oddziaływania na środowisko. Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie złożenie wniosku o wydanie pozwolenia na budowę wiąże się z

Transkrypt

1 Stanowisko Ministerstwa Środowiska w sprawie postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla projektów ubiegających się o dofinansowanie z Funduszu Spójności W związku z coraz częściej pojawiającymi się zarzutami dotyczącymi procedury oceny oddziaływania na środowisko w kontekście projektów ubiegających się o dofinansowanie z Funduszu Spójności, uwzględniając uwagi zgłoszone w pismach Ministra Gospodarki i Pracy (DFS-III KS/04 ldz. 189, DFS-III KS/05 ldz.216 i DFS-III KS/05 l.dz. 373) powstała potrzeba identyfikacji i wyjaśnienia rzeczywistych problemów związanych z przygotowaniem wniosków dla poszczególnych projektów, przesyłanych Komisji Europejskiej. W rezultacie analizy przesłanych dotychczas wniosków, uwzględniając liczne konsultacje z beneficjentami w zakresie ocen oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że problemy z pozyskaniem środków z Funduszu Spójności wynikły z następujących przyczyn: 1. W polskiej wersji załącznika I do wniosku o dofinansowanie z Funduszu Spójności przesądzono, że development consent w wersji angielskiej jest tożsamy z pozwoleniem na budowę. W rezultacie projekty ubiegające się o dofinansowanie z Funduszu Spójności powinny mieć przeprowadzoną, bądź przynajmniej wszczętą procedurę oceny oddziaływania na środowisko na etapie pozwolenia na budowę. W wielu przypadkach postępowanie takie nie odbyło się, gdyż etap pozwolenia na budowę wymaga nakładów inwestycyjnych np. na zakup ziemi. W toku wymiany oficjalnych stanowisk Ministerstwa Środowiska z Ministerstwem Gospodarki i Pracy wyjaśniono, że postępowanie OOŚ przeprowadzane przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej, np. decyzji o warunkach zabudowy, nieobjęte ww. załącznikiem I, w pełni wyczerpuje wymogi Dyrektywy 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska, znowelizowaną Dyrektywą 97/11/WE. Zgodnie z przepisami krajowymi postępowanie przeprowadzane na etapie pozwolenia na budowę może być uznane za uzupełniające, nie wymagane przez Dyrektywę 85/337/EWG (a zatem przeprowadzane jedynie na podstawie przepisów krajowych). Jednakże w przypadku, gdy na obszarze, na którym zaplanowano realizację projektu ubiegającego się o dofinansowanie z Funduszu Spójności obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, pozwolenie na budowę jest jedyną decyzją administracyjną, przed wydaniem której przeprowadza się postępowanie w sprawie oceny

2 oddziaływania na środowisko. Jak pokazują dotychczasowe doświadczenia w tym zakresie złożenie wniosku o wydanie pozwolenia na budowę wiąże się z opisanymi powyżej trudnościami Ponadto w ramach działań, których celem jest umożliwienie otrzymania środków z Funduszu Spójności bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę, przygotowano zmiany ustawy Prawo ochrony środowiska. Zmiany proponowane w projekcie nowelizacji Prawa ochrony środowiska zmierzają przede wszystkim do umożliwienia przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko na jak najwcześniejszym etapie procesu inwestycyjnego zmierzającego do wydania decyzji. Dotychczas postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko było integralnym elementem procesu zmierzającego do wydania decyzji administracyjnej, takiej jak decyzja o warunkach zabudowy bądź pozwolenie na budowę. Zgodnie z projektem proponuje się nałożenie obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, przed którą musi zostać przeprowadzone postępowanie OOŚ. Zakres przedmiotowego postępowania byłby taki sam, tzn. obejmowałby takie elementy, jak: złożenie wniosku, raport OOŚ (dla przedsięwzięć, dla których raport jest obowiązkowy (grupa I) określanie zakresu raportu fakultatywne; dla przedsięwzięć, dla których sporządzenie raportu jest fakultatywne (grupa II) określanie obowiązku sporządzenia raportu i jego zakresu - obowiązkowe), udział społeczeństwa, wydanie decyzji. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia byłaby w takim ujęciu warunkiem złożenia wniosku o wydanie którejś z decyzji administracyjnych wymienionych w art. 46 ust 4 Poś, np. pozwolenia na budowę. 2. Podnoszone przez Komisję Europejską dzielenie projektów na części jest spowodowane niewłaściwym wypełnieniem wniosków dla projektów ubiegających się w 2004r o dofinansowanie z Funduszu Spójności. Zarówno polskie przepisy w zakresie oceny oddziaływania na środowisko, jak i ww. załącznik I odnoszą się do decyzji zezwalającej na realizację przedsięwzięcia (development consent). W świetle przepisów postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przeprowadza się dla planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko jako część postępowania zmierzającego do wydania konkretnej decyzji administracyjnej. Dlatego, gdy przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko stanowi konglomerat powiązanych technologicznie obiektów, np. oczyszczalnia ścieków z kanalizacją, postępowanie przeprowadza się dla tej części, która wymaga wydania decyzji administracyjnej. W przypadku, gdy wydanie decyzji dla części powiązanego 2

