Test Wolterskluwer E-PORADNIK KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R.

Transkrypt

1 E-PORADNIK KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R.

2 Stan prawny na 1 lutego 2013 r. Autorzy Cz. I: Ewa Suknarowska-Drzewiecka, Izabela Baranowska Cz. II: Dorota Dzienisiuk, Magdalena Kostrzewa, Piotr Kostrzewa, Małgorzata Kozłowska, Monika Latos-Miłkowska, Małgorzata Mrzygłód, Ewa Drzewiecka, Małgorzata Skibińska Redaktor merytoryczny Sylwia Gołaś-Olszak Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy prawo i cudzą własność. Więcej na Polska Izba Książki Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2013 ISBN (e-book PDF): Wydane przez: Wolters Kluwer Polska SA Warszawa, ul. Płocka 5a tel , fax ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

3 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 5 Część I Kodeks pracy zmiany w 2013 r Co zmienia się w prawie pracy od początku 2013 r.? Nowe zasady potwierdzania prawa do opieki zdrowotnej z NFZ Stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego Wydłużenie ochrony przedemerytalnej Obliczanie emerytury mieszanej Zmiany w zgłaszaniu członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego Wyższe wynagrodzenie minimalne Elektroniczna możliwość wniesienia pytania do KRK Nowy urlop rodzicielski Dodatkowy urlop macierzyński Urlop rodzicielski Wniosek pracownicy składany przed przewidywaną datą porodu W okresie urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński Przepisy przejściowe Część II Kodeks pracy zmiany w 2013 r. w pytaniach i odpowiedziach Stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego / Ochrona przedemerytalna Kiedy zostanie objęty okresem ochronnym mężczyzna mający obecnie 59 lat? Kiedy pracownik podlega ochronie przedemerytalnej? Od kiedy pracownica podlega ochronie przedemerytalnej? Kiedy pracownik powinien rozwiązać umowę o pracę przechodząc na emeryturę?... 18

4 4 SPIS TREŚCI 2. Emerytura mieszana Kiedy należy złożyć wniosek o wcześniejszą emeryturę? Ubezpieczenie zdrowotne członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego? Z jaką datą należy zgłosić członka rodziny? W jaki sposób skorygować ZUS ZCNA? Na jakich zasadach, w świetle zmiany ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, można obecnie zgłosić małżonka do ubezpieczenia zdrowotnego? Wynagrodzenie minimalne Jak naliczyć pracownikowi wynagrodzenie aby osiągnąć poziom wynagrodzenia minimalnego? Czy pracownikowi należy wyrównać wynagrodzenie do wysokości minimalnego? KRK Czy pracodawca może sprawdzić w KRK informację o karalności pracownika? Urlop rodzicielski/zasiłek macierzyński Czy pracownica przebywająca obecnie na urlopie wychowawczym, w trakcie którego urodzi dziecko (czerwiec), nabędzie prawo do rocznego zasiłku macierzyńskiego? Kiedy pracownica może skorzystać z urlopu rodzicielskiego? Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą i gospodarstwo rolne może pobierać zasiłek macierzyński z ZUS?... 34

5 WYKAZ SKRÓTÓW k.p. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) r.w.z.u.s. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz. U. Nr 186, poz z późn. zm.) u.e.r. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz z późn. zm.) u.k.r.k. ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 654 z późn. zm.) u.m.w.p. ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz z późn. zm.) u.p.d.o.f. ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) u.p.d.o.p. ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) u.s.u.s. ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz z późn. zm.) u.s.z.r.p. ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 z późn. zm.)

6 6 WYKAZ SKRÓTÓW u.u.s.r. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.) u.u.s.w.p. ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, z późn. zm.) u.z.f.ś.s. ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz z późn. zm.) u.z.s.o.z. ustawa z dnia 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. poz. 1016) u.z.u.e.r. ustawa z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637)

