zajmowali stanowisko opieku cze bynajmniej nie tylko wzgl dem tych, wzgl dem których zobowi zali my si do tego umow lub w jaki podobny sposób. [...] Có jednak widzimy w rzeczywisto ci? [...] Staj naprzeciw siebie grupy o walorach mieszanych. I wtedy sumienie ludzi dobrych i dzielnych utyka na rozdro u, roztapia si w jakim bezkszta tnym wszystko jedno. [...] Nie chc c dopu ci do marazmu, nieuchronnej konsekwencji zoboj tnienia, trzeba si zdoby na akt wyboru, zsolidaryzowa si z jakim gronem podstawowym, przy którym b dzie si sta o mocno w przypadku antagonizmu z podmiotami poza tym gronem. I ludzie dokonuj takich wyborów lub za nich niejako dokonuj wyboru stosunki, w które s uwik ani. [...] Mog o to by np. spo ecze stwo w asnego pa stwa albo naród, do którego si nale y [...] Maj c do wyboru aut-aut solidarno z go biem lub solidarno z jastrz biem wybierzemy oczywi cie t pierwsz solidarno w stosunkach mi dzyludzkich, zaopiekujemy si maltretowan on i brutalnie traktowanym dzieckiem, a nie zn caj cym si nad nimi m em i ojcem, pijakiem i awanturnikiem. [...] Ale pami ta nale y, e i taki cz owiek ma potrzeby, i bywa cz sto, e jest z y, bo jest mu le, i e jemu te nale y si pomoc, a zw aszcza pomoc w sprawie zawsze dla ka dego niezmiernie wa nej, w sprawie wydobycia si z dna upadku, ze sposobu ycia, który budzi pogard dla n dznika w jego w asnym, przyg uszonym, lecz odzywaj cym si sumieniu. [...] Ale sk d obowi zek opieku czej postawy wobec istot, z którymi nie jestem zwi zany adn z tych wi zi? Na to jedyn chyba b dzie odpowiedzi ws ucha si bacznie w g os w asnego sumienia. [...] Przy próbach u wiadamiania sobie i formu owania tych odpowiedzi dobrze bywa, oczywi cie, poradzi si ksi ek, porozmawia po kole e sku z tymi, co sami borykali si z podobn udr k. [...] Ale nie przypuszczajmy, e znajdziemy tam pouczenia równie okre lone, w równym stopniu intersubiektywnie uzasadnione, jak twierdzenia w podr cznikach algebry lub geometrii. Etyka niezale na jest niezale na jeszcze i w tym sensie, e w asnego g osu sumienia niepodobna zast pi g osem cudzym. [...] T. Kotarbi ski, Zagadnienia etyki niezale nej (fragmenty), w: tego, Medytacje o yciu godziwym, Warszawa 1985, s

6 6 Egzamin maturalny z filozofii Zadania do tekstu (30 punktów) Zadanie 11. (3 pkt) a) Od czego wed ug Kotarbi skiego etyka powinna by niezale na? b) Czym wed ug autora powinna zajmowa si etyka w a ciwa? Zadanie 12. (3 pkt) a) Wymie dwie cechy, jakimi wed ug Kotarbi skiego powinien odznacza si opiekun spolegliwy. b) Z jakiego powodu Kotarbi ski uwa a powy sze cechy za etycznie donios e? Zadanie 13. (3 pkt) Jakie w tpliwo ci ma opiekun spolegliwy? Sformu uj je w formie pyta. a) b) c)......

7 Egzamin maturalny z filozofii 7 Zadanie 14. (2 pkt) Czym zdaniem Kotarbi skiego kierujemy si w wyborze mi dzy dwoma dodatnimi systemami etycznymi? Odpowied uzasadnij. Zadanie 15. (4 pkt) Z kim powinien si solidaryzowa opiekun spolegliwy w sytuacji, gdy ma do czynienia z pokrzywdzonym i krzywdzicielem? Odpowied uzasadnij. Odpowied : Uzasadnienie: Zadanie 16. (1 pkt) Jak rol wed ug autora pe ni sumienie w podejmowaniu decyzji etycznych? Zadanie 17. (2 pkt) Czy wed ug Kotarbi skiego w wyborze post powania etycznego pomocna jest wiedza ksi kowa? Odpowied uzasadnij.

8 8 Egzamin maturalny z filozofii Zadanie 18. (2 pkt) Czy koncepcja etyki cnót Arystotelesa mo e by przyk adem etyki niezale nej? Odpowied krótko uzasadnij. Zadanie 19. (4 pkt) Czy Twoim zdaniem zasady godnego post powania maj charakter trwa y i obowi zuj powszechnie? Odpowied uzasadnij. Zadanie 20. (6 pkt) Scharakteryzuj stanowisko Kotarbi skiego w kontek cie opozycji: a) obiektywizm subiektywizm... b) altruizm egoizm...