INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP

Transkrypt

1 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP Przewodnik samorządowy realizacji przedsięwzięć teleinformatycznych we współpracy z kapitałem prywatnym PORADNIK

2 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP Przewodnik samorządowy realizacji przedsięwzięć teleinformatycznych we współpracy z kapitałem prywatnym Redakcja i opracowanie: Instytut Partnerstwa Publiczno-Prywatnego ul. Noakowskiego Warszawa Autorzy: Bartosz Korbus Marcin Wawrzyniak Współpraca merytoryczna: Rafał Rodziewicz Technitel Polska S.A. ul. Górnicza 12/ Łódź Projekt graficzny i skład: Koko--Studio.com Wydawca: Związek Pracodawców Technologii Cyfrowych Lewiatan ul. Zbyszka Cybulskiego Warszawa

3 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP Przewodnik samorządowy realizacji przedsięwzięć teleinformatycznych we współpracy z kapitałem prywatnym PORADNIK Warszawa 2014

4 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP SPIS TREŚCI Wykaz skrótów 5 Przedmowa 6 1. Formy realizacji przedsięwzięć teleinformatycznych PPP i koncesje jako modele realizacji przedsięwzięć międzysektorowych Zakres zastosowania PPP i koncesji w sektorze teleinformatycznym Modele współpracy międzysektorowej w projektach teleinformatycznych Przygotowanie projektu teleinformatycznego w PPP krok po kroku Zasady wyboru partnera prywatnego/koncesjonariusza Uwarunkowania formalne realizacji przedsięwzięć teleinformatycznych w formule PPP i koncesji Finansowanie projektów teleinformatycznych w ramach PPP Studium przypadku Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej województwo warmińsko-mazurskie. 40

5 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Wykaz skrótów: Użyty w dokumencie skrót: j.s.t. oznacza jednostkę samorządu terytorialnego, PPP oznacza partnerstwo publiczno-prywatne, u.d.p.p. oznacza Ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.), u.g.k. oznacza Ustawę z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236 z późn. zm.), u.g.n. oznacza Ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.), u.k.r.b.u. oznacza Ustawę z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub Usługi (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 101 z późn. zm.), u.p.p.p. oznacza Ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100 z późn. zm.), u.p.t. oznacza Ustawę z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (t.j. Dz. U. z 2014 r. Nr 243), u.p.z.p. oznacza Ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. Nr 907 z późn. zm.), u.s.g. oznacza Ustawę z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013 r. Nr 594 z późn. zm.), u.s.p. oznacza Ustawę z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2013 r. Nr 595 z późn. zm.), u.s.w. oznacza Ustawę z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2013 r. Nr 596 z późn. zm.), u.w.r.s.u.t. oznacza Ustawę z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju sieci i usług telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675 z późn. zm.). 5

6 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP PRZEDMOWA 6 Szybki rozwój usług i sieci internetowych dużych przepustowości stanowi jeden z podstawowych mierników tempa rozwoju nowoczesnych społeczeństw. Tymczasem dostęp do Internetu szerokopasmowego w wielu miejscach w Polsce wciąż stanowi rzadkość. Jak wskazuje Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (MAC) we wciąż projektowanym Narodowym Planie Szerokopasmowym 1, w ostatnich latach polski rynek usług szerokopasmowych oraz niezbędnej infrastruktury telekomunikacyjnej dynamicznie się rozwijał, jednak w dalszym ciągu pozostajemy w tyle państw Unii Europejskiej zarówno pod względem dostępności usług i ich prędkości, jak i ich wykorzystania przez społeczeństwo. Wypada tylko wspomnieć, że według danych na koniec 2011 r. w Polsce możliwość dostępu do Internetu miało jedynie 78% ludności, przy czym do Internetu o prędkości co najmniej 30 Mbps dostęp miało około 37% ludności, a tylko 1% gospodarstw domowych korzystało z łącza o prędkości co najmniej 100 Mbps. Jednocześnie zakrojone w NPS plany administracji rządowej przewidują: zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu do końca 2013 roku, zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu o prędkości co najmniej 30 Mbps do końca 2020 roku, doprowadzenie do wykorzystania dostępu o prędkości co najmniej 100 Mbps przez 50% gospodarstw domowych do końca 2020 roku. Zarysowane powyżej ambicje dotyczące rozbudowy dostępu do łączy szerokopasmowych wpisują się również w generalnie zakreślone plany informatyzacji państwa, wyrażone przez MAC w Programie Zintegrowanej Informatyzacji Państwa 2. W tym świetle konieczna jest koncentracja działań administracji rządowej i lokalnej zmierzających do zwiększenia inwestycji w obszarze sieci szerokopasmowych. Dotychczasowa realizacja perspektywy finansowej na lata przyniosła jak na razie wiele dobrych inwestycji samorządowych w interesującym nas obszarze. Znaczna część środków pomocowych została zagospodarowana. Tymczasem zapotrzebowanie kapitałowe samorządów wzrasta, możliwość absorpcji środków na dotychczasowych zasadach powoli się wyczerpuje. W tym świetle zasadne jest podjęcie 1 Narodowy Plan Szerokopasmowy, zgodnie z Ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.) jest programem rozwoju infrastruktury szerokopasmowej nowej generacji na rzecz osiągnięcia celów Europejskiej Agendy Cyfrowej dotyczących dostępu do szybkiego Internetu oraz realizującym cele zawarte w Strategii Sprawne Państwo. Jest on dokumentem o charakterze operacyjno-wdrożeniowym ustanawianym w celu realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju. Obejmuje on okres do 2020 r. 2 Program Zintegrowanej Informatyzacji Państwa (PZIP) to strategiczny dokument opisujący działania rządu zmierzające do dostarczenia społeczeństwu wysokiej jakości elektronicznych usług publicznych. Celem programu jest stworzenie spójnego, logicznego i sprawnego systemu informacyjnego państwa, dostarczającego e-usługi na poziomie krajowym i europejskim, w sposób efektywny jakościowo i kosztowo. Program zapewni współpracę istniejących oraz nowych systemów teleinformatycznych administracji publicznej, eliminując jednocześnie powielające się funkcjonalności.