3 technologicznie przedsięwzięcia leży w gestii innego organu administracji, to przeprowadza się dwa niezależne od siebie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Taką praktykę potwierdza przypadek projektu Uporządkowanie systemu odbioru ścieków w Kaliszu, składającego się z oddzielnych 6 elementów, który jako jedyny wniosek z 2004r. nie wzbudził wątpliwości Komisji Europejskiej w zakresie ocen oddziaływania na środowisko. Podsumowując, jakkolwiek przedsięwzięcia powiązane technologicznie kwalifikuje się jako jedno przedsięwzięcie, to nie można w świetle obecnie obowiązujących, polskich przepisów przekraczać właściwości miejscowej organu wydającego odpowiednią decyzję. 3. Część z pozwoleń na budowę, o których mowa we wnioskach ubiegających się w 2004 r. o dofinansowanie z Funduszu Spójności, było wydanych przed wejściem w życie przepisów transponujących Dyrektywę 85/337/EWG. Obowiązek przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w zakresie przewidzianym dyrektywą OOŚ pojawił się z dniem 1 stycznia 2001r. Zatem problem nieprzeprowadzenia postępowania OOŚ wynika z włączenia do wniosków o dofinansowanie z Funduszu Spójności decyzji wydanych co najmniej cztery lata temu, a nie z niepełnej transpozycji przepisów UE do prawa polskiego. Wobec zaistniałych komplikacji proponuje się uchylić wcześniejszą decyzję o pozwoleniu na budowę w trybie art. 155 kpa, w związku z interesem wnioskodawcy i ponownie złożyć wniosek o wydanie pozwolenia na budowę z uwzględnieniem przepisów ustawy Poś dotyczących ocen oddziaływania na środowisko. 4. Podnoszony przez Komisję Europejską problem braku postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla sieci kanalizacyjnych nie znajduje uzasadnienia, ani w Dyrektywie 85/337/EWG (brak sieci kanalizacyjnych w odpowiednich załącznikach do dyrektywy), ani w przepisach stosowanych przez większość państw członkowskich. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej kanalizacja powinna być włączona do grupy przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których raport OOŚ jest fakultatywny. Komisja proponuje włączyć sieci kanalizacyjne do przedsięwzięcia urban development project wymienionego w dyrektywie 97/11/WE w aneksie II w pkt 10b), które w polskim prawie oznacza przedsięwzięcia inwestycyjne na obszarach miejskich, włączając budownictwo centrów handlowych i parkingów. Z raportu opracowanego przez Komisję Europejską w 2002 roku dotyczącego wdrożenia dyrektywy 85/337/EWG zmienionej przez dyrektywę 97/11/WE w krajach członkowskich UE wynika, że w żadnym z krajów UE15 do kategorii urban development projects nie zakwalifikowano kanalizacji. 3

