Henryk Popławski, Andrzej Weiser Odpowiedzialność młodocianych w projekcie kodeksu karnego. Palestra 7/7-8(67-68), 58-62

Transkrypt

1 Henryk Popławski, Andrzej Weiser Odpowiedzialność młodocianych w projekcie kodeksu karnego Palestra 7/7-8(67-68),

2 HENRYK POPŁAWSKI i ANDRZEJ WEISER Odpowiedzialność młodocianych w projekcie kodeksu karnego P rzed staw io n y do d y sk u s ji p ro je k t k o d e k su karn eg o, w rozdziale o o d p o w iedzia l- m ości m ło docianych zaw ie ra szereg p o stanow ień b ard zo postępow ych i św iadczących 0 w ielk im h u m an izm ie naszej m yśli p raw n iczej. Ja k o zasad n icza m yśl p rz e w ija się w n im chęć zap ew n ien ia w ychow aw czego o d d z ia ły w a n ia k a ry na m łodocianego p rzestęp cę, chęć należyteg o p rzy g o to w an ia go za pom ocą o d p ow iednich śro d k ó w d o w a ru n k ó w życia społecznego. D aw no ju ż b o w e m odeszliśm y od czasów, gdy k a ra b y ła jed y n ie a k te m zem sty, o d p łaty. W w a ru n k a c h socjalisty czn y ch n a b ie ra o n a coraz b ard ziej c h a ra k te ru w y ch o w aw czego. J e s t rzeczą oczyw istą, że ten w y ch o w aw czy c h a ra k te r k a ry p o w in ien się odnieść p rz e d e w szy stk im d o m łodocianych, za czym p rz e m a w ia ją w zględy n a tu r y fizjologicznej, pedagogicznej, psychologicznej, socjologicznej i k ry m in o lo - gicznej. Z e słusznego w ięc zało żeń 1a w ychodzi p ro je k t k o d ek su k arn eg o, k tó ry sp ra w ę m ło d o cian y ch re g u lu je o d ręb n ie. M yśl o o d rę b n y m u reg u lo w an iu o d p o w iedzia l ności k a rn e j m ło docianych k ie łk o w a ła u n a s od w ie lu ju ż la t i znacznie w y p rz e d z iła u k azan ie s:ę p ro je k tu. B ataw ia i S z e lh a u s 1 o ra z Z a k rz e w s k i2, k tó rz y z a j m ow ali s ę p rz e s tę p c z o ś c i m ło docianych szczegółow o, doszli z p u n k tu w id zen ia krym inologicznego d o w n iosku, że p rzy dotychczasow ym stan ie p ra w n y m tr a k tu jący m m ło d o cian y ch n a ró w n i z o so b am i w p e łn i d o jrz a ły m i nie je s t m ożliw e zn ale zien ie śro d k ó w zarad czy ch. P rzecież w ielu niebezpiecznych recy d y w istó w re k ru lu je s'ę spośród tych, k tó ry c h w y k o lejen ie społeczne n a stą p iło w ted y, gdy byli o n i n ieletn im i, a pogłębiło się, g d y b y li m łodocianym i. M usi w ięc tk w ić w ty m ja k a ś p rzyczyna. W ym ienieni au to rz y słu sznie u w a ż a ją za ta k ą p rzy czy n ę b ra k o d p o w ied n ich środków, k tó ry ch stosow anie m ogłoby p o w strzy m ać p roces społecznego w y k o lejen ia się m ło docianych p rzestęp có w i d ać ja k ą ś szansę re e d u k a c ji. Poglądy n a sposób u regulo w an ia odpow ied zialn o ści m łodocianych są b a rd z o ró ż n o ro d n e. N iektó re np. śro d o w isk a u w a żają, że w y sta rc z a sam a u staw o w a m ożliw ość łagodzenia k a ry p o zb aw ien ia w olności, inne że n a le ż y je d y n ie w sposób w łaściw y w y k o n y w ać k a rę pozb aw ien ia w olności w sto su n k u d o m łodocianych, jeszcze in n e że w sto su n k u do m łodocianego należy stosow ać b ądź k a rę pozb a w ien ia w olności itak ja k do dorosłego, b ąd ź też śro d k i w ychow aw cze