7 PORADNIK / WARSZAWA 2014 aktywnych działań służących zabezpieczeniu możliwie największej puli środków unijnych na lata na inwestycje teleinformatyczne, a jednocześnie potrzebna jest intensywna promocja instrumentów finansowych służących pozyskiwaniu przez samorządy kapitału prywatnego. Pierwszym krokiem w tym kierunku było uchwalenie przez Sejm RP w 2010 r. tzw. Megaustawy (dalej w tekście u.w.r.s.u.t. ). Zgodnie założeniami ustawodawcy czynnikiem napędzającym rozwój sieci szerokopasmowych ma być powierzenie samorządom roli inwestora na rynku telekomunikacyjnym zarówno na etapie budowania sieci, jak i świadczenia usług telekomunikacyjnych. Kluczowym zaś źródłem finansowania budowy sieci szerokopasmowych przez samorządy ma być partnerstwo publiczno-prywatne. Potwierdzeniem tych planów są również wielkie nadzieje autorów NPS związane z PPP. Wśród samorządów terytorialnych również zaczyna być dostrzegana perspektywa współpracy międzysektorowej przy realizacji zadań publicznych w obszarze informatyzacji. Wciąż jednak dostrzegalny jest brak wiedzy na temat PPP i możliwości związanych z jego zastosowaniem. 7 W świetle powyższego ambicją autorów niniejszego poradnika, ekspertów Instytutu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, a także podmiotów zaangażowanych w jego wydanie i promocję, jest syntetyczne przedstawienie zakresu i ram prawnych współpracy samorządów z prywatnymi operatorami przy budowie i eksploatacji lub tylko eksploatacji sieci szerokopasmowych, w tym zasad jej nawiązywania. Poradnik adresowany jest do kierowników organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, jak również kadry kierowniczej i pracowników samorządowych, zainteresowanych wdrażaniem PPP w sektorze telekomunikacyjnym. Mamy nadzieję, że poradnik ów będzie zachętą do bardziej pogłębionej lektury tematu, a także bodźcem do podejmowania przez samorządy współpracy z inwestorami prywatnymi. Rafał Rodziewicz, Wiceprezes Zarządu Technitel Polska

8 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP 1. FORMY REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ TELEINFORMATYCZNYCH. Warunki formalne do podejmowania się realizacji przedsięwzięć teleinformatycznych przez j.s.t. stworzyły przepisy u.w.r.s.u.t. Stosownie do uregulowań u.w.r.s.u.t. j.s.t. mogą podejmować określone prawem działania w zakresie informatyzacji wspólnoty lokalnej. W celu zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej j.s.t. może: 8 1) budować lub eksploatować infrastrukturę telekomunikacyjną i sieci telekomunikacyjne oraz nabywać prawa do infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych; 2) dostarczać sieci telekomunikacyjne lub zapewniać dostęp do infrastruktury telekomunikacyjnej; 3) świadczyć, z wykorzystaniem posiadanej infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych, usługi na rzecz: przedsiębiorców telekomunikacyjnych; podmiotów, o których mowa w art. 4 pkt 1, 2, 4, 5 i 8 u.p.t.; użytkowników końcowych, przy czym takie usługi jak zapewnianie bezpłatnego dostępu do Internetu mogą być wykonywane, jeżeli nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych. Działalność taka musi być proporcjonalna i niedyskryminująca w sposób przejrzysty i niezakłócający rozwoju równoprawnej i skutecznej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych.

9 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Powyższa działalność j.s.t. w zakresie usług i sieci telekomunikacyjnych musi być prowadzona przy zachowaniu kompatybilności i połączalności z innymi sieciami telekomunikacyjnymi tworzonymi przez podmioty publiczne lub finansowanymi ze środków publicznych oraz przy zagwarantowaniu przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, na zasadach równego traktowania, współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych oraz dostępu do nich. Teleinformatyzacja, jako zadanie własne j.s.t. Działalność j.s.t. w zakresie usługi i sieci telekomunikacyjnych należy do zadań własnych o charakterze użyteczności publicznej j.s.t. Potwierdzają to art. 7 ust. 1 pkt 3a u.s.g., art. 4 ust. 1 pkt 23 u.s.p. oraz art. 14 ust. 1 pkt 15a u.s.w. Podjęcie się wykonywania zadań z zakresu telekomunikacji nie będzie obowiązkiem j.s.t., a jedynie uprawnieniem. Jednak samorząd, który rozpocznie określone działania z zakresu telekomunikacji, będzie musiał spełnić wymogi organizacyjno-prawne stawiane przepisami u.w.r.s.u.t., jak i wymogi ogólne, dotyczące samego procesu świadczenia usług, wynikające z charakteru samorządowych usług telekomunikacyjnych jako usług użyteczności publicznej, co wiąże się m.in. z koniecznością zachowania ciągłości procesu świadczenia usług dla całej wspólnoty lokalnej na zasadach powszechności dostępu. 9 Realizacja zadań samodzielnie lub za pośrednictwem podmiotów trzecich Zadania z zakresu telekomunikacji j.s.t. może wykonywać samodzielnie, na podstawie uchwały organu stanowiącego po uprzednim uzyskaniu wpisu do rejestru j.s.t. prowadzących działalność w zakresie telekomunikacji, prowadzonego przez prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

10 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP 10 Jeżeli budowa sieci lub świadczenie usług telekomunikacyjnych samodzielnie będzie poza zakresem możliwości i zainteresowaniem j.s.t., zadania te samorząd będzie mógł zlecić przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu. Regionalne sieci szerokopasmowe mogą być budowane i eksploatowane zarówno bezpośrednio przez j.s.t., działającą samodzielnie (w różnych formach organizacyjno-prawnych), jak i przez koncesjobiorcę w rozumieniu u.k.r.b.u., albo przez partnera prywatnego w rozumieniu u.p.p.p., w ramach programów operacyjnych. Ustawodawca wyraźnie dopuścił możliwość realizacji sieci dużych przepustowości przy połączeniu finansowania środkami z budżetu UE, jak i kapitałem inwestorów prywatnych. Zaangażowanie operatorów we współpracę z j.s.t. przy budowie i eksploatacji sieci szerokopasmowych możliwe jest także bez współfinansowania inwestycji funduszami UE, na podstawie przepisów u.g.k. Zgodnie z zasadami prowadzenia gospodarki komunalnej samorządy w drodze umowy mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej w trybie przepisów: u.p.p.p., u.p.z.p., u.d.p.p. albo na zasadach ogólnych. Regionalne sieci szerokopasmowe mogą być budowane i eksploatowane zarówno bezpośrednio przez j.s.t., działającą samodzielnie, jak i przez koncesjobiorcę w rozumieniu u.k.r.b.u., albo przez partnera prywatnego w rozumieniu u.p.p.p., w ramach programów operacyjnych. Należy podkreślić, że zarządzanie i utrzymanie sieci szerokopasmowych samodzielnie przez gminę będzie zjawiskiem rzadkim. Administracja samorządowa najczęściej nie dysponuje wyspecjalizowaną wiedzą i kadrą gotową sprawnie zarządzać siecią, terminowo usuwać awarie, prowadzić paszportyzację, uzgodnienia, dokonywać rozliczenia z klientami czy prowadzić rozbudowę sieci. Wytworzenie takich zasobów i kompetencji wiązać się będzie często z wysokimi nakładami. Z tego względu funkcje związane z zarządem oraz utrzymaniem sieci j.s.t. powinna powierzać profesjonalnym podmiotom trzecim (Operatorom Infrastruktury). Niezbędne doświadczenie i kapitał w tym zakresie może j.s.t. zaoferować partner prywatny.