7 Część I KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. 1. Co zmienia się w prawie pracy od początku 2013 r.? Od 1 stycznia 2013 wprowadzono zmiany w przepisach prawa pracy. Przede wszystkim jest to głośne medialnie podwyższenie wieku emerytalnego i jego konsekwencje. Po drugie, tradycyjnie wzrasta wynagrodzenie minimalne. Po trzecie, wreszcie ułatwiono zasady potwierdzania prawa do opieki zdrowotnej z NFZ. Po czwarte, nieco zmodyfikowano zgłaszanie członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego. Od 1 stycznia 2013 r. pracodawca może elektronicznie przesłać zapytanie do Krajowego Rejestru Skazanych w sprawie zapytania o niekaralność pracownika. Niestety, nadal pytanie może dotyczyć tylko zatrudnionych w niektórych zawodach. Inne zmiany wciąż jeszcze są na etapie ustaleń. Chodzi tu o zmiany w urlopach macierzyńskich Nowe zasady potwierdzania prawa do opieki zdrowotnej z NFZ Od 1 stycznia 2013 r. świadczenia z opieki zdrowotnej uzyskujemy na podstawie elektronicznego weryfikowania przez placówkę medyczną uprawnień danej osoby na podstawie numeru PESEL w Centralnym Wykazie Ubezpieczonych (CWU). Dzieci do 3 miesiąca życia, które mogą jeszcze nie mieć swojej własnej identyfikacji, są weryfikowane na podstawie numeru PESEL rodzica. Pracownik (a także inny uprawniony do świadczeń) nie musi już udokumentować swojego prawa do świadczeń, chyba że elektroniczne potwierdzenie prawa do świadczeń nie jest możliwe lub da wynik negatywny. Wówczas świadczeniobiorca może:

8 8 CZĘŚĆ I przedstawić dokument potwierdzający jego prawo do świadczeń np. legitymację ubezpieczeniową z aktualnym wpisem, ZUS RMUA lub złożyć oświadczenie zawierające imię i nazwisko, PESEL (ze wskazaniem dokumentu, na podstawie którego dokonano potwierdzenia tożsamości), adres zamieszkania oraz wskazanie podstawy prawa do świadczeń opieki zdrowotnej Stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego Od 1 stycznia 2013 r. jest stopniowo wydłużany wiek emerytalny, zgodnie z przepisami u.z.u.e.r. Docelowo wiek emerytalny ma wynosić 67 lat, zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Kobiety osiągną go w 2040 r., a mężczyźni w 2020 r. Wiek emerytalny będzie zwiększał się stopniowo. Od 1 stycznia 2013 r. będzie wzrastał o jeden miesiąc co cztery miesiące Wydłużenie ochrony przedemerytalnej Konsekwencją podwyższenia wieku emerytalnego jest wydłużenie okresu ochrony przedemerytalnej określonej w art. 39 k.p. oraz wydłużenie okresu wypłaty świadczeń przedemerytalnych, w tym również tych przyznanych przed 1 stycznia 2013 r. Do 31 grudnia 2012 r. prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje z dniem osiągnięcia wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę. Od 1 stycznia 2013 r. okres ten odpowiednio się wydłuża. Zgodnie z tym przepisem, pracodawca nie może wypowiedzieć ani umowy o pracę ani (z wyjątkami) warunków pracy lub płacy pracownikowi, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Zgodnie z art. 18 u.z.u.e.r. prawo do ochrony stosunku pracy zachowują także ci, którzy 1 stycznia 2013 r. zyskają to uprawnienie. Dojdzie zatem do przedłużenia okresu ochronnego o okres odpowiadający wydłużeniu wieku emerytalnego.

9 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R Obliczanie emerytury mieszanej Zgodnie z ustalonymi znacznie wcześniej zasadami, osoby, które osiągną wiek emerytalny będą miały prawo do emerytury mieszanej obliczonej w następujący sposób: 20% emerytury obliczonej na zasadach dotychczasowych oraz 80% emerytury obliczonej na nowych zasadach. Warto przypomnieć, że emerytura mieszana przysługuje osobom, które nie należały do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa oraz tych ubezpieczonych, którzy nie pobrali emerytury, choćby za 1 miesiąc, na podstawie przepisów o wcześniejszych emeryturach Zmiany w zgłaszaniu członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego 1 stycznia 2013 r. weszła w życie u.z.s.o.z. Pracownik ma obowiązek informować pracodawcę o członkach rodziny podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego, w terminie 7 dni od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia. Członkowie rodziny uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku członków rodziny do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym wystarczy zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego przez jedną osobę podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, z tym że wnuki mogą zostać zgłoszone tylko w przypadku, gdy żaden z rodziców nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego lub nie jest osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji z tytułu wykonywania pracy lub pracy na własny rachunek albo ubezpieczeniu dobrowolnemu. Osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym, od 1 stycznia 2013 r. podlega wyrejestrowaniu z tego tytułu wraz z członkami rodziny. Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, która zgłosiła do Funduszu członków rodziny, jest zobowiązana poinformować podmiot właściwy

