PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA III ETAPU KSZTAŁCENIA GIMNAZJUM OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA W NAUCZANIU EKOLOGII ORAZ OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DLA III ETAPU KSZTAŁCENIA GIMNAZJUM Wymagania programowe wg Dz. Urz. Nr 14 z 23 lutego 1999r. poz. 129 załącznika do rozporządzenia MEN z 30 czerwca 1999r. poz. 642 Ekologia i ochrona środowiska przyrodniczego. OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA W NAUCZANIU EKOLOGII ORAZ OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Cele kształcenia: Poznanie i zrozumienie współzaleŝności między organizmami w ich środowisku oraz między organizmami a środowiskiem; Postrzeganie zmienności przyrody oraz uświadomienie przyczyn i skutków tych zmian; Uświadomienie pozycji człowieka w przyrodzie; Określenie zaleŝności człowieka od przyrody i jego wpływu na środowisko; RóŜnorodność biologiczna gatunków, populacji i ekosystemów; Oddziaływanie produkcji Ŝywności na środowisko; Racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi; Równowaga biologiczna biocenoz a gospodarowanie człowieka. Cele wychowania: Kształtowanie postaw proekologicznych; Umiejętność oszczędzania zasobów przyrody w domu i gałęziach przemysłu; UwraŜliwianie ucznia, budowanie poczucia odpowiedzialności za działania podejmowane w środowisku; Budzenie współodpowiedzialności za stan środowiska; Dostrzeganie potrzeby efektywnego włączania się do działań na rzecz ochrony przyrody;

2 Umiejętność prowadzenia zdrowego stylu Ŝycia; Potrzeba propagowania wiedzy i postaw proekologicznych w swoim środowisku. Procedury osiągania celów: Prowadzenie pogadanek i dyskusji w ramach róŝnych przedmiotów; Organizowanie zajęć terenowych umoŝliwiających bezpośredni kontakt z przyrodą lekcje w terenie, zielone ścieŝki, rajdy turystyczne, wycieczki klasowe i szkolne, obozy zimowe i letnie; Przeprowadzanie obserwacji, doświadczeń; Umiejętność wnioskowania na podstawie badań i zastosowanie graficznego przedstawiania danych; Określanie czystości środowiska za pomocą bioidentyfikatorów; Projekcje filmów; Urządzanie konkursów ekologicznych; Obchody Dnia Ziemi np. Gimnazjada Ekologiczna; Udział w akcji Sprzątania Świata; Zbiórki surowców wtórnych; Dbałość o zieleń na terenie szkoły; Prowadzenie hodowli szkolnych; Urządzanie wycieczek do oczyszczalni ścieków, na wysypisko śmieci itp. Umiejętność korzystania z róŝnych źródeł informacji Cele operacyjne zostały opracowane według trudności w ich opanowaniu i praktycznym zastosowaniu. W programie załoŝone osiągnięcia ucznia dotyczące wiadomości i umiejętności oznaczono: Zapamiętywanie i stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych ( stopień podstawowy) Zrozumienie i stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (stopień rozszerzony)

3 Niniejszy program pozwala zatem na ocenianie ucznia w zaleŝności od jego moŝliwości. Znajomość opanowania wiadomości i umiejętności ekologicznych moŝe być sprawdzana poprzez odpowiedzi ustne, testy, referaty, konkursy, aktywność na lekcjach i zajęciach terenowych. HASŁA PROGRAMOWE: 1. Przyczyny i skutki niepoŝądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze. 2. RóŜnorodność biologiczna( gatunkowa,.genetyczna oraz ekosystemów) znaczenie jej ochrony 3. śywność oddziaływanie produkcji Ŝywności na środowisko. 4. ZagroŜenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii; energetyka jądrowa bezpieczeństwo i składowanie odpadów. Program edukacji ekologicznej dla III etapu kształcenia w Gimnazjum nr 2 we Wrześni realizowany jest w korelacji ze ścieŝką międzyprzedmiotową edukacja ekologiczna. Program ma celu zrozumienie praw przyrody i polepszenie kontaktu ucznia ze środowiskiem naturalnym oraz ukierunkowanie go na jego ochronę. Program jest otwarty i moŝe ulegać aktualizacji. Dział programu Materiał nauczania Cele kształcenia i nauczania Osiągnięcia ucznia Realizacja w ramach przedmiotów Przyczyny i skutki niepoŝądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze 1. Zanieczyszczenia atmosfery - poznanie składu powietrza atmosferycznego i rolę poszczególnych składników dla organizmów - podanie przyczyn naturalnych źródeł zanieczyszczeń i - poznanie zaleŝności pomiędzy działalnością człowieka a stanem powietrza Zna skład chemiczny i rolę składników powietrza RozróŜnia naturalne i sztuczne źródła zanieczyszczeń Czyta i interpretuje dane liczbowe, wykresy kołowe, diagramy

4 2 Wpływ zanieczyszczeń powietrza na Ŝycie organizmów - wymienienie szkodliwych substancji - podanie skutków działania trujących substancji na organizmy - poznanie niekorzystnych zjawisk w przyrodzie spowodowanych działalnością człowieka Podaje skutki działania niekorzystnych substancji na organizmy Wymienia przykłady zjawisk w przyrodzie spowodowanych działalnością człowieka Wymienia czynniki sprzyjające powstawaniu kwaśnych deszczów Wymienia czynniki sprzyjające powstawaniu efektu cieplarnianego Wymienia substancje niszczące ozon w stratosferze Ukazuje wpływ dziury ozonowej na Ŝycie organizmów Podaje przyczyny powstawania smogu fotochemicznego i cieplarnianego Prognozuje dalekosięŝne skutki niekorzystnej działalności człowieka względem Ziemi -określenie metod prowadzących do poprawienia stanu atmosfery Podaje metody ograniczające powstawanie niekorzystnych zjawisk stosowane w świecie Ocenia swoje postępowanie względem przyrody 3.Źródła zanieczyszczeń wód -podanie źródeł zanieczyszczenia wód Podaje źródła skaŝeń wód: komunalne, ścieki przemysłowe, substancje toksyczne Wymienia związki wywołujące

5 skaŝenia Podaje sposoby ograniczenia zanieczyszczeń wód w okolicy Wykazuje wpływ zmian na Ŝycie róŝnych gatunków -wyjaśnienie zjawiska eutrofizacji -określanie czystości wód Podaje definicję eutrofizacji Wyjaśnia przyczyny eutrofizacji wód Podaje skutki zjawiska wobec biocenozy wodnej Prowadzi wnikliwe obserwacje Zna metody określania czystości wód powierzchniowych ( klasy czystości) Potrafi przeprowadzić chemiczną analizę wody pobranej ze zbiornika Zna gatunki wskaźnikowe -omówienie roli oczyszczalni ścieków Zna etapy oczyszczania ścieków komunalnych (mechaniczna, biologiczna, chemiczna) Umie czytać wykresy i mapy Podaje wzajemne powiązania hydrosfery i biosfery Podaje przykłady katastrof tankowców i ich wpływ na Ŝycie biologiczne 4.Działalnośc człowieka -uświadomienie roli gleby dla rolnictwa

6 a dewastacja gleb i powierzchni terenu -określenie procesów dewastacyjnych gleb (erozja, zasolenie, skaŝenia, górnictwo) Podaje zaleŝności między rodzajem gleby a wymaganiami roślin Analizuje profile glebowe Omawia wpływ przemysłu na środowisko ZauwaŜa zmiany w środowisku spowodowane budową dróg i kolei Wyjaśnia przyczyny wybuchów wulkanów, trzęsień ziemi i huraganów Podaje przyczyny zjawisk i skutki ich występowania 5.Problemy ochrony przyrody -poznanie form ochrony przyrody Wymienia róŝnorodne formy (parki narodowe, rezerwaty, pomniki przyrody, parki krajobrazowe i krajobrazu chronionego, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt) Potrafi podać kilka przykładów i wie gdzie znajdują się w jego okolicy Wymienia międzynarodowe organizacje działające na rzecz ochrony przyrody Przedstawia charakterystykę działań w róŝnych formach ochrony Uznaje konieczność i zna efekty współpracy międzynarodowej -znajomość stylu Ŝycia przyjaznego środowisku Zna sposoby oszczędzania energii w domu, na działce i na zakupach Podaje przykłady surowców

7 nadających się do recyklingu Uznaje konieczność segregacji odpadów Zna przykłady niekonwencjonalnych źródeł energii Stosuje środki czystości przyjazne środowisku Rozumie potrzebę oszczędnego gospodarowania wodą Korzysta z urządzeń energooszczędnych Bierze udział w akcjach na rzecz ochrony środowiska Wykazuje walory rolnictwa ekologicznego Wskazuje wady i zalety alternatywnych źródeł energii Zna zalety ekoturystyki RóŜnorodność biologiczna (gatunkowa, genetyczna, oraz ekosystemów) znaczenie jej ochrony 1. RóŜnorodność organizmów w przyrodzie -charakterystyka stref roślinnych na kuli ziemskiej Zna strefy krajobrazowe Polski i świata Wymienia gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla stref Potrafi korzystać z map, czasopism, encyklopedii, leksykonów, itp. Umie kojarzyć informacje, wnioskować i przedstawić efekty swej pracy 2. Funkcjonowanie ekosystemów -struktura ekosystemu Podaje przykłady ekosystemów naturalnych i sztucznych

8 WyróŜnia biocenozę i biotop oraz umie określić ich znaczenie Zna poziomy troficzne Wymienia czynniki warunkujące równowagę biocenoz Wykazuje współzaleŝność organizmów róŝnych poziomów troficznych Definiuje niszę ekologiczną i siedlisko i wykazuje róŝnice między nimi Omawia obieg materii i przepływ energii przez ekosystem -charakterystyka populacji biologicznej Podaje definicję populacji Zna przykłady róŝnych populacji Charakteryzuje cechy populacji: -rozmieszczenie -liczebność -zagęszczenie -rozrodczość -śmiertelność -strukturę wiekową populacji ( rozwijająca się, ustabilizowana, wymierająca) Wykazuje mechanizmy regulacji liczebności populacji Charakteryzuje stosunki antagonistyczne (drapieŝnictwo, pasoŝytnictwo, konkurencja międzygatunkowa) i nieantagonistyczne (mutualizm, protokooperacja, komensalizm) w biocenozie Zna przykłady stosunków panujących w biocenozie i potrafi

9 je omówić 2.Znaczenie lasów na Ziemi -poznanie podstawowych gatunków roślin iglastych i liściastych RozróŜnia podstawowe gatunki drzew i krzewów -poznaje strukturę lasu i jego mieszkańców Zna poziomy roślinności lasu Potrafi wymienić zwierzęta tam Ŝyjące Udowadnia istnienie równowagi dynamicznej biocenoz -rola lasów na kuli ziemskiej Podaje róŝnorodne funkcje lasu ( rekreacyjne, zdrowotne, gospodarcze) Rozumie rolę lasów tropikalnych na Ziemi Potrafi czytać mapy przedstawiające lesistość w Polsce Dba o stan zadrzewienia wokół szkoły Godziny wychowawcze 3. Środowisko przyrodnicze dawniej i dziś -warunki naturalne a rozwój i Ŝycie człowieka we wszystkich epokach -zagroŝenia wynikające z szybkiego rozwoju cywilizacji Wymienia naturalne czynniki kształtujące przyrodę ZauwaŜa wpływ człowieka na przekształcanie środowisk Rozumie wpływ rewolucji przemysłowej w Anglii na rozwój komunikacji i innych sfer Ŝycia Udowadnia antyekologiczną działalność gospodarki socjalistycznej- rabunkowa Historia Język niemiecki Język angielski

10 gospodarka śywność oddziaływanie produkcji Ŝywności na środowisko 1. Rolnictwo ekologiczne -produkcja zdrowej Ŝywności Wymienia charakterystyczne cechy rolnictwa ekologicznego (nawoŝenie, nawadnianie, środki ochrony roślin) Wymienia jego walory Uzasadnia wpływ zdrowej Ŝywności na organizm Porównuje rolnictwo tradycyjne i alternatywne Zna korzyści i zagroŝenia zastosowania osiągnięć genetyki w rolnictwie, hodowli i medycynie Zna znaczenie uŝytków ekologicznych Podaje rolę zadrzewień śródpolnych ZauwaŜa związki pomiędzy jakością gleb, warunkami klimatycznymi a strukturą upraw 2. Produkcja Ŝywności wczoraj i dziś -postęp techniczny w produkcji Ŝywności Zna sposoby uprawy ziemi w dawnych cywilizacjach Rozpoznaje i nazywa pierwsze narzędzia rolnicze Omawia sposoby odŝywiania na przestrzeni wieków Porównuje strukturę upraw dawniej i dziś Historia 3. Prawidłowe odŝywianie -rola składników odŝywczych

11 warunkiem zdrowia dla organizmu Podaje rolę składników budulcowych, energetycznych i regulacyjnych dla organizmu człowieka Rozumie wpływ odŝywiania na wysiłek fizyczny i umysłowy Wychowanie fizyczne 4.Sposoby uŝytkowania gleby a stan środowiska -pole uprawne ekosystemem sztucznym Wymienia sztuczne elementy krajobrazu pól Wymienia środki chemiczne stosowane w rolnictwie (nawozy sztuczne, środki ochrony roślin) Wyjaśnia róŝnice między intensywnym i ekstensywnym rolnictwem Wyjaśnia samowystarczalność Ŝywieniową Polski Porównuje produkcję Ŝywności z zapotrzebowaniem na nią w świecie Podaje obszary głodu na świecie Sahel, Indie Interpretuje dane statystyczne Korzysta z róŝnych źródeł informacji 5. Dbałość o czystość naszej okolicy -stosowanie wiedzy nabytej wiedzy w praktyce Rozumie potrzebę organizowania akcji porządkowych w środowisku lokalnym Bierze czynny udział w akcjach porządkowych Segreguje odpady Bierze udział w akcji zbierania makulatury, puszek po napojach i innych surowców wtórnych Przyczynia się do likwidacji dzikich Godziny wychowawcze

12 wysypisk ZagroŜenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii; energetyka jądrowa bezpieczeństwo i składowanie odpadów 1. Produkcja energii warunkiem rozwoju gospodarczego -poznanie konwencjonalnych i niekonwencjonalnych źródeł energii Zna sposoby produkowania energii :w elektrowniach cieplnych, wodnych, słonecznych, geotermalnych, jądrowych, wiatrowych, pływów morskich; powstałej z biogazu i produktów ropy naftowej oraz gazu ziemnego Rozumie zaleŝność między produkcją energii a stopniem rozwoju gospodarczego Dokonuje analizy szkodliwości sposobów pozyskiwania energii dla środowiska Interpretuje dane statystyczne, wykresy, diagramy 2. Za i przeciw rozwojowi energetyki jądrowej -poznanie zasady działania elektrowni jądrowych Wymienia pierwiastki promieniotwórcze Wie o moŝliwościach produkowania duŝej ilości energii i przesyłania jej na dalekie odległości Zna miejsca występowania pierwiastków promieniotwórczych w przyrodzie Rozumie zasadę działania reakcji łańcuchowej wymienia zagroŝenia wynikające z eksploatacji elektrowni atomowych rozumie problemy związane ze składowaniem odpadów

13 3. Rola segregacji odpadów i wtórnego ich wykorzystania -określenie źródeł odpadów promieniotwórczych rozumie pojęcia: śmieci, odpady, surowce wtórne zna źródła produkcji odpadów rozumie potrzebę odzyskiwania surowców wtórnych wie, do produkcji czego moŝna je wykorzystać bierze udział w akcjach na rzecz ochrony środowiska w Ŝyciu codziennym oszczędza energię elektryczną

14 LITERATURA POPULARNONAUKOWA WYKORZYSTANA DO UŁOśENIA PROGRAMU REALIZACJI ŚCIEśKI MIĘDZYPRZEDMIOTOWEJ EDUKACJA EKOLOGICZNA: G. Maurer I ty chronisz środowisko M. Hafner Księga eko-testów Ochrona środowiska T.Umiński Ekologia Środowisko Przyroda E. Pylka- Gutowska Ekologia z ochroną środowiska J. Strzałko, T. Mossor-Pietraszewska Kompedium wiedzy o ekologii M. Roberts 1- podręcznik S. Gater Zeszyt ćwiczeń i testów j. Angiel Zieloną ścieŝką przez geografię Czasopisma: AURA, Świat Wiedzy, Eko raj, Przyroda Polska, w szkole, w szkole Programy autorskie edukacji ekologicznej: Alicja Piegoń, Marianna Łaska i Ewa Świercz, Jadwiga Garczyk, Alina Nowakowska