4 Zgodnie z pismem z dnia 21 lutego 2005 r. (znak: DIOŚ 1638/2005kk), Ministerstwo Środowiska jest gotowe w trybie pilnym wprowadzić odpowiednie zmiany do rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r. oczekując, że również inne kraje członkowskie zmienią przepisy w tym zakresie, zobowiązane przez Komisję do podjęcia takich działań. Wskazane jest jednak wcześniej podjęcie rozmów z Komisją Europejską na temat konieczności włączenia sieci kanalizacyjnych do ww. rozporządzenia. 5. Przygotowywanie raportów o oddziaływaniu na środowisko na etapie studium wykonalności nie znajduje uzasadnienia, ani w przepisach krajowych, ani we wnioskach o dofinansowanie z Funduszu Spójności. Pojęcie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest zarezerwowane dla opracowania przygotowywanego w trakcie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Dokumenty sporządzone na potrzeby projektów ubiegających się o dofinansowanie z Funduszu Spójności, przesłane wraz z wnioskami do Komisji Europejskiej, w większości przypadków nie stanowią dokumentacji w sprawie oceny oddziaływania na środowisko Przykładem takim jest projekt: Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy Zabrze, dla którego sporządzono raport o oddziaływaniu na środowisko dla studium wykonalności. W związku z tym trudno się odnieść do uwag zgłoszonych przez Komisję Europejską do tych dokumentów. Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z załącznikiem I do wniosku o dofinansowanie z Funduszu Spójności nie ma potrzeby przesyłania raportu OOŚ, a jedynie jego streszczenie niespecjalistyczne. Praktyka polegająca na załączaniu raportów oddziaływania na środowisko, które nie spełniały wymogów prawnych w zakresie ocen oddziaływania na środowisko prowadzi do wniosku, że formularze, w tym załącznik I, przesłane do Komisji Europejskiej były wypełnione nieprawidłowo. Uważam za niewłaściwe wymaganie od beneficjentów załączania do wniosku - dokumentu o nazwie raport oddziaływania na środowisko do studium wykonalności. Dokument taki wprowadza w błąd zarówno wnioskodawcę jak i ekspertów Komisji Europejskiej. Nazwa ta jest zastrzeżona dla ustawy Prawo ochrony środowiska; dokument opisujący i oceniający przeprowadzone w trybie Poś postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli takie miało miejsce, wykonany raport o oddziaływaniu na środowisko, udokumentowanie udziału społecznego (jeżeli miało to miejsce - przed uzyskaniem wnioskowanej decyzji z art. 46 ust 4 Poś) nie jest raportem w rozumieniu ustawy. 6. W związku z Decyzją Nr 42 Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 28 grudnia 2000r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów 4

5 zamkniętych (Dz. Urz. MTiGM Nr 207, 49), projekty kolejowe ubiegające się o dofinansowanie z Funduszu Spójności nie podlegają obecnie procedurze udziału społeczeństwa. Wobec klauzuli zawartej w decyzjach Komisji Europejskiej, zgodnie z którą prawidłowo przeprowadzone postępowanie w sprawie OOŚ, w tym konsultacje społeczne stanowią warunek dofinansowania z Funduszu Spójności przygotowano odpowiednią propozycję zmiany art. 37 ustawy Poś. Zgodnie z planowanym brzmieniem, wyłączenie z udziału społeczeństwa przedsięwzięć planowanych na obszarach zamkniętych, nie będzie się odnosiło do linii kolejowych nie objętych klauzulą tajności. 7. Problem realizacji projektów Funduszu Spójności mogących oddziaływać na gatunki lub siedliska chronione w ramach sieci NATURA 2000 obejmuje szereg zagadnień wśród których można wyróżnić następujące kwestie: Przesądzenie negatywnego oddziaływania na obszar Natura Zgodnie z art. 33 ust 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880), na obszarach Natura 2000 zabrania się podejmowania działań mogących w istotny sposób pogorszyć stan obszarów Natura Kto i w jaki sposób określa czy dane działanie może mieć istotny negatywny wpływ na obszar Natura 2000? Proponowane rozwiązanie - Aktualnie, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody, w przypadku, kiedy plan lub projekt przedsięwzięcia potencjalnie może oddziaływać bezpośrednio lub pośrednio na stan obszaru Natura 2000 (w rozumieniu przepisów tej ustawy), podlega postępowaniu w sprawie oceny oddziaływaniu na środowisko w trybie ustawy Prawo ochrony środowiska. Dotyczy to zarówno przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, określonych w art. 51 ust 1 pkt 1 i 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, jak i wszystkich innych, jeśli ich realizacja może wpłynąć na stan obszaru Natura Niestety, w przypadku ww. wszystkich innych przedsięwzięć niż określone w art. 51 ust 1 pkt 1 i 2 Poś, do czasu odpowiednich zmian w przepisach, obowiązek ten nie może być obecnie w pełni spełniony, ponieważ: a) w przypadku przedsięwzięć, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 Poś (z I grupy) raport wykonywany jest obowiązkowo. Inwestor, przewidując potencjalne oddziaływania przedsięwzięcia na stan obszaru Natura 2000, powinien uwzględnić to w raporcie. Jeśli mimo przewidywanego potencjalnego wpływu na obszar Natura

