ANEKS - Opis priorytetów szczegółowych w poszczególnych krajach partnerskich

Transkrypt

1 ANEKS - Opis priorytetów szczegółowych w poszczególnych krajach partnerskich Partnerstwo Wschodnie ARMENIA Armenia, obok Mołdawii, ma największe potrzeby rozwojowej w grupie państw PW. Wielkość dochodu narodowego brutto na głowę mieszkańca wyniosła w 2013 r USD i była trzecią najniższą w PW (obok Mołdawii i Gruzji). Kraj ten znajduje się w grupie państw określonych przez Komitet Pomocy Rozwojowej OECD, jako państwo o niższym średnim dochodzie (DNB per capita USD w 2010 r.). Armenia ma najwyższą w PW stopę bezrobocia wynoszącą 18,5%. Biorąc pod uwagę wskaźnik rozwoju społecznego (Human Development Index; prowadzony przez UNDP 1 wskaźnik monitorujący społecznogospodarczy rozwój państw świata), Armenia zajmuje drugą po Mołdawii najniższą lokatę w PW (pozycja 87). 1) Dobre rządzenie: Dla realizacji celów szczegółowych Budowy potencjału administracji publicznej i organizacji społeczeństwa obywatelskiego osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: wzrost kompetencji kadry administracji publicznej na szczeblu centralnym i lokalnym w zakresie wdrożenia reform kluczowych dla kraju. wzmocnienie organizacji społeczeństwa obywatelskiego. 2) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: lepszy dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych; zwiększona integracja społeczna osób z grup wykluczonych. Zgodnie z dokumentem Armenia Development Strategy for rozwój społeczny jest jednym z priorytetów Strategii Rozwoju Armenii ( ). 1 United Nations Developement Programme

2 BIAŁORUŚ Białoruś znajduje się w grupie krajów o dochodzie określanym przez Komitet Pomocy Rozwojowej OECD jako wyższy średni (DNB per capita USD w 2010 r.). Wielkość dochodu narodowego brutto na głowę mieszkańca wyniosła w 2013 r USD, większy dochód miał jedynie Azerbejdżan. Przewidywana długość życia wyniosła w 2013 r. 69,9 lat i była trzecią najniższą w krajach PW (obok Ukrainy i Mołdawii). Procent ludności żyjącej poniżej krajowego progu ubóstwa był najniższy na Białorusi i wyniósł 5,5 (najwyższy jest w Armenii 32,4%). Białoruś ma najniższą śmiertelność niemowląt (4 śmiertelne urodzenia na 1000 żywych urodzeń, najwyższa w Azerbejdżanie 31). Białoruś ma trzecią co do wielkości stopę bezrobocia w PW (po Armenii 18,5% i Gruzji 15%) 9,7%. Mimo, że Białoruś należny do relatywnie dobrze rozwiniętej grupy krajów rozwijających się, choć ośrodki badawcze przewidują w najbliższym czasie pogłębienie się kryzysu finansowego i gospodarczego na Białorusi w związku z pogarszającą się sytuacją w Rosji. Istotną barierą dla rozwoju społecznego i gospodarczego jest deficyt demokracji i swobód obywatelskich. 1) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy integracji społecznej osób z grup wykluczonych oraz wsparcie edukacji obywatelskiej poprzez zwiększenie dostępu do rzetelnej i obiektywnej informacji osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych; zwiększona integracja społeczna osób z grup wykluczonych; poprawa funkcjonowania ośrodków dla osób z grup wykluczonych społecznie; wzmocniony potencjał społeczeństwa obywatelskiego; zwiększenie liczby ludności białoruskiej, która ma dostęp do edukacji obywatelskiej oraz do rzetelnej i obiektywnej informacji. 2) Przedsiębiorczość i sektor prywatny Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia lokalnego sektora prywatnego oraz rozwoju przedsiębiorczości osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększona przedsiębiorczość na obszarach wiejskich i w małych miastach w dziedzinach m.in. przetwórstwa spożywczego, rozwoju indywidualnych gospodarstw rolnych i agroturystycznych, sadownictwa i warzywnictwa; polepszony dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego. 2

3 GRUZJA Wśród krajów Partnerstwa Wschodniego (PW), Gruzja ma większe potrzeby rozwojowe, niż Azerbejdżan i mniejsze niż Mołdawia, Armenia, Białoruś i Ukraina. Gruzja ma, obok Mołdawii, najmniejszą liczbę mieszkańców (4,4 mln) spośród krajów PW. Wielkość dochodu narodowego brutto na głowę mieszkańca wyniosła w 2013 r USD, większy DNB miały Azerbejdżan, Białoruś, Ukraina i Armenia, mniejszy jedynie Mołdawia. Komitet Pomocy Rozwojowej OECD zalicza Gruzję, do krajów o niższym średnim dochodzie (DNB per capita USD w 2010 r.). Przewidywana długość życia wyniosła w 2013 r. 74,3 lat i była, obok Armenii, najwyższa w krajach PW. Procent ludności żyjącej poniżej krajowego progu ubóstwa w 2012 r. był trzeci pod względem wielkości w PW i wyniósł 14,8% (najwyższy jest w Armenii 32,4%, najniższy na Białorusi 5,5%). Gruzja ma, obok Azerbejdżanu, najwyższą śmiertelność niemowląt (18 śmiertelnych urodzeń na 1000 żywych urodzeń dane za 2012 r.). Gruzja ma ponadto ujemny przyrost naturalny (najniższy wśród PW wynoszący -0,3) oraz najwyższą obok Armenii (18,5%) stopę bezrobocia wynoszącą 15%, a także najwyższy współczynnik Gini 2 (42,1). 1) Dobre rządzenie: Dla realizacji celów szczegółowych Budowy potencjału administracji publicznej i organizacji społeczeństwa obywatelskiego osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: wzrost kompetencji kadry administracji publicznej na szczeblu centralnym i lokalnym w zakresie wdrożenia kluczowych reform związanych z wdrażaniem Umowy Stowarzyszeniowej UE Gruzja. Polska sukcesywnie wspiera procesy modernizacyjne zachodzące w gruzińskiej administracji, w tym zwłaszcza w kontekście wdrażania przez Gruzją Umowy Stowarzyszeniowej z UE. Działania Polski wpisują się w koncepcję rządu gruzińskiego, który stawia sobie za cel poprawę funkcjonowania administracji publicznej Gruzji w zakresie kluczowych reform. 2) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych; zwiększona integracja społeczna osób z grup wykluczonych. Mimo podjętych działań, wciąż wiele grup społecznych pozostaje na marginesie społeczeństwa. Szczególnie trudna jest sytuacja osób niepełnosprawnych, do potrzeb których nie jest przystosowana istniejąca infrastruktura. Należy ponadto zwrócić uwagę na położenie uchodźców wewnętrznych, mniejszości narodowych i religijnych, a zwłaszcza młodzieży wiejskiej i pochodzącej z mniejszych miejscowości, czy dzieci w wieku przedszkolnym, pozbawionych dostępu do odpowiedniej opieki i programów edukacyjnych a także kwestie przemocy wobec kobiet. Mając spore doświadczenia w działalności społecznej w Gruzji, polska pomoc będzie kontynuować swoje dotychczasowe działania. 2 Pokazuje nierówności w dochodach danego społeczeństwa 3

