Wilki i inne drapieżniki w Rumunii

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wilki i inne drapieżniki w Rumunii"

Transkrypt

1 Wilki i inne drapieżniki w Rumunii Według oficjalnych danych dotyczących dużych drapieżników, w rumuńskich Karpatach żyje obecnie 4000 wilków, 6200 niedźwiedzi brunatnych i 2000 rysi. Choć rumuńskie Karpaty stanowią zaledwie 1,4% powierzchni ogółu europejskich obszarów leśnych położonych na zachód od Rosji, to są one domem dla 35% europejskiej populacji wilczej, 50% niedźwiedziej i 30% rysiej. Populacja dużych drapieżników jest tu znaczna, w przeciwieństwie do ich resztek chronionych w zachodnich częściach kontynentu. Populacje tych drapieżników występują w Rumunii głównie na zalesionych terenach górskich. Obecność tych zwierząt potwierdza, że bioróżnorodność w Rumunii jest wysoka i że właśnie tutaj powinno się skoncentrować wysiłki w celu zachowania populacji drapieżników, jeśli nie chcemy, w pogoni za materialnym zyskiem, doprowadzić do destrukcji tak cennej europejskiej wartości. Kiedy spojrzymy na mapę Karpat, widzimy, że ponad 50% powierzchni obszarów leśnych tych gór leży na terenie dzisiejszej Rumunii. W Rumunii mamy wiele wysokich szczytów, gęste lasy i inne zachowane w naturalnym stanie obszary przyrodnicze. W tym kraju populacje dużych drapieżników zajmują terytorium o powierzchni około 70 tys. km 2, co równa się całej powierzchni Karpat rumuńskich, Podkarpacia i górzystych obszarów Siedmiogrodu. Obszar ten w 80% pokrywają duże, spójne tereny leśne, a ekosystemy są dobrze zachowane (w porównaniu z innymi obszarami w Europie), łącznie z lasami pierwotnymi i naturalnymi. Dane szacujące liczebność dużych drapieżników w Rumunii wyglądają zachęcająco. Jeśli przyjąć, że są one prawdziwe, to w Rumunii mamy prawie połowę europejskiej populacji tych gatunków zwierząt. Problem jednak w tym, że dane te nie do końca odzwierciedlają stan faktyczny. Oszacowań dokonuje się bowiem na podstawie tzw. "metody obserwacyjnej", gdzie ciągłe raportowanie obejmuje pojedyncze osobniki, ich ekskrementy, pozostawione ślady łap, jak i zabite przez wilki zwierzęta. Taka empiryczna metoda nie obrazuje rzeczywistej sytuacji. Wielkość terytoriów poszczególnych watah znacznie różni się między sobą zależnie od typu środowiska, obfitości i rodzaju zwierzyny na danym terenie, aktywności ludzkiej itd. Z literatury wiadomo, że w Europie terytoria te wynoszą około km 2, podczas gdy w Ameryce Północnej rozpiętość ta jest jeszcze bardziej wyraźna i mieści się w przedziale od km 2. Wiadomo, jak duże są terytoria łowieckie wilków i jak duże dystanse są one w stanie pokonać w krótkim czasie (przeciętnie 20 km/dzień), dlatego też łatwo o pomyłkę wynikającą z wielokrotnego liczenia tej samej watahy na różnych obszarach, traktując ją jako grupę lokalną. W rezultacie mamy więcej wilków na papierze niż w rzeczywistości. Kwestia podwójnego liczenia jest szczególnie problematyczna, jeśli wiadomo, że administrowanie "zwierzyną łowną" podlega Państwowej Administracji Leśnej będącej olbrzymim krajowym przedsięwzięciem, którego głównym celem jest generowanie zysków. W Rumunii zarządzanie dziką przyrodą jest równoznaczne z łowiectwem i jedynie kilku biologów, jeśli w ogóle jacyś, jest zaangażowanych w to przedsięwzięcie. Wszystko jest w rękach leśników. Jeśli tylko posiadamy dokument potwierdzający wysoką liczbę drapieżników, otrzymujemy pozwolenie na zabicie sporej ich ilości, co w konsekwencji prowadzi do powiększenia zysków, głównie dzięki myśliwym z Europy Zachodniej. Zatem dane te nie wynikają z wiarygodnych badań, a co więcej zawyżanie tych liczb w celu uzyskania wyższych limitów na odstrzał i częstszych legalnych pozwoleń na polowania, a więc i wyższych dochodów, stało się wyraźną tendencją. Ogólny poziom wiedzy dotyczący ochrony przyrody, jak i zaangażowanie leśników w sprawy Wilki i inne drapieżniki w Rumunii 1