6 realizacji przedsięwzięcia w raporcie takich informacji nie ma, organ prowadzący postępowanie może w trybie przepisów k.p.a. wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia raportu o informacje dotyczące oddziaływania na stan obszaru Natura b) w przypadku przedsięwzięć, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 2 Poś (z II grupy raport fakultatywny) organ wydający decyzję i prowadzący postępowanie w sprawie ooś (wójt, burmistrz, prezydent miasta/starosta) wydaje w trybie art. 51 ust. 2 Poś postanowienie o konieczności sporządzenia i zakresie raportu o oddziaływania na środowisko. W przypadku, gdy planowane przedsięwzięcie z II grupy może potencjalnie oddziaływać na stan obszaru Natura 2000 powinien wydać postanowienie, nakazując sporządzenie raportu, z uwzględnieniem w tym raporcie oddziaływania na obszar Natura c) niestety, w przypadku przedsięwzięć innych niż określone w art. 51 ust 1 pkt 1 i 2 (czyli innych niż mogące znacząco oddziaływać na środowisko), które mogą mieć istotny wpływ na stan obszaru Natura 2000, do czasu wejścia w życie zmiany ustawy Prawo ochrony środowiska oraz innych ustaw, nie ma obecnie instrumentów niezbędnych do przeprowadzenia takiego postępowania w sprawie ooś. Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r. wprowadziła zapisy, które są nieadekwatne do przepisów Prawa ochrony środowiska z 2001 r.; w związku z powyższym dla przedsięwzięć tych nie ma obecnie możliwości przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko; - aktualnie, jak wynika z ustawy o ochronie przyrody - należy uzyskać zezwolenie właściwego miejscowo wojewody, a na obszarach morskich dyrektora właściwego urzędu morskiego, na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia (niezależnie od organów administracji włączonych w postępowanie w sprawie ooś) w razie stwierdzenia braku negatywnego wpływu realizacji tego planu lub przedsięwzięcia na stan obszaru Natura 2000 (w trybie art. 33 ust 6 ustawy o ochronie przyrody). - w związku z powyższym, wnioskodawca powinien zwrócić się do właściwego wojewody o zezwolenie wydawane w formie decyzji. Podstawą uzyskania takiego zezwolenia jest przeprowadzenie wcześniej postępowania w sprawie 6

7 oceny oddziaływania na środowisko z raportem o oddziaływaniu na środowisko oraz udziałem społeczeństwa. - jeśli projektowane przedsięwzięcie może mieć istotny wpływ na stan obszaru Natura 2000, wykonywany raport powinien posiadać osobną część (np. rozdział, aneks) dotyczącą oddziaływania planu/projektu przedsięwzięcia na obszar Natura W raporcie oddziaływania na środowisko wykonywanym w trakcie postępowania w sprawie ooś dla projektu przedsięwzięcia mogącego oddziaływać na stan obszaru Natura 2000 w szczególności należy zwrócić uwagę na takie aspekty, jak: analiza i ocena rozwiązań wariantowych (dokonana na podstawie analiz wielokryterialnych), uzasadnienie wyboru wariantu, wyznaczenie odpowiednich środków kompensacji przyrodniczej. Ponadto należy w sposób jednoznaczny przedstawić i udokumentować udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. - reasumując, o negatywnym oddziaływaniu lub braku negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000 przesądza organ wydający decyzje i prowadzący postępowanie w sprawie ooś oraz wojewoda (wydając bądź nie wydając zezwolenia, o którym mowa w art. 33 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody) na podstawie przeprowadzonego wcześniej postępowania w sprawie ooś, w tym raportu, po uzyskaniu opinii właściwych miejscowo rad gmin. WYJĄTKI: - w przypadku, kiedy z postępowania w sprawie ooś i raportu o oddziaływaniu na środowisko plan lub projektowane przedsięwzięcie może mieć negatywny wpływ na stan obszaru Natura 2000 zezwolenie wojewody na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia nie może być wydane; - w przypadku braku rozwiązań alternatywnych oraz jeżeli za realizacją planu lub projektu przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na stan obszaru Natura 2000, przemawiają wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, wojewoda może wydać zezwolenie na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej. Jednocześnie wojewoda informuje ministra właściwego do spraw środowiska o wydaniu takiego zezwolenia, jego wykorzystaniu oraz o skutkach realizacji planu lub projektu 7