4 MOŁDAWIA Mołdawia ma największe potrzeby rozwojowe w grupie państw Partnerstwa Wschodniego. Mołdawia ma, obok Gruzji, najmniejszą liczbę mieszkańców (3,5 mln). Wielkość dochodu narodowego brutto na głowę mieszkańca wyniosła w 2013 r USD i była najniższa w PW. Kraj ten znajduje się w grupie krajów o dochodzie określonym przez Komitet Pomocy Rozwojowej OECD jako niższy średni (DNB per capita USD w 2010 r.). Przewidywana długość życia wyniosła w 2013 r. 68,9 lat i była, obok Ukrainy, najniższa w krajach PW. Procent ludności żyjącej poniżej krajowego progu ubóstwa w 2012 r. był drugim pod względem wielkości w PW i wyniósł 16,6 (najwyższy jest w Armenii 32,4%, najniższy na Białorusi 5,5%). Razem z Armenią, Mołdawia zajmuje trzecie miejsce w PW pod względem śmiertelności niemowląt (15 śmiertelnych urodzeń na 1000 żywych dane za 2012 r.). Mołdawia, podobnie jak Białoruś, ma zerowy przyrost naturalny oraz drugą od końca, przed Azerbejdżanem, stopę bezrobocia (5,4%) wynoszącą 5,6%. Biorąc pod uwagę wskaźnik rozwoju społecznego HDI, Mołdawia zajmuje najniższą lokatę w PW (pozycja 114.). 1) Dobre rządzenie: Dla realizacji celów szczegółowych Budowy potencjału administracji publicznej osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: wzrost kompetencji kadry administracji publicznej na szczeblu centralnym i lokalnym w zakresie wdrożenia kluczowych reform związanych z wdrażaniem Umowy Stowarzyszeniowej UE Mołdawia oraz DCFTA 3 ; zwiększenie dostępu mołdawskich małych i średnich przedsiębiorstw do rynków europejskich. Administracja publiczna w Mołdawii podlega reformom zarówno na szczeblu centralnym, jak i samorządowym. W związku z podpisaniem Umowy Stowarzyszeniowej EU-Mołdawia, przed krajem stoją nowe wyzwania reformatorskie. Kadry administracyjne wymagają modernizacji z powodu negatywnych zaszłości wyniesionych z funkcjonowania w poprzednim systemie ustrojowym. Jednym z głównych beneficjentów umowy DCFTA będzie sektor MŚP. Przedsiębiorstwa mołdawskie charakteryzują się niską konkurencyjnością i innowacyjnością; wg. szacunków jedynie 5-10% spośród nich jest zdolnych do funkcjonowania na rynku międzynarodowym. 2) Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia źródeł dochodów gospodarstw rolnych, poprawy dostępu do infrastruktury i usług na obszarach wiejskich oraz rozwoju przedsiębiorczości pozarolniczej osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększone dochody gospodarstw rolnych; zwiększony poziom dostępu do odpowiedniej infrastruktury oraz usług w sektorze rolnym, zwiększony udział dochodów gospodarstw z działalności pozarolniczej. 3 EU-Ukraine Deep and Comprehensive Free Trade Area 4

5 Rolnictwo tradycyjnie stanowi ważny dział gospodarki Mołdawii. To największy sektor, który zatrudnia połowę wszystkich pracujących w Mołdawii. Wytwarza jedną czwartą całego PKB kraju oraz 2/3 eksportu. Połowa ludności Mołdawii zamieszkuje obszary wiejskie, dlatego rozwój tych terenów jest tak istotny. Przejście z gospodarki socjalistycznej do kapitalistycznej okazało się wyzwaniem dla mołdawskiego rządu. Powoli widać efekty prywatyzacji sektora rolnego w Mołdawii, gdzie nadal konieczna jest poprawa wydajności i konkurencyjności. 5