11 PORADNIK / WARSZAWA PPP i koncesje jako modele realizacji przedsięwzięć międzysektorowych. Do formuł realizacji zadań publicznych przy współpracy sektorów publicznego i prywatnego należą PPP oraz koncesje. W ujęciu normatywnym PPP to wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk między podmiotem publicznym i prywatnym. Warunkiem definicyjnym PPP jest współpraca kontrahentów przy realizacji przedsięwzięcia, przy czym w praktyce najczęściej będzie to oznaczać wniesienie wkładów własnych, zaprojektowanie i budowę inwestycji, utrzymanie jej i zarządzanie nią. Strony umowy o PPP: podmiot publiczny, tj. jednostka sektora finansów publicznych, lub podmiot od niej zależny, ale posiadający odrębną osobowość prawną, jak np. spółka komunalna, i partner prywatny, którym będzie przedsiębiorca, będą dzielić się ww. zadaniami wynikającymi ze wspólnego przedsięwzięcia. Będą również dzielić się związanymi z nim ryzykami (jak np. ryzyko budowy, ryzyko popytu, ryzyko dostępności). 11 Główne zalety zastosowania PPP przy realizacji zadań publicznych to możliwość optymalnego podziału zadań i ryzyk pomiędzy strony umowy w sposób umożliwiający najbardziej efektywną i oszczędną realizację przedsięwzięcia. To także specyficzne mechanizmy płatności, w których wynagrodzenie partnera uzależnione jest od rzeczywistego wykorzystania lub faktycznej dostępności określonej infrastruktury. PPP to także kompleksowa realizacja przedsięwzięcia, obejmująca w ramach jednej umowy na ogół cały cykl życia projektu. Współpraca międzysektorowa przy realizacji inwestycji publicznych może następować w modelu koncesyjnym. Koncesje zawierane będą na podstawie u.k.r.b.u. wyróżniającej koncesje na roboty budowlane oraz koncesje na usługi. Zasadniczą cechą koncesji jest możliwość uzależnienia wynagrodzenia wykonawcy robót budowlanych lub usług od popytu na te usługi ze strony rynku. W ten sposób dochodzi do istotnego odciążenia

12 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP budżetu publicznego, który nie partycypuje (lub partycypuje tylko w niewielkiej części) zarówno w kosztach inwestycyjnych, jak i eksploatacyjnych przedsięwzięcia. W zakresie wyboru partnera prywatnego i kształtowania oraz wykonywania umowy o PPP w niektórych przypadkach (o czym mowa dalej) zastosowanie znajdą przepisy u.p.z.p Zakres zastosowania PPP i koncesji w sektorze teleinformatycznym. Realizowane wspólnie przedsięwzięcie partnerskie lub koncesyjne w obszarze telekomunikacji może polegać może na: 1) budowie lub remoncie obiektu budowlanego (np. budowie infrastruktury i sieci telekomunikacyjnej, regionalnej sieci szerokopasmowej), 2) świadczeniu usług (np. telekomunikacyjnych usług hurtowych), 3) wyposażeniu składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego użyteczność lub wartość (np. sprzęt aktywny), 4) innym świadczeniu.

13 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Powyższe działania w ramach PPP połączone muszą być z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia publiczno-prywatnego (np. kanałem technologicznym lub wybudowaną i oddaną do eksploatacji siecią telekomunikacyjną) lub jest z nim związany (jakieś dodatkowe urządzenia lub nieruchomości niesłużące bezpośrednio budowie i eksploatacji sieci telekomunikacyjnej). W kontekście zarysowanej powyżej definicji w ustawowych ramach PPP mieścić się będzie przedsięwzięcie polegające na powierzeniu prywatnemu operatorowi budowy publicznej sieci telekomunikacyjnej i świadczenia usług telekomunikacyjnych lub tylko i wyłączenie świadczenia usług telekomunikacyjnych przy wykorzystaniu już istniejącej publicznej sieci telekomunikacyjnej, przy założeniu, że wynagrodzenie partnera prywatnego pochodzić będzie ze świadczenia usług telekomunikacyjnych lub z tego źródła oraz z zapłaty sumy pieniężnej podmiotu publicznego. Powierzenie partnerowi prywatnemu świadczenia usług telekomunikacyjnych przy wykorzystaniu już istniejącej publicznej sieci telekomunikacyjnej wiązać się będzie ze zobowiązaniem go do utrzymania i zarządzania składnikami majątkowymi. Tym samym j.s.t. będzie miała gwarancję przejęcia przez partnera prywatnego (Operatora Infrastruktury) tych zadań, które wymagają największej wiedzy i stałego zaangażowania przy zachowaniu gwarancji stałej pieczy nad powierzoną partnerowi infrastrukturą. Zaangażowanie Operatora Infrastruktury w ten proces umożliwi racjonalizację kosztów eksploatacji sieci, a poprzez wdrożenie nowatorskich metod zarządzania sprzyjać powinno obniżeniu ceny dla odbiorców usług. 13 Przedsięwzięcie partnerskie może zostać zrealizowane również według modelu koncesyjnego. Na podstawie umowy koncesji podmiot prywatny (koncesjonariusz) zobowiązuje się do: 1) w przypadku koncesji budowlanej wykonania obiektu budowlanego (np. wybudowania infrastruktury lub sieci telekomunikacyjnej) i jego eksploatacji (świadczenia usług telekomunikacyjnych) lub 2) w przypadku koncesji usługowej świadczenia określonych usług (np. telekomunikacyjnych usług hurtowych lub detalicznych). Wynagrodzeniem koncesjonariusza mogą być wyłącznie przychody z eksploatacji przedmiotu koncesji lub przychody z eksploatacji połączone z płatnością koncesjodawcy (podmiotu publicznego). Płatność

14 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP może mieć np. formę rekompensaty koncesjonariuszowi kosztów świadczenia określonych usług, np. nieodpłatnej dostawy Internetu lub dostawy po obniżonych cenach. Płatność nie może prowadzić do odzyskania całości nakładów w ramach umowy koncesji, a zasadnicza część ryzyka ekonomicznego wykonywania koncesji ciążyć ma na koncesjonariuszu. W praktyce oznacza to, że płatność koncesjodawcy (np. w formie pokrycia części nakładów inwestycyjnych, rekompensat, wynagrodzenia ryczałtowego) nie powinna przekraczać 50% łącznych nakładów na przedmiot koncesji. 14 Koncesje, jako samodzielna podstawa prawna współpracy z prywatnym Operatorem Infrastruktury, stosowane będą w przypadku przedsięwzięć o nieskomplikowanej strukturze podmiotowej (brak spółek celowych o kapitale mieszanym), zasadniczo samofinansujących się i niewymagających dopłat z budżetu koncesjodawcy, wiążących się z bardzo szerokim zakresem zadań i ryzyk przekazanych stronie prywatnej oraz publiczną własnością infrastruktury. W praktyce zastosowanie czystego (tj. bez dopłat koncesjodawcy) modelu koncesji na usługi do zarządzania i utrzymania istniejącej sieci publicznej, a tym bardziej modelu koncesji na roboty budowlane do budowy i eksploatacji nowej sieci, będzie rzadkie. Jako że Operator Infrastruktury z założenia nie świadczy usług klientom końcowym na sieciach, którymi zarządza, zazwyczaj nie będzie on w stanie wypracować satysfakcjonującej stopy zwrotu, jeżeli za świadczone usługi nie będzie otrzymał choćby częściowej rekompensaty. W świetle powyższego można stwierdzić, że zastosowanie PPP i koncesji do specyfiki przedsięwzięć telekomunikacyjnych pozwala na realizację bardzo szerokiej palety zadań, obejmujących przede wszystkim: budowę infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych wraz z ich późniejszą eksploatacją; utrzymywanie, konserwację i naprawy infrastruktury; świadczenie usług telekomunikacyjnych dla operatorów sieci dostępowych/dostawców usług na potrzeby połączenia sieci dostępowych z siecią krajową; udostępnianie na przejrzystych i równych dla wszystkich zasadach zarządzanej infrastruktury podmiotom trzecim np. operatorom sieci płatność koncesjodawcy nie powinna przekraczać 50% łącznych nakładów na przedmiot koncesji.