8 przedsięwzięcia i wykonanej kompensacji przyrodniczej (art. 34 ust 1 ustawy o ochronie przyrody); - w przypadku braku rozwiązań alternatywnych dla planu lub projektu przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na stan obszaru Natura 2000, w przypadku występowania na obszarze Natura 2000 siedliska lub gatunku o znaczeniu priorytetowym, wojewoda może wydać zezwolenie na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia wyłącznie w celu: a) ochrony zdrowia i życia ludzi; b) zapewnienia bezpieczeństwa publicznego; c) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; d) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej (art. 34 ust 2 ustawy o ochronie przyrody). W ostatnim przypadku wojewoda zwraca się do ministra właściwego do spraw środowiska o wystąpienie z wnioskiem do Komisji Europejskiej o wydanie przedmiotowej opinii, którą należy traktować jako wiążącą. Zakres listy obszarów Natura Przedstawiciele Komisji Europejskiej z Dyrekcji Generalnej Środowisko wydając opinie o wnioskach o dofinansowanie z Funduszu Spójności zwrócili uwagę, że ocena w sprawie wpływu danego przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 powinna dotyczyć nie tylko listy oficjalnej, przekazanej przez stronę polską, ale również wszystkich obszarów spełniających kryteria jako potencjalne obszary Natura Proponowane rozwiązanie - Zgodnie z przyjętym przez Komisję Europejską stanowiskiem, obszary istotne z punktu widzenia kryteriów określonych w Dyrektywie Siedliskowej, która stosuje się również do obszarów objętych Dyrektywą Ptasią, są objęte specjalną ochroną do czasu zatwierdzenia listy krajowej. Tym samym, stosowana jest zasada ostrożności wynikająca z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W związku z powyższym, obowiązek przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko dotyczy planów lub projektów przedsięwzięć, które mogą oddziaływać zarówno na obszary Natura 2000 umieszczone na liście krajowej przekazanej do Komisji Europejskiej 1 maja 2004 r. (obejmującej istniejące obszary ptasie oraz projektowane obszary 8

9 siedliskowe) jak i na inne potencjalne obszary Natura 2000, spełniające kryteria Dyrektywy Siedliskowej. W tym celu podjęte są w Ministerstwie Środowiska kroki, mające na celu umieszczenie na stronach internetowych MŚ listy potencjalnych obszarów sieci Natura 2000 w Polsce. Podstawowym problem przy przeprowadzaniu procedury oceny oddziaływania przedsięwzięcia jest brak dokładnych opisów granic według działek ewidencyjnych obszarów Natura 2000, w wyniku, czego gminy nie mogą nanieść granic obszarów do planów zagospodarowania przestrzennego, oraz trudno jest jednoznacznie stwierdzić czy dana inwestycja lub plan przedsięwzięcia leży w zasięgu obszaru Natura 2000 i czy może mieć na niego wpływ. Proponowane rozwiązanie - Do czasu opracowania planów ochrony obszarów Natura 2000, w których znajdą się szczegółowe opisy granic, w przypadku wątpliwości związanych z przebiegiem granicy obszaru Natura 2000 oraz dokładnym ustaleniem wpływu inwestycji na ten obszar należy zwrócić się o wyjaśnienie do Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, który na podstawie posiadanych informacji pomoże ustalić czy inwestycja znajduje się na obszarze Natura Należy podkreślić, że potencjalny bezpośredni lub pośredni wpływ realizacji planu lub projektu przedsięwzięcia na stan obszaru Natura 2000 nie dotyczy wyłącznie tych planów i zamierzeń inwestycyjnych, które znajdują się w granicach obszaru Natura 2000, ale również znajdujących się poza tym obszarem, ale mogących na niego oddziaływać. Służby wojewody powinny być w posiadaniu materiałów w większych skalach, różnego rodzaju inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczych oraz innych dokumentacji które razem z obecnymi opracowaniami kartograficznymi przekazanymi do Komisji Europejskiej i posiadaną wiedzą oraz wynikami postępowania w sprawie ooś - pozwolą ustalić, czy dane przedsięwzięcie może oddziaływać na stan obszaru Natura Przed dniem 1 maja 2004 r., wydano wiele pozwoleń na przeprowadzenie inwestycji, które obecnie kolidują z ochroną obszarów Natura Proponowane rozwiązanie - Jeżeli działania na obszarze Natura 2000 istniejącym, projektowanym lub potencjalnym (spełniającym kryteria Dyrektywy Siedliskowej), zostały podjęte 9