ta k ja k do nieletniego, p rz y czym w y bór p o w in ien być pozostaw iony sędziem u, a w reszcie 1 tak ie, k tó re w sto su n k u d o m łodocianych p ra g n ę ły b y stosow ać jed y n ie śro d k i w ychow aw cze. W u staw o d a w stw ach ró żn y ch k ra jó w sposób u re g u lo w a n ia o d p o w iedzialności m łodoc:anych je s t też różny. W Szw ecji np. osoby poniżej la t 18 w ogóle n ie m ogą być sk azan e n a k a rę p o zb aw ien ia w olności, w sto su n k u zaś d o osób pow yżej i P o r. S. B a t a w i a i S. S zelhaus: S tu n ie le tn ic h i m ło d o c ia n y c h s p ra w c ó w w y k r o c z e ń c h u lig a ń s k ic h, P ip 1958 r. z. 2, s P. Z a k rz e w s k i: Z b a d a ń n a d m ło d z ie ż o w ą g r u p ą p rz e s tę p c z ą, N P 195» r., n r 12; *s

3 j\fr 7 g (67_68) Odpowiedzialność m łodocianych w projekcie k.k. 59 la t 18, a p rzed u k ończeniem la t 21, m ożna stosow ać śro d k i w ychow aw cze. Poza ty m szw edzkie p raw o k a rn e w y k o n aw cze z aw iera zalecenie, że k a ra p o zb aw ien ia w o ln o ści w sto su n k u do osób, k tó re n ie ukończyły la t 25, p o w in n a być w y k o n y w a n a w z a k ła d a c h o tw arty ch. W p ra w ie n o rw esk im p rzew id zian a je s t m ożliw ość rozciągnięcia śro d k ó w w y ch o w a w c z y c h przeznaczonych d la n ie le tn ic h n a osoby d o ro słe, k tó re n ie ukończyły la t 23., S z w a jc a rsk i kodeks k a m y n ie p rz e w id u je m ożliw ości sto so w an ia śro d k ó w w y chow aw czych d la m łodocianych. K odeks te n d a je jed y n ie m ożność złagodzenia k a ry w n ie k tó ry c h w y p a d k a c h lu b też zo b o w iązu je sędziego do je j złagodzenia w in n y ch w y p a d k a c h. P o n a d to kodeks te n zapew n ia w y k o n y w an ie k a ry p rzez m łodocianych w o d sep aro w an iu ich od w ięźniów starszy ch. T rzeba je d n a k n ad m ienić, że p ro je k t n o w elizacji szw ajcarsk ieg o k o d ek su k arn e g o p rzew id u je, iż w sto su n k u do m łodocian y ch, k tó rz y ukończyli 18 la t, a n ie ukończy li la t 20, sąd m oże stosow ać k a ry ~z obecn y m i ogran iczen iam i b ądź też śro d k i w ychow aw cze p rzew id zian e d la m łodocian y c h od 15 do 18 la t. W edług zach o d n io -n iem ieck iej u sta w y z 4.VIII.1953 (Ju g endgerichtigesetz) m łodoc iany, k tó ry p o p ełn ił p rzestęp stw o po u k o ń czen iu 18 la t, a p rzed ukończeniem l a t 21, ulega w zasad zie k a ro m p rz ew id zianym w kodek sie k a rn y m ta k ja k osoba dorosła, je d n a k ż e m ożna stosow ać d o ń p rzepisy dotyczące n ieletn ich, je śli za p o tr z e b ą tak ieg o p o tra k to w a n ia p rz e m a w ia jego osobow ość, k tó ra w sw ym ro zw o ju zbliżona je s t do osobow ości nieletniego, albo gdy okoliczności lu b sposób p o p ełn ien ia czynu w sk a z u je n a to, że czyn m a c h a ra k te r m łodzieńczego w y b ry k u. W ta k ic h w ypadkach m ło d o cian y p odlega k a rz e p rzew id zian ej d la n iele tn ich (J u g e n d stra fc ) a w y k o n y w an ej w zakła d a c h d la n ieletn ich, p rzy czym g ó rn a g ra n ic a te j k a ry d la m ło docianych w y n o si 10 l a t 3. T ru d n o przew idzieć, k tó ry ze sposobów u reg u lo w an ia odpow ied zialn o ści