15 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Przy rozsądnie ułożonej relacji kontraktowej, Operator Infrastruktury będzie w stanie wdrożyć wiele dodatkowych usług istotnych z punktu widzenia podmiotu publicznego. dostępowych i dostawcom usług szerokopasmowych dla mieszkańców i instytucji z określonego obszaru. Przy rozsądnie ułożonej relacji kontraktowej, przewidującej pewne rekompensaty podmiotu publicznego, Operator Infrastruktury będzie w stanie wdrożyć wiele dodatkowych usług istotnych z punktu widzenia podmiotu publicznego, jak monitoring wizyjny miasta, ograniczenie kosztów dostawy usług telekomunikacyjnych jednostkom podległym i powiązanym z podmiotem publicznym (poprzez wpięcie w jedną wspólną sieć, w ramach której ruch generowany wewnątrz jest bezpłatny), użyczenie sieci służbom ratunkowym, wprowadzenie e-usług (e-medycyna, e-urząd, informacje lokalne lub regionalne), publiczne punkty informacyjne, hotspoty oraz szereg innych. 4. Modele współpracy międzysektorowej w projektach teleinformatycznych. 15 Współpraca w ramach PPP może przybrać różne modele organizacyjno- -prawne. Modele te determinowane będą przede wszystkim formą wynagrodzenia partnera prywatnego. Wyróżnić można trzy modele wynagrodzenia partnera prywatnego (koncesjonariusza) w przedsięwzięciach polegających na budowie i eksploatacji lub tylko eksploatacji publicznej sieci telekomunikacyjnej: 1) wynagrodzenie partnera prywatnego pochodzić może w całości z pożytków z przedmiotu przedsięwzięcia, tj. przede wszystkim z opłat od przedsiębiorców telekomunikacyjnych za udostępnienie sieci lub możliwość współkorzystania z infrastruktury wybór partnera następuje wówczas w trybie u.k.r.b.u.

16 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP PRZYKŁADOWY MODEL TRANSAKCJI: PODMIOT PUBLICZNY/ KONCESJODAWCA UE WARIANT Z BUDOWĄ Wkład własny w postaci udostępnienia nieruchomości/kanałów teletechnicznych WARIANT Z SAMĄ EKSPLOATACJĄ Wkład własny w postaci udostępnienia sieci teleinformatycznej 16 OPERATORZY SIECI DOSTĘPOWYCH Opłata za dzierżawienie włókien Opłata za dostęp do sieci PARTNER PRYWATNY/ KONCESJONARIUSZ Umowy o podwykonawstwo PODWYKONAWCY Ten model wynagrodzenia znajdzie zastosowanie tylko w przedsięwzięciach wysoce rentownych, w atrakcyjnych lokalizacjach i przy bardzo wysokim popycie na usługi świadczone przez Operatora Infrastruktury. Współpraca w omawianym modelu polegać będzie najczęściej na powierzeniu przez podmiot publiczny/koncesjodawcę stronie prywatnej albo budowy nowej infrastruktury wraz z obowiązkiem zarządzania nią lub utrzymywania jej przez określony czas (średnio lat), albo tylko i wyłącznie na zarządzaniu lub utrzymaniu publicznej sieci telekomunikacyjnej uprzednio zbudowanej przez stronę publiczną.

17 PORADNIK / WARSZAWA 2014 W przedstawionym modelu występować może dotacja ze środków UE, jeżeli służy uprzedniemu sfinansowaniu zaprojektowania i budowy infrastruktury samodzielnie przez stronę publiczną. 2) wynagrodzenie partnera prywatnego pochodzić może także częściowo z pożytków oraz częściowo z zapłaty sumy pieniężnej (rekompensat) podmiotu publicznego wybór partnera następuje wówczas w trybie u.k.r.b.u. lub u.p.z.p. PRZYKŁADOWY MODEL TRANSAKCJI: UE PODMIOT PUBLICZNY/ KONCESJODAWCA 17 Rekompensaty/płatności strony publicznej (w tym dotacja z UE) w wysokości < 50% nakładów WARIANT ZARÓWNO Z BUDOWĄ, JAK I BEZ BUDOWY NOWEJ SIECI Wkład własny w postaci udostępnienia sieci teleinformatycznej OPERATORZY SIECI DOSTĘPOWYCH PARTNER PRYWATNY/ KONCESJONARIUSZ Opłata za dzierżawienie włókien Opłata za dostęp do sieci Umowy o podwykonawstwo PODWYKONAWCY

18 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP Ten model wynagrodzenia znajdzie zastosowanie w przedsięwzięciach o niepewnej rentowności i ograniczonym popycie na usługi świadczone przez Operatora Infrastruktury. Współpraca w omawianym modelu polegać będzie najczęściej na powierzeniu przez podmiot publiczny/koncesjodawcę stronie prywatnej albo budowy nowej infrastruktury wraz z obowiązkiem zarządzania nią lub utrzymywania jej przez określony czas (średnio 5-10 lat), albo tylko i wyłącznie na zarządzaniu lub utrzymaniu publicznej sieci telekomunikacyjnej uprzednio zbudowanej przez stronę publiczną. 18 Rekompensaty podmiotu publicznego zmniejszać będą ryzyko poniesienia ewentualnych strat przez stronę prywatną. Rekompensata może przyjąć formę dopłaty do usług świadczonych przez partnera dla wszystkich lub niektórych odbiorców (shadow tolls), gwarancji zakupu określonego wolumenu usług po z góry ustalonej cenie lub poniesienia części wydatków na realizację przedsięwzięcia (np. pokrycia części faktur wystawionych przez podwykonawców robót budowlanych lub poprzez przyznanie dotacji ze środków UE). W wariancie z budową i eksploatacją infrastruktury przez stronę prywatną beneficjentem dotacji unijnej będzie podmiot publiczny; partner prywatny z kolei będzie podmiotem upoważnionym do ponoszenia wydatków kwalifikowalnych na mocy umowy o dofinansowanie. Partner będzie prefinansował wydatki kwalifikowalne. Wystawione przez niego faktury podmiot publiczny dołączał będzie do wniosku o płatność kierowanego do instytucji zarządzającej. Uzyskane środki z dotacji podmiot publiczny przekaże stronie prywatnej. 3) wynagrodzenie partnera prywatnego pochodzić może w całości z zapłaty sumy pieniężnej podmiotu publicznego (opłata ryczałtowa za świadczenie usług telekomunikacyjnych) wybór partnera następuje wówczas w trybie u.p.z.p.

