IBL w GEOGRAFII. Małgorzata Pietrzak Wojciech Maciejowski. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego

Transkrypt

1 IBL w GEOGRAFII Małgorzata Pietrzak Wojciech Maciejowski Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego

2 Geografia będąc pomostem pomiędzy naukami przyrodniczymi i społecznymi, uczy łączyć informacje historyczne, biologiczne, społeczne, ekonomiczne, fizyczne, polityczne, religijne etc., uczy dostrzegać i analizować przestrzenne relacje, prognozować kierunki zmian. International Charter on Geographical Education 1992 Źródło:

3 NAUCZANIE POSZUKUJACE W GEOGRAFII MA DŁUGA TRADYCJĘ Źródło:

4 IBL W GEOGRAFII MYŚLENIE PRZESTRZENNE (Co? Gdzie? W jaki sposób? Dlaczego?) Dotarcie do informacji, selekcja, porównanie, weryfikacja, strukturalizacja ROZUMOWANIE PROBLEMOWE Ustalenie założeń, dobór metody, wybór spośród alternatywnych wniosków MYŚLENIE KRYTYCZNE Analizowanie i interpretowanie dowodów naukowych, wnioskowanie, uzasadnianie PODEJMOWANIE DECYZJI I POSTĘPOWANIE ZGODNIE Z OCENAMI (Czemu służy wiedza? Czy cel jest dobry i słuszny?) Stosowanie wiedzy, wykorzystanie wyników, zdolność przewidywania uczniowie świadomi faktów samodzielni w formułowaniu sądów otwarci na poglądy innych Źródło: M. Pietrzak, Scenariusz zajęć bazujących na geoinformacji;

5 ŹRÓDŁA WIEDZY O KRAJOBRAZIE ŹRÓDŁA BEZPOŚREDNIE Informacje uzyskujemy w trakcie badań terenowych Mowa pisana np. podręczniki, książki przygodowe, tablice ŹRÓDŁA POŚREDNIE Obrazy symboliczne lub realistyczne np. mapy, fotografie, filmy Kontakt z drugim człowiekiem np. wykłady, wywiady, prelekcje, konsultacje Media elektroniczne np. Internet, programy edukacyjne, GIS

6 GDZIE I W JAKI SPOSÓB MOŻEMY ROZMAWIAĆ Z UCZNIAMI ZADAJĄC IM PYTANIA: 1. KLASA możemy mieć do dyspozycji duże okno (wycinek środowiska geograficznego pod warunkiem, że przez niego coś widać), mapy i odpowiednio dobrane fotografie i modele oraz możemy przeprowadzać doświadczenia 2. TEREN mamy do dyspozycji całość środowiska geograficznego (czyli takie baaaardzo duże okno), mapy (tego terenu) i fotografie (w tym momencie najlepiej stare), możemy przeprowadzać pomiary 3. NOWOCZESNE TECHNOLOGIE internet i jego zasoby

7 KLASA możemy mieć do dyspozycji duże okno (wycinek środowiska geograficznego pod warunkiem, że przez niego coś widać), mapy i odpowiednio dobrane fotografie i modele Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

8 KLASA możemy mieć do dyspozycji duże okno (wycinek środowiska geograficznego pod warunkiem, że przez niego coś widać), mapy i odpowiednio dobrane fotografie i modele

9 WYBRANE PRZYKŁADY MAP

10 MAPA GEOLOGICZNA STRATYGRAFICZNA

11 MAPA HYDROGEOLOGICZNA

12 MAPA GEOMORFOLOGICZNA - FORMY RZEŹBY

13

14 KLASA możemy mieć do dyspozycji duże okno (wycinek środowiska geograficznego pod warunkiem, że przez niego coś widać), mapy i odpowiednio dobrane fotografie i modele Nadają się najlepiej do zadawania pytań o występowanie związków w środowisku geograficznym