m ło d o cian y c h o k a ż e się n a jb a rd z ie j sk u teczn y. F a k te m je d n a k jest, że o b ecn ie w szędzie zary s o w u ją się tenden c je do odm iennego tra k to w a n ia m ło docianych i dorosłych p rzestęp có w, te n d e n c je do a k cen to w an ia p ierw iastk ó w w ychow aw czych ja k o zasad niczego śro d k a o d d ziały w a n ia n a p rzestęp có w m łodocianych. P ro je k t naszego k o d ek su k arn e g o d a je ty m te n d encjo m p ełn y w y raz. W yraża się to p rzed e w szy stk im w ty m, że w sto su n k u do m łodocianego p rzestęp cy (do 21 lat) nie orzek a się k a r n ajsu ro w szy ch i k a ry śm ierci i k a ry 25 la t pozb a w ie n ia w olności (art. 108). N iezależnie je d n a k od tego p ro je k t p rz e w id u je m ożliw ość nadzw y czajn eg o złagodzenia k a ry ró w n ież poza w y p a d k a m i o k reślo n y m i w a rt. 64, jeśli je st to ze w zg lęd u n a osobę sp raw cy celow e (art ). P o n a d to istn ieje też m ożliw ość zaw ieszen ia w y k o n a n ia k a ry p o zb aw ien ia w olności o rzeczonej n a o k re s do la t 3 m ło d o cian em u przestęp cy, k tó ry p o p ełn ił p rzestęp stw o z w in y u m y śln ej (art ), m im o że w sto su n k u d o doro słeg o je s t to m ożliw e jed y n ie w ra z ie orzeczenia k a ry p o zbaw ienia w olności do la t 2 (art p k t 1). P ro je k t p rzew id u je rów nież m ożność sto so w an ia śro d k ó w w y chow aw czych zam ia s t k a ry pozb aw ien ia w olności, m ianow icie w p o staci p ra c y n a ra c h u n e k g rzy 3 S z e rs z e in f o r m a c je d o ty c z ą c e u r e g u lo w a n ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i m ło d o c ia n y c h w in n y c h u s ta w o d a w s tw a c h z n a jd z ie c z y te ln ik w s p ra w o z d a n iu S. P ł a w s k i e g o z M ię d z y n a ro d o w e g o V K o n g re s u O c h ro n y S p o łe c z n e j w S z to k h o lm ie (P ip 1958 r. z. 11, s tr ); p a tr z ró w n ie ż tegoż au to ra : Z a g a d n ie n ie p rz e s tę p c ó w m ło d o c ia n y c h, P ip 1960 r., k. l i, S tr

4 60 H enryk Popławski, Andrzej W e i s e r N r 7 8 (67 68) w ny, k tó ra m oże być orzeczona z u rz ę d u (art. 111), ja k ró w n ież w p o sta c i d ozoru sądow ego o p iek u n a społecznego (art ). P ro je k t w y p o w iad a się też co d o sposobu w y k o n y w ania k a ry p o zbaw ien ia w o l ności przez m łodocianego. T a k w ięc w sto su n k u d o tej k a te g o rii przestęp có w k a ra ta m a b y ć w y k o n y w a n a w zak ład zie d la m łodocianych p rzestępców lu b w sp e c ja l nym oddziale d la m łodocianych w zw y k ły m zak ład zie k a rn y m (art ). W śród części p raw n ik ó w, zw łaszcza zaś re k ru tu ją c y c h się z a p a ra tu ścigan ia, n ajw ięcej sprzeciw ów w y w o łu je zrezy g n o w an ie przez nasz p ro je k t ze sto so w a n ia w obec m ło d o cian y ch k a r n ajsu ro w szych. W ysuw a się p rzy ty m a rg u m e n ty, że w pew n y ch w y p a d k a c h stopień społecznego w y k o lejen ia m ło docianych sp raw có w je s t b a rd z o w ielk i (p rzy k łady: P aram o n o w, Lech), w obec czego z a słu g u ją oni jed y n ie n a w y elim in o w an ie ich ze sp o łeczeń stw a, że u d ział m łodocianych w d o k o n y