19 PORADNIK / WARSZAWA 2014 PRZYKŁADOWY MODEL TRANSAKCJI: UE PODMIOT PUBLICZNY Rekompensaty/płatności strony publicznej % (w tym dotacja z UE) w wysokości > 50 nakładów na realizację przedsięwzięcia WARIANT ZARÓWNO Z BUDOWĄ, JAK I BEZ BUDOWY NOWEJ SIECI Wkład własny w postaci udostępnienia sieci teleinformatycznej OPERATORZY SIECI DOSTĘPOWYCH PARTNER PRYWATNY 19 Opłata za dzierżawienie włókien Opłata za dostęp do sieci Umowy o podwykonawstwo UWAGA! W modelu tym opłaty operatów sieci dostępowych mogą nie występować PODWYKONAWCY Ten model wynagrodzenia znajdzie zastosowanie w przedsięwzięciach o niskiej rentowności i bardzo ograniczonym popycie na usługi świadczone przez Operatora Infrastruktury. Rekompensaty podmiotu publicznego stanowić będą główne źródło przychodu dla partnera prywatnego. W odniesieniu do zapłaty sumy pieniężnej podmiotu publicznego wskazać należy, że art. 8 u.w.r.s.u.t. stanowi, że infrastruktura lub sieć telekomunikacyjna może być udostępniona w zamian za opłaty niższe niż koszt wytworzenia, jak również usługi detaliczne mogą zostać dofinansowane

20 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP 20 przez podmiot publiczny, gdy na danym obszarze nie jest możliwe prowadzenie działalności opłacalnej finansowo. Jeżeli zatem zapłata sumy pieniężnej będzie miała charakter subsydiowania działalności partnera prywatnego, takie subsydiowanie będzie dopuszczalne jedynie wtedy, gdy subsydiowane usługi np. będą miały charakter socjalny. Zgodnie z wymogiem ustawodawcy wynagrodzenie partnera prywatnego zależy przede wszystkim od rzeczywistego wykorzystania lub faktycznej dostępności przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego. Pierwszy ze wskazanych modeli wynagrodzenia partnera prywatnego uzależnia stopień rentowności przedsięwzięcia od popytu na usługi świadczone przez niego. Najczęściej popyt ten generowany będzie przez użytkowników infrastruktury. Drugi z wymienionych modeli odnosi się do zakresu faktycznej dostępności infrastruktury. Znajdzie on zastosowanie wówczas, gdy opłacalność przedsięwzięcia poprzez finansowanie go płatnościami od bezpośrednich użytkowników infrastruktury jest niepewna lub w ogóle nie wystąpi. Wynagrodzenie partnera prywatnego płatne będzie wówczas z budżetu podmiotu publicznego w formie tzw. opłaty za dostępność. Umowa o PPP musi więc uzależniać wielkość uzyskiwanego wynagrodzenia partnera prywatnego z budżetu publicznego od dostępności świadczonych przez niego usług, ich jakości, ceny oraz innych parametrów. Umowa o PPP musi uzależniać wielkość uzyskiwanego wynagrodzenia partnera prywatnego z budżetu publicznego od dostępności świadczonych przez niego usług, ich jakości, ceny oraz innych parametrów. W przypadku koncesji wynagrodzenie koncesjonariusza pochodzi, co do zasady, z pożytków z przedmiotu koncesji. Umowa może przewidywać dopłaty koncesjodawcy, ale łączna suma dopłat w okresie trwania umowy nie może przekroczyć połowy łącznych nakładów inwestycyjnych i eksploatacyjnych na przedmiot koncesji. Naruszenie tej reguły naraża kontrakt na sprzeczność z prawem UE, jak również zwiększa ryzyko braku kwalifikowalności wydatków w przypadku współfinansowania inwestycji środkami z budżetu UE.

21 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Wykorzystanie spółki celowej (SPV) W odniesieniu do wariantów podmiotowych realizacji przedsięwzięcia PPP przepisy umożliwiają partnerowi prywatnemu samodzielną realizację zadania lub też wspólnie z podmiotem publicznym w ramach spółki celowej o kapitale mieszanym (SPV special purpose vehicle). O współpracy kontrahentów w ramach spółki celowej przesądzać będzie umowa o PPP. W celu realizacji przedsięwzięcia partnerskiego podmiot publiczny i partner prywatny mogą zawiązać spółkę kapitałową (z o.o. lub akcyjną) bądź komandytową lub komandytowo-akcyjną z zastrzeżeniem, że podmiot publiczny nie może być komplementariuszem. Celowy charakter spółki oznacza, że cel i przedmiot działalności spółki nie może wykraczać poza zakres określony w umowie. Wyraźnie wskazać należy, że partner prywatny, będący udziałowcem w spółce mieszanej, musi zostać wybrany w drodze przejrzystej i konkurencyjnej procedury (zamówień publicznych lub koncesji). Jest to wymóg prawa UE. 21 W celu realizacji przedsięwzięcia partnerskiego podmiot publiczny i partner prywatny mogą zawiązać spółkę kapitałową bądź komandytową lub komandytowo-akcyjną z zastrzeżeniem, że podmiot publiczny nie może być komplementariuszem. Utworzenie SPV przez strony umowy o PPP uzasadnione będzie szczególnie wówczas, gdy podmiot publiczny będzie chciał partycypować nie tylko w kosztach realizacji przedsięwzięcia, ale również w wynikających z niego pożytkach (dywidenda). Ponadto za utworzeniem spółki celowej przemawiać może potrzeba wzmożonej bezpośredniej kontroli podmiotu publicznego przez organy spółki nad realizacją przedsięwzięcia. W omawianym modelu strony umowy o PPP zawiązują spółkę celową, której zadaniem będzie budowa i eksploatacja infrastruktury telekomunikacyjnej (SPV pełnić będzie funkcję Operatora Infrastruktury) lub tylko eksploatacja publicznej sieci telekomunikacyjnej. SPV (najczęściej sp. z o.o.) utworzona zostanie w następstwie zawarcia umowy o PPP, a czas jej trwania zwykle tożsamy będzie z okresem trwania umowy o PPP. Podmiot publiczny wniesie do spółki niezbędne nieruchomości, służebność przesyłu, pasy drogi oraz wkład pieniężny. Partner prywatny uzupełni wkład pieniężny do kwoty niezbędnej do realizacji inwestycji lub do kwoty wkładu własnego pod wsparcie ze środków UE. Beneficjentem dotacji będzie SPV. SPV będzie mogła również pozyskać niezbędne finansowanie na zasadach komercyjnych. SPV będzie właścicielem wybu-