15 Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

16 Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

17 ZWIĄZKI: GLEBA A BUDOWA GEOLOGICZNA I RZEŹBA

18 ZWIĄZKI: KLIMAT A WODY (Dlaczego wiosną płynie więcej niż w końcu lata) maj sierpień

19 TEREN mamy do dyspozycji całość środowiska geograficznego (czyli takie baaaardzo duże okno), mapy (tego terenu), fotografie też możemy mieć (w tym momencie najlepiej stare) Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

20 Celem zajęć terenowych w szkole podstawowej jest: poznanie najbliższego środowiska geograficznego i specyfiki swojego regionu, umiejetność orientacji w terenie, dostrzeganie związków człowieka ze środowiskiem Ważnym osiągnięciem ucznia na tym poziomie edukacyjnym jest umiejętność prezentowania własnego regionu, jego walorów i cech wyróżniających, prowadzenia obserwacji i pomiarów w terenie. Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

21 Osiągnięciami na tym etapie kształcenia przyrodniczego, w tym geograficznego i ekologicznego winny być : umiejętność dostrzegania, opisywania i wyjaśniania związków między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem i jego działalnością, krytyczna analiza relacji między działalnością człowieka a stanem środowiska. Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

22 Praca terenowa z uczniami pozwala na łączenie rozmaitych podejść: podejścia kompleksowego, łączące wiedzę z różnych przedmiotów, problemowego, dostrzegania i formułowania problemów, analitycznego i syntetycznego (postrzeganie elementów środowiska geograficznego oraz środowiska geograficznego widzianego jako nierozerwalną całość), podejścia podmiotowego, nastawionego na różnice w widzeniu, rozumieniu i odczuwaniu środowiska przez poszczególnych uczestników.

23 IBL W GEOGRAFII UŁOŻYĆ PYTANIA W ODPOWIEDNIE ZBIORY LUB WIĄZKI MYŚLOWE np.: czas zmiany procesy mechanizmy czynniki działalność uwarunkowania, różnice podobieństwa cechy charakterystyczne, elementy (np. ekosystemu) - związki zależności mechanizm działania całości, przeszłość teraźniejszość przyszłość tego miejsca, wiedza świadomość umiejętności - zmiany (działanie) postawy wartości. Podczas pracy w terenie należy: obserwować mijane miejsca, zmieniające się krajobrazy: charakterystyczne obiekty, ich układy w przestrzeni zatrzymywać się w miejscach które inspirują do stawiania pytań, pobudzają wyobraźnię, skłaniają do refleksji Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

24 TEMATY MOŻLIWE DO OPRACOWANIA W PUNKCIE RZEKA : Elementy sieci rzecznej, elementy doliny rzecznej Działalność rzek i ich rola rzeźbotwórcza Rola rzeki w środowisku geograficznym Krajobrazy nadrzeczne (dolin rzecznych) Starorzecza odtwarzanie dawnego przebiegu rzek Brzegi rzeki: ochrona, zagospodarowanie Współczesne funkcje rzek i dolin rzecznych Obserwacje i pomiary hydrologiczne Wezbrania i powodzie skutki i przyczyny Gospodarka wodna w dorzeczu Współczesne zagospodarowanie rzek i ich dolin Formy ochrony rzek i ich dolin. Turystyka i rekreacja nad brzegami rzek wpływ na środowisko geograficzne Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

25 Ścieżki dydaktyczne w obszarach chronionych np. rezerwaty okolic Krakowa Dydaktyczna ścieżka przyrodniczo-geograficzna Pogórze Karpackie

26 Pokazy i doświadczenia przyrodnicze Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

27 Pokazy i doświadczenia przyrodnicze Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

28 Pokazy i doświadczenia przyrodnicze Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

29 Pokazy i doświadczenia przyrodnicze Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak

30 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE internet i jego zasoby Źródło: Dydaktyka geografii, fot. M.Pietrzak

31 Źródło;

32 Geoinformacyjne zasoby internetu Źródło: Źródło: Dydaktyka geografii, fot. M.Pietrzak

33 IBL w geografii Co? Gdzie? W jaki sposób? Dlaczego? Źródło: Dydaktyka przyrody, fot. M.Pietrzak