10 10 CZĘŚĆ I do dokonania wyrejestrowania o okolicznościach powodujących konieczność ich wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego, w terminie 7 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności Wyższe wynagrodzenie minimalne Od 1 stycznia 2013 r. wynagrodzenie minimalne wzrosło do 1600 zł brutto. Wysokość płacy minimalnej wpływa na maksymalny pułap odprawy przewidzianej w ustawie o zwolnieniach grupowych. Do minimalnego wynagrodzenia odnoszą się też przepisy określające wysokość: minimalnego odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 183d k.p.), minimalnego odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy w związku z mobbingiem (art k.p.), wynagrodzenia za czas gotowości do pracy lub przestoju (art i 2 k.p.), dodatku za pracę w nocy, zasiłków oraz kwoty wolnej od potrąceń Elektroniczna możliwość wniesienia pytania do KRK Od 1 stycznia pracodawca w celu uzyskania informacji o niekaralności pracownika może wnieść zapytanie do Krajowego Rejestru Karnego elektronicznie, podpisując wniosek profilem zaufanym. Profil zaufany to bezpłatny podpis elektroniczny, dzięki któremu można załatwić sprawy administracyjne drogą elektroniczną. Identyfikuje osobę, która ten podpis wykorzystuje. Cały proces wykorzystania profilu odbywa się na elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (epuap). Nie jest to jednakże zmiana szczególnie istotna dla pracodawcy. Nadal bowiem można składać takie pytanie w sytuacjach wskazanych w ustawie, a nie w odniesieniu do każdego pracownika. Ewa Suknarowska-Drzewiecka

11 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R Nowy urlop rodzicielski Resort pracy, w ramach realizacji zapowiedzi rządu o wydłużeniu urlopów macierzyńskich, proponuje wprowadzenie nowego rodzaju urlopu urlopu rodzicielskiego. Rodzic korzystając kolejno z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego będzie mógł aż przez 52 tygodnie zająć się opieką nad nowo narodzonym dzieckiem. Resort pracy przygotował projekt z dnia 8 listopada 2012 r. ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z tym projektem, matka, jak również ojciec dziecka, będą mogli sprawować opiekę nad małym dzieckiem w okresie pierwszego roku jego życia poprzez skorzystanie, tak jak dotychczas, z urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z nowej instytucji urlopu rodzicielskiego. Łączny wymiar tych urlopów wyniesie 52 tygodnie, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, natomiast w przypadku porodów mnogich wymiar ten wyniesie od 65 do 71 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Urlop macierzyński, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop ojcowski oraz urlop wychowawczy pozostaną bez zmian. Nowością będzie natomiast 26-tygodniowy urlop rodzicielski. Regulacja ta ma sprzyjać częstszemu podejmowaniu obowiązków związanych z opieką nad małym dzieckiem przez ojca dziecka, zgodnie z decyzją obojga rodziców, podejmowaną z uwzględnieniem ich sytuacji rodzinnej, a także zawodowej Dodatkowy urlop macierzyński Dodatkowy urlop macierzyński miałby wynosić do 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i do 8 tygodni, w przypadku porodu mnogiego już od 1 września 2013 r. Według obecnego stanu prawnego dodatkowy urlop macierzyński w tym wymiarze ma obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2014 r. Z dodatkowego urlopu macierzyńskiego będą mogli skorzystać na równych prawach zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Dodatkowy urlop macierzyński mógłby być wykorzystywany jednorazowo lub w częściach, nie więcej niż dwóch, w wymiarze tygodnia lub wielokrotności tygodnia, przypadających bez-