22 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP PRZYKŁADOWY MODEL TRANSAKCJI: PODMIOT PUBLICZNY Umowa o PPP PODMIOT PRYWATNY WKŁAD WŁASNY (np. udostępnienie nieruchomości, pasa drogi, wkład pieniężny) WKŁAD WŁASNY PIENIĘŻNY Kredyt 22 OPERATORZY SIECI DOSTĘPOWYCH SPV BANK Opłata za dzierżawienie włókien Opłata za dostęp do sieci Umowa o roboty budowlane i umowa operatorska DOTACJA PODWYKONAWCY UE dowanej infrastruktury. Z tego względu umowa o PPP może przewidywać, że podmiot publiczny wykupi udziały partnera prywatnego w spółce, aby po zakończeniu trwania umowy kontynuować przedsięwzięcie na zasadach użyteczności publicznej, jak również, że właścicielem wszystkich udziałów w spółce pozostanie partner prywatny, który będzie kontynuował przedsięwzięcie na zasadach czysto komercyjnych.

23 PORADNIK / WARSZAWA Przygotowanie projektu teleinformatycznego w PPP krok po kroku. Podmiot publiczny, rozważając możliwość zaangażowania się w PPP, powinien starannie przeanalizować wszelkie okoliczności z tym związane oraz dokonać analizy porównawczej PPP z innymi metodami realizacji zadań publicznych. Niewłaściwie zaprojektowana współpraca może być równie nieefektywna, jak już niezadowalająco funkcjonujące metody tradycyjne, a błędy w ułożeniu relacji między partnerami mogą być daleko groźniejsze niż błędne rozstrzygnięcia administracji publicznej. W związku z tym niezwykle istotne jest podjęcie szeregu działań organizacyjnych i prawnych, poprzedzających zaangażowanie we współpracę z partnerami prywatnymi. Decyzja o prywatyzacji realizacji zadania publicznego w drodze kontraktu PPP powinna być efektem starannej i wszechstronnej analizy wskazującej, że jest to optymalny model realizacji przedsięwzięcia. Wskazać należy, że ustawodawca nie wprowadził wprost wymogu wykonywania jakichkolwiek prac analitycznych poprzedzających realizację przedsięwzięcia. Podmiot publiczny będzie zatem każdorazowo sam decydował, które aspekty potencjalnego projektu PPP wymagają starannego przeanalizowania. 23 Niewłaściwie zaprojektowana współpraca może być równie nieefektywna, jak już niezadowalająco funkcjonujące metody tradycyjne. PPP, jako instrument realizacji polityki władz publicznych, powinno być zawarte w jej założeniach. Wydaje się, że dobrą drogą do wdrożenia PPP w ogólne założenia polityki danej j.s.t. jest przyjęcie zasad określających zadania spoczywające na władzach publicznych, które mogą być realizowane w ramach PPP, np. w formie zwartego programu. Założenia polityki w zakresie PPP powinny być zharmonizowane z założeniami politycznymi przyjętymi przez władze dla danej dziedziny, której mogłyby dotyczyć (np. informatyzacja gminy). Polityka j.s.t. dotycząca realizacji PPP powinna określać, które dziedziny ze sfery realizacji usług publicznych należy wykonywać w tej formule i w jakiej kolejności. Lokalna strategia dotycząca PPP powinna odzwierciedlać główne cele, jakie stawia sobie dana wspólnota lokalna. Warto przy tym umieszczać PPP, jako sposób finansowania inwestycji w lokalnych programach i planach wieloletnich.

24 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP Zasadne wydaje się przy tym wyznaczenie odrębnego podmiotu, który jest wyposażony w stosowne kompetencje i ponosi odpowiedzialność za sprawy związane z zastosowaniem PPP. Może być to organ kolegialny, np. zespół ds. partnerstwa publiczno-prywatnego (ZPPP). Zadaniem zespołu powinno być skupienie wiedzy eksperckiej i odpowiedzialności za ułożenie relacji w ramach partnerstwa w jednym ośrodku, a także przygotowanie akceptowalnych form współpracy z partnerami prywatnymi, założeń polityki informacyjnej PPP i jej realizacji. Ważnym zadaniem zespołu jest opracowanie założeń polityki władz w zakresie PPP, zasad jej oceny i wprowadzania partnerstwa, jak również identyfikowanie oraz ocena istniejących, a także przyszłych możliwości rozwijania PPP. Każde przedsięwzięcie dotyczące świadczenia usług czy realizacji inwestycji infrastrukturalnej powinno być analizowane z uwzględnieniem okoliczności konkretnego przypadku. 24 Każde przedsięwzięcie dotyczące świadczenia usług czy realizacji inwestycji infrastrukturalnej powinno być analizowane z uwzględnieniem okoliczności konkretnego przypadku. I chociaż istnieje pewien ogólny model postępowania, niektóre zagadnienia wymagają rozstrzygnięcia przy konstruowaniu konkretnego PPP niezależnie od uwarunkowań, w jakich działają poszczególne samorządy. Wszystkie projekty typu PPP wymagają starannego zaplanowania działań. Niezwykle istotne jest zatem przygotowanie swoistej mapy drogowej przedsięwzięcia PPP, czy też po prostu harmonogramu projektu, wraz ze szczegółowym rozpisaniem wszystkich etapów. Projekt przedsięwzięcia PPP warto przedstawić do wstępnej oceny potencjalnych wykonawców, aby ustalić jego mocne i słabe strony (test rynku/ dialog techniczny). Złożoność faktyczna i prawna projektów typu PPP wymaga profesjonalnej obsługi całego przedsięwzięcia. Ponadto w interesie podmiotu publicznego jest, aby część odpowiedzialności (choćby odszkodowawczej) za realizację projektu przejął na siebie podmiot trzeci. Dlatego wskazane jest, aby do całego procesu wdrażania przedsięwzięcia PPP lub konkretnego jego wycinka, strona publiczna wynajęła doradcę. Korzystanie z usług profesjonalnych doradców przy projektach PPP wyraźnie rekomenduje Najwyższa Izba Kontroli (zob. raport pt. Realizacja przedsięwzięć w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2013:

25 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Analiza wariantów realizacji przedsięwzięcia powinna pomóc zidentyfikować wszelkie możliwe i atrakcyjne dla strony publicznej warianty realizacji przedsięwzięcia. Wariantowaniu powinien podlegać projekt przedsięwzięcia w zakresie różnych jego elementów z wyróżnieniem elementów kluczowych i drugorzędnych. Wariantowanie obejmie również modele finansowania przedsięwzięcia: finansowanie budżetowe; finansowanie długiem (kredyt, pożyczka, obligacje); finansowanie z dotacji (w tym środki UE); PPP (koncesja). Wariantowanie obejmie także równe modele realizacyjne przedsięwzięcia w ramach PPP, m.in.: model zwykłego partnerstwa w oparciu o u.p.p.p., model spółki celowej (SPV), model koncesyjny. Analizy techniczne służą opracowaniu ostatecznej struktury techniczno-organizacyjnej projektu i obejmują badania różnych wariantów inwestycyjnych, możliwych do zastosowania technologii oraz rozwiązań funkcjonalnych. W ramach tego typu analiz badaniu podlega aktualne i proponowane zagospodarowanie terenu. Analizy techniczno-organizacyjne posłużyć powinny do opracowania ostatecznego studium wykonalności projektu oraz programu funkcjonalno-użytkowego. 25 Analizy prawne służą m.in. ustaleniu dopuszczalnych prawem rozwiązań, prawnej struktury projektu, statusu prawnego podmiotów, stanu prawnego składników majątkowych. Ponadto analizy prawne obejmować mogą: 1) identyfikację kluczowych uczestników projektu, 2) określenie wymogów proceduralnych oraz ryzyka prawnego, 3) określenie wymogów instytucji finansujących z uwzględnieniem problemów prawnych związanych ze współfinansowaniem przedsięwzięć inwestycyjnych z kilku źródeł, 4) określenie zasad wnoszenia wkładu własnego przez Podmiot Publiczny oraz zasady dysponowania wkładem, 5) analizę skutków prawnych oraz warunków przekazania składników majątkowych na początku i po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia,

26 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP 26 6) analizę możliwości ubiegania się o środki pomocowe, 7) opracowanie formy prawnej funkcjonowania projektów. Wstępna analiza ekonomiczno-finansowa może pozwolić na benchmark (porównanie) kosztów, jakie ponosi się przy samodzielnej realizacji przedsięwzięcia (bez współpracy z sektorem prywatnym), co bezpośrednio prowadzi do możliwości stwierdzenia, czy korzyści, jakie przynosi PPP, są większe od kosztów jego wdrożenia. Na koszty objęte benchmarkingiem składają się nakłady finansowe, inwestycyjne i bieżące związane ze świadczeniem usług dostarczanych samodzielnie przez władze lokalne. Dokładne ich rozeznanie jest niezwykle ważne dla ocenienia potencjalnych korzyści i kosztów, jakie będą ponosić w związku z wdrożeniem PPP. W teorii oceny projektów inwestycyjnych powszechnie przyjmuje się, że analiza finansowa uwzględnia dające się ująć w księgach rachunkowych jednostki przychody, koszty oraz przepływy pieniężne, na podstawie których oblicza się wskaźniki finansowe: wartość bieżącą netto (net present value NPV) oraz o ile to możliwe wewnętrzną stopę zwrotu (internal rate of return IRR). Analiza ekonomiczna uwzględnia m.in. tzw. efekty zewnętrzne (externatilies), nieujęte w księgach rachunkowych, a w szczególności korzyści oraz koszty społeczne, natomiast jej rezultatem jest kalkulacja ekonomicznej wartości bieżącej netto (ENPV) oraz ekonomicznej wewnętrznej stopy zwrotu (EIRR). W przypadku przedsięwzięć, które nie generują istotnych przychodów, a zwłaszcza takich, w których przypadku NPV osiąga wartość ujemną, istotna jest zwłaszcza analiza ekonomiczna. Uwzględnienie wyrażonych w pieniądzu korzyści społecznych może bowiem prowadzić do uzyskania wysokiego wskaźnika ENPV. Należy podkreślić, że w zakresie finansowej i ekonomicznej oceny projektów inwestycyjnych istnieją standardy opracowane i zalecane do stosowania przez międzynarodowe instytucje finansowe, zaś w przypadku projektów ubiegających się o dofinansowanie z budżetu Unii Europejskiej przez Komisję Europejską. W teorii oceny projektów inwestycyjnych powszechnie przyjmuje się, że analiza finansowa uwzględnia dające się ująć w księgach rachunkowych jednostki przychody, koszty oraz przepływy pieniężne, na podstawie których oblicza się wskaźniki finansowe: wartość bieżącą netto oraz wewnętrzną stopę zwrotu. Odpowiednie oszacowanie ryzyka związanego z przedsięwzięciem, a następnie jego podział między partnerów jest trzonem współpracy w ramach PPP. Cele właściwej alokacji ryzyka są następujące:

27 PORADNIK / WARSZAWA 2014 zmniejszenie kosztów projektu w długim okresie poprzez przeniesienie ryzyka na stronę, która w najlepszy sposób sobie z nim poradzi; dostarczenie zachęt dla wykonawcy, aby dostarczył projekty na czas, zgodnie z wymaganymi normami i w ramach budżetu; poprawa jakości usług oraz zwiększenie dochodu poprzez bardziej efektywne działanie; zapewnienie bardziej spójnego i przewidywalnego profilu wydatków. Wdrożenie PPP do założeń polityki lokalnej, powierzenie zadań z tego zakresu merytorycznemu zespołowi, identyfikacja projektu, wykonanie studium wykonalności, wstępnych analiz finansowych i prawnych, określenie potencjalnych ryzyk i zagrożeń związanych z PPP oraz sposobów ich alokacji i neutralizacji, to najczęstsze elementy przygotowania projektu przez podmioty publiczne. Prace te powinny zakończyć się ostateczną decyzją o realizacji przedsięwzięcia w modelu PPP lub koncesji i skutkować wszczęciem procedury wyboru partnera (koncesjonariusza) Zasady wyboru partnera prywatnego/koncesjonariusza. Prawo polskie, za wzorem regulacji europejskich, reguluje zasadniczo dwie procedury wyboru partnera prywatnego stosowane w zależności od planowanego charakteru wynagrodzenia strony prywatnej. Jeżeli wynagrodzeniem partnera prywatnego ma być prawo do pobierania pożytków z przedmiotu partnerstwa publiczno-prywatnego albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłatą sumy pieniężnej, wyboru partnera prywatnego dokonuje się, stosując przepisy u.k.r.b.u. (zob. art. 4 ust. 1 u.p.p.p.). Procedura przewidziana w u.k.r.b.u. stosowana będzie w przypadku samofinansujących się przedsięwzięć, w których przewidywany jest brak dopłat lub subsydiów podmiotu publicznego, lub też przewidywane dopłaty (subsydia) stanowić mają mniejszą część ogólnego wynagrodzenia partnera