6 UKRAINA Ukraina zajmuje 83 pozycję (2014 r.) w rankingu HDI. Z uwagi na swoją wielkość i znaczenie Ukraina jest kluczowym krajem w grupie państw PW. Ukraina ratyfikowała AA/DCFTA, pogłębiając tym samy relacje z UE i nadając pro-zachodni kierunek rozwoju kraju. Stosowanie zapisów wspomnianej umowy w części handlowej zostało odroczone do końca 2015 r. Niezależnie od tego opóźnienia, Kijów podkreśla swoją determinację do przeprowadzenia koniecznych reform i wdrażania acquis AA/DCFTA. Stosunki polskoukraińskie mają charakter strategiczny. W obliczu niestabilnej sytuacji na wschodzie Ukrainy z jednej strony oraz determinacji Ukrainy do podążania ścieżką reform i dalszego zbliżania ze strukturami Unii Europejskiej z drugiej, Ukraina zajmuje bardzo ważne miejsce w polskiej współpracy rozwojowej. 1) Dobre rządzenie: Dla realizacji celów szczegółowych Budowy potencjału administracji publicznej i organizacji społeczeństwa obywatelskiego osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: wzrost kompetencji kadry administracji publicznej na szczeblu centralnym i lokalnym w zakresie wdrożenia kluczowych reform związanych z wdrażaniem Umowy Stowarzyszeniowej UE Ukraina oraz reformy samorządowej; wzrost zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego na rzecz reform. Powyższe propozycje zgodne są z celami wskazanymi w Strategii zrównoważonego wzrostu Ukrainy do 2020 r. Strategy for Sustainable Development "Ukraine-2020, zatwierdzonej w styczniu 2015 r. przez Prezydenta Ukrainy, oraz z Europejską Agendą Reform UE-Ukraina. 2) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych; zwiększona integracja społeczna osób z grup wykluczonych. 6

7 Wybrane kraje Afryki, Azji i Bliskiego Wschodu ETIOPIA Etiopia jest zaliczana do grupy krajów najmniej rozwiniętych (ang. Least Developed Countries) z dochodem narodowym brutto (DNB) na jednego mieszkańca w wysokości 470 USD (2013 r., wg. metody Atlas Banku Światowego). W ciągu ostatnich pięciu lat średni roczny wzrost PKB utrzymywał się na poziomie około 10,3%. Wskaźnik rozwoju społecznego HDI w 2013 r. wyniósł 0,435 (173 lokata) w porównaniu do 0,284 w 2000 r. Poziom rozwarstwienia społecznego w Etiopii mierzony wskaźnikiem Gini osiąga wartość 0,33. Etiopia jest krajem priorytetowym polskiej współpracy rozwojowej od 2012 r. i kluczowym partnerem Polski w regionie Afryki Wschodniej, z którym stosunki dwustronne uległy intensyfikacji w ostatnich latach. W latach obowiązywania Wieloletniego programu współpracy rozwojowej , Etiopia była jednym z najmniejszych beneficjentów polskiej pomocy liczonej per capita. Polska współpraca rozwojowa koncentrować się będzie na wspieraniu kapitału ludzkiego, ochrony środowiska oraz przedsiębiorczości i sektora prywatnego. 1) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: poprawa wyposażenia naukowo-dydaktycznego i infrastruktury ośrodków edukacyjnych; polepszony dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej matek i dzieci; polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych. Według danych ONZ, Etiopia osiągnęła najszybszą na świecie poprawę wskaźników rozwoju społecznego między 2005 r. a 2010 r. W ciągu ostatnich dwóch dekad liczba dzieci zapisanych do szkół podstawowych wzrosła czterokrotnie, liczba osób z dostępem do czystej wody wzrosła ponad dwukrotnie, a odsetek ludzi żyjących za mniej niż 1 dolara dziennie zmniejszył się z 60% do 36%. Mimo imponującej poprawy, wciąż pozostają wyzwania w postaci niskiej jakości edukacji i innych usług społecznych. Duża liczba osób nadal żyje poniżej granicy ubóstwa. Poziom śmiertelności matek jest jednym z najwyższych w Afryce (676 kobiet na każde 100 tysięcy żywych urodzeń). O ile niemal równa liczba chłopców i dziewcząt uczęszcza do szkół podstawowych, wskaźnik ten spada w szkołach średnich i wyższych. Dostęp do podstawowych usług społecznych, w szczególności dla grup wykluczonych i mniejszości, pozostaje problemem. 2) Ochrona środowiska Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy ochrony środowiska i właściwego gospodarowania zasobami naturalnymi oraz przeciwdziałania i łagodzenia negatywnych skutków zmian klimatu osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: poprawiona jakość i dostęp do wody pitnej, infrastruktury wodno-sanitarnej oraz promocja higieny; bardziej efektywne zapobieganie i radzenie sobie ze skutkami klęsk żywiołowych i katastrof naturalnych na obszarach wiejskich; 7