w anych p rzestęp stw ach, zw łaszcza n ajcięższy ch, je s t b ard zo pow ażny, w reszcie że ja k ik o lw ie k lib eralizm b y łb y tu ta j sp rzeczn y z w y m ag an ia m i p re w e n c ji ogólnej. Z w raca się też uw ag ę n a n ieb ezpieczeństw o w y słu g iw an ia się m łodocianym i p rzez d o rosłych i w y ra fin o w a n y c h p rzestęp có w, a to w obec łagodniejszego tra k to w a n ia tychże m łodocianych. Jeżeli w dalszej p e rs p e k ty w ie zam ierzam y w y elim inow ać k a rę śm ierci w ogóle, to w cześniej czy później m usim y d o k o n ać ta k ie j próby. I d o b rze się stało, że ro z poczynam y ją od m ło d o cian y ch p rzestęp có w, k tó rzy n ie m a ją jeszcze w p e łn i u k ształto w an eg o c h a ra k te ru i są p o d a tn i n a w p ły w y otoczenia b ard ziej niż d o ro śli. Z rezy g n o w an ie z m ożliw ości p o w ro tu ich d o sp o łeczeń stw a byłoby św ia d e c tw e m pesym izm u, ja k ró w n ież dow odem istn ie n ia w n aszy m p ra w ie k a rn y m e le m e n tu zem sty. K ra je, k tó re zniosły k a rę śm ierci, n ie w y k a z u ją te n d e n c ji d o w zro stu ty ch k a tegorii i ro d z a jó w p rzestęp stw, k tó re jeszcze d o n ied aw n a były zagrożone tą n a j cięższą k a rą. T a m zaś, gdzie ż y d e lu d zk ie je s t tan ie, ró w n ież i k a ra śm ierc i n ie je s t elem en tem o d stra sz e n ia <np. o k u p a c ja h itlero w sk a). N a to m ia st w w a ru n k a c h d u ż e j sw obody i w olności o so b istej ju ż sam o p o zb aw ien ie w olności je s t ciężką d olegliw ością. P o jęcie elem en tu o d stra sz e n ia je s t w ięc w zględne, a jego sk u teczność zależy od w ielu czynników o ra z w a ru n k ó w. P rzesad zo n e są też a rg u m e n ty o zn aczn y m u d ziale g ru p y m ło docianych w p o p e łn ia n iu p rzestęp stw. Z d an y ch zam ieszczonych w A rch iw u m K ry m in o lo g ii * w y n ik a, że w ro k u 1955 n a każd y ty siąc osób w w ie k u la t sk azan o p ra w ie 20 osób, czyli że u k a ra n y został 00 p ięćdziesiąty m łodociany. A le ju ż w ro k u 1957 u k a ra n y zo stał co p ięćd ziesiąty siódm y m łodociany. L iczba osób sk azan y ch w la ta c h p rz e d sta w ia się w iposzczególnych g ru p a c h w ie k u n a stę p u ją c o : 21 27% ogółu sk a z a n y c h sta n o w ili m łodociani w w ieku od lat, 34 40%' oso b y w w ieku poniżej 25 la t i 53 57% osoby pow yżej 25 la t, k tó re n ie u k ończy ły jeszcze 30 lat. Z d ecy d o w an a w iększość p rzestęp có w r e k r u tu je się w ięc z osób dorosłych, k tó re ukończy ły 21 la t. N ajliczn iejszą g ru p ę p rz e stę p stw p o p ełnionych przez m łodocianych sta n o w ią p rz e stęp stw a p rzeciw k o m ien iu sp ołecznem u, a n a stę p n ie p rzeciw ko m ien iu in d y w id u a l n em u ; trzecią p o zy cję z a jm u ją p rz e stę p stw a p rzeciw ko życiu i zd ro w iu. B ardzo nieliczny n a to m ia s t je s t u d ział m ło docianych w p rzestęp stw ach gospodarczych i p o lity czn y ch 5. «P r a c a z b io ro w a p o d r e d. S. B a t a w i i, W a r s z a w a 1961 r., s. 247 i n a s t. 5 T a m ż e, A rc h iw u m K r y m in o lo g ii, t. I, W -w a 1960, ro z d z ia ł o p ra c o w a n y p rz e z J. J a s i ń skiego, s t r. 247 i n a s t.