10 bez zezwolenia lub bez przeprowadzenia postępowania w sprawie ooś wojewoda nakazuje ich natychmiastowe wstrzymanie i podjęcie w wyznaczonym terminie niezbędnych czynności w celu przywrócenia poprzedniego stanu obszaru, jego części lub chronionych na nim gatunków (art. 37 ustawy o ochronie przyrody). - W przypadku, kiedy pozwolenia na budowę zostały wydane przed 1 maja 2004r. a realizowane na ich podstawie przedsięwzięcia kolidują z obszarami Natura 2000 i mogą mieć na nie negatywny wpływ mając na uwadze, że dla tych przedsięwzięć przeprowadzono postępowanie w sprawie ooś w trybie ustawy Prawo ochrony środowiska (z raportem o oddziaływaniu na środowisko oraz udziałem społeczeństwa)- prawdopodobnie należy uzupełnić raport o oddziaływaniu na środowisko o część dotyczącą oddziaływania na stan obszaru Natura Kroki te mają służyć uzyskaniu wymaganego ustawowo zezwolenia wojewody na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia (zgodnie z art. 33 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody). Dodatkowo, po uzupełnieniu raportu, wskazane jest przeprowadzenie rozprawy administracyjnej w trybie przepisu art. 89 i dalszych Kodeksu postępowania administracyjnego - przed uzyskaniem ww. decyzji wojewody (zezwolenia). - Kiedy dla projektowanego przedsięwzięcia określonego w art. 51 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko), mogącego oddziaływać na stan obszaru Natura wydano którąś z decyzji lokalizacyjnych przewidzianych prawem przed 1 maja 2004r., a nie ma jeszcze wydanego pozwolenia na budowę to na jego etapie należy wypełnić wszystkie opisane wcześniej kroki w zgodzie z przepisami ustawy o ochronie przyrody i ustawy Prawo ochrony środowiska czyli z pełnym postępowaniem w sprawie ooś, z raportem uwzględniającym oddziaływanie na stan obszaru Natura 2000, udziałem społeczeństwa i zezwoleniem wojewody (tak jak to opisano w pierwszej części odpowiedzi na pytanie 7). - Dla przedsięwzięć określonych w art. 51 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, mogących oddziaływać na obszar Natura 2000, które uzyskały po 1 maja 2004r decyzje umożliwiające ich realizację należy wystąpić o uzyskanie zezwolenia wojewody w trybie art. 33 ust 6 ustawy o ochronie przyrody. Jeżeli raport o oddziaływaniu na środowisko wykonany w trakcie 10

11 postępowania w sprawie ooś (z udziałem społeczeństwa) nie zawierał części dotyczącej oddziaływania na stan obszaru Natura 2000 powinien być uzupełniony. Dodatkowo można przeprowadzić rozprawę administracyjną w trybie przepisów kpa. Innym rozwiązaniem - jest wnioskowanie o uchylenie decyzji o pozwoleniu na budowę w trybie art. 155 kpa i ponowne przeprowadzenie procedury ooś, z raportem zawierającym część dot. oddziaływania na stan obszaru Natura 2000 i udziałem społeczeństwa. Po zakończeniu postępowania w sprawie ooś należy wystąpić o uzyskanie zezwolenia wojewody. - Proponowane postępowanie w przypadku budowy drogi krajowej (również w przypadku autostrady A2 na odcinku Konin - Emilia) - w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (tzw. specustawy): jeśli decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej została wydana w trybie spec ustawy przed 1 maja 2004 r., to na etapie pozwolenia na budowę należy w raporcie o oddziaływaniu na środowisko (wykonywanym wg zał. 2 do spec-ustawy) zamieścić część dotycząca oddziaływania na obszar Natura Ponieważ na tym etapie, zgodnie z art. 33 spec-ustawy, przeprowadza się postępowania w sprawie ooś bez udziału społecznego - przed wystąpieniem do wojewody o wydanie zezwolenia (w trybie art. 33 ust 6 ustawy o ochronie przyrody) prawdopodobnie należy dodatkowo przeprowadzić rozprawę administracyjną w trybie przepisów kpa. Alternatywnym rozwiązaniem jest wnioskowanie o uchylenie decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi w trybie art. 155 kpa i ponowne przeprowadzenie procedury ooś, z raportem zawierającym część dotyczącym oddziaływania na stan obszaru Natura 2000 i udziałem społeczeństwa. Po zakończeniu postępowania w sprawie ooś należy wystąpić o uzyskanie zezwolenia wojewody. jeśli pozwolenie na budowę drogi krajowej zostało wydane w trybie spec ustawy przed 1 maja 2004 r., to przed wystąpieniem do wojewody o wydanie zezwolenia (w trybie art. 33 ust 6 ustawy o ochronie przyrody) prawdopodobnie należy uzupełnić raport o 11