12 12 CZĘŚĆ I pośrednio jedna po drugiej. Możliwe więc będzie zarówno wykorzystanie pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub tylko jednej jego części przez jednego z rodziców, jak i podzielenie się tym urlopem między rodzicami dziecka. Proponuje się przy tym zachowanie dotychczasowej zasady, zgodnie z którą jeżeli oboje rodzicie lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, w tym samym czasie z uprawnienia do dodatkowego urlopu macierzyńskiego może korzystać tylko jedno z nich. WAŻNE! Dodatkowy urlop macierzyński ma wynosić odpowiednio 6 i 8 tygodni już od 1 września 2013 r. Będzie go można wykorzystać w dwóch częściach, a skorzystać z niego będzie mogła nie tylko matka, ale na równych zasadach także ojciec dziecka. Skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, tak jak dotychczas będzie można wyłącznie w terminie przypadającym bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. We wniosku o dodatkowy urlop macierzyński pracownik będzie musiał określić termin zakończenia urlopu macierzyńskiego. Podobnie w przypadku wykorzystywania dodatkowego urlopu w dwóch częściach, we wniosku należy określić termin zakończenia pierwszej części takiego urlopu. Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego już od 1 września 2013 r. miałby wynosić do 6 tygodni w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i do 8 tygodni, w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka i do 3 tygodni, w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka. Według obecnego stanu prawnego dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego w tym wymiarze ma obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2014 r. 2.2 Urlop rodzicielski Projektowana ustawa przewiduje wprowadzenie nowego rodzaju urlopu, tj. urlopu rodzicielskiego. Urlop ten ma występować w jednym wymiarze do 26 tygodni niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Korzystanie z urlopu rodzicielskiego byłoby możliwe wyłącznie bezpośrednio po wykorzystaniu pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego (pełnego wymiaru dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego). Z urlopu rodzicielskiego mogliby korzystać pracownica-matka dziecka, a także pracownik-ojciec dziecka na równych prawach.

13 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. 13 Projekt zakłada możliwość korzystania z urlopu rodzicielskiego jednorazowo albo w częściach, nie więcej niż trzech, z których każda nie mogłaby być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej. Korzystać z urlopu rodzicielskiego będzie mogło jedno z rodziców jednorazowo w pełnym lub w niepełnym wymiarze. Będzie możliwe także podzielenie się tym uprawnieniem, także w pełnym lub w niepełnym wymiarze między rodzicami dziecka i wykorzystywanie go maksymalnie w trzech częściach, z których każda nie mogłaby być krótsza niż 8 tygodni. Proponuje się, aby urlop rodzicielski był udzielany na pisemny wniosek pracownika składany pracodawcy z co najmniej 14 dniowym wyprzedzeniem. Pracodawca byłby obowiązany do uwzględnienia wniosku pracownika. Pracownik we wniosku dotyczącym udzielenia urlopu rodzicielskiego będzie obowiązany wskazać termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego). Podobnie, w przypadku zamiaru wykorzystywania urlopu rodzicielskiego w częściach, pracownik wnioskujący o kolejną część takiego urlopu będzie obowiązany wskazać we wniosku termin zakończenia poprzedniej części urlopu. WAŻNE! Urlop rodzicielski będzie wynosił 26 tygodni i będzie mógł być wykorzystany jednorazowo lub w maksymalnie trzech częściach, z których każda nie mogłaby być krótsza niż 8 tygodni. Prawo do urlopu będą mieli w równym stopniu oboje rodzice. 2.3 Wniosek pracownicy składany przed przewidywaną datą porodu Proponuje się przyznać pracownicy prawo zadeklarowania, przed przewidywaną datą porodu, że zamierza ona korzystać, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po wykorzystaniu takiego urlopu, z urlopu rodzicielskiego, także w pełnym wymiarze. W takim przypadku pracownica byłaby uprawniona do złożenia jednego wniosku o udzielenie obu tych urlopów. Proponuje się, aby uprawniona pracownica mogła wystąpić z takim wnioskiem w terminie co najmniej 14 dni przed przewidywaną datą porodu. W przypadku wyboru przez pracownicę takiej formy korzystania z urlopów związanych z urodzeniem się dziecka proponuje się stosowanie wszystkich przepisów k.p. dotyczących urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego

14 14 CZĘŚĆ I z modyfikacjami, których zakres jest konieczny ze względu na jednorazowe, udzielenie tych urlopów i proponowane przyznanie pracownicy prawa rezygnacji z korzystania z tych urlopów w całości lub w części. Pracownica będzie mogła zrezygnować z wykorzystania dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub z korzystania z tego urlopu w pełnym wymiarze. W takim przypadku dodatkowy urlop macierzyński lub jego część mogłaby być udzielona pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko. Zarówno rezygnacja z urlopu lub jego części przez pracownicę, jak i przejęcie tego uprawnienia przez pracownika-ojca wychowującego dziecko wymagałoby złożenia pisemnego wniosku, z zachowaniem 7 dniowego wyprzedzenia. Taki wniosek byłby wiążący dla pracodawcy. Podobnie pracownica będzie mogła zrezygnować z wykorzystania urlopu rodzicielskiego lub korzystania z tego urlopu w pełnym wymiarze. Także w takim przypadku z urlopu rodzicielskiego lub jego części mógłby korzystać pracownik-ojciec wychowujący dziecko. Taka modyfikacja korzystania z urlopu rodzicielskiego wymagałaby pisemnego wniosku rodziców dziecka, składanego z co najmniej 7 dniowym wyprzedzeniem. Wniosek byłby wiążący dla pracodawcy. 2.4 W okresie urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński Zasiłek macierzyński będzie przysługiwał również w okresie urlopu rodzicielskiego. Miesięczny zasiłek macierzyński za ten okres będzie wynosił: a) 60% podstawy wymiaru zasiłku, przy zasiłku macierzyńskim w okresie odpowiadającym okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu dodatkowego na poziomie 100% podstawy wymiaru, albo b) 80% podstawy wymiaru zasiłku w przypadku ubezpieczonej, która we wniosku złożonym przed przewidywaną datą porodu wystąpi o udzielenie jej bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim zasiłku zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wyżej opisanym przypadku będzie wynosił 80% podstawy wymiaru,

15 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. 15 c) w przypadku, gdy ubezpieczona, która we wniosku złożonym przed przewidywaną datą porodu wystąpiła o udzielenie jej bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim zasiłku, zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zrezygnuje z zasiłku za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze lub z zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze i nie skorzysta z prawa do tych zasiłków ubezpieczony ojciec dziecka, wówczas proponuje się wyrównanie wypłaconej kwoty zasiłków macierzyńskich w wysokości 80% podstawy wymiaru do 100% podstawy wymiaru za wykorzystany okres pobierania zasiłków, w formie jednorazowej wypłaty. Kobieta, która początkowo złożyła wniosek o udzielenie wszystkich urlopów (a więc macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego) a następnie zmieniła swoją decyzję o okresie opieki nad dzieckiem, rezygnując z dalszego korzystania z urlopu otrzyma jednorazowe wyrównanie zasiłku. 2.5 Przepisy przejściowe Z nowych rozwiązań prawnych wprowadzonych projektowaną ustawą będą mogli skorzystać także pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą przebywać na urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego), a także na dodatkowym urlopie macierzyńskim (dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego). Zgodnie z projektem, ustawa ma wejść w życie 1 września 2013 r. Projekt został przekazany do konsultacji społecznych. Izabela Baranowska

16 Część II KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 1. Stopniowe wydłużanie wieku emerytalnego / Ochrona przedemerytalna 1.1. Kiedy zostanie objęty okresem ochronnym mężczyzna mający obecnie 59 lat? Pytanie Kiedy zostanie objęty okresem ochronnym mężczyzna mający obecnie 59 lat? Odpowiedź Pracownik zostanie objęty okresem ochronnym na 4 lata przed osiągnięciem (podwyższanego) wieku emerytalnego. Uzasadnienie Po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637) wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie: od dnia 1 stycznia 1953 r. do dnia 31 marca 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 9 miesięcy; od dnia 1 kwietnia 1953 r. do dnia 30 czerwca 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 10 miesięcy; od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 66 lat i 11 miesięcy;

17 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 17 po dniu 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 67 lat. Według art. 39 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Od właściwego dla danego pracownika wieku emerytalnego uzależnionego od konkretnej daty urodzenia, należy odjąć 4 lata. Będzie to początek okresu ochronnego dla danego pracownika. Dorota Dzienisiuk 1.2. Kiedy pracownik podlega ochronie przedemerytalnej? Pytanie Pracownik urodził się 15 maja 1952 r. Z jaką datą wejdzie w wiek ochronny zgodnie z wejściem od 1 stycznia 2013 r. ustawy podwyższającej wiek emerytalny? Odpowiedź Ochrona przedemerytalna rozpocznie się 15 listopada 2014 r. Uzasadnienie Według art. 39 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie art. 22 u.z.u.e.r. W tym dniu pracownik nie będzie jeszcze objęty ochroną na podstawie obecnie obowiązujących przepisów. Ustawa ta nie zmienia brzmienia art. 39 k.p.; jednak 4-letni okres ochronny należy liczyć od nowego podwyższanego wieku emerytalnego. Zgodnie z brzmieniem nowego art. 24 ust. 1b pkt 14 u.e.r. w nowym brzmieniu wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie od dnia 1 kwietnia 1952 r. do dnia 30 czerwca 1952 r. wynosi co najmniej 66 lat i 6 miesięcy. Od tego wieku należy odliczyć 4 lata, a więc w opisanej w pytaniu sytuacji ochrona przedemerytalna rozpocznie się 15 listopada 2014 r., czyli półtora roku później niż zacząłby się bez zmiany wieku emerytalnego. Dorota Dzienisiuk