8 zwiększone możliwości przeciwdziałania skutkom zmian klimatu (w tym wylesianiu i degradacji gruntów oraz zanieczyszczaniu powietrza). Z uwagi na swoje ukształtowanie terenu i klimat Etiopia jest ważnym centrum bioróżnorodności w Afryce. Jednakże ubóstwo, szybki wzrost demograficzny, złe zarządzanie zasobami oraz brak alternatywnych źródeł energii przyczyniają się do utraty różnorodności biologicznej i degradacji ekosystemów. Ogromne zasoby naturalne i systemy ekologiczne Etiopii są wrażliwe na zmiany warunków klimatycznych i nadmierną eksploatację. Skutki zmian klimatu są najsilniej odczuwane w rolnictwie, gdzie zatrudniona jest większość Etiopczyków i które stanowi podstawowe źródło ich utrzymania i bezpieczeństwa żywnościowego. Mimo dużych inwestycji w sieci wodociągów miejskich i wiejskich, kwestia zapewnienia dostępu do wody, urządzeń sanitarnych i higieny dla szybko rosnącej populacji pozostaje wyzwaniem. Problem stanowi również słaba gospodarka odpadami i kanalizacja. 3) Przedsiębiorczość i sektor prywatny Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia lokalnego sektora prywatnego oraz rozwoju przedsiębiorczości osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększona przedsiębiorczość, szczególnie wśród młodzieży i kobiet oraz nowe miejsca pracy utworzone na obszarach wiejskich; polepszony dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego. Etiopski sektor prywatny zdominowany jest przez sektor nieformalny, który charakteryzuje się niską produktywnością. Prywatne przedsiębiorstwa zatrudniają 5,8% siły roboczej i generują 2,7% PKB. Etiopia zaliczana jest do krajów, gdzie występują istotne bariery dla prowadzenia działalności gospodarczej, co odzwierciedla niska pozycja kraju w międzynarodowych rankingach jak np. Doing Business 2014 (132 lokata). Dla poprawy wydajności i konkurencyjności przedsiębiorstw niezbędna jest wykwalifikowana siła robocza. Tymczasem dostępność szkoleń zawodowych jest ograniczona, a ich jakość często niska. Młodzi Etiopczycy mają niewielkie możliwości podjęcia pracy zarobkowej. Tysiące absolwentów, którzy nie chcą wracać do rodzinnych gospodarstw, emigrują do obszarów miejskich i podmiejskich w poszukiwaniu pracy. Każdego roku na rynek pracy wchodzi od 2 do 2,5 mln młodych osób. Przy dużym tempie wzrostu demograficznego stanowi to poważne wyzwanie. Rząd Etiopii wdrożył już wiele programów promowania i rozwoju przedsiębiorczości kobiet. Kobiety wciąż są głównie odpowiedzialne za prowadzenie gospodarstwa domowego. W prowadzeniu biznesu napotykają znacznie większe bariery niż mężczyźni. W obszarach miejskich bezrobocie wśród kobiet jest ponad dwa razy większe niż mężczyzn. Różnica płac przy wykonywaniu tej samej pracy wynosi około 50 procent. 8

9 TANZANIA Tanzania jest zaliczana do grupy krajów najmniej rozwiniętych (Least Developed Countries) z dochodem narodowym brutto (DNB) na jednego mieszkańca w wysokości 630 USD (2013 r., wg. metody Atlas Banku Światowego). Mimo średniego wzrostu na poziomie 6,6% PKB w ciągu ostatnich pięciu lat, postęp w rozwoju społecznym pozostaje niewielki. Wskaźnik rozwoju społecznego HDI w 2013 r. wyniósł 0,488 (159 lokata) w porównaniu do 0,376 w 2000 r. Poziom rozwarstwienia społecznego w Tanzanii mierzony wskaźnikiem Gini osiąga wartość 0,37. Tanzania jest ważnym partnerem Polski w regionie Afryki Wschodniej. W latach obowiązywania Wieloletniego programu współpracy rozwojowej , Tanzania była krajem, w którym polskie organizacje pozarządowe wdrożyły największą liczbę projektów dofinansowanych przez MSZ w regionie i zgłosiły największą liczbę wniosków do realizacji. Polska współpraca rozwojowa koncentrować się będzie na wspieraniu kapitału ludzkiego, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich oraz przedsiębiorczości i sektora prywatnego. 1) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: poprawa wyposażenia naukowo-dydaktycznego i infrastruktury ośrodków edukacyjnych; polepszony dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej matek i dzieci; polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych. Tanzania odniosła sukces w zakresie poprawy podstawowej infrastruktury i zwiększenia dostępu do edukacji oraz służby zdrowia na poziomie podstawowym. Tym niemniej postęp ten odbył się głównie kosztem spadku jakości świadczonych usług. W rezultacie uczniowie często opuszczają szkoły bez nabycia adekwatnych umiejętności. Aby poprawić poziom edukacji konieczne są inwestycje mające na celu poprawę wyposażenia naukowodydaktycznego ośrodków czy podnoszenie kwalifikacji kadry nauczycielskiej. Problemem jest niski poziom usług medycznych, do czego przyczyniają się m.in. braki kadrowe i merytoryczne wśród personelu medycznego, ograniczony dostęp do podstawowych leków i słaba infrastruktura towarzysząca (np. drogi). Sytuację w sektorach edukacji i służby zdrowia dodatkowo komplikuje szybki wzrost populacji w tempie 3% rocznie. 2) Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy warunków życia i bezpieczeństwa żywnościowego na obszarach wiejskich oraz poprawy wydajności i konkurencyjności produkcji rolnej osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększone dochody i wzmocnione bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstw rolnych; zwiększona konkurencyjność, wydajność i innowacyjność produkcji rolnej grup producenckich, kooperatyw oraz spółdzielni rolniczych. Dla ponad 70% mieszkańców Tanzanii rolnictwo stanowi podstawowe źródło utrzymania. Mimo korzystnych warunków glebowo-klimatycznych, potencjał, jaki tkwi w rolnictwie, nie jest w pełni wykorzystywany z uwagi, m.in., na rozdrobnienie gospodarstw, 9

10 niską produktywność i mechanizację czy mały odsetek użytkowanych ziem rolnych. Sektor rolnictwa został wskazany, jako motor wzrostu w tanzańskiej strategii redukcji ubóstwa i walki z głodem. Rozwój i inwestycje w rolnictwo umożliwią wydobycie z biedy większości mieszańców kraju. Zwiększony popyt na towary rolno-spożywcze z krajów sąsiednich stwarza dodatkowe szanse na zwiększenie eksportu i poprawę bilansu handlowego. 3) Przedsiębiorczość i sektor prywatny Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia lokalnego sektora prywatnego oraz rozwoju przedsiębiorczości osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększona przedsiębiorczość, szczególnie wśród młodzieży i kobiet oraz nowe miejsca pracy utworzone na obszarach wiejskich; polepszony dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego. W przeszłości wzrost gospodarczy w Tanzanii napędzały przede wszystkim wydatki publiczne i pomoc międzynarodowa. Obecnie w coraz większym stopniu wzrost generowany jest przez sektor prywatny, który dysponuje największym potencjałem do tworzenia nowych miejsc pracy. Oprócz poprawy otoczenia biznesu, klimatu inwestycyjnego czy infrastruktury, jedną z istotnych barier wzrostu, jaką napotyka sektor prywatny i szerzej cała tanzańska gospodarka jest niedostatek wykwalifikowanych pracowników. W tym względzie istnieje potrzeba poprawy systemu nauczania technicznego i szkoleń zawodowych we współpracy z sektorem prywatnym. Innowacyjność i konkurencyjność stanowią czynniki, które pozwolą Tanzanii stawić czoła globalnym wyzwaniom. Rozwojowi sektora prywatnego sprzyjać będzie ponadto rosnąca stopniowo miejska klasa średnia. 10