12 oddziaływania na środowisko (sporządzony wg zał. nr 2 do specustawy) o część dotyczącą oddziaływania na stan obszaru Natura 2000 i dodatkowo przeprowadzić rozprawę administracyjną w trybie przepisów kpa. jeśli wydano decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej po 1 maja 2004 roku, to zgodnie z prawem, raport wykonany w trakcie postępowania w sprawie ooś powinien odnieść się do oddziaływania na obszar Natura 2000, a wnioskodawca musi uzyskać zezwolenie wojewody na realizację przedsięwzięcia. W przypadku nie uwzględnienia obszarów Natura 2000 (mimo takiego obowiązku), należy uzupełnić raport o oddziaływanie na obszar Natura 2000 (sporządzony wg zał. 1 do spec-ustawy) i w oparciu o przeprowadzone na tym etapie postępowanie w sprawie ooś w trybie tej ustawy wnioskować o zezwolenie wojewody. Drugie rozwiązanie to zastosowanie art. 155 kpa i ponowienie całego postępowania przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. jeśli wydano pozwolenie na budowę drogi krajowej po 1 maja 2004 r. to zgodnie z prawem, raport wykonany w trakcie postępowania w sprawie ooś powinien odnieść się do oddziaływania na obszar Natura 2000, a wnioskodawca musi uzyskać zezwolenie wojewody na realizację przedsięwzięcia. Jeżeli nie spełniono ww. wymagań ustawowych, można jedynie uzupełnić raport o część dotyczącą oddziaływania na obszar Natura 2000, przeprowadzić rozprawę administracyjną i wnioskować o zezwolenie wojewody. W tym przypadku uchylenie pozwolenia na budowę w trybie art. 155 kpa i powtórzenie postępowania nie ma sensu, gdyż spec-ustaw uchyla udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ooś (art. 33 spec-ustawy). Należy podkreślić, że w przypadku braku ww. zezwoleń czy przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko - istnieje możliwość nie uzyskania dofinansowania ze środków unijnych na realizację przedsięwzięcia, a w skrajnych przypadkach nawet może zaistnieć konieczność przerwania rozpoczętych działań budowlanych, czyli zastosowania art. 37 ustawy ochronie przyrody. 12

13 Ponadto, wykluczenie udziału społeczeństwa z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, wprowadzone poprzez art. 33 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych, oraz znaczne ograniczenie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko (zał. nr 2 do ustawy) powodują, że tak uproszczone postępowanie w sprawie ooś nie spełnia kryteriów Dyrektywy 85/337/EWG zmienionej Dyrektywą 97/11/WE oraz wymogów Dyrektywy Siedliskowej (art. 6 ust 3 i 4). Należy również podkreślić, że podjęcie ww. kroków mających na celu uzupełnienie dokumentacji dla przedsięwzięć już realizowanych, nie daje możliwości przeprowadzenia wariantowania przedsięwzięć i oceny każdego z wariantów pod kątem ich oddziaływania m.in. na obszar Natura 2000, co jest jednym z podstawowych wymogów wspomnianych dyrektyw. Tym samym, zaproponowana forma uzupełnienia w procedurze udziału społeczeństwa, jaką daje rozprawa administracyjna, oraz propozycja poprawienia wykonanych raportów, nie gwarantują uznania przez Komisję Europejską spełnienia przez wnioskodawców obowiązków nałożonych przez ww. dyrektywy. Zgodnie z zapisami ustawy o ochronie przyrody na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie wpływają negatywnie na obszary Natura W tej kwestii pojawia się duży problem dotyczący zalesiania, które zgodnie z Rozporządzeniem RM z 9 listopada 2004 r. wymaga przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania dopiero przy powierzchni powyżej 20 ha, natomiast w przypadku obszarów Natura 2000 nawet najmniejsze zalesienie może doprowadzić do istotnych zmian w środowisku. Powstaje więc pytanie, jak określić czy podejmowane w tym zakresie działanie może negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, jeżeli nie są one określone procedurą oceny oddziaływania na środowisko? Proponowane rozwiązanie - Problem dotyczy przedsięwzięć innych niż mogących znacząco oddziaływać na środowisko, który opisano wyżej. Aktualnie nie ma stosownych przepisów w celu rozwiązania tego problemu. Po wejściu nowych przepisów ewentualne negatywne oddziaływanie będzie wynikało z przeprowadzonego postępowania w sprawie ooś. 13