18 18 CZĘŚĆ II 1.3 Od kiedy pracownica podlega ochronie przedemerytalnej? Pytanie Pracownik 15 sierpnia 2012 r. skończył 56 lat (kobieta). Według obliczeń pracodawcy jej okres pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego przedłuży się o 8 miesięcy. Od kiedy zacznie się dla niej ochrona przedemerytalna? Odpowiedź Ochrona przedemerytalna rozpoczęła się 15 sierpnia 2012 r. Uzasadnienie Według art. 39 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. W związku z tym pracownik (kobieta), która 15 sierpnia 2012 r. kończy 56 lat, jest od tego dnia objęta ochroną trwałości stosunku pracy w wieku przedemerytalnym. Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie u.z.u.e.r. Zgodnie z art. 18 u.z.u.e.r. pracownicy, którzy w dniu jej wejścia w życie są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z przepisu art. 39 k.p. lub osoby, które mogłyby być nią objęte, jeżeli w tym dniu pozostawałyby w stosunku pracy są objęci tą ochroną przez czas do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w przepisach w nowym brzmieniu, m.in. w art. 24 ust. 1a u.e.r. Zgodnie z brzmieniem art. 24 ust. 1a pkt 16 u.e.r. w nowym brzmieniu wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 lipca 1956 r. do dnia 30 września 1956 r. wynosi co najmniej 61 lat i 3 miesiące. W opisanej w pytaniu sytuacji ochrona przedemerytalna rozpoczęła się więc 15 sierpnia 2012 r. i skończy się po osiągnięciu przez pracownicę nowego wieku emerytalnego 61 lat i 3 miesiące, czyli z dniem 15 listopada 2017 r. Dorota Dzienisiuk 1.4. Kiedy pracownik powinien rozwiązać umowę o pracę przechodząc na emeryturę? Pytanie Pracownik-mężczyzna urodzony 10 stycznia 1948 r. nabył prawo do emerytury na 31 grudnia 2008 r. Pracuje nadal. 10 stycznia 2013 r. skończył 65 lat.

19 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 19 Pracownik-kobieta urodzona 1 lipca 1953 r. nabyła prawo do emerytury na 31 grudnia 2008 r. Pracuje nadal. 1 lipca 2013 r. skończy 60 lat. Kiedy pracownicy mają rozwiązać umowę o pracę i przejść na emeryturę na starych zasadach? Odpowiedź Od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie od dnia 1 stycznia 1948 r. do dnia 31 marca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesiąc, a dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 lipca 1953 r. do dnia 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 3 miesiące. Uzasadnienie Osiągnięcie wieku emerytalnego ani obniżonego ani podstawowego (w 2012 r. jeszcze 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) nie wiąże się z obowiązkiem rozwiązania stosunku pracy, ani dla kobiet, ani dla mężczyzn. Pracodawca nie może uzasadniać wypowiedzenia umowy o pracę osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego, gdyż byłaby to zabroniona dyskryminacja ze względu na wiek. Osoby, o których mowa w pytaniu mają też już ustalone prawo do emerytury na starych zasadach (przy założeniu, że daty podane w treści pytania to daty ustalenia prawa do emerytury decyzja ZUS).Jeżeli zaprzestaną pracy, będą pobierać przyznaną im emeryturę, a więc nastąpi przejście na emeryturę na starych zasadach. Nie jest więc jasne, co chcą osiągnąć pracownicy rozwiązując stosunek pracy w określonym terminie. Wydaje się, że w grę mogą wchodzić trzy sprawy: przejście na nową emeryturę bez podwyższonego wieku emerytalnego, przeliczenie emerytury z uwzględnieniem nowych kwot bazowych obowiązujących wtedy, gdy osiągają powszechny wiek emerytalny lub odwieszenie zawieszonych emerytur. Zasady obliczania wysokości emerytur i ich przeliczania są określone u.e.r. Zasady te zdecydowanie różnią się dla osób urodzonych przed 1