11 KENIA Kenia jest zaliczana do grupy państw słabo rozwiniętych (Low Income Countries) z dochodem narodowym brutto (DNB) na jednego mieszkańca w wysokości 1160 USD (2013 r., wg. metody Atlas Banku Światowego). Wskaźnik rozwoju społecznego HDI w 2013 r. wyniósł 0,535 (147 lokata) w porównaniu z 0,455 w 2000 r. W ciągu ostatnich pięciu lat średni roczny wzrost PKB wyniósł 5,4%. Poziom rozwarstwienia społecznego w Kenii mierzony wskaźnikiem Gini osiąga wartość 0,47. Kenia jest jednym z głównych partnerów Polski w regionie Afryki Wschodniej. W latach obowiązywania Wieloletniego programu współpracy rozwojowej polskie organizacje pozarządowe zrealizowały w Kenii projekty rozwojowe o największej w regionie kwocie dofinansowania ze strony MSZ w wysokości 6,8 mln zł. Polska współpraca rozwojowa koncentrować się będzie na wspieraniu kapitału ludzkiego, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich oraz przedsiębiorczości i sektora prywatnego. 1) Kapitał Ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: poprawa wyposażenia naukowo-dydaktycznego i infrastruktury ośrodków edukacyjnych; polepszony dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej matek i dzieci; polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych. W ciągu ostatniej dekady Kenia poczyniła istotne postępy w zwiększeniu dostępu do edukacji na różnych etapach i liczby kształconych dzieci. Nadal jednak pozostaje wiele wyzwań w sferze edukacji, w tym głównie poprawa jakości edukacji, lepsze powiązanie systemu nauczania z potrzebami rynku pracy, edukacja specjalna czy przedszkolna. Około połowa ludności Kenii ma dostęp do podstawowych usług zdrowotnych w odległości 5 km. Problemem pozostają duże różnice w dostępie do usług medycznych między obszarami wiejskimi i miejskimi oraz w trudno dostępnych miejscach. Opieka zdrowotna w zakresie zwalczania chorób zakaźnych, takich jak HIV-AIDS, gruźlicy i malarii uległa w Kenii znacznej poprawie. Do głównych wyzwań wciąż należą m.in.: wysoka śmiertelność matek i niemowląt, wysoki poziom niedożywienia dzieci do piątego roku życia czy niska liczba personelu medycznego w stosunku do liczby mieszkańców. 2) Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy warunków życia i bezpieczeństwa żywnościowego na obszarach wiejskich oraz poprawy wydajności i konkurencyjności produkcji rolnej osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększone dochody i wzmocnione bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstw rolnych; zwiększona konkurencyjność, wydajność i innowacyjność produkcji rolnej grup producenckich, kooperatyw oraz spółdzielni rolniczych. Sektor rolnictwa wytwarza około jednej czwartej PKB Kenii i przynosi ponad połowę dochodów z eksportu, głównie surowych lub częściowo przetworzonych produktów. W rolnictwie zatrudnionych jest 60% ludności. Zgodnie z kenijską strategią Vision 2030, w ramach filaru gospodarczego, rolnictwo stanowić ma jeden z kluczowych sektorów 11

12 wzrostu gospodarki. Rolnictwo jest podstawowym źródłem utrzymania dla większości Kenijczyków. Ponad 10 mln Kenijczyków cierpi z powodu przewlekłego braku bezpieczeństwa żywnościowego i złego odżywiania. Rolnictwo rodzinne w Kenii charakteryzują m.in.: niska wydajność związana z brakiem infrastruktury na obszarach wiejskich (drogi i system nawadniania), niskie użycie nowoczesnych technologii oraz brak spójnej polityki gruntowej. Jeden na czterech Kenijczyków zamieszkuje obszary suche i półpustynne, gdzie najsilniej odczuwalne są skutki zmian klimatu w postaci suszy i degradacji gleby. 3) Przedsiębiorczość i sektor prywatny Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia lokalnego sektora prywatnego oraz rozwoju przedsiębiorczości osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększona przedsiębiorczość, szczególnie wśród młodzieży i kobiet oraz nowe miejsca pracy utworzone na obszarach wiejskich; polepszony dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego. Sektor prywatny generuje 97% PKB Kenii i daje pracę 80% oficjalnie zatrudnionym. Wzrost przedsiębiorczości i wydajności małych i średnich przedsiębiorstw przełoży się na zwiększenie PKB i stworzy dodatkowe miejsca pracy. Potencjał rozwojowy sektora prywatnego w Kenii ogranicza wiele czynników, do których należą m.in. braki w infrastrukturze, korupcja, niekorzystne otoczenie biznesowe i brak wykwalifikowanych pracowników. Rynek pracy nie jest w stanie wygenerować wystarczającej liczby miejsc, aby wchłonąć młodych Kenijczyków, którzy co roku w liczbie około 800 tys. wchodzą na rynek pracy. Bezrobocie wśród młodzieży wynosi 25%. Słabe powiązania między sektorem prywatnym a szkolnictwem technicznym i zawodowym sprawiają, że młodzież ma braki w zakresie umiejętności i wiedzy potrzebnych na rynku pracy. 12