5 - j j r rj g g g j O dpowiedzialność m łodocianych w projekcie k.k. 61 Jeśli chodzi o arg u m e n t w y słu g iw an ia się m łodocianym i przez dorosłych, to n iew ątp liw ie niebezpieczeństw o ta k ie istn ie je p o ten cjaln ie tak że i dziś, p ra k ty k a je d n a k n ie d o sta rc z a w ielu dow odów tak ieg o w łaśn ie w y słu g iw an ia się. Z resztą m im o b ra k u o d ręb n y ch p rzepisów o odpow iedzialności m łodocianych sąd y ró w n ież i dzisiaj z re g u ły tr a k tu ją łagodniej m łodocianych. A jeśli m łodociany będzie ty lk o n a rzęd ziem w rę k u dorosłych przestępców, to i w przyszłości, w b ra k u ulg, nie b ę d z ie m ó g ł być tra k to w a n y n a ró w n i z doro słym. P rz y p ro b lem aty ce m łodocianych n ie chodzi w cale o lib eralizm, lecz o sk u te c z n ie jsz e śro d k i o d d ziały w a n ia, to, że w polityce k ry m in a ln e j zw raca się o b ecn ie b a rd z o d u żą uw ag ę n a śro d k i zap o biegające przestępczości, n a śro d k i p ro fila k ty czn e, a k a rę tr a k tu je się ja k o śro d ek o stateczn y. P rzeciw n icy u regulo w an ia odpow iedzialności m łodocianych przez p ro je k t m ów ią ró w n ie ż o sprzeczności tego ro z d z ia łu p ro je k tu z ogólnym i p rzep isam i p ra w a k o n sty tu c y jn e g o i cyw ilnego, w m yśl k tó ry ch g ra n ic ą d o jrzało ści je s t 18 ro k życia (pobór do w o jsk a la t 19). U stalen ie ró żn y ch g ran ic w ie k u je s t p o d y k to w an e ró żn y m i p o trzeb a m i społeczny m i, n ie w idzim y w ięc w ty m żadnej sprzeczności. W k o n k re tn y m zaś w y p ad k u n a jisto tn ie jsz e je s t to, że w ed łu g oceny fizjologów, psychologów i socjologów p sy c h ik a osoby w w ie k u do la t 21, a n iek iedy n a w e t do 25 la t życia, n ie je s t jeszcze całk o w icie u k ształto w an a. W iek ten cech u je d u ż a chw iejność c h a ra k te ru, a w ięc p o d a tn o ś ć n a różnego ro d z a ju w pływ y. C elem odizo lo w an ia m łodocianych od u jem n y ch w p ływ ów starszy ch i zd em o ralizow anych p rzestęp có w p ro je k t p rz e w id u je d la m łodocianych p rzestęp có w o d b y w a n ie k a ry w sp ecjaln y ch zak ła d a ch, a w ra z ie ich b ra k u w oddzieln y ch o d d ziałach zw ykłego z a k ła d u k a rn e g o (art. 109). B yłoby oczyw iście lep iej, z p u n k tu "w idzenia w ychow aw czego, gdyby w szyscy m łodociani p rzestęp cy m ogli odbyw ać k a ry w sp ecjaln y ch zak ła d ach k a r n y c h 6, d la m łodocianych, :a n ie w o d d ziałach zw y k ły ch zakładów, m u sim y je d n a k liczyć się z p rak ty czn y m i m ożliw ościam i. In n e zag ad n ien ia dotyczące m łodocianych, ja k np. szerokie m ożliw ości łagodzenia k a r y i w aru n k o w eg o zaw ieszenia je j w y k o n an ia, nie w y w o łu ją sprzeciw ów ani sp o ró w. W te k u toczącej się d y sk u sji nad p ro je k te m k.k. pew ne zastrzeżen ia w y su w a się Jeszcze pod ad resem now ej nie zn an ej u n as in sty tu c ji k a ry n ie o znaczonej, k tó rą m o żn a stosow ać w obec sp raw có w m łodocianych (art. 114). P ojęcie to łączy się n ie słu sz n ie z ta k ą sam ą in s ty tu c ją istn ie ją c ą w n iek tó ry ch k ra ja c h k ap italisty czn y ch (np. w U SA ), ale służącą ta m do in n y ch celów, p rzy czym n iek tó rzy p raw n icy b u rż u a z y jn i p o stu lu ją, żeby in sty tu c ję tę stosow ać w ogóle do p o te n c ja ln ie n iebezp iecz n y ch m łodocianych, k tó rzy p rz e stę p stw a jeszcze n ie p o p ełn ili, lecz są n iebezp ie c z n i społecznie. N ato m iast w ed łu g p ro je k tu k.k. k a rę nieo zn aczo n ą sto su je się je d y n ie w led y, gdy m łodociany p opełni w p raw d zie d ro b n e p rzestęp stw o, lecz za 'w zględu n a znaczny stopień w y k o lejen ia społecznego i d em o ralizacji, try b życia, n a d u ż y w a n ie alkoholu, w s trę t do p ra c y itp. o raz ze w zględu n a bezskuteczność dotychczas stosow anych śro d k ó w w y m ierzo n a przez sąd k ró tk o te rm in o w a k a ra p rz e w id z ia n a za d an e p rzestęp stw o n ie m ogłaby spełnić z a d a n ia w ychow aw czego. K a r a k ró tk o te rm in o w a bow iem nie je s t w stan ie spełnić ro li w ychow aw czej i d la - P o r. H. S w id a i W. Swida: M ło d o c ia n i p rz e s tę p c y w w ię z ie n iu. W a rsz a w a 1961 r. s. 29, a ta k ż e Z. Frank. O p r a c y p e n ite n c ja r n e j z m ło d o c ia n y m i w z a k ła d z ie k a r n y m w B o ja n o w ie, A rc h. w ię z., 1960 r., n r 3.