14 - Do wniosków o dofinansowanie z Funduszu Spójności projektów zgłoszonych w 2004 r. do Komisji Europejskiej załączano oświadczenia Wojewódzkich Konserwatorów Przyrody. Czy ww. oświadczenia są zezwoleniami w rozumieniu art. 33 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody lub na podstawie jakich dokumentów winny być wydawane? Proponowane rozwiązanie - Załączone do wniosków o dofinansowanie z Funduszu Spójności oświadczenia konserwatorów przyrody nie są zezwoleniami w rozumieniu art. 33 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody. Ww. zezwolenia wydaje wojewoda na podstawie przeprowadzonego postępowania w sprawie ooś, w tym na podstawie wykonanego raportu o oddziaływaniu na środowisko, po uzyskaniu opinii właściwych miejscowo rad gmin. Konkludując problemy, jakie pojawiły się w przypadku projektów ubiegających się o dofinansowanie z Funduszu Spójności zostały spowodowane pominięciem bądź niewłaściwym stosowaniem przepisów w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, a w przypadku dróg krajowych przepisów tzw. spec-ustawy. W świetle dotychczasowych doświadczeń należy podkreślić, że prawidłowe stosowanie przepisów w zakresie oceny oddziaływania na środowisko jest kluczowym warunkiem pozyskania środków z Funduszu Spójności. W związku z tym ewentualne wątpliwości związane ze stosowaniem przepisów powinny być rozwiązywane zgodnie z obowiązującymi praktykami i interpretacjami. Ponadto, biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnienia należy stwierdzić, że polskie przepisy są w pełni zgodne z aquis communitaire. Pozytywne rozpatrzenie przez Komisję Europejską wniosku Uporządkowanie systemu odbioru ścieków w Kaliszu potwierdza, że istniejące przepisy w zakresie oceny oddziaływania na środowisko nie stanowiły bariery w pozyskaniu dofinansowania, zaś pozostałe wnioski przesłane do Komisji Europejskiej były wypełnione nieprawidłowo. Należy także podkreślić, że w przypadku projektów mogących oddziaływać na obszary chronione, bądź przewidziane do ochrony w ramach sieci Natura 2000, prawidłowe zastosowanie przepisów Poś w zakresie oceny oddziaływania na środowisko wypełniłoby wymogi w zakresie ochrony tych obszarów, nawet przed wejściem w życie ustawy o ochronie przyrody. W myśl art. 52 Poś w raporcie o oddziaływaniu na środowisko powinno zostać opisane warianty przedsięwzięcia, możliwość oddziaływania na poszczególne elementy przyrodnicze, wreszcie podjęte działania zapobiegające, ograniczające bądź kompensujące przewidywane oddziaływania. Innymi słowy decyzja podjęta na podstawie prawidłowo 14

15 wykonanej dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko uwzględniałaby potrzebę ochrony obszaru Natura Podobnie sprawa wygląda w przypadku opracowywania raportów wg spec-ustawy; gdyby były one sporządzane rzetelnie (zwłaszcza na etapie lokalizacji drogi) przez świadomych problemów wykonawców, to generalnie ich zakres (również dot. oddziaływana na obszar Natura 2000) nie odbiegałby w sposób znaczący od wymogów art. 52 Poś. Załącznik nr 1 do ustawy nie wyklucza, a wręcz określa obowiązek zbadania oddziaływań projektowanej drogi na obszar Natura 2000, jako jeden z obszarów chronionych na mocy ustawy o ochronie przyrody, oceny rozwiązań alternatywnych, określania zasad kompensacji i in. 15