13 SENEGAL Senegal jest zaliczany do grupy krajów najmniej rozwiniętych (Least Developed Countries) z dochodem narodowy brutto (DNB) na jednego mieszkańca w wysokości 1070 USD (2013 r., wg. metody Atlas Banku Światowego). Mimo rocznego wzrostu PKB na poziomie 6-7% w okresie ostatnich pięciu lat, postęp w rozwoju społecznym pozostaje niewielki. Wskaźnik rozwoju społecznego HDI w 2013 r. wyniósł 0,485 (163 lokata) w porównaniu do 0,413 w 2000 r. Poziom rozwarstwienia społecznego w Senegalu mierzony wskaźnikiem Gini osiąga wartość 0,40. Senegal jest kluczowym partnerem Polski w regionie Afryki Zachodniej. W ostatnich latach stosunki dwustronne uległy wyraźnemu ożywieniu, także w wymiarze gospodarczym. W latach obowiązywania Wieloletniego programu współpracy rozwojowej Senegal nie był krajem priorytetowym polskiej współpracy rozwojowej. Polska współpraca rozwojowa koncentrować się będzie na wspieraniu kapitału ludzkiego, rolnictwie i obszarach wiejskich oraz przedsiębiorczości i sektora prywatnego. 1) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: wyższa jakość opieki zdrowotnej, w tym poprzez polepszony dostęp do szkoleń personelu medycznego; polepszony dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej matek i dzieci; polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych. W Senegalu poziom ubóstwa ludności zamieszkującej obszary wiejskie wynosi 57,3%, natomiast w miastach 41,3%. W ostatnich pięciu latach nastąpił postęp w dostępie do edukacji podstawowej, wody pitnej oraz w walce z HIV/AIDS. Działania podjęte w ramach strategii rozwoju (Narodowa Strategia Rozwoju Gospodarczego i Społecznego ) przyczyniły się do poprawy infrastruktury i dostępu do edukacji oraz opieki zdrowotnej. Poprawa nie jest jednak wystarczająca, jeśli chodzi o poziom nauczania i świadczenia usług medycznych. Podniesienie poziomu edukacji oraz opieki zdrowotnej wymaga szeregu działań, m.in. zwiększenia liczby nauczycieli, lekarzy i personelu medycznego (głównie na obszarach wiejskich), dalszych inwestycji infrastrukturalnych, podniesienia kwalifikacji pracowników edukacji i służby zdrowia, dostępności leków, podręczników szkolnych. Działania te są niezbędne, biorąc pod uwagę sytuację demograficzną Senegalu, który notuje przyrost demograficzny w wysokości 2,8 % rocznie, a połowa jego populacji jest poniżej 20 roku życia. 2) Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy warunków życia i bezpieczeństwa żywnościowego na obszarach wiejskich oraz poprawy wydajności i konkurencyjności produkcji rolnej osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększone dochody i wzmocnione bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstw rolnych; zwiększona konkurencyjność, wydajność i innowacyjność produkcji rolnej grup producenckich, kooperatyw oraz spółdzielni rolniczych. 13

14 Na obszarach wiejskich żyje 55% mieszkańców Senegalu, dla których rolnictwo stanowi podstawowe źródło utrzymania. W rolnictwie zatrudniona jest połowa ludności aktywnej zawodowo, lecz sektor rolny wytwarza jedynie 7,1% PKB. Senegal nie jest samowystarczalny w zakresie produkcji żywności (ok. 50% żywności jest importowana). Brak bezpieczeństwa żywnościowego jest problemem chronicznym. Niedożywienie dotyczy 16,5% ludności kraju. Do głównych czynników ograniczających rozwój rolnictwa należą m.in.: rozdrobniona struktura produkcji rolnej, niska produktywność, niedoinwestowanie w sektorze rolnym, słaba infrastruktura, ograniczony dostęp do kredytów i rynku zbytu. 3) Przedsiębiorczość i sektor prywatny Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia lokalnego sektora prywatnego oraz rozwoju przedsiębiorczości osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększona przedsiębiorczość, szczególnie wśród młodzieży i kobiet oraz nowe miejsca pracy utworzone na obszarach wiejskich; polepszony dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego. Rozwój sektora prywatnego, w tym wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw jest istotnym czynnikiem wzrostu i dobrobytu kraju. Inwestycje w sektor prywatny multiplikują korzyści związane z tworzeniem nowych miejsc pracy i ograniczaniem bezrobocia. Podnoszą również poziom innowacyjności i konkurencyjności gospodarki. W rankingu łatwości prowadzenia biznesu Doing Business 2014 Senegal zajął odległe 161 miejsce na 181 państw. Mimo zainicjowanych przez rząd Senegalu reform, brak jest znaczących sukcesów w dziedzinie ułatwień dla firm w dostępie do kredytów, nie skróciły się też procedury związane z zakładaniem i rejestracją nowych firm. Oprócz poprawy otoczenia biznesu czy dostępu do usług finansowych, jedną z istotnych barier wzrostu sektora prywatnego jest niedostatek wykwalifikowanych pracowników. W tym względzie istnieje potrzeba poprawy systemu nauczania technicznego i szkoleń zawodowych we współpracy z sektorem prywatnym. 14