6 2 Genowefa R e j m a n N r 7 8 (67 68> tego now oczesne te n d e n c je do w a lk i z przestęp czo ścią z a k ła d a ją zastęp o w an ie ty c h k a r śro d k a m i b ard ziej w ychow aw czym i, np. w aru n k o w y m zaw ieszeniem itp. J a k d łu g i m u si być p o b y t w w ięzieniu, aby osiągnąć cel w ychow aw czy k ary,, tru d n o je s t n a to odpow iedzieć. W k ażdym ra z ie p ro je k t w sto su n k u do m ło d o cian y ch w y k o lejo n y ch i zd em o ralizo w an y ch uw aża, że n ie m oże o n być k ró tszy od la t 2, a n a jd łu ż sz y do la t 5 lu b do u k o ń czen ia przez m łodocianego 25 lat. N ie je s t to w ięc k a ra nieoznaczona w ogóle, lecz k a ra z o k reślo n y m m in im u m i m ak sim u m, k a ra ram o w a, k tó re j n ie o k re ś la sąd ściśle, ale k tó ra w y starczy n a to, aby w czasie je j o d b y w an ia m ło d o cian y n au czy ł się zaw odu, przy zw y czaił się. d o sy ste m a ty c z n e j p ra c y o ra z do n ależytego sp e łn ia n ia obow iązków. GENOWEFA REJMAN Konstrukcja winy w projekcie kodeksu karnego i 1. W zorem o b o w iązującego k o d ek su k a rn e g o p ro je k t n ie z ajm u je się defin icją, w in y i ty m sam y m n ie p rzy łącza saę d o żadnego ze znanych k ie ru n k ó w teo rety cznych. 2. P rz y o k re śle n iu form w in y p ro je k t n ie o p e ru je p o jęciem p rz e s tę p s tw a um yślnego i n ieum yślnego, lecz n a w ią z u je do w iny. W te n sposób p ro je k t zaznacza,, że w ty m w y p a d k u n ie chodzi jed y n ie o n a tu ra ln y sto su n ek psychiczny sp raw cy doczynu, ale ró w n ież o sto su n ek z ab arw io n y u jem n ie, k tó ry decy d u je o w inie. 3. W y d aje się, że z d y sk u sji n a te m a t tra fn o ś c i podziału p rz e stę p stw n a m a te ria l ne i fo rm a ln e p ro je k t w y ciąg n ął w n io sek, iż p o d ział te n je s t n ieisto tn y. Z n a jd u je to w y ra z p rzy o k re śle n iu poszczególnych fo rm w in y (p atrz n iżej ust. II). P r o je k t n ie odró żn ia sk u tk u p rzestęp n eg o o d p rzestęp n o ści d z ia ła n ia, p o słu g u jąc się ogólniejszym po jęciem czynu. 4. W reszcie poszczególne odcienie sto su n k u psychicznego sp raw cy d o czynu p ro je k t odnosi do czynu zabronionego p rz e z u sta w ę k a m ą, a n ie do p rzestęp stw a,, w ychodząc w idocznie z założenia, że n a p rz estęp stw o sk ła d a ją się zaró w n o elem en ty p rzed m io to w e, ja k i podm iotow e, te o s ta tn ie zaś n ie m ogą się o dnosić do w iny.. 1. U jęcie z a m ia ru bezpośredniego o raz z a m ia ru ew en tu aln eg o n ie o d b ieg a od dotychczasow ego sfo rm u ło w an ia (a rt. 14 p ro jektu ). N ow ością n a to m ia s t w sto su n k u d o o b o w iązu jąceg o k o d ek su je s t a rt. 15 o n a stę p u ją c y m b rzm ien iu : P rz e stę p stw o z w in y u m y śln ej zachodzii ró w n ież w ted y : a) gdy sk u te k p rzestępny, ze w zg lęd u n a k tó ry u sta w a podw yższa k ara ln o ść, s p ra w ca co n a jm n ie j p o w in ien i m ógł p rzew id zieć, II