28 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP prywatnego. W takiej sytuacji u.k.r.b.u. należy stosować wprost i w całości. U.k.r.b.u. znajdzie zastosowanie również do wyboru koncesjonariusza. W przypadkach innych niż określone w akapicie powyżej, tj. wówczas gdy wynagrodzenie partnera ma pochodzić w całości lub w przeważającej części z zapłaty podmiotu publicznego, wyboru partnera prywatnego dokonuje się, stosując przepisy u.p.z.p. (zob. art. 4 ust. 2 u.p.p.p.). U.p.z.p. będzie stosowana wprost jedynie ze zmianami wynikającymi wprost z u.p.p.p. (zob. kryteria oceny ofert art. 6 u.p.p.p.). 28 W przypadkach, w których nie ma zastosowania u.k.r.b.u. ani u.p.z.p., wyboru partnera prywatnego dokonuje się w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej i wolnej konkurencji oraz przestrzeganie zasad równego traktowania, przejrzystości i proporcjonalności, przy odpowiednim uwzględnieniu przepisów u.p.p.p., a w przypadku wniesienia przez partnera publicznego wkładu własnego będącego nieruchomością, także przepisów u.g.n. 1) Wybór partnera prywatnego w trybie art. 4 ust. 1 u.p.p.p. Odnośnie do wyboru partnera prywatnego (koncesjonariusza) w trybie u.k.r.b.u. wskazać należy, że postępowanie o zawarcie umowy PPP rozpoczyna się od zamieszczenia ogłoszenia o postępowaniu. Zgodnie z art. 10 ust. 3 u.k.r.b.u., niezależnie od wartości przedsięwzięcia, ogłoszenie o koncesji na roboty budowlane przesyła się Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej, a ogłoszenie o koncesji na usługi zamieszcza się na stronie internetowej Biuletynu Zamówień Publicznych. Po opublikowaniu ogłoszenia w jednym z ww. publikatorów koncesjodawca powinien zamieścić odpowiednie ogłoszenie w miejscu powszechnie dostępnym w swojej siedzibie oraz na swojej stronie internetowej. Na podstawie ogłoszenia zainteresowane podmioty składają wnioski o zawarcie umowy o PPP. Termin składania wniosków określony został w art. 12 u.k.r.b.u. W przypadku, gdy wartość przedmiotu partnerstwa przekracza euro, termin ten nie może być krótszy niż 45 dni od dnia przesłania ogłoszenia Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej.

29 PORADNIK / WARSZAWA 2014 Wniosek o zawarcie umowy koncesji zawierać powinien oświadczenie o zgłoszeniu udziału w postępowaniu oraz oświadczenie o spełnianiu opisanych w ogłoszeniu warunków udziału. W przypadku niezłożenia przez zainteresowany podmiot właściwego oświadczenia lub złożenia go w niepełnym zakresie, koncesjodawca informuje zainteresowany podmiot o nieprzyjęciu wniosku. Wniosek o zawarcie umowy koncesji zawierać powinien oświadczenie o zgłoszeniu udziału w postępowaniu oraz oświadczenie o spełnianiu opisanych w ogłoszeniu warunków udziału. Koncesjodawca zaprasza do udziału w negocjacjach kandydatów, którzy złożyli wnioski zgodnie ze wskazanymi powyżej wymaganiami. Prowadzone negocjacje mogą dotyczyć wszystkich aspektów partnerstwa, w tym technicznych, finansowych i prawnych. O zakończeniu negocjacji koncesjodawca powinien poinformować wszystkich kandydatów i sporządzić protokół z prowadzonych negocjacji. W wyniku przeprowadzonych negocjacji koncesjodawca może przed zaproszeniem do składania ofert dokonać zmiany wymagań określonych w ogłoszeniu. Koncesjodawca zaprasza do złożenia ofert kandydatów, z którymi prowadził negocjacje, przesyłając im opis warunków partnerstwa, który powinien zawierać, poza elementami określonymi w ogłoszeniu, termin związania ofertą, określenie opłat za korzystanie z przedmiotu partnerstwa przez koncesjodawcę lub osoby trzecie albo sposób ich ustalania, o ile jest to podyktowane specyfiką przedsięwzięcia oraz pouczenie o prawie do wniesienia skargi na czynności podejmowane przez koncesjodawcę w trakcie postępowania. Koncesjodawca powinien wyznaczyć termin składania ofert z uwzględnieniem czasu niezbędnego do ich przygotowania i złożenia. Po złożeniu ofert koncesjodawca może zażądać od oferentów wyjaśnień oraz sprecyzowania lub dopracowania złożonych ofert. Nie mogą one jednak prowadzić do zmiany oferty lub warunków zawartych w opisie warunków partnerstwa, która mogłaby prowadzić do naruszenia zasad uczciwej konkurencji lub mogłaby mieć charakter dyskryminacyjny. Koncesjodawca wybiera ofertę najkorzystniejszą spośród ofert spełniających wymagania określone w opisie warunków partnerstwa, na podstawie kryteriów oceny ofert wskazanych w tym opisie. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne przy wyborze oferty najkorzystniejszej kierowanie się innymi kryteriami niż przyjęte w treści ogłoszenia. Koncesjodawca musi poinformować oferentów o wyborze oferty najkorzystniejszej, podając 29

30 INTERNET SZEROKOPASMOWY W FORMULE PPP uzasadnienie. Informacja o wyborze oferty najkorzystniejszej zawiera również powody ewentualnego niedopuszczenia poszczególnych ofert do oceny i porównania. Partner prywatny, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą, jest obowiązany w terminie wskazanym przez koncesjodawcę złożyć wskazane w opisie warunków partnerstwa dokumenty potwierdzające spełnianie warunków udziału w postępowaniu. Zgodnie z art. 18 ust. 2 u.k.r.b.u. partner prywatny może udowodnić swą sytuację ekonomiczną i finansową za pomocą każdego dokumentu, który koncesjodawca uzna za odpowiedni. 30 Koncesjodawca może odwołać postępowanie tylko wtedy, gdy zaistnieją okoliczności przewidziane w ogłoszeniu. Należy pamiętać, że zastrzeżenie w ogłoszeniu możliwości odwołania postępowania bez podania przyczyn jest nieważne. Koncesjodawca powinien sporządzić protokół z postępowania. Protokół jest jawny. Uczestnikom postępowania przysługują środki odwoławcze opisane w u.k.r.b.u. (skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego). 2) Wybór partnera prywatnego w trybie art. 4 ust. 2 u.p.p.p. Ustawodawca pozostawił podmiotowi publicznemu możliwość wyboru optymalnego trybu postępowania w celu zawarcia umowy PPP. Specyfika kontraktów PPP wskazuje, że najbardziej odpowiednie do wyboru partnera są procedury negocjacyjne, w szczególności dialog konkurencyjny, rekomendowany przez Komisję Europejską. Tryb dialogu konkurencyjnego jest na tyle elastyczny, że nie wymaga jakichkolwiek modyfikacji w przypadku realizacji PPP dlatego zalecane jest w tym wypadku stosowanie przepisów u.p.z.p. wprost. Poniższe uwagi dotyczą wyboru partnera prywatnego w trybie dialogu konkurencyjnego. Istotą tego trybu jest to, że po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie wykonawcami dialog, a następnie zaprasza ich do składania ofert (art. 60a u.p.z.p.). Wykonawcami zaproszonymi do dialogu będą podmioty, które spełniły warunki udziału