15 PALESTYNA Palestyna jest zaliczana do grupy krajów o niskim średnim dochodzie (Lower Middle Income Countries and Territories) z dochodem narodowym brutto (DNB) na jednego mieszkańca w wysokości 3070 USD (2012 r., wg. metody Atlas Banku Światowego). Średni wzrost gospodarki Palestyny w latach kształtował się na poziomie około 9%, natomiast w 2013 r. spadł do 1,5%. Wskaźnik rozwoju społecznego HDI w 2013 r. wyniósł 0,686 (107 lokata) w porównaniu do 0,649 w 2005 r. Poziom rozwarstwienia społecznego w Palestynie mierzony wskaźnikiem Gini osiąga wartość 0,35. Palestyna jest krajem priorytetowym polskiej współpracy rozwojowej od 2005 r. i najważniejszym partnerem w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, pod względem działalności polskich organizacji pozarządowych i placówki dyplomatycznej na rzecz rozwoju i pomocy humanitarnej. Współpraca rozwojowa stanowi wyraz zaangażowania Polski na rzecz zrównoważonego rozwoju i budowy państwowości Palestyny. Polska współpraca rozwojowa koncentrować się będzie na wspieraniu kapitału ludzkiego, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich oraz przedsiębiorczości i sektora prywatnego. 1) Kapitał Ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: poprawa wyposażenia naukowo-dydaktycznego i infrastruktury ośrodków edukacji przedszkolnej i podstawowej; polepszony dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej matek i dzieci; polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych. W przypadku Palestyny, z uwagi na niewielki obszar kraju i małą ilość surowców, edukacja stanowi podstawę budowania kapitału ludzkiego. Mimo postępu we wskaźnikach ilościowych (np. dostęp do edukacji na poziomie podstawowym), obszarami wymagającymi szczególnej uwagi pozostają edukacja przedszkolna i edukacja osób ze specjalnymi potrzebami. Według danych Ministerstwa Edukacji, jedynie około 30% dzieci korzysta z edukacji przedszkolnej. Do głównych przyczyn takiego stanu rzeczy należą: ubóstwo i niski poziom życia, brak przedszkoli w pobliżu domów, problemy z transportem oraz strach przed działaniami izraelskiej armii na drogach i punktach kontrolnych. W przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami istnieje potrzeba podniesienia poziomu skolaryzacji na poziomie podstawowym. Obecnie około 45% dzieci w grupie wiekowej 6-15 lat jest zapisanych do szkół. Poza edukacją również opieka medyczna i rehabilitacja osób ze specjalnymi potrzebami wymaga większej uwagi ze strony palestyńskich władz i donorów międzynarodowych. 2) Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy bezpieczeństwa żywnościowego na obszarach wiejskich oraz zwiększenia wydajności i konkurencyjności sektora agrobiznesu osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększone dochody i wzmocnione bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstw rolnych; zwiększona konkurencyjność, wydajność i innowacyjność produkcji rolnej; 15

16 zwiększony dostęp do rynków zbytu oraz wyższa wartość produkcji grup producenckich, kooperatyw oraz spółdzielni rolniczych. Mimo spadku udziału w PKB z poziomu 13% (w 1994 r.) do obecnie blisko 5,6%, rolnictwo pozostaje ważnym sektorem gospodarki Palestyny. Pełni kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego, generowania dochodów ludności i rozwoju sektora prywatnego. Dla około 15% Palestyńczyków stanowi podstawowe źródło utrzymania. Zatrudnienie w rolnictwie znajduje 10,5% siły roboczej. W 2011 r. funkcjonowało w Palestynie około 105 tys. gospodarstw rolnych. 34% gospodarstw domowych odczuwało brak bezpieczeństwa żywnościowego w 2012 r. Rozwój sektora i wzrost produkcji rolnej ogranicza wiele czynników. W największym stopniu izraelska okupacja części terytoriów palestyńskich, która utrudnia dostęp do gruntów ornych i wody. Trwający konflikt izraelskopalestyński ogranicza swobodę przepływu towarów i osób z lub do Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy. Izraelskie bariery fizyczne (punkty kontroli) i administracyjne (przepisy i procedury) stosowane w handlu z Palestyną ograniczają szanse lokalnej produkcji żywności i dostępu do rynków dla palestyńskich produktów rolnych. Do pogarszającej się sytuacji w rolnictwie i rosnącego uzależnienia od importu żywności przyczyniają się ponadto m.in. niska produktywność i rentowność produkcji, złe wykorzystywanie zasobów naturalnych, niski poziom edukacji rolniczej. 3) Przedsiębiorczość i sektor prywatny Dla realizacji celów szczegółowych Wzmocnienia lokalnego sektora prywatnego oraz rozwoju przedsiębiorczości osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększona przedsiębiorczość, szczególnie wśród młodzieży i kobiet oraz utworzone nowe miejsca pracy; polepszony dostęp do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego młodzieży i kobiet, zwłaszcza we Wschodniej Jerozolimie. Wydatki sektora publicznego finansowane przez pomoc międzynarodową oraz sektor usług generują w głównej mierze wzrost gospodarczy Palestyny. Dotychczasowy wzrost nie przyniósł poprawy na rynku pracy i nie był w stanie powstrzymać wzrostu bezrobocia. Słaba gospodarka, która pozostaje wrażliwa na czynniki polityczne, jest niemal w całości uzależniona od izraelskiej gospodarki i międzynarodowej pomocy. Aktywizacja sektora prywatnego jest niezbędna dla poprawy stanu finansów publicznych i wejścia palestyńskiej gospodarki na ścieżkę zrównoważonego rozwoju. Bezrobocie w Palestynie wynosi 27%, a wskaźnik zatrudnienia ludności kształtuje się na poziomie 44,5%. W najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy znajdują się młodzież i kobiety. Poziom bezrobocia wśród absolwentów wyższych uczelni wynosi 31%. Młodzi Palestyńczycy coraz częściej rozważają emigrację z przyczyn ekonomicznych. Procent aktywnych zawodowo kobiet wynosi 18%, podczas gdy u mężczyzn blisko 70%. Kobiety pozostają też gorzej opłacane. Wysoki przyrost naturalny (2,9%) i duży odsetek populacji w wieku lat (30%) stanowią poważne wyzwanie dla mało chłonnego rynku pracy. 16