2 szczególnie dotyczące chronionych gatunków, takich jak drapieżniki, ptaki, nietoperze, nie wspominając już o chronionych płazach i gadach, są bardzo niskie. W "Perspective" (magazynie poświęconym ochronie środowiska) ze stycznia/lutego 1998 r. został zamieszczony artykuł autorstwa Luciana Dinca, prezesa Ekologicznego Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Niedźwiedzia z Braszowa. Możemy tu przeczytać, że Rumunia jest sygnatariuszem kilku międzynarodowych konwencji jednocześnie wcale ich nie respektując. Niedźwiedź jest wpisany na listę gatunków chronionych, a z drugiej strony istnieją na rynku firmy organizujące polowania na tego drapieżnika. Jak to możliwe, że dla gatunku chronionego określa się limity ilościowe na polowania. Wielkości te są szacowane na podstawie ewaluacji liczebności populacji. Ale czy dane te są prawdziwe, skoro ustalają je te same osoby, które są zainteresowane zyskami z polowań?. Wilk nigdy nie cieszył się dobrą opinią. Wśród społeczności wiejskich, a nawet w środowiskach inteligenckich nadal istnieje wiele legend i mitów na temat wilków. Generalnie wszelkie drapieżniki w Rumunii (i nie tylko), a zwłaszcza wilki, traktuje się jako złe zwierzęta, niszczące bezbronne stada. Uważa się je za wcielenie zła, ponieważ działają pod osłoną nocy zabijając "miłe owieczki". Nie można zaprzeczyć, że wilki oprócz polowania na dziką zwierzynę, jedzą również owce, kozy, czasami nawet bydło i konie, jednakże straty w inwentarzu powodowane przez wilki i niedźwiedzie na terenie Karpat nie przekraczają 1% ogółu tych strat. Ludzie swoją aktywnością nieustannie ograniczali terytorium wilka. Po II wojnie światowej wilki można było spotkać we wszystkich lasach Rumunii, od gór aż po niziny. Ponieważ dzikiej zwierzyny, stanowiącej naturalną ofiarę wilka, nie było wtedy wiele (z powodu szerokiego kłusownictwa rozwiniętego dzięki słabej kontroli władz i łatwo dostępnej broni) szkody wyrządzone przez wilki, zwłaszcza wśród owiec, były znaczne. W latach 50. twarda polityka rządu doprowadziła do powstania pierwszych zarysów idei "walki z dużymi drapieżnikami". Zwierzęta te zabijano przy użyciu broni, pułapek, trucizn. Regularnie monitorowano tereny w poszukiwaniu ich legowisk, a jeśli znaleziono w nich szczeniaki, to zabijano je. Osoba, która zabiła wilka była wynagradzana za swój czyn. Na terenach, gdzie było dużo wilków, przygotowywano pułapki w postaci nafaszerowanej trucizną padliny. W rezultacie tych działań (łącznie z kłusownictwem) z Karpat znikły populacje sępów, a liczebność wilka w roku 1967 wynosiła już tylko 1500 osobników, zajmujących jedynie obszary górskie. Pomimo tak drastycznych metod, wilk zdołał przetrwać, co jest dowodem na jego niesamowitą zdolność adaptacyjną. Pod koniec lat 70. działania przeciwko drapieżnikom znacznie osłabły, dzięki temu wielkość populacji wilka zaczęła stopniowo rosnąć. Po II wojnie światowej w Rumunii było 1000 niedźwiedzi, ale ponieważ były prezydent-dyktator Nicolae Ceauşescu interesował się polowaniami, niedźwiedź uzyskał status zwierzęcia chronionego i był nawet dokarmiany witaminami i proteinami; w rezultacie w roku 1988 populacja tego drapieżnika liczyła już 8 tys. osobników. Polowanie na niedźwiedzie było przywilejem komunistycznego dyktatora i jego przyjaciół. Również w tym przypadku, z powodu takiego zagęszczenia występowania tego zwierzęcia, konflikt z człowiekiem narastał. W tym okresie, każdego roku w Rumunii przeciętnie ginęły 4 osoby zaatakowane przez niedźwiedzia. Liczba myśliwych w Rumunii rośnie, wzrasta zatem również współzawodnictwo w polowaniu na preferowaną zwierzynę. Lobby łowieckie jest bardzo silne, jego członkami jest wiele bogatych osób, które mają znaczny wpływ na "kontrolę drapieżników". Ekolodzy takiej władzy nie posiadają, ani od strony politycznej, ani finansowej. Wysoki poziom kłusownictwa będący rezultatem braku odpowiednich władz kontrolnych, korupcji, biedy itp., niewiarygodne oficjalne dane dotyczące wielkości populacji drapieżników, jak i przepisy prawa tworzone właśnie na podstawie tych danych - Wilki i inne drapieżniki w Rumunii 2

3 wszystko to razem nie zapowiada nic dobrego dla losów dzikiej przyrody. Polowania organizowane dla zagranicznych myśliwych są bardzo opłacalne dla Państwowej Administracji Leśnej. Osoba taka za wydanie pozwolenia na polowanie na wilki musi zapłacić euro za każdego osobnika. W przypadku niedźwiedzia, pozwolenie na polowanie kosztuje od 5 do 7 tys. EUR, rysia EUR. Ogólnie stanowisko myśliwych i leśników w stosunku do wilków, innych ssaków drapieżnych i ptaków drapieżnych nie jest pozytywne. Kiedy w trakcie dyskusji z myśliwymi w Bukareszcie w marcu 2003 r. powiedziałem, że w ustalaniu limitów na polowania powinni brać również udział przedstawiciele organizacji pozarządowych, stali się bardzo agresywni. Uważają oni, że polowania to ich "hobby" i inwestują w to dużo pieniędzy, żeby po całym dniu pracy móc się trochę zabawić. Dla nich jest to miła rozrywka i prawie wszyscy bogaci politycy uznali to za bardzo atrakcyjny sposób spędzania wolnego czasu. W trakcie tej dyskusji, myśliwi zapytali o moje hobby. Moje zainteresowanie fotografią zostało następująco skomentowane: "Chciałby pan, aby w naszym kraju zabroniono robienia zdjęć?". Większość z tych osób nie jest w stanie pojąć różnicy między zabijaniem dla przyjemności a robieniem zdjęcia, po wykonaniu którego zwierzę nadal żyje... W Górach Rodniańskich, części Narodowego Parku i Rezerwatu Biosfery, należącego do Maramuresz, osoba zajmująca się zarządzaniem zwierzyną łowną przyznała, że na tym terenie nie ma już niedźwiedzi. Mój kolega (z UNESCO Pro Natura) spotkał niedźwiedzia w okolicach jezior Borsza i Iezer, ale z pewnością nie jest ich tak dużo, jak sugerują to oficjalne dane przekazywane przez jednostki leśne do władz centralnych, które nie bazują na żadnych badaniach, a jedynie na danych z lat poprzednich. Innym powodem zawyżania tych informacji jest potrzeba usprawiedliwienia faktu małej liczebności jeleniowatych - mogą wtedy powiedzieć, że to właśnie z powodu dużej liczebności drapieżnika, a nie nadmiernego kłusownictwa. Image wilka kreowany przez media byłby ważny jako źródło ogólnego postrzegania tych zwierząt przez społeczeństwo, ale przedstawiane w mediach fakty nie mają naukowego poparcia, a wiele informacji jest niejasnych, tendencyjnych i antropocentrycznych. Przytłaczająca większość informacji prezentowanych w telewizji podkreśla negatywne aspekty obecności wilka, prowadząc do wytworzenia presji na polityków, aby ci podjęli stosowne działania prowadzące do redukcji populacji tego drapieżnika. Rzadko wspomina się o pozytywnych aspektach związanych z wilkiem i są one mało znaczące w porównaniu z informacjami negatywnymi. Projekt Ochrony Dużych Drapieżników w Karpatach (CLCP) rozpoczęto w 1993 r. z inicjatywy Christopha Prombergera, niemieckiego biologa i Ovidiu Ionescu, byłego dyrektora Rumuńskiego Instytutu Gospodarki Leśnej i Badań nad Lasami (ICAS - Institutul de Cercerari si Amenajari Forestiere), obecnie Ministra Rolnictwa, Żywności i Gospodarki Leśnej. Do tej pory sfinansowano działania za milion dolarów amerykańskich, w większości pieniądze pochodzą z WWF International, a także od Jack Wolfskin Ltd., Vier Pfoten e.v, różnych fundacji i agencji turystycznych. Obecnie jest to największy projekt związany z ochroną dużych drapieżników w Europie Wschodniej, będący częścią Europejskiej Inicjatywy na rzecz Ochrony Dużych Drapieżników. Okolice Zarneşti i obszar Narodowego Parku Piatra Craiului stanowią centrum Projektu Ochrony Dużego Drapieżnika w Karpatach (CLCP), wspólnej inicjatywy Monachijskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody, Rumuńskiej Administracji Lasów Państwowych oraz Rumuńskiego Instytutu Gospodarki Leśnej i Badań nad Lasami z Braszowa. Celem tego projektu jest ochrona populacji wilka, rysia i niedźwiedzia, łącznie z ich naturalnym Wilki i inne drapieżniki w Rumunii 3

