Kraków Ministerstwo Środowiska osobiście Minister p. Andrzej Kraszewski ul. Wawelska 52/ Warszawa

Transkrypt

1 Kraków Ministerstwo Środowiska osobiście Minister p. Andrzej Kraszewski ul. Wawelska 52/ Warszawa Szanowny Panie Ministrze Wnosimy uprzejmie o podjęcie w trybie pilnym działań dla uruchomienia ze środków finansowych Ministerstwa Środowiska (lub z nim związanych), Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa WyŜszego, PGE SA, Południowy Koncern Energetyczny, Elektrownia Kozienice, EdF Polska, Dalkia Polska, CEZ Polska, Electrabel Polska, Zespół Elektrowni Ostrołęka, Vattenfall Polska, Turoń PE lub teŝ z funduszy europejskich, 22 min złotych na koszty realizacji waŝnych badań (przez okres 5-6 lat) w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie (Załącznik 1), przy udziale Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie pt.. Badania laboratoryjno-technologiczne oceny szczelności i trwałości układów złóŝ geologicznych, dla bezzbiornikowych składowisk skroplonego dwutlenku węgla, z zastosowaniem wskaźnika izotopowego" Proponujemy teŝ powołanie w IFJ PAN w Krakowie Komitetu Koordynacyjnego dla powyŝszych badań, z udziałem prof. dr hab. T Petrysa (chemia fizyczna powierzchni ciał stałych). Dziś juŝ jesteśmy wszyscy pewni, Ŝe wysokie jest ryzyko dla Ŝycia ludzi i zwierząt składowania zabójczego dla Ŝycia skroplonego CO2 bezzbiornikowo w głębi ziemi, w złoŝach geologicznych lub w złoŝach solankowych. Badania stabilności składowisk są niezbędne.

2 Przeprowadzenie wyŝej wymienionych badań jest w pełni uzasadnione m.in. 1. kwantową teorią propagacji (...) szczelin w ośrodkach niespręŝystych (...) według prof. M. Wnuka (Załącznik 3-9 stron) 2. Oceną dwudziestopunktową skutków składowania bezzbiornikowo skroplonego C0 2 w złoŝach geologicznych w świetle skutków migracji według prof. T Petrysa (Załącznik 4) w nawiązaniu do wyŝej wymienionej kwantowej teorii propagacji mikroszczelin według prof. Wnuka. 3. Dokonano juŝ oceny bezzbiornikowego składowania skroplonego CO 2 w złoŝach geologicznych stwierdzając, Ŝe jest to układ niestabilny. Problemy zagroŝeń w efekcie migracji C0 2 w złoŝach geologicznych uznaje duŝe grono członków PAN oraz pracowników naukowych szkół wyŝszych. (Załącznik 5-12 przykładów). 4. Artykuł z czasopisma naukowego. Ryzyko związane z geologicznych składowaniem CO 2 " (Załącznik 6-^5 stron). (Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN Kraków). Szanowny Panie Ministrze Zapewne posiada Pan wiadomość, Ŝe główny geolog kraju, vice minister Pan H. Jezierski dokonał naruszenia prawa, gdyŝ wyraził zgodę na próbne odwierty geologiczne dla składowania skroplonego CO 2 pod nogami mieszkańców okręgu łódzkiego, bez konsultacji i zgody samorządów oraz teŝ i ludności. Pan Minister H. Jezierski dokonał naruszenia prawa i działał bez konsultacji i zgody samorządu terytorialnego oraz ludności. Dokonał złamania prawa a tą drogą chciał dokonać bezprawnie tłoczenia zabójczego gazu CC>2 pod nogami ludności. Stwierdzamy, Ŝe Pan Minister H. Jezierski lekcewaŝy bezpieczeństwo Ŝycia obywateli Polski i łamie prawo chroniące Ŝycie obywateli. W świetle powyŝszych faktów pozwalamy sobie stwierdzić, Ŝe Pan Minister H. Jezierski utracił niezbędne zaufanie społeczne, dla pełnienia jego funkcji w Ministerstwie. W świetle powyŝszych faktów wnosimy o odwołanie Pana Ministra H. Jezierskiego z pełnionej funkcji głównego geologia kraju. Działanie Pana Ministra H. Jezierskiego w chwili obecnej podwaŝa autorytet Ministerstwa w oczach społeczeństwa. Do wiadomości: dyr ds. naukowych IFJ PAN w Krakowie Prof. P. Olko Kraków Przewodniczący Sejmowej Komisji Środowiska Warszawa dyr Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie Instytut Nauk Geologicznych PAN Warszawa Wydział Nauk Ścisłych i Nauki o Ziemi PAN Warszawa Polskie Towarzystwo Geologiczne Kraków Z powaŝaniem Prezes drj.walosik

3

4

5 NAUKA l TECHNIKA

6 NAUKA l TECHNIKA i Wprowadzenie W ciałach idealnie spręŝystych, lub teŝ spręŝysto-plastycznych gdy efekty plastyczności są małe, napręŝenie krytyczne, przy którym następuje inicjacja pęknięcia, moŝna wyznaczyć z kilku równowaŝnych sobie kryteriów wywodzących się z mechaniki konty-mialnej ciał stałych. Mamy tu na myśli kryteria oparte o takie podstawowe zasady mechaniki jak balans energetyczny (globalne kryterium GriSitha), krytyczny poziom współczynnika intensywności napręŝenia (lokalne kryterium Orowana-Irwina), zastosowanie całki Rice'a, lub kryterium potencjału pola, które Irwin nazwał "crack driving force" lub teŝ liczne inne kryteria uŝywane w zakresie nieliniowym (jak np. kryterium CTOD Wellsa dla płyt spawanych), lecz mające tę własność, Ŝe wszystkie sprowadzają się -w przypadku granicznym - do klasycznego rezultatu Griffitha oraz innych istotnych równań liniowej mechaniki zniszczenia (LEFM). Kryteria te zawodzą dla ciał niespteŝystych, lub tez - ogólniej mówiąc - dla ciał, w których uwzględnia się mikrostrukturę na kilku poziomach zdolności rozdzielczej instrumentów uŝytych do obserwacji zjawisk odkształceń poprzedzających makroskopową propagację pęknięcia. Mowa tu o zakresach "mesornecbanifci" rozwaŝanych w nowoczesnej teorii zniszczenia na roŝnych poziomach skali. I tak na przykład, klasyczna teoria szczelin, tzw. LEFM (linear ela-stic fracture mechanics) nie jest w stanie opisać zaleŝnego od czasu zjawiska powolnego ruchu szczeliny w zakresie napręŝeń poniŝej napręŝenia krytycznego. Jest to faza tak zwanego "pod-krytyczne-go" ruchu szczeliny, bardzo istotna w rozumieniu istoty odporności na pękanie oraz działaniu mechanizmów zapobiegającym pęknięciom w materiałach niespręzystych, zdolnych do dyssypacji energii. Okazuje się, Ŝe Ŝadne z kryteriów stosowanych w standardowym modelu pęknięć, wyprowadzonym z kontynualnej teorii LEFM, nie jest w stanie nie tylko opisać, ale nawet l przewidzieć istnienia fezy podkrytycznej propagacji szczeliny. To interesujące zjawisko moŝna przyrównać do fazy "przemieszczeń wstępnych", znanej fizykom studiującym nieliniowe aspekty procesu tarcia. I w jednym i drugim przypadku, obserwowane zjawisko, zachodzi poniŝej określonego progu, czy to przyłoŝonego obciąŝenia, czy teŝ siły pokonywującej opór tarcia. MoŜna by zatem powiedzieć, Ŝe zjawisko odbywa się wbrew prawom klasycznej fizyki. 2. Teoria kwantowa Dla zmodyfikowanego modelu Dugdale'a w zakresie plastyczności bliskiego zasięgu przemieszczenia normalne do płaszczyzny szczeliny dają się wyrazić, cf. Rice (1968) oraz głość dowolnego ustalonego punktu wewnątrz strefy R zmienia się wraz z czasem, zatem odległość tę moŝna traktować jako czaso-podobna zmienna. Tak więc, dla ruchu quasi-statycznego wielkość R, która zaleŝy teraz od czasu, moŝna uwaŝać za pewną, a priori nieznaną funkcję x r Funkcje przemieszczeń u (x fr), podaną wzorem (2.1), naleŝy zatem przepisać w postaci W teorii kwantowej waŝną rolę grają dwie stałe materiałowe, 4 oraz g.pieiwszazmch reprezentuje kwant razyrostu długości szczeliny, druga zaś jest podwojonym przyrostem końcowym przemieszczenia prostopadłego do płaszczyzny szczeliny, który zachodzi w punkcie obserwacyjnym umieszczonym na zewnętrznym brzegu cząstki Neubera, w czasie (równieŝ skwantowanym) St = A/(dl/dt), gdzie / oznacza bieŝącą długość szczeliny. Teoria ta postuluje, ze skokowy przyrost długości szczeliny, A, moŝe nastąpić wówczas, gdy spełniony jest warunek Wnuka, tak zwanego przemieszczenia końcowego" w punkcie kontrolnym P, zob. Rys. l, mianowicie ZauwaŜmy, Ŝe na Rys. l przedstawione są dwa sąsiednie stany 11 1" i "2" i dla tych właśnie stanów oblicza się czas "t-5t" oraz "/" a takŝe wszystkie pozostałe wielkości. Warto zauwaŝyć, ze współrzędna punktu obserwacyjnego P dla stanu l wynosi x { = Ą natomiast dla stanu 2, współrzędna ta wynosi zero (front szczeliny znajduje się obecnie w punkcie P). Łącząc równanie (2.3) z kryterium (2.4), które jeszcze raz przepiszemy w zwartej postaci PoniewaŜ S oznacza przyrost całkowitego rozwarcia wierzchołkowego,, mamy prosta zaleŝność miedzy liczbami kwantowymi u oraz 8, mianowicie 2u = 5 Wyprowadzimy obecnie równanie róŝniczkowe ruchu szczeliny ąuasi-statycznej. Równanie to definiuje funkcję R = R(l), gdzie "f* oznacza bieŝącą długość szczeliny. Zacznijmy od funkcji czasu, R = R(t), którą rozwiniemy w szereg ZauwaŜmy, Ŝe dla szczeliny stacjonarnej wielkość R jest stała, określona przez współczynnik intensywności napręŝeń K k oraz granice plastyczności Oj,. Natomiast dla szczeliny Wnuk (1974) wzorem Zastępując czas przez czaso-podobną zmienną x (, oraz zauwaŝając, Ŝe dx t -dl, podstawiamy -drjdx. s w miejsce dr/dl, aby otrzymać wyraŝenie zaleŝne od x Taylora w następujący snosób:

7 NAUKA l TECHNIKA Rys. 1. Kwant propagacji szczeliny, jako róŝnica między połoŝeniem wierzchołka szczeliny w stanie 2 (x=j+ d, x=0) oraz iv stanie l (x=ł, x f= D). Rysunek ilustruje równieŝ kwant przyrostu przemieszczenia (1/2) 8 w punkcie obserwacyjnym p Oczywiście, symbol y oznacza R/A. Zastąpimy tą zmienną iloczy- Zamiana -dx j na dl wynika z prostej równości, l +x t= x(p) = const. Obliczymy teraz wielkości występujące w kwantowym kryterium ruchu (2.4) Odejmując te dwa wyraŝenia od siebie i podstawiając do kryterium ruchu (2.4), otrzymujemy Po uporządkowaniu równania, dostajemy,. - -, -,- - n ~ Ą - Y = nem wskaźnika ciasliwosci F ~, oraz zmiennei 0 A K M mianowicie, y py. Warunkiem początkowym dla równania (2.11 a) l jest.k = R. a. dla / - / o, lub tez Y=l dla X = X p gdzie X = A fni Równanie (2.11 c) jest nieliniowym równaniem róŝniczkowym pierwszego rzędu, które łatwo moŝna scałkować numerycznie (zauwaŝmy, Ŝe zmienne są juŝ rozdzielone). Numeryczne całkowanie równania (2. lic) prowadzi do tak zwanej "uniwersalnej krzywej materiałowej odporności, R'\ lub po prostu krzywej R. Rodzinę takich krzywych, otrzymanych dla róŝnych wartości parametru ciągliwości p, pokazano na Rys. 2. Łatwo zauwaŝyć, ze dla bardziej ciągliwego materiału otrzymujemy bardziej stroma krzywa R. Efekt ten prowadzi do przedłuŝonej fazy podkrytycznego ruchu szczeliny przy rosnącej ciągliwości. I na odwrót, dla krzy- wych R bliŝszych linii poziomej, Y = }, zjawisko wzrostu odporności na pękanie w fazie poprzedzającej punkt krytyczny zanika. Wreszcie, dla ciała idealnie kruchego, obecna teoria kwantowa ruchu szczeliny redukuje się do teorii Griffitha. Tutaj istnieje tylko jeden punkt krytyczny, X = O, Y = l, a nie zbiór stanów krytycznych, jak to ma miejsce dla szczeliny quasi-statycznej. Wyjaśnić teŝ naleŝy, ze ciąg kolejnych równowagowych szczelin, o coraz to większej długości /, interpretować trzeba jako zbiór stanów lokalnej niestateczności, natomiast stan krytyczny osiągnięty w momencie przejścia do pęknięcia katastrofalnego, utoŝsamić trzeba z niesta-tecznością globalna. Tak wiec, odcinki krzywych pokazanych na Rys.2, począwszy od inicjacji do punktów 1,2 oraz 3, przedstawiają kontinua stanów lokalnej niestateczności, natomiast punkty zaznaczone kółeczkami na trzech krzywych reprezentują "końcową" lub teŝ globalną utratę stateczności dla rozwaŝanej konstrukcji. Punkt przejścia od propagacji równowagowej do dynamicznej określony jest dwoma równaniami EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003

8 NAUKA l TECHNIKA EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003

9 NAUKA l TECHNIKA EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003

10 NAUKA l TECHNIKA

11 EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003 NAUKA l TECHNIKA

12 EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003 NAUKA l TECHNIKA

13 EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003 NAUKA l TECHNIKA

14 zamienia się w punkt. Oczywiście rozwaŝania tego typu nie maja na celu ścisłych numerycznych obliczeń, lecz dają jedynie pogląd na rząd wielkości omawianych tu stałych materiałowych. Podobne dociekania, lecz oparte o rraktalną mechanikę zniszczenia, sąpizedmiotem pracy Wnuka i Yararego (2003), gdzie zamiast dwuwymiarowej powierzchni szczeliny rozwaŝa się obiekt reprezentowany pewnym fraktalem. 6. Bibliografia [ l ] Wnuk M. P.: Accelerating Crack in a Viscoelastic Solid Siibject to Subcritical Stress Intensity, Proceedings of the International Conference on Dynamie Crack Propagation, pp edited by G. C. Sin, Lehigh University, published by Noordhoff, Leyden, The Netherlands [2] Wnuk M. P: Quasi-Static Extension afa Tensile Crack Contamed in a Yiscoelastic-Plastic Solid, J. Appl. Mechanics 1974, Vol. 41, No. l, pp [3] Wnuk M. P,; Podstawy Mechaniki Pękania, Skrypt Uczelniany AGH, Wydawnictwa Naukowe AGH 1977, Skrypt Nr [4] Rice J. R.: MathematicalAnafysis in the Mechanics of Fracture^ 'm "Fracture" Vol. 2,1968, edited by H Liebowitz, New York Academic Press, pp [5] Wnuk M. P.: Nonłinear Fracture Mechanics, co-author and editor of the CISM Courses and Lectures, course No. 314, International Center for Mechanical Sciences, Udine, Italy, published by Springer-Yerlag, Berlin [6] Sice J. R., SorensenE. P.: Continuing Crack-Tip Deformation and Fracture for Pianę Strain Crack Growth. 'm Elastic-Plastic Solids 1978, J. Mech. Phys. Solids, Vol. 26, pp [7] Rice I R., Drugan W. I, Sham T. L.: Elastic-Plastic Anafysis of Growing Cracks, ASTM STP 700, ASTM, Philadelphia 1980, pp [8] Wnuk M. P., Legat J.: Work of Fracture and Cohesive Stress Distribution Resułtingjrom Triaxiality Dependent Cohesiv& śonę Model, Int. J. Fracture 2002, Vol. 114, pp [9] WnukM.P.,OmidvarB.;LocalandGlobalInstabilitiesAssociatedwith ContinuingCrackExtensioninDissipativeSolias,lat.J.Fiacnae 1977, Vol. 84, pp [10] Wnuk M. P., Omidvar B., Choroszynski M.: Relationship Between the CTOD and the J-Integrctl for Stationary and Growing Cracks. ClosedForm Solutions, Int, Jf, Fracture 1988, Vol. 87, pp [11] Wnuk M. P., Mura T.: Effect of Microstracture on the Upper and Lower Limit ofmaterial Toughness in Elastic-Plastic Fracture, J. Mech, Of Materials 1983, Vol. 2, pp. 33 ~ 46. [l 2] Xl Zhang, Yiu-Wing Mai and Rób Jefirey: A Cohesive anddamage śonę Model for Dynamie Crack Growth in Rate-Dependent Materials, in print, Int. J. of Solids and Structures [13] Wnuk M. P., Ramesham R., Bolin S.: Advanced Adhesion andbonding, Jet propulsion/caltech Publication D-17926, Pasadena 2000, CA. [14] Wnuk M. P., Yavari A.: On Estimating Stress Intensity Factors and Modulus of Cohesion for Fractal Cracks, Engineering Fracture Mechanics 2003, vol. 70, pp Prof dr hab. Miłosz P. Wnuk Department of CMI Engineering and Mechanics Unwersity of Wisconsin - Milwaukee Mitwaukee, Wl 53201, USA tel. (414) , faks (414) 22^ mpw@uwm.edu EKSPLOATACJA i NIEZAWODNOŚĆ NR 2/2003

15 T Petrys - Raport - ZagroŜenia dla biosfery i Ŝycia składowaniem bezzbiornikowo CO2 w złoŝach geologicznych Migracja pojawia się według T Petrysa na skutek zjawisk fizykochemicznych, geochemicznych oraz mechaniki ruchów elementów złoŝa. Według Petrysa: I Skroplony CO 2 jest obcym ciałem" w złoŝach geologicznych, 2. CO 2 znajduje się w złoŝach geologicznych w stanie aktywności chemicznej z otaczającymi składnikami złóŝ, 3. CO 2 znajduje się w złoŝach w stanie chwiejnej równowagi termodynamicznej 4. C0 2 wykonuje przemieszczenia w oparciu o własna energię potencjalną, 5. CO 2 podlega róŝnym siłom adhezji i kohezji, 6. CO 2 jest gazem kwaśnym" (nie jest obojętnym gazem, jak np. metan), 7 CO 2 z woda tworzy kwas węglowy, 8. C0 2 zakwasza naturalne układy wodonośne, 9. CO 2 wywołuje zakwaszenie naturalnych złóŝ geologicznych i gleby, 10. CO 2 rozpuszcza się w ropie naftowej, tak więc wydostanie się do atmosfery z wydobywanej ropy naftowej, II CO 2 podlega dynamicznym siłom spręŝania i rozpręŝania związanymi z ruchami tektonicznymi, 12. CO 2 podlega wielokierunkowym siłom parcia, 13. CO 2 wykazuje działanie rozklinowujące w mikro szczelinach złóŝ, 14. CO 2 zatłaczany do pustych wyrobisk gazu ziemnego oraz ropy, nie moŝe być traktowany na równi z gazem lub ropą które tam były okludowane przez okres ciągły 3-6 milionów lat, temperatury w złoŝach geologicznych są wyŝsze niŝ na powierzchni Ziemi (25-30 metrów w dół, to wzrost o 1"C). 15. złoŝa geologiczne stanowią układ ruchomy, nieprzewidywalny, 16. złoŝa geologiczne podlegają mechanicznym wstrząsom oraz 17 nieprzewidywalnym ruchom w róŝnych rozmiarach i natęŝeniu, 18. pojawiającego się na powierzchni Ziemi CO 2 z migracji ze złóŝ geologicznych nie da się zlikwidować Ŝadnymi metodami 19. zbiorniki geologiczne CO 2 nie są szczelne 20. migracji CO2 ze złóŝ geologicznych do powierzchni Ziemi nie da się wyhamować Ŝadnymi metodami Zjawisko uwalniania się CO? ze składowisk jest juŝ stwierdzane i rejestrowane w większości państw UN oraz UE w tym równieŝ w Polsce - lecz są zatajane w obawie przed rozruchami lub akcjami protestacyjnymi ludności. Liczna grupa naukowców w państwach Unii Europejskiej z dziedziny geofizyki i geochemii potwierdza rozchodzenie się CO 2 w złoŝach geologicznych.

16 INSTYTUT NAUK GEOLOGICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK INSTITUTE OF GEOLOGICAL SCIEINCES POLISH ACADEMY OF SCIEINCES tel. (+48 22) , fax (+48 22) , ingpan twarda.pan.pt, Warszawa, Wydział InŜynierii Mechanicznej i Robotyki AGH Komitet Naukowo-Techniczny Al. Mickiewicza 30, Kraków Szanowni Państwo, " \ Po przeanalizowaniu materiałów przysłanych wraz z pismem z dnia przekazuję opinię Dyrekcji Instytutu Nauk Geologicznych PAN: l Składowanie bezzbiornikowe skroplonego C0 2 w złoŝach-geologicznych jest wysoce ryzykowne i niebezpieczne dla środowiska. 2. Ocena projektowanych badań w ramach tematu Irwestigations of carbon dioxide dyuaaucs..." nic jest n*ioŝlivva bez znajgfuości ich zakresu i kuiiktetuycli planów. 3. Za wysoce celową uwaŝamy intensyfikację badań zmierzających w kierunku zmniejszenia przemysłowej emisji COz poprzez syntezę chemiczną prowadzącą do otrzymania paliw syntetycznych. Z powaŝaniem

17 PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY JEDNOSTKA BADAWCZO-ROZWOJOWA, KRS , REGON , NIP Warszawa, ul. Rakowiecka 4, tel , faks , , L.Dz. B/68/2007 Warszawa, Pan Prof. dr hab. T Petrys Dziękując za cenną inicjatywę w załączeniu przesyłam ankietę. Moim zdaniem ankieta jest zbyt biało-czarna" Istnieje szansa na bezpieczne składowanie CO2 w środowisku geologicznym. Obawiam się jednak, Ŝe przy obecnym podejściu do sprawy zagroŝenia sugerowane w ankiecie są realne. Wytypowaniem, zbadaniem i rnonitoringiem struktur geologicznych odpowiednich do składowania powinna się zająć jedna kompetentna instytucja, niezaleŝna od loubingu przemysłowego ; odpowiedzialna w długim czasie za prawidłowość tego wyboru. W wielu zachodnich państwach są to krajowe słuŝby geologiczne. Liczy się tutaj zdobywana przez wiele lat wiedza o budowie geologicznej, niezaleŝność, a przede wszystkim kadra geologiczna i geofizyczna o wysokich kwalifikacjach naukowych. Państwowy Instytut Geologiczny, któremu powierzono w Polsce pełnienie funkcji państwowej słuŝby geologicznej, spełnia te wymagania i przy współpracy z ośrodkami akademickimi moŝe zapewnić na obszarze Polski niŝowej miejsca bezpiecznego składowania CO2. Innymi słowy bezpieczne składowanie CO2 to bardzo powaŝne wyzwanie naukowe i nie moŝna się tutaj opierać na pospolitym ruszeniu" czy teŝ instytucjach, które nigdy za błędne wskazania nie wezmą odpowiedzialności. Osobiście jestem przeciwny składowaniu CO2 w warstwach wodonośnych.

18 Centrum Badań Ekologicznych Polska Akademia Nauk Dziekanów Leśny, Łomianki, ul M. Konopnickiej l Tel./fax , e-maii cbe@cbe-pan.pl Dziekanów Leśny, dnia r. Szanowni Państwo, Jestem biologiem, który kiedyś zajmował się matematycznym modelowaniem prognoz dotyczących wzrostu koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze Ziemi. W modelach tych uwzględnialiśmy wszystkie aktualnie działające źródła tego gazu. Podziemne magazynowanie dwutlenku węgla jest obniŝaniem bieŝących emisji, ale te zmagazynowane ilości gazu mogą potencjalnie wrócić do atmosfery. Przy czym skala czasowa zjawiska powrotu zmagazynowanych zasobów dwutlenku węgla powinna rozciągać się od teraz aŝ końca istnienia Układu Słonecznego, czyli parę miliardów lat w przyszłości. Myślę, Ŝe w krótkiej skali czasu rzędu dziesiątków czy setek lat zagroŝeniem jest nie gwałtowny wypływ zmagazynowanego dwutlenku węgla, tylko jego powolna dyfuzja" ku powierzchni Ziemi. Proces ten powinien być przedmiotem szczegółowych badań. Jego rezultatem będzie oczywiście dający si^przewiaztecwzrost koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze i nasilenie efektu cieplarnianego z jego wszystkimi znanymi nam skutkami. W skali czasu rzędu tysięcy lat naleŝałoby się liczyć z katastroficznym wypływem dwutlenku węgla z podziemnych zbiorników. To po prostu wynika z rachunku prawdopodobieństwa. Jego bieŝące skutki są nie do przewidzenie (dlatego powinny być przedmiotem osobnych badań), ale zaleŝałyby z całą pewnością od objętości uszkodzonego złoŝą gazu. Zastanawiam się, czy pewną wskazówką nie byłyby istniejące zapewne oceny bezpieczeństwa dla podziemnych zbiorników gazu ziemnego. Innym rozwiązaniem było by tylko czasowe przechowywanie dwutlenku węgla pod ziemią, aby w przyszłości zająć się jego utylizacją Jako biolog muszę z całą odpowiedzialnością stwierdzić, Ŝe podjęty przez Państwa problem wydaje się być w odpowiednio długiej skali czasu realnym zagroŝeniem dla Ŝycia na Ziemi w skali globalnej. Z wyrazami szacunku

19 Prof. drhab. H. Dąbkowska-Naskręt Wydział Rolniczy UTP Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb W Bydgoszczy Bydgoszcz, Prof. dr hab. A. Petrys Wydział InŜynierii Mechanicznej Al. Mickiewicza 30 (bud. B2) Kraków Szanowny Panie Profesorze! W załączeniu ankieta dotycząca projektu przechowywania skroplonego CO 2 w złoŝach geologicznych. Moja opinia jako chemika i gleboznawcy jest negatywna. Składowanie takie moŝe wywołać skutki, które są aktualnie nie do przewidzenia w skali globalnej Z powaŝaniem. Członek Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN Prof. K.KoŜuchowski Uniwersytet Łódzki, Instytut Nauk o Ziemi

20 Łódź, 4.X.2007 Prof. T.Petrys Dr J. Walosik Akademia Gómiczo-Hutnicza, Kraków W załączeniu przesyłam częściowo wypełnioną ankietę nt. składowania dwutlenku węgla w utworach geologicznych. Na wiele z pytań trudno mi jednoznacznie odpowiedzieć. WaŜniejsze wg mnie są dwie kwestie: 1. problem ochrony klimatu globalnego poprzez ograniczanie emisji dwutlenku węgla nie jest tak jednoznacznie rozstrzygnięty, jak to wynika z raportów 1PCC. Istnieje wiele innych powaŝnych opinii, według których natura współczesnych zmian klimatu nie ma wyłącznie antropogennego charakteru. Tym bardziej wątpliwe są przypuszczenia, Ŝe niewielka przecieŝ redukcja emisji CO2 do atmosfery zmieni bieg zdarzeń" 2. pomysł by gromadzić CO2 pod ziemiąjest więc wątpliwy, a jednocześnie niebezpieczny, bo taki eksperyment moŝe faktycznie przynieść więcej szkód niŝ poŝytku-lepiej skoncentrować się na mniej drastycznych i przyjaznych" dla środowiska działaniach, takich jak rozwój produkcji energii odnawialnej, zalesianie czy choćby wspomniana koncepcja powtórnego wykorzystywania węgla z CO2 jako paliwa. Zachowanie lasów tropikalnych Amazonii i in. np. lepiej słuŝyłoby ochronie klimatu niŝ zakopywanie" dwutlenku węgla... Z powaŝaniem

21 Bydgoszcz, Prof. dr hab. A. Petrys Wydział InŜynierii Mechanicznej AL Mickiewicza 30 (bud. B2) Kraków Szanowny Panie Profesorze! W załączeniu ankieta dotycząca projektu przechowywania skroplonego CO2 w złoŝach geologicznych. Moja opinia jako chemika i gleboznawcy jest negatywna. Składowanie takie moŝe wywołać skutki, które są aktualnie nie do przewidzenia w skali globalnej Z powaŝaniem. Członek Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej PAN

22

23

24

25

26

27

28 Ryzyko związane z geologicznym składowaniem CO 2 Barbara Uliasz-Misiak Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków ł. Wstęp Wychwytywanie i składowanie CO2 emitowanego przez przemysł w głębokich formacjach geologicznych jest rozwaŝane jako metoda redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Do podziemnego składowania CO 2 proponuje się; złoŝa ropy naftowej i gazu ziemnego, nieeksploatowane pokłady węgla (w połączeniu z wydobyciem metanu), głębokie poziomy wodonośne [4, 5, 6] (rys. 1). W procesie składowania CO 2 wyróŝnia się trzy etapy: wychwytywanie C02 z gazów spalinowych/przemysłowych, transport oraz zatłaczanie i geologiczne składowanie dwutlenku węgla. Na kaŝdym, z etapów jest moŝliwe wystąpienie zagroŝeń dla zdrowia ludzi i środowiska. Dwutlenek węgla nie jest gazem toksycznym jednak, jeŝeli jego stęŝenie w powietrzu przekracza 10% moŝe powodować zagroŝenie dla zdrowia, a kiedy przekroczy 25% powoduje trudności z oddychaniem i duszności. PoniewaŜ jest to gaz bez zapachu i koloru, cięŝszy od powietrza jest trudny do wykrycia i gromadzi się przy powierzchni ziemi. Ze względu na skalę, w jakiej moŝe być w przyszłości prowadzone geologiczne składowanie CO 2 (zatłaczanie milionów ton gazu do jednej struktury) konieczna jest minimalizacja ryzyka dla ludzi i środowiska związanego z tym procesem. Tematyka geologicznego składowania CO 2 jest intensywnie rozwijana od początku lat 90-tych, badania dotyczą moŝliwości technicznych, pojemności składowania, zagadnień ekonomicznych oraz barier wdroŝenia tej technologii. Problem oceny i zarzadzaniajyzykiem związanym z geologicznym składowaniem C0 2 jest przedmiotem zainteresowania od niedawna. Wykonano i realizuje się projekty badawcze, w których problem ryzyka jest jednym

29 Barbara Uliasz-Misiak z analizowanych zagadnień, jednak w -większości są one nastawione na testowanie i optymalizowanie róŝnych metod monitoringu (np. CO2SINK, CO2ReMoVe). Rys. 1. Geologiczne składowanie dwutlenku węgla: a) składowanie w poziomach wodonośnych, b) składowanie w złoŝach węglowodorów, c) składowanie wraz z wydobyciem metanu ([ł 1] ze zmianami) Figi. Geologicalstorageof carbon dioxide: a) storage in aąuifers, b) storage in hydrocarbon deposits, c) storage witli methane esploitation ([l 1] with alternations) Bezpieczeństwo składowania dwutlenku węgla zaleŝy od rodzaju struk-tury geologicznej, procesów w niej zachodzących jak równieŝ stanu technicznego infrastrukuiry. NiezaleŜnie od miejsca podziemnego składowania CC>2, mogą występować wycieki gazu ze składowiska dwutlenku węgla poprzez nieszczelności w otworach zatłaczających i obserwacyjnych lub przez naturalne drogi migracji np. uskoki [9]. Przypuszcza się, Ŝe po kilkuset lub po kilku tysiącach / lat część, a moŝe nawet cały CO2> rozpuści się w płynach złoŝowych, część &2^ wejdzie w reakcje z minerałami i utworzy matrycę skalną. Po rozpuszczeniu lub przereagowaniu, dwutlenek węgla nie będzie juŝ migrował ku powierzchni nawet przy braku dostatecznego uszczelnienia. 624 Środkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska

30 Ryzyko związane z geologicznym składowaniem CO 2 Ryzyko jest iloczynem prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia i konsekwencji, jakie ono wywoła. ZaleŜne jest od lokalizacji i czasu oraz proporcjonalne do skali potencjalnego zagroŝenia i prawdopodobieństwa jego wystąpienia [l, 71- Ryzyko związane z geologicznym składowaniem CO2 jest kluczowym zagadnieniem wpływającym na społeczną akceptację tej technologii oraz przepisy prawne i standardy regulujące zastosowanie składowania dwutlenku węgla w skali przemysłowej. Problem ten uwzględniono w propozycji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniająca dyrektywy Rady 85/337/EWG, 96/61/WE, dyrektywy 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006. Podkreślono w niej potrzebę wykonywania zintegrowanej oceny ryzyka wycieku CO 2, tak aby zminimalizować ryzyko wycieku, zasad monitorowania i sprawozdawczości, w celu weryfikacji składowania i podejmowania odpowiednich środków zaradczych w odniesieniu do kaŝdej potencjalnej szkody. W artykule przedstawiono ryzyko związane z transportem (rurociągi), instalacją zatłaczania oraz ze składowaniem w strukturze geologicznej. 2. Ryzyko związane z transportem i instalacją zatłaczania COi Transport CO^ od emitentów do miejsc składowania będzie odbywał się rurociągami lub statkami. Obecnie na świecie działa kilkadziesiąt instalacji zatłaczania C(>2 do złóŝ ropy naftowej w celu zwiększenia stopnia wydobycia ropy, w których do transportu gazu wykorzystywane są rurociągi. Najwięcej rurociągów zlokalizowanych jest w USA, ich długość wynosi około 5800 km [10]. Głównym ryzykiem związanym z transportem CC>2 rurociągami jest moŝliwość ich us2kodzenia skutkująca wyciekiem gazu. Uszkodzenia rurociągów mogą być spowodowane przez ludzi, korozję, defekty materiału i konstrukcji oraz ruchy gruntu. W USA w latach zanotowano 12 wypadków uszkodzenia rurociągów. Nie spowodowały jednak one Ŝadnych zagroŝeń dla zdrowia i Ŝycia ludzi [10]. W przypadku uszkodzenia rurociągu transportującego C02, ilość gazu, która moŝe z niego uciec jest ograniczona, poniewaŝ w przypadku awarii następuje automatyczne odcięcie przepływu gazu. Konstrukcja takiego rurociągów jest podobna do konstrukcji rurociągów transportujących gaz ziemny. Wymaga ona specyficznego projektowania, monitoringu wycieków, ochrony przed wystąpieniem nadciśnienia szczególnie w obszarach zamieszkanych. W miejscu składowania ryzyko związane jest głównie z wyposaŝeniem powierzchniowym (głowica otworu) i wgłębnym (orurowanie, oprzyrządowanie) otworów zatłaczających CO 2, obserwacyjnych i zlikwidowanych. Otwory Tom W. Rok

31 Barbara Uliasz-Misiak wiertnicze zlokalizowane na strukturze, w której prowadzi się składowanie CO 2 są potencjalnymi drogami wycieku tego gazu. Ryzyko związane z zatłaczaniem i składowaniem COz związane z infrastruktarą to: uszkodzenia głowicy otworu, przeciekające połączenia rurowe, uszkodzenia orurowania i cementu. Wycieki mogą następować: pomiędzy cementem, a orurowaniem, poprzez cement oraz skorodowane orurowanie i przestrzeń pomiędzy cementem a skałami. Szczegółowych badań wymaga ryzyko długoterminowych wycieków poprzez skorodowany cement oraz orurowanie. Najprawdopodobniej wielkości wycieków CC>2 poprzez otwory będą niewielkie, nie przekraczające objętości przestrzeni pierścieniowej [3]. Ryzyko związane z rurociągami i instalacjami zatłaczania CO2 jest dobrze rozpoznane. Dysponujemy duŝą wiedzą na temat budowy i eksploatacji rurociągów oraz wiercenia i eksploatacji otworów wiertniczych, cześć tych doświadczeń moŝna zastosować do zatłaczania dwutlenku węgla. Doświadczenie związane z wykorzystaniem dwutlenku węgla wskazuje, Ŝe ryzyko związane z awarią urządzeń przemysłowych moŝe być zarządzane przy wykorzystaniu standardowych procedur [2], Uszkodzenia rurociągów i głowic na otworach mogą powodować relatywnie duŝe, ale krótkotrwałe wycieki CO 2, częstość wystąpień takich zdarzeń jest niewielka. JeŜeli rurociągi i otwory zatłaczające nie są zlokalizowane na terenach gęsto zaludnionych, ryzyko wynikające z ich awarii jest niewielkie [1]. 3. Ryzyko związane z miejscem składowania Ryzyko związane ze składowaniem CO 2 w strukturze geologicznej jest mniej rozpoznane niŝ ryzyko związane z instalacjami i infrastrukturą, poniewaŝ długoterminowe konsekwencje składowania dwutlenku węgla nie są jeszcze dokładnie rozpoznane. Potencjalne zagroŝenia wynikające ze składowania dwutlenku węgla to: wycieki CO 2 i CH*, sejsmiczność indukowana, ruchy powierzchniowe ziemi oraz wypieranie wód do innych zbiorników wodonośnych (rys. 2). NajwaŜniejszym zagroŝenie dla środowiska i ludzi są wycieki dwutlenku węgla. Zatłaczanie dwutlenku węgla do wyeksploatowanych złóŝ węglowodorów, pokładów węgla i głębokich poziomów wodonośnych moŝe spowodować wycieki CHi, który jest bardziej mobilny niŝ CO 2 i jest przez niego wypierany [8]. Zatłaczanie duŝych ilości ĆO 2 do formacji skalnych moŝe wywoływać zmiany stanu napręŝenia powodujące powstawanie zjawisk sejsmicznych. Zjawiska te mogą powodować wycieki dwutlenku węgla, uszkodzenia budynków i infrastruktury powierzchniowej. Problem sejsmiczności indukowanej wymaga szczegółowych badań, zwłaszcza w rejonach aktywnych sejsmicznie. Ruchy powierzchniowe ziemi mogą być spowodowane przez zmiany ciśnienia, wywołane przez człowieka. Powodują one uszkodzenia budynków, infrastruktury Srodkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska

32 Ryzyko związane z geologicznym składowaniem CO 2 i wywołują wstrząsy sejsmiczne. Zjawiska takie są stwierdzone i udokumentowane w historii eksploatacji węglowodorów, ich mechanizmy zostały poznane, ale wystąpienie trudne do przewidzenia [3]. Zatłaczanie dwutlenku węgla do poziomu wodonośnego moŝe równieŝ wywołać przepływ solanki do innej formacji wodonośnej (np. wód pitnych), co spowoduje takie efekty jak podniesienie się poziomu wód pitnych oraz zmianę ich mineralizacji [2]. Dwutlenek węgla zatłoczony do formacji skalnej potencjalnie moŝe z niej migrować poza miejsce składowania, poprzez skały nadkładu, do atmosfery, określamy to wyciekiem. MoŜliwość wystąpienia i jego wielkość, zaleŝy od wielu czynników: rodzaju struktury, w której prowadzi się składowanie (złoŝa węglowodorów, poziomy wodonośne czy pokłady węgla), jakości otworów, spójności nadkładu (uszczelnienia) oraz działających mechanizmów pułapkowania. Po zatłoczeniu C0 2 do struktury geologicznej, początkowo jako faza wolna", przemieszcza się on w zbiorniku aŝ do osiągnięcia spągu nadkładu i jest pułapkowany hydrodynamicznie. Tylko dwutlenek węgla w fazie wolnej moŝe wyciekać ze struktury, w której jest składowany. W trakcie składowania jego część jest trwale unieruchamiana w strukturze przez róŝne mechanizmy pułapkowania takie jak: rozpuszczanie w płynach złoŝowych, mineralne wiązanie, gaz rezydualny, absorpcję na węglu. Działanie tych mechanizmów, spośród których najwaŝniejsze jest rozpuszczanie powoduje, Ŝe po pewnym czasie w strukturze nie ma juŝ CO 2 w fazie wolnej i wystąpienie wycieku nie jest moŝliwe. Jednak mechanizmy pułapkowania działają bardzo powoli; jest to czas liczony w setkach lub tysiącach lat NajwaŜniejszymi drogami wycieków dwutlenku węgla ze struktur geologicznych są: skały nadkładu, szczeliny i uskoki, drogi wycieku stworzone przez człowieka (sztuczne szczeliny, otwory wiertnicze). Wycieki dwutlenku węgla poprzez skały nadkładu stanowiące uszczelnienie zbiornika, które są słabo przepuszczalne lub nieprzepuszczalne, o duŝej miąŝszości, mogą być spowodowane róŝnymi przyczynami, Rozszczelnienie tych skał moŝe nastąpić w wyniku stworzenia nowych szczelin, w wyniku szczelinowania zbiornika, działania dylatancji formacji, zjawisk sejsmicznych. MoŜe równieŝ wystąpić zwiększenie przepuszczalności skał nadkładu wywołane poprzez reakcje skał z zatłaczanym CO 2 powodujące np. dehydratację iłów Rodzajem wycieku jest równieŝ dyfuzja CO 2 poprzez nadkład. To zjawisko, chociaŝ powolne moŝe oddziaływać przez długi czas [3]. Inne potencjalne drogi wycieku z miejsca składowania CO 2 to otwarte uskoki oraz naturalne i sztuczne szczeliny, występujące zarówno w strukturze jak i nadkładzie. Tom 10. Rok

33 Ministerstwo Środowiska Pan Minister Andrzej Kraszewski UL Wawelska 52/ Warszawa Ministerstwo Środowiska Podsekretarz Stanu Głównego Geologa Krau Dr hab. Adam Jezierski UL Wawelska 52/ Warszawa Państwowy Instytut Geologiczny Dyrektor Dr hab. j. Nawrocki UL Rakowiecka Warszawa Akademia Górniczo Hutnicza Rektor Prof. Dr hab. A, Tajduś AL Mickiewicza Kraków Główny instytut Górnictwa Dyrektor Plac Gwarków l Katowice Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi Energią PAN Dyrektor Ul. Józefa Wybickiego Kraków Instytut Nafty i Gazu Dyrektor Ul Lubicz 25A Kraków CEZ Polska Prezes Zarządu Ul. Emilii Plater Warszawa Electrabel Polska S.A. Prezes Zarządu Ul. Domaniewska Warszawa Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych sp, z o.o. Dyrektor Ul. Jagiellońska Warszawaa Polska Grupa Energetyczna S.A. Prezes Za rządu Ul. Mysia Warszawa Południowy Koncern Eneregtyczny S.A. Prezes Zarządu UL Lwowska Katowice Elektrownia Kozienice S.A. Prezes Zarządu ŚwierŜe Górne Kozienice Zespół Elektrowni Ostrołęka S.A. Prezes Za rządu UL Elektryczna Ostrołęka Vattenfa!l Poland S.A. Prezes Zarządu Ul. Złota Warszawa Dowód 34 EDF Polska sp z o.o, Prezes Zarządu Ul. Nowy Świat Warszawa Dalkia Polska S.A. prezes Zarządu Ul. Mysia Warszawa

34

35

36

37 Kraków LIST OTWARTY Do władz samorządowych oraz ludności północno- środkowego regionu Podbeskidzia (Załącznik 1,2,3) -Szanowny Panie Prezydencie Bielska Białej, Katowic, Pszczyny, Rybnika oraz członkowie Rady, -Szanowni Starostowie oraz członkowie Rady, Szanowni Burmistrzowie, Wójtowie i członkowie Rad Gminnych m.in. * Bestwina, Czechowice-Dziedzice, Jaworze, Skoczów,» Jasienica, Brenna, Szczyrk, Wilkowice, Cieszyn, * Goleszów, Heźlach, Dębowiec, Ustroń, Chybie, Strumień oraz mieszkańcy wyŝej wymienionych miast, gmin i osiedli zagroŝonych katastrofą juŝ realizowanym przez Ministra Środowiska, geologa H. Jezierskiego planem zabójczego składowania skroplonego CO 2 bezzbiornikowo do złóŝ geologicznych pod ich nogami. (Załącznik 1,2,3} Szanowne Panie, Szanowni Panowie, W oparciu o zasadne treści zawarte w Konstytucji RP, dotyczące bezpieczeństwa ekologicznego i środowiska Państwa, oraz w ustawie - Prawo Ochrony Środowiska, jak równieŝ nasze zapisy statutowe informujemy, Ŝe: 1. Ministerstwo Środowiska w osobie podsekretarza stanu, głównego geologa kraju H. Jezierskiego wspólnie z dyrektorami 9 zagranicznych koncernów energetycznych realizują w rejonie północnego i środkowego Podbeskidzia - plan składowania setek milionów ton rocznie odpadu przemysłu energetycznego tj. zabójczego dfa Ŝycia skroplonego dwutlenku węgla w złoŝach geologicznych pod nogami ludności i ich siedlisk. 2. Dwutlenek węgla CO 2 powstaje w przemyśle energetycznym w procesie spalania węgla. Gaz ten powstaje w świecie w ogromnych ilościach około miliardów ton rocznie. Jest wyrzucany do atmosfery, co niestety wywołuje groźne dla środowiska ziemi globalne ocieplenie. 3. Masowa śmiertelność od gazowego CO 2 miało juŝ miejsce w Afryce w Kamerunie, gdzie gaz

38 ten zabił kilka tysięcy ludzi i zwierząt. Oto mały fragment tej katastrofy: 4. Pomiary i badania juŝ istniejących składowisk w kilku państwach świata wykazały, Ŝe skroplony CO 2 zatłoczony do złóŝ geologicznych uwalnia sią ze składowiska i rozłazi się" w róŝnych kierunkach w tym równieŝ i w kierunku powierzchni ziemi. Posiadamy dowody z monitoringu 8 państw ujawniające uwalnianie się zabójczego gazu CO 2 ze składowisk. 5. Tłoczenie skroplonego CO 2 do podziemnych warstw lub komór złóŝ geologicznych określane jest dziś w literaturze jako geo-sekwestracja" CCS (Carbon Capture and Storage) OSTRZEśENIA PRZED KATASTROFĄ 6. Posiadamy dowody na to, Ŝe zatłoczony do złóŝ geologicznych skroplony CO 2 nie trzyma się składowiska i poprzez szczeliny i mikroszczeliny rozchodzi się w róŝnych kierunkach rozsadzając mikroszczeliny. Dwutlenek węgla przedostaje się stopniowo równieŝ w kierunku powierzchni ziemi. {Załącznik 7 - Schemat według Petrysa) Oto przykład z monitoringu jednego ze złóŝ za granicą. W ciągu zaledwie 7 lat dwutlenek węgla w składowisku geologicznym rozprzestrzenił się około 70%. CO 2 uwalnia się ze składowiska naturalnego w róŝnych kierunkach

39 7 Koncerny energetyczne bez zasadnych laboratoryjnych badań bezpieczeństwa składowania chcą rozpocząć tłoczenie ich odpadu przemysłowego tj. skroplonego CO 2 do złóŝ wodonośnych i podziemnych przestrzeni geologicznych w Waszym regionie. Tworzą oni sobie, zatajając zagroŝenia, groźne składowisko odpadu przemysłowego kosztem ryzyka Ŝycia mieszkańców oraz zwierząt. 8. Dwutlenek węgla C0 2 jest gazem który: przy zawartości w powietrzu w ilości powyŝej 5% juŝ wywołuje tachokardię tj. nagły częstoskurcz napadowy serca: powyŝej 10% wywołuję duszność i osłabienie, omamy, śpiączkę i drgawki, w stęŝeniu 20% wywołuję śmierć w męczarni w ciągu kilkunastu minut. Przy stęŝeniu 30% wywołuję śmierć natychmiastową przez uduszenie. (W Polsce przemysł energetyczny produkuje i wyrzuca do atmosfery około 300 min ton odpadu przemysłowego CO 2 rocznie.) Szanowni Państwo, sprawa tu prezentowana dotyczy konkretnych zagroŝeń dla Ŝycia mieszkańców, rodzin Waszego regionu Podbeskidzia. W aspekcie tych zagroŝeń proponujemy aby wzorem miasta Łodzi (Załącznik nr 4-12 stron) Rady Prezydentów miast, starostw, oraz sołtysów Podbeskidzia zwróciły się do: Premiera Rządu Ministra Środowiska oraz Sejmowej Komisji Środowiska z ostrym protestem, Ŝądaniem zakazu prowadzenia jakichkolwiek wierceń geologicznych dla składowania CO 2, aŝ do chwili, ukończenia badań w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie nad bezpieczeństwem składowania bezzbiornikowo duŝych ilości skroplonego dwutlenku węgla oraz oceny szczelności składowisk. (Załącznik 6) Takie waŝne badania zaproponował juŝ prof. T Petrys Przewodniczący Rady Naukowej stowarzyszenia. Niestety Ministerstwo Środowiska w osobie Ministra H. Jezierskiego i związane z nim koncerny energetyczne sabotują i nie wyraŝają zgody na sfinansowanie tak waŝnych badań dla bezpieczeństwa Ŝycia ludzi oraz teŝ oceny rozmiarów zagroŝeń tym związanych. 9. Zwracamy uwagę, organizacjom samorządowym regionu, Ŝe Minister Środowiska H. Jezierski narusza prawo i nie konsultował z Wami sprawę składowania zabójczego gazu COz w złoŝach geologicznych, pod nogami mieszkańców. Minister Jezierski naraŝa Ŝycie ludności regionu na niebezpieczeństwo, zatajając zagroŝenia związane ze składowaniem bezzbiornikowo CO 2 w złoŝach geologicznych. Co więcej Minister Jezierski kłamie, twierdząc publicznie, Ŝe składowanie zabójczego gazu CCh w ilościach milionów ton w złoŝach geologicznych jest bezpieczne w 100%. Niebezpieczne aspekty tłoczenia CO 2 potwierdzają m.in. geologowie z Polskiej Akademii Nauk (posiadamy opinie) 10. Podobne oszustwo Ministerstwo Środowiska w osobie Ministra H. Jezierskiego zastosowało juŝ wcześniej w mieście Łodzi, gdzie ludność podjęła ostre protesty, a które zostały skierowane do wysokich urzędów państwowych (Załącznik 4-12 stron).

40 Działanie samorządów jest słuszne i zgodne z prawem. Przykład Łodzi! Protesty były w pełni społeczne. 11. Informujemy samorządy oraz mieszkańców, Ŝe zagroŝenia katastrofą uwalniania się skroplonego CO 2 z bezzbiornikowych składowisk podziemnych jest w Waszym regionie znaczne gdyŝ: a. rejon rejestrował juŝ liczne trzęsienia ziemi (Załącznik 5- mapa) b. istnieje około 3000 otworów - odwiertów górniczych c. funkcjonują liczne kopalnie d. istnieje duŝy zbiornik wodny (Goczałkowice) oraz liczne mniejsze jeziora 12. Gminy mają decydujący głos w sprawie czy chcą składowisk milionów ton zabójczego CQ?_ pod ich nogami, czy nie chcą. 13. Ocenia się, Ŝe składowanie skroplonego CO 2 bezzbiornikowo w złoŝach geologicznych jest bezpieczne zaledwie w 10% - 15%. Na zakończenie pozwalamy sobie ponownie zaproponować, aby samorządy w trybie pilnym skierowały listy protestacyjne między innymi do Pana Premiera Rządu, Ministra Środowiska, oraz Sejmowej Komisji Środowiska, aby nie dopuścić do uruchomienia składowisk skroplonego CO 2 pod nogami ludności. Z powaŝaniem. Prezes Dr J Walosik Przewodniczący Rady Naukowej Prof. dr hab. T Petrys

41

42

43

44

45

46 :42

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58 kuł, 5/

59

60 WYŁAPYWANIE l TŁOCZENIE CO2 ZE ZŁÓś GEOLOGICZNYCH MIGRACJA CO2 DO POWIERZCHNI ZIEMI Załącznik 7