17 MJANMA Mjanma jest zaliczana do grupy krajów najmniej rozwiniętych (Least Developed Countries) z dochodem narodowym brutto (DNB) na jednego mieszkańca w wysokości 990 USD (2012 r., wg. metody Atlas Banku Światowego). W ciągu ostatnich pięciu lat średni roczny wzrost PKB utrzymywał się na poziomie około 6,3%. Wskaźnik rozwoju społecznego HDI w 2013 r. wyniósł 0,524 (150 lokata) w porównaniu do 0,421 w 2000 r. Poziom rozwarstwienia społecznego w Mjanmie mierzony wskaźnikiem Gini osiąga wartość 0,29. Mjanma nie była priorytetowym krajem współpracy rozwojowej w ramach Wieloletniego programu współpracy rozwojowej , aczkolwiek Polska aktywnie angażowała się we wsparcie procesu przemian prodemokratycznych zachodzących w tym kraju. W latach na wsparcie działań demokratyzacyjnych, rozwojowych i humanitarnych Polska przekazała łącznie ponad 3 mln zł. W celu intensyfikacji kontaktów dwustronnych w 2014 r. otworzone zostało Biuro Ambasady RP w Bangkoku z siedzibą w Rangunie. Polska współpraca rozwojowa koncentrować się będzie na wspieraniu kapitału ludzkiego, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich oraz demokracji i praw człowieka. 1) Kapitał ludzki Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy jakości i dostępu do świadczonych usług społecznych oraz wsparcia integracji społecznej osób z grup wykluczonych osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: polepszony dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej matek i dzieci; wyższa jakość opieki zdrowotnej na obszarach wiejskich; polepszony dostęp do usług społecznych osób z grup wykluczonych. Mjanma ma jeden z najniższych wskaźników rozwoju społecznego w regionie Azji Południowo-Wschodniej. W 2010 r. wskaźnik ubóstwa wynosił 37%. Wśród krajów ASEAN, Mjanma ma najniższą średnią długość życia i drugi najwyższy wskaźnik umieralności niemowląt i dzieci. Blisko 23% dzieci poniżej piątego roku życia ma niedowagę. W 2011 r. poziom inwestycji publicznych w ochronie zdrowia i edukacji w Mjanmie był jednym z najniższych na świecie (mniej niż 1 % PKB). Na obszarze kraju występują duże różnice w poziomie ubóstwa i rozwoju między obszarami miejskimi i wiejskimi, zwłaszcza w sferze zatrudnienia, dostępu do opieki zdrowotnej i edukacji. Do głównych przeszkód w dostępie do podstawowych usług socjalnych należą m.in.: trudno dostępny teren, zły stan infrastruktury oraz konflikty o podłożu kulturowo-religijnym. Dodatkowym ograniczeniem dla najuboższych są bariery natury finansowej. Dzieci i matki, które stanowią około 60% populacji w największym stopniu negatywnie odczuwają brak dostępnej, wysokiej jakości opieki zdrowotnej w Mjanmie. Biorąc pod uwagę, że większość biednej ludności mieszka na obszarach wiejskich, poprawa dostępu do podstawowych usług na tych terenach jest kluczowa dla redukcji ubóstwa i poprawy warunków życia. 2) Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Dla realizacji celów szczegółowych Poprawy warunków życia i bezpieczeństwa żywnościowego na obszarach wiejskich oraz poprawy wydajności i konkurencyjności produkcji rolnej osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: zwiększone dochody i wzmocnione bezpieczeństwo żywnościowe gospodarstw rolnych; 17

18 zwiększona konkurencyjność, wydajność i innowacyjność produkcji rolnej grup producenckich, kooperatyw oraz spółdzielni rolniczych. Rolnictwo stanowi główny filar gospodarki Mjanmy, generując jedna trzecią PKB i przynosząc około połowy dochodów z eksportu. Na obszarach wiejskich mieszka blisko trzy czwarte populacji kraju jako całości i blisko 76% ubogich. Zatrudnienie w rolnictwie i powiązanych sektorach znajduje około połowy siły roboczej. Rolnictwo stanowi główne źródło utrzymania dla połowy ubogich Mjanmańczyków, a także niemal połowy gospodarstw domowych. Korzystne warunki naturalne sprawiają, że rolnictwo w Mjanmie dysponuje dużym potencjałem rozwoju. Tym niemniej jest on ograniczany przez różnego rodzaju czynniki, m.in. słabą wydajność, niski poziom mechanizacji, błędne zarządzanie zasobami, duży poziom kontroli państwa nad ziemiami uprawnymi i rynkami zbytu. Poprawa sytuacji w sektorze rolnictwa ma kluczowe znaczenie dla wzmocnienia bezpieczeństwa żywnościowego ludności, zmniejszenia poziomu ubóstwa i zrównoważonego rozwoju kraju. 3) Demokracja i prawa człowieka Dla realizacji celów szczegółowych Budowy społeczeństwa demokratycznego i wzmocnienia poszanowania praw człowieka osiągnięcie poniższych rezultatów jest szczególnie istotne: wzmocniony proces demokratyzacyjny i reform społeczno-gospodarczych; polepszony dostęp do rzetelnej i obiektywnej informacji, w tym niezależnych mediów; silniejsze organizacje społeczeństwa obywatelskiego, wspólnoty lokalne i organizacje walczące o przestrzeganie praw człowieka. W 2010 r. odbyły się w Mjanmie wybory parlamentarne, w wyniku których został utworzony cywilny rząd. Rok później rozwiązana została junta wojskowa sprawującą autorytarną władzę od 1962 r. Nowe władze rozpoczęły proces przemian politycznych i gospodarczych w kierunku demokracji i odejścia od gospodarki centralnie zarządzanej. W ramach procesów demokratyzacyjnych m.in. zwolniono większość więźniów politycznych, poluzowano cenzurę mediów. Społeczność międzynarodowa doceniła wysiłki władz. UE i Stany Zjednoczone złagodziły sankcje, a do kraju napłynęła fala pomocy międzynarodowej. 18