4 środowiskiem Karpat rumuńskich. Projekt zawiera propozycje rozwoju obszaru Piatra Craiului, jako przykładu modelowej strefy koegzystencji dużych drapieżników i ludzi. Składają się na niego cztery główne kierunki działań: badania naukowe, zarządzanie i ochrona, rozwój obszarów wiejskich, podnoszenie poziomu świadomości społecznej. Za pomocą radiowego badania telemetrycznego analizowano lokalny zasięg, przemieszczanie się i zwyczaje żywieniowe tych drapieżników. Projekt ten uwzględnia również koszty ochrony miejsc, w których trzyma się owce na noc (tzw. stina), zabezpieczając je płotem elektrycznym przed atakami wilków i niedźwiedzi. Efektywność takiego ogrodzenia jest wysoka. W rocznym raporcie CLCP 2001 r. czytamy: Tylko 2% ataków dużych drapieżników na terenach ogrodzonych zakończyło się sukcesem w porównaniu do 100% na terenach, gdzie nie zastosowano takiej ochrony. Rozpoczęto również w szkołach program edukacyjny, a w mediach krajowych i międzynarodowych pojawiają się informacje służące budowaniu pozytywnego stosunku do dużych drapieżników. Christoph Promberger mówi: Zdaję sobie sprawę z tego, że aby coś chronić nie wystarczy opracowanie programu badań, potrzeba czegoś więcej, ludzie powinni zyskać na kontakcie ze zwierzętami, a nie obawiać się ich. Dlatego też pojawiła się idea turystyki ekologicznej. Wilki i niedźwiedzie są symbolami, które fascynują większość ludzi, dlatego wiemy, że będą przyjeżdżać, aby zobaczyć te zwierzęta. W projekcie wspomniano o pomyśle rozwoju ekoturystyki w rejonie Zarneşti, program rozwoju agroturystyki zaczęto realizować w roku 1997 pod nazwą "Niedźwiedzie, wilki i rysie w Transylwanii", zapewniając dochód lokalnej ludności i oferując alternatywę wobec dochodów uzyskiwanych z myślistwa. Program ten kierowany jest do grup turystów, których organizowaniem zajmują się zachodnie agencje turystyczne i rumuńskie pensjonaty. W ofercie znajdziemy turystykę pieszą, jazdę konną, przejażdżki wozem z końmi w połączeniu z obserwacją natury, wycieczkami, uczestnictwem w wydarzeniach kulturalnych. W ten biznes zaangażowane są biura podróży, miejscowi przewodnicy, wypożyczalnie rowerów i inne podmioty gospodarcze. Na stronie CLCP czytamy: Przez pierwsze 4 lata realizacji tego projektu Zarneşti odwiedziło ponad 80 zorganizowanych grup, co daje liczbę 600 osób. Właśnie uległa zakończeniu pierwsza edycja projektu. Niedawno rozpoczęto nowy projekt zajmujący się kwestią ochrony drapieżników w regionie gór Vrancea w łuku Karpat. Przedsięwzięcie zatytułowane "Projekt ochrony dużych drapieżników w Situ w okręgu Vrancea" jest finansowane przez Unię Europejską, a dokładnie przez fundusz Life Nature. Partnerami tego projektu są Inspektorat Ochrony Środowiska z Vrancei, władze lokalne, Uniwersytet w Bukareszcie oraz organizacje pozarządowe. Celem projektu jest ochrona istniejących populacji niedźwiedzia, wilka i rysia jako integralnych części ekosystemu Vrancea. W związku z tymi założeniami powstanie lokalny plan zarządzania populacją drapieżnika, podjęte zostaną także działania zmierzające do złagodzenia konfliktu na linii drapieżnik-człowiek. Zwyczaje dużych drapieżników zostaną poddane analizie. Utworzy się również program rekompensaty szkód wyrządzonych przez te drapieżniki i powstanie strefa ochronna w Barseti z przeznaczeniem na wypas zwierząt. Inne elementy tego projektu związane są z działaniami medialnymi, organizacją obozów naukowych, opracowaniem, produkcją i dystrybucją materiałów mających na celu podniesienie poziomu świadomości społecznej. Powinniśmy zmienić zły image wilka. Konieczne jest wyjaśnienie ludziom, że populacja wilka jest zdolna do samoregulacji poprzez rozmaite mechanizmy, takie jak: 1. Wielkość dostępnego terytorium ogranicza ilość wilczych watah, każda wataha broni swojego obszaru przed innymi wilkami; Wilki i inne drapieżniki w Rumunii 4

5 2. Społeczne zachowanie wilka ogranicza liczbę samic mogących wydać potomstwo; 3. Dostępność pożywienia reguluje ilość młodych wilczków, naturalna śmiertelność wśród młodych osobników jest wysoka, a kiedy brakuje pożywienia jest jeszcze wyższa. Powinniśmy podkreślić rolę wilka jako najważniejszego w ekosystemie drapieżnika, który zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób wśród zwierząt poprzez eliminację w pierwszym rzędzie osobników chorych. W ten sposób przyczynia się on do tworzenia silnych i zdrowych populacji dzikich zwierząt. Obecnie wilki, po okresie prześladowań ze strony ludzi, stały się zwierzętami płochliwymi i prawdopodobieństwo zaatakowania przez nie człowieka jest bardzo niskie. Zwierzęta te niegdyś dzielne, nieunikające człowieka, obecnie stanowią zagrożoną mniejszość; zachowanie człowieka istotnie wpłynęło na behawioryzm wilka. Pogląd o zabijaniu ludzi przez wilki jest jednak szeroko rozpowszechniony również w Rumunii. Jeśli wilk jest chory na wściekliznę, wtedy może zaatakować człowieka, tak jak każde inne zwierzę zainfekowane tą chorobą. Ataki psów na człowieka, nawet gdy nie są one chore, są powszechne i jakoś nikt nie myśli o ich wybiciu. W Rumunii przetrwała znaczna populacja drapieżników, w tym i wilków, i to nie dlatego, że zwierzęta te są pod ochroną, ale dzięki temu, że leśne obszary górskie są na tyle duże, iż niemożliwe jest kontrolowanie tych terenów przez człowieka. Po prostu ludzie nie byli w stanie wybić całkowicie tych zwierząt. Wilków już nie ma w Delcie Dunaju. Miejmy nadzieję, że w Karpatach uda im się przetrwać. Potrzebne nam są dokładne dane na temat populacji wilka i innych drapieżników, bazujące na rzetelnych badaniach naukowych i ciągłym monitoringu, a nie na nieprzychylnym nastawieniu myśliwych. Badania powinny dostarczać danych dla ważnych procesów decyzyjnych, w które powinni być zaangażowani również biolodzy. Należy również opracować i wdrożyć plany zarządzające populacjami drapieżników uwzględniające zarówno aspekty biologiczno-ekologiczne, jak i społeczno-ekonomiczne, etyczne i polityczne (Unia Europejska, międzynarodowe konwencje itp.). Ważne jest zaangażowanie się lokalnych społeczności w działania związane z ochroną przyrody. Zwierzęta domowe powinny być lepiej chronione, z wykorzystaniem ogrodzeń elektrycznych, psów pasterskich, czujnych pasterzy, pomieszczeń zamykanych w nocy. Ale to nie wystarczy. Tam, gdzie są wilki i inne drapieżniki, tam będą i straty. Jeżeli jednak wysokość odszkodowań zostanie ustalona na realnym poziomie i ich uzyskanie nie będzie się wiązać ze skomplikowanymi procedurami, wtedy akceptacja w stosunku do drapieżników wzrośnie. Przetrwanie dużych drapieżników w rumuńskich Karpatach zależne jest od zmiany postrzegania tych zwierząt przez społeczeństwo. Peter Lengyel UNESCO Pro Natura, Calea Plevnei 61, Bucharest, Romania, pronatura@ccs.ro, lengyelpeter@yahoo.com Office: , Mobile Wilki i inne drapieżniki w Rumunii 5

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10. Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.2014 Projekt realizowany przy wsparciu ze środków Norweskiego

Bardziej szczegółowo

Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody

Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody Gatunki konfliktogenne na styku łowiectwa i ochrony przyrody Fot. Cezary Korkosz Fot. Patryk Sacharewicz Fot. Cezary Korkosz Fot. Janusz Kopik Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN/Uniwersytet Jagielloński

Bardziej szczegółowo

Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Teubner

Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim. Teubner Sytuacja wilka w Meklemburgii-Pomorzu Przednim Teubner Kristin Zscheile, LUNG Schwerin, 18.10.2017 Terytoria wilków 2006/2007 2 Terytoria wilków 2011/2012 3 Terytoria wilków 2016/2017 4 Występowanie wilka

Bardziej szczegółowo

1354 Niedźwiedź Ursus arctos

1354 Niedźwiedź Ursus arctos 1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,

Bardziej szczegółowo

Polskie niedźwiedzie są zagrożone!

Polskie niedźwiedzie są zagrożone! Polskie niedźwiedzie są zagrożone! WWF -Canon / SANCHEZ & LOPE WWF -Canon / Cat HOLLOWAY Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to największy polski drapieżnik. W Polsce żyje ich około 90. Występują w Karpatach,

Bardziej szczegółowo

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA KARPACKA. Krzysztof Staszewski Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia "Pro Carpathia" ul. Rynek 16/ Rzeszów

KONWENCJA KARPACKA. Krzysztof Staszewski Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia Pro Carpathia ul. Rynek 16/ Rzeszów KONWENCJA KARPACKA Krzysztof Staszewski Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia "Pro Carpathia" ul. Rynek 16/1 35-064 Rzeszów Czym jest konwencja karpacka? Konwencja karpacka jest ramowym

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE

PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE PAŃSTWOWA RADA OCHRONY PRZYRODY THE STATE COUNCIL FOR NATURE CONSERVATION CONSEIL NATIONAL POUR LA PROTECTION DE LA NATURE Member of IUCN The World Conservation Union Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa, e-mail:

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... w sprawie ustanowienia strefy ochronnej zwierząt łownych Biebrzańskiego Parku Narodowego.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... w sprawie ustanowienia strefy ochronnej zwierząt łownych Biebrzańskiego Parku Narodowego. Projekt wersja z dnia 21.01.2003 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... w sprawie ustanowienia strefy ochronnej zwierząt łownych Biebrzańskiego Parku Narodowego. Na podstawie art. 14 ust. 5a

Bardziej szczegółowo

Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej w północno-wschodniej Polsce

Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej w północno-wschodniej Polsce seminarium Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej w północno-wschodniej Polsce Białowieża, 3 grudnia 2010 roku Dorota Ławreszuk Zakład Badania Ssaków PAN OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI I ROZWIJANIE

Bardziej szczegółowo

Polacy na temat łowiectwa. Raport TNS Polska dla. Polacy na temat łowiectwa

Polacy na temat łowiectwa. Raport TNS Polska dla. Polacy na temat łowiectwa Raport TNS Polska dla Spis treści 1 O badaniu 4 2 3 Aneks 13 Wyniki badania 7 2 Raport przygotowany został na zlecenie Ministerstwa Środowiska przez Zespół Badań Społecznych w TNS Polska. Projekt sfinansowany

Bardziej szczegółowo

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN fot. Andrzej Adamczewski Status prawny gatunku Dyrektywa Siedliskowa 1. Wilk znajduje się w załączniku II

Bardziej szczegółowo

Sezon łowiecki na dziki

Sezon łowiecki na dziki Sezon łowiecki na dziki Autor: Mariusz Drożdż Data: 25 stycznia 2019 https://www. Polowanie na dziki stało się w tym roku niezwykle gorącym tematem. Jak przebiega? Plan został w 90 procentach wykonany

Bardziej szczegółowo

seminarium Sporządzanie planów ochrony obszarów Natura 2000 i angażowanie społeczności lokalnych w działania związane z ochroną środowiska

seminarium Sporządzanie planów ochrony obszarów Natura 2000 i angażowanie społeczności lokalnych w działania związane z ochroną środowiska seminarium Sporządzanie planów ochrony obszarów Natura 2000 i angażowanie społeczności lokalnych w działania związane z ochroną środowiska Białowieża, 7 października 2010 roku Dorota Ławreszuk Koordynator

Bardziej szczegółowo

konferencja Planowanie przestrzenne a ochrona łączności ekologicznej w północnowschodniej Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku

konferencja Planowanie przestrzenne a ochrona łączności ekologicznej w północnowschodniej Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku konferencja Planowanie przestrzenne a ochrona łączności ekologicznej w północnowschodniej Polsce Białowieża, 7-8 kwietnia 2011 roku Dorota Ławreszuk Instytut Biologii Ssaków PAN OCHRONA BIORÓŻNORODNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników

Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Znaczenie monitoringu populacji ssaków kopytnych w ochronie dużych drapieżników Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN, Białowieża Duże ssaki drapieżne występujące w Polsce Fot. H. Schmidt Fot.

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Rolnictwo a ochrona zwierząt efektywność systemu krajowego na tle rozwiązań europejskich.

Rolnictwo a ochrona zwierząt efektywność systemu krajowego na tle rozwiązań europejskich. Rolnictwo a ochrona zwierząt efektywność systemu krajowego na tle rozwiązań europejskich. Aleksander Mach Dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Kościerzyna, 4 kwietnia 2016r. Rolnictwo

Bardziej szczegółowo

Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków. Polskie Ostoje Ptaków

Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków. Polskie Ostoje Ptaków NARODOWY SŁOWIŃSKI PARK Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków Polskie Ostoje Ptaków Władysław Jankow Dzień Informacyjny

Bardziej szczegółowo

Założenia programu Eko - Polska

Założenia programu Eko - Polska Założenia programu Eko - Polska dr Jarosław Klimczak Warszawa 17 Kwiecień 2013r. Cele programu Promocja Polski jako kraju który wykorzystał szanse pakietu klimatycznego Pokazanie Polski jako lidera w ekologii

Bardziej szczegółowo

Fundusze UE na finansowanie Natury 2000 w Niemczech

Fundusze UE na finansowanie Natury 2000 w Niemczech Fundusze UE na finansowanie Natury 2000 w Niemczech Wstęp Programowanie Przykłady Peter Torkler, WWF Niemcy 27/28.03.2008 Wstęp Niemcy są na 5 miejscu wśród beneficjentów funduszy strukturalnych Otrzymują

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW Populacja żyjąca w Polsce północno-zachodniej o liczebności 110 osobników - to wielkość minimalna, uznawana za gwarantującą stabilne funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki

Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki Zarządzanie populacjami zwierząt: wprowadzenie do problematyki Wielkie wymierania Konwencja Różnorodności Biologicznej 2002: zobowiązanie do ograniczenia tempa spadku bioróżnorodności do roku 2010 podpisane

Bardziej szczegółowo

Analiza SWOT. Silne strony (czynniki pozytywne)

Analiza SWOT. Silne strony (czynniki pozytywne) Analiza SWOT Porównanie analizy z ubiegłych lat do obecnej sytuacji na terenie gmin objętych Lokalną Strategią Rozwoju na lata 2014-2020. 1. Czynniki wewnętrzne Silne strony (czynniki pozytywne) Duża atrakcyjność

Bardziej szczegółowo

Sytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie

Sytuacja Miejsce obserwacji wilków Wygląd i zachowanie wilka Zalecane działanie Procedura postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk Załącznik nr 2 (opracowane na podstawie: Nowak S., Mysłajek R. W., Okarma H., Śmietana W, 2005, Analiza dotychczasowych rodzajów i rozmiaru

Bardziej szczegółowo

Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce

Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Ocena obecnego systemu ochrony gatunku i koncepcje zarządzania populacją bobra w Polsce Departament Ochrony Przyrody Ochrona prawna - bóbr europejski Konwencja Berneńska - umieszczony w III załączniku,

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S. Terytoria wilczych watah w Puszczy Białowieskiej (jesień-zima 1997/98) Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce

Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce Wpływ dzikich zwierząt na działalność gospodarczą człowieka - zwierzęta łowne przyczyną strat w gospodarce Dariusz Zalewski Katedra Hodowli Zwierząt Futerkowych i Łowiectwa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Bardziej szczegółowo

Ten gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia

Ten gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia Ten gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia a chodzi o norkę amerykańską. W Drawieńskim Parku Narodowym obecność tego nieproszonego gościa pierwszy raz zauważono w 2009 r. Norka nie jest naszym

Bardziej szczegółowo

Walka z ASF w Europie

Walka z ASF w Europie https://www. Walka z ASF w Europie Autor: Maciej Wołodko Data: 22 lutego 2019 Afrykańskiego pomoru świń obawiają się hodowcy w większości krajów Europy. Jak radzą sobie z wirusem inne kraje? Jakie podejmują

Bardziej szczegółowo

Szkody Łowieckie Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód

Szkody Łowieckie Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód Szkody Łowieckie Zabezpieczanie upraw oraz współpraca w procesie szacowania szkód Grzegorz Czajkowski Kościerzyna 04.04.2016 Odpowiedzialność odszkodowawcza Ryzyko wystąpienia szkody Pod bardzo ogólnym

Bardziej szczegółowo

Przemyśl S t r o n a

Przemyśl S t r o n a Monitoring urządzeń łowieckich w sześciu nadleśnictwach bieszczadzkich i na terenie Nadleśnictwa Bircza (obszar planowanego Turnickiego Parku Narodowego) Przemyśl 2018 1 S t r o n a Problem Dokarmianie

Bardziej szczegółowo

Porozumienie krajów karpackich dla zrównoważonego rozwoju turystyki. Konwencja karpacka, protokół ds. turystyki, strategia

Porozumienie krajów karpackich dla zrównoważonego rozwoju turystyki. Konwencja karpacka, protokół ds. turystyki, strategia Porozumienie krajów karpackich dla zrównoważonego rozwoju turystyki Konwencja karpacka, protokół ds. turystyki, strategia Karpaty obszar objęty Ramową konwencją o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat

Bardziej szczegółowo

Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1

Wilki w Bieszczadach. Wilki w Bieszczadach 1 Wilki w Bieszczadach Wilki zamieszkujące Bieszczady należą do populacji karpackiej, która oprócz Polski obejmuje swoim zasięgiem obszar Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy oraz Rumunii. Cała karpacka populacja

Bardziej szczegółowo

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Informacja na temat wdrażania rekomendacji 137 (2008) w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników Warszawa, 2011 rok Poniższy raport został opracowany

Bardziej szczegółowo

Wymogi ochronne obszarów Natura 2000 zasady i procedury istotne dla rozwoju turystyki

Wymogi ochronne obszarów Natura 2000 zasady i procedury istotne dla rozwoju turystyki S Z E R O K I E W O D Y N A T U R Y 2 0 0 0 NATURA 2000 A TURYSTYKA WODNA I NADWODNA Wymogi ochronne obszarów Natura 2000 zasady i procedury istotne dla rozwoju turystyki PLH020039 Grodczyn i Homole koło

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity NAJLEPSZE PRAKTYKI

Bardziej szczegółowo

Stosunek Polaków do przyrody i Natury 2000

Stosunek Polaków do przyrody i Natury 2000 Stosunek Polaków do przyrody i Natury 2000 Kurs szkoleniowy: Liderzy Natury Sabina Lubaczewska Fundacja EkoRozwoju Kurs jest realizowany w ramach projektu pn.: Liderzy Natury ogólnopolska kampania promująca

Bardziej szczegółowo

Gmina Mircze Pod skrzydłami Natury 2000 działania edukacyjne na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i ekosystemów na terenie Lubelszczyzny

Gmina Mircze Pod skrzydłami Natury 2000 działania edukacyjne na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i ekosystemów na terenie Lubelszczyzny Gmina Mircze Gmina Mircze Pod skrzydłami Natury 2000 działania edukacyjne na rzecz ochrony różnorodności biologicznej i ekosystemów na terenie Lubelszczyzny Globalne wyzwanie bioróżnorodność głos z Lubelszczyzny

Bardziej szczegółowo

KOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA

KOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA Białowieski Park Narodowy położony jest w województwie podlaskim, a jego wschodnia granica jest naszą granicą państwową z Białorusią. Park obejmuje 10,5 tys.ha Puszczy Białowieskiej z tego 9,6 tys.ha zajmują

Bardziej szczegółowo

Współczesne postrzeganie łowiectwa. Zimowa Szkoła Leśna, Sękocin Stary 15 marca 2018 r.

Współczesne postrzeganie łowiectwa. Zimowa Szkoła Leśna, Sękocin Stary 15 marca 2018 r. Współczesne postrzeganie łowiectwa Zimowa Szkoła Leśna, Sękocin Stary 15 marca 2018 r. Struktura próby STRUKTURA PRÓBY N=1021 (Omnibus) I. Płeć mężczyzna 47 % kobieta 53 % II. Wiek do 29 lat 23 % 30-39

Bardziej szczegółowo

Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa

Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Koegzystencja czy konflikt hodowli lasu oraz łowiectwa Janusz Mikoś Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Zbigniew Borowski Instytut Badawczy Leśnictwa VI sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy IBL w 2014

Bardziej szczegółowo

Nowe Prawo łowieckie to jest potrzebna ustawa!

Nowe Prawo łowieckie to jest potrzebna ustawa! .pl https://www..pl Nowe Prawo łowieckie to jest potrzebna ustawa! Autor: Ewa Ploplis Data: 23 marca 2018 22 marca 2018 r. zostało przyjęte przez Sejm nowe Prawo łowieckie. Ustawa powinna rozwiązać wiele

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000. www.ek-kom.pl. Janusz Bohatkiewicz. EKKOM Sp. z o.o. Regietów, 21 stycznia 2010

NATURA 2000. www.ek-kom.pl. Janusz Bohatkiewicz. EKKOM Sp. z o.o. Regietów, 21 stycznia 2010 DROGI SAMORZĄDOWE X LAT AKTUALNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z OBSZARAMI NATURA 2000 Janusz Bohatkiewicz EKKOM Sp. z o.o. www.ek-kom.pl Regietów, 21 stycznia 2010 Krótka informacja nt. obszarów NATURA 2000 SYSTEM

Bardziej szczegółowo

Projekt: Inkubator liderów europejskiej ochrony przyrody

Projekt: Inkubator liderów europejskiej ochrony przyrody Projekt: Inkubator liderów europejskiej ochrony przyrody Zarys projektu Celem projektu, którego pierwszy, opisywany tu etap planujemy zrealizować w okresie od stycznia do sierpnia 2006, jest przygotowanie

Bardziej szczegółowo

Karpacki Uniwersytet Partycypacji. Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej

Karpacki Uniwersytet Partycypacji. Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej Karpacki Uniwersytet Partycypacji Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej Cel projektu Zaangażowanie mieszkańców Karpat w wypracowanie kierunków rozwoju lokalnego, w oparciu o

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce

Dyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej.

Bardziej szczegółowo

Wyrok z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 431/00

Wyrok z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 431/00 Wyrok z dnia 22 sierpnia 2001 r., V CKN 431/00 Skarb Państwa odpowiada na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz.U. Nr 147, poz. 713 ze zm.) za szkody wyrządzone

Bardziej szczegółowo

Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta

Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta Minimalizacja oddziaływania linii kolejowych na dziko żyjące zwierzęta Metody, doświadczenia i problemy Rafał T. Kurek fot. Krzysztof Czechowski 1 Oddziaływanie infrastruktury liniowej Formy negatywnego

Bardziej szczegółowo

Dok. WK 5717/ Dok. WK 5717/17 REV /19 mi/pas/mk 1 LIFE.2.B. Rada Unii Europejskiej

Dok. WK 5717/ Dok. WK 5717/17 REV /19 mi/pas/mk 1 LIFE.2.B. Rada Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej NOTA DO PUNKTU I/A Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada Projekt konkluzji Rady w sprawie bioasekuracji, całościowej koncepcji jednolitego

Bardziej szczegółowo

Prawne aspekty szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta w Polsce

Prawne aspekty szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta w Polsce Prawne aspekty szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta w Polsce Towarzystwo rzeczoznawców i likwidatorów szkód Michał Wójcik Odpowiedzialność odszkodowawcza Szkody łowieckie (w tym zasady odpowiedzialności

Bardziej szczegółowo

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28 ust. 13 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im

Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Szkody powodowane przez wilki i sposoby zapobiegania im Jakub Romanowski Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Departament Zarządzania Zasobami Przyrody FORUM DYSKUSYJNE O WILKU MOWA Sękocin Stary, 18.06.2019

Bardziej szczegółowo

Rola zielonych szkół w promocji obszarów Natura dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej

Rola zielonych szkół w promocji obszarów Natura dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej Rola zielonych szkół w promocji obszarów Natura 2000 dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej www.wcee.org.pl Konferencja pn. Co dalej z nami pytają obszary Natura 2000 Walory przyrodnicze

Bardziej szczegółowo

Walka z ASF - nowe rozwiązania prawne i nowe działania

Walka z ASF - nowe rozwiązania prawne i nowe działania https://www. Walka z ASF - nowe rozwiązania prawne i nowe działania Autor: Ewa Ploplis Data: 14 grudnia 2017 Od dwóch tygodni obserwujemy pojawienie się wirusa ASF w centralnej Polsce. Walka z ASF wymaga

Bardziej szczegółowo

Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach

Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach Gospodarka łowiecka i pasterska a ochrona wilka i rysia w Bieszczadach Ryś (Lynx lynx) został objęty ochroną gatunkową na terenie całego kraju w 1995 roku, a wilk (Canis lupus) w 1998 r. Szczególnie dużo

Bardziej szczegółowo

Wpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny

Wpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny Cities act - we must, we can and we will. Wpływ decyzji międzynarodowych na poziom lokalny Leszek Drogosz Urząd Miasta Stołecznego Warszawy Warszawa, 21.11.2012 r. Znaczenie procesu międzynarodowych negocjacji

Bardziej szczegółowo

Ile zjadają duże drapieżniki?

Ile zjadają duże drapieżniki? Ile zjadają duże drapieżniki? Krzysztof Schmidt 1, Rafał Kowalczyk 1,Włodzimierz Jędrzejewski 1, Henryk Okarma 2 1 Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży 2 Instytut Ochrony Przyrody PAN Ustalanie planu

Bardziej szczegółowo

Członkowie rodziny pracujący w gospodarstwie: matka i żona założyciela, czasami dzieci

Członkowie rodziny pracujący w gospodarstwie: matka i żona założyciela, czasami dzieci Wstęp: Gospodarstwo prowadzi różne działania w zakresie szeroko rozumianego rolnictwa. Zajmuje się hodowlą bydła, zagrożonych gatunków, bydła na mięso, owiec na mleko i produkcją wełny, pszczelarstwem,

Bardziej szczegółowo

Planowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska. Aspekty prawne

Planowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska. Aspekty prawne Planowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska. Aspekty prawne Kraków 27 stycznia 2010 r. Źródła prawa Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (2003); Ustawa o ochronie przyrody

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie danych VGIS do monitorowania ruchu na terenach leśnych

Wykorzystanie danych VGIS do monitorowania ruchu na terenach leśnych Wykorzystanie danych VGIS do monitorowania ruchu na terenach leśnych Mariusz Ciesielski Zakład Geomatyki Instytut Badawczy Leśnictwa Zimowa Szkoła Leśna Zastosowanie Geoinformatyki w Leśnictwie, 12-14

Bardziej szczegółowo

Wartość dofinansowania: 794 163 CHF (2 645 350 PLN) www.fundacjakarpacka.org

Wartość dofinansowania: 794 163 CHF (2 645 350 PLN) www.fundacjakarpacka.org Projekt: Karpaty przyjazne ludziom otrzymał dofinasowanie w ramach priorytetu: Infrastruktura i środowisko, w ramach obszaru tematycznego: Bioróżnorodność i ochrona ekosystemów oraz wsparcie transgranicznych

Bardziej szczegółowo

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Rozmieszczenie, zagrożenia, perspektywy ochrony Grzegorz Górecki Stacja Terenowa Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Urwitałt 2013 Rozmieszczenie

Bardziej szczegółowo

Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego

Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego dr. Yuriy Zhuk Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Ivana Franko, Ukraina Obecnie na

Bardziej szczegółowo

Na podstawie materiałów FACE (Łowiec Polski Nr.10 (1841), październik 1999)

Na podstawie materiałów FACE (Łowiec Polski Nr.10 (1841), październik 1999) Etyka łowiecka jest jednym z elementów kultury łowieckiej. Stanowi zbiór zasad moralnych (kodeks etyczny), zawierający wzorce postępowania wobec: zwierzyny, myśliwych, pomocników, psa myśliwskiego, ptaka

Bardziej szczegółowo

Tworzenie sieci transeuropejskich korytarzy migracyjnych

Tworzenie sieci transeuropejskich korytarzy migracyjnych Tworzenie sieci transeuropejskich korytarzy migracyjnych Poczdam 31 stycznia 2012 r. Opracowała: mgr inż. Beata Taryma Partner polski PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Cybinka Siedziba Nadleśnictwa 2 3 Wnętrze

Bardziej szczegółowo

Glosariusz. Informacja prasowa. Naturalne krajobrazy. Kampania tematyczna 2016: Fascynująca przyroda Niemiec wypoczynek na łonie natury.

Glosariusz. Informacja prasowa. Naturalne krajobrazy. Kampania tematyczna 2016: Fascynująca przyroda Niemiec wypoczynek na łonie natury. Informacja prasowa Kampania tematyczna 2016: Fascynująca przyroda Niemiec wypoczynek na łonie natury. Glosariusz Naturalne krajobrazy Nazwą Naturalne krajobrazy są objęte w Niemczech parki narodowe, rezerwaty

Bardziej szczegółowo

Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej

Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej II Forum Karpackich Gmin 24 września 2015 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU

Bardziej szczegółowo

Las jako czynnik stymulujący rozwój lokalny. Agnieszka Kopańska

Las jako czynnik stymulujący rozwój lokalny. Agnieszka Kopańska Las jako czynnik stymulujący rozwój lokalny Agnieszka Kopańska kopanska@wne.uw.edu.pl Czy istnieje uniwersalny sposób kreowania rozwoju lokalnego? Oddolne podejście na rzecz konkretnego terytorium, angażujące

Bardziej szczegółowo

Gospodarka agroturystyczna szansą dla terenów w pobliżu obszarów Natura dr Maria Palińska

Gospodarka agroturystyczna szansą dla terenów w pobliżu obszarów Natura dr Maria Palińska Gospodarka agroturystyczna szansą dla terenów w pobliżu obszarów Natura 2000 dr Maria Palińska Piękno tej ziemi skłania mnie do wołania o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń. Jeżeli miłujecie ojczystą

Bardziej szczegółowo

Ekosystemy do usług!

Ekosystemy do usług! Ekosystemy do usług! Adaptacje do zmian klimatu inspirowane przez różnorodność biologiczną ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY W TEORII I PRAKTYCE, 5 maja 2016 r. Anna Kalinowska UCBS, UW Czy wobec skutków zmian klimatu

Bardziej szczegółowo

Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwestycjach liniowych (drogi i linie kolejowe) w Polsce

Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwestycjach liniowych (drogi i linie kolejowe) w Polsce konferencja Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwestycjach liniowych (drogi i linie kolejowe) w Polsce Spis treści zaproszenia (kliknij tytuł, aby przejść do wybranej strony) 1. Zaproszenie.........................................................................................

Bardziej szczegółowo

Fundacja Rozwoju Środowisk Lokalnych PODPORA

Fundacja Rozwoju Środowisk Lokalnych PODPORA FUNDACJA ROZWOJU ŚRODOWISK LOKALNYCH PODPORA WYNIKI BADANIA AKTYWNOŚC SPOŁECZNA SENIOREK W POWIECIE DĄBROWSKIM SMYKÓW 2014 Co sądzić o seniorach, a szczególnie kobietach? Jakie jest ich społeczne zaangażowanie

Bardziej szczegółowo

Natura 2000 a Ekoturystyka

Natura 2000 a Ekoturystyka NATURA 2000 MOTOREM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU http://natura2000.org.pl Natura 2000 a Ekoturystyka Rafał Kurczewski Szkolenie regionalne Uwarunkowania rozwoju turystyki w Europejskiej sieci obszarów Natura

Bardziej szczegółowo

NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE

NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Okres realizacji projektu

Bardziej szczegółowo

Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych

Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.

Bardziej szczegółowo

Fundusz dla Organizacji. Pozarządowych. Prowadząca: ElŜbieta Kowalczyk Warszawa, 14 grudnia 2007

Fundusz dla Organizacji. Pozarządowych. Prowadząca: ElŜbieta Kowalczyk Warszawa, 14 grudnia 2007 Fundusz dla Organizacji Pozarządowych Prowadząca: ElŜbieta Kowalczyk Warszawa, 14 grudnia 2007 FUNDUSZ DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Fundusz dla organizacji pozarządowych Fundusz stworzony przez kraje

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia dla korytarzy ekologicznych w Polsce

Zagrożenia dla korytarzy ekologicznych w Polsce Zagrożenia dla korytarzy ekologicznych w Polsce Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011 2015 Rafał T. Kurek Cel strategicznej OOS 2 Określenie oddziaływania skutków realizacji Programu Budowy Dróg Krajowych

Bardziej szczegółowo

Wzmocnienie działań społeczności lokalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju nabór konkursowy 2014-2015

Wzmocnienie działań społeczności lokalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju nabór konkursowy 2014-2015 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wzmocnienie działań społeczności lokalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju nabór konkursowy 2014-2015 Katarzyna Siwkowska Zastępca Dyrektora Departamentu

Bardziej szczegółowo

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce Stefan Jakimiuk, WWF Polska Grudziądz, 9 maja 2014 r. Fot. Archiwum WWF 13 May 2014-1 Zaangażowanie WWF Polska w działania na rzecz ochrony rysia Głównie

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie III Krajowego Forum Wodnego Iwona Koza Zastępca Prezesa, KZGW

Podsumowanie III Krajowego Forum Wodnego Iwona Koza Zastępca Prezesa, KZGW Podsumowanie III Krajowego Forum Wodnego Iwona Koza Zastępca Prezesa, KZGW Konferencja prasowa Warszawa, 31 marca 2009 r. III Krajowe Forum Wodne 25-26 marca 2009 r. Ossa k. Rawy Mazowieckiej Temat przewodni:

Bardziej szczegółowo

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu projektu Dywersyfikacja i rozwój populacji żubrów w północno-zachodniej Polsce na społeczności lokalne

Ocena wpływu projektu Dywersyfikacja i rozwój populacji żubrów w północno-zachodniej Polsce na społeczności lokalne Ocena wpływu projektu Dywersyfikacja i rozwój populacji żubrów w północno-zachodniej Polsce na społeczności lokalne Raport z przeprowadzonych w maju 2015 r. badań ankietowych wśród przedstawicieli społeczności

Bardziej szczegółowo

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej w dniu na rok gospodarczy.../... Dane ogólne 1. Obwód łowiecki nr... powierzchnia... ha, w tym powierzchnia gruntów leśnych... ha, powierzchnia po wyłączeniach,

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy z dnia 16 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Czas w las edukacja w Lasach Państwowych. Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus

Czas w las edukacja w Lasach Państwowych. Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus Czas w las edukacja w Lasach Państwowych Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus Polskie Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Organizacja, która od niemal 90 lat chroni, użytkuje i kształtuje lasy w Polsce.

Bardziej szczegółowo

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI Maciej Januszczak Stacja Badawcza Fauny Karpat MiIZ PAN Ustrzyki Dolne Warsztaty realizowane są w ramach projektu Ochrona żubrów in situ w województwie zachodniopomorskim

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r.

Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r. Inwentaryzacja Canis lupus metodą tropieo zimowych (zima 2012) Szczecin, 27 września 2012 r. Dane o występowaniu gatunku wilku Kto posiada informację o występowaniu gatunku? Tu jestem! RDLP (Nadleśnictwa)

Bardziej szczegółowo

Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt

Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt Narzędzia geomatyczne w monitoringu zwierząt Antoni Łabaj 1, Henryk Okarma 2 1. SmallGIS, ul. Wadowicka 8a, 30-415 Kraków 2. Instytut Ochrony Przyrody PAN, al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków labaj@smallgis.pl,

Bardziej szczegółowo

Agroturystyka jako sposób aktywizacji lokalnej społeczności. Anna Bakierska Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie

Agroturystyka jako sposób aktywizacji lokalnej społeczności. Anna Bakierska Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie Agroturystyka jako sposób aktywizacji lokalnej społeczności Anna Bakierska Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie 1 Rozwój agroturystyki wymaga zgodności z: warunkami przyrodniczymi: ochrona krajobrazu, uwzględnienie

Bardziej szczegółowo

Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals

Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny. GlaxoSmithKline Pharmaceuticals Na czym polega odpowiedzialność firmy farmaceutycznej? Raport Społeczny GlaxoSmithKline Pharmaceuticals 2009-2010 Jerzy Toczyski Prezes Zarządu GlaxoSmithKline Pharmaceuticals SA Od odpowiedzialności do

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Zarządzanie ryzykiem dr Grzegorz Głód Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 14.10.2013 r. Kto chce mieć absolutną pewność przed podjęciem decyzji nigdy decyzji nie podejmie 1

Bardziej szczegółowo

Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki wiejskiej

Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem turystyki wiejskiej Kierunki rozwoju do 2015 roku, ze szczególnym uwzględnieniem wiejskiej Katarzyna Sobierajska Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sportu i Turystyki Międzynarodowa Konferencja Perspektywy rozwoju i promocji

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 42/2010 Starosty Nowomiejskiego z dnia 10 grudnia 2010r. POLITYKA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 1 Niniejszym dokumentem ustala się zasady zarządzania ryzykiem, mające przyczynić

Bardziej szczegółowo

Delegacje otrzymują w załączniku konkluzje Rady na wyżej wymieniony temat przyjęte przez Radę ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniu 18 czerwca 2019 r.

Delegacje otrzymują w załączniku konkluzje Rady na wyżej wymieniony temat przyjęte przez Radę ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniu 18 czerwca 2019 r. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 18 czerwca 2019 r. (OR. en) 10368/1/19 REV 1 AGRI 306 VETER 36 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 18 czerwca 2019 r. Do: Delegacje Nr poprz. dok.: 9571/19

Bardziej szczegółowo

Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów

Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów Przedmowa Zgodnie ze ścieżką swojego rozwoju Arriva przedstawi Politykę z zakresie Odpowiedzialnych Zakupów, stworzoną z myślą o swoich klientach i pracownikach.

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie drobiu nie zawsze jest możliwe

Ubezpieczenie drobiu nie zawsze jest możliwe https://www. Ubezpieczenie drobiu nie zawsze jest możliwe Autor: Anna Sokół Data: 21 sierpnia 2017 Duża hodowla drobiu przynosi konkretne pieniądze. Może się jednak zdarzyć, że zwierzęta ulegną chorobie

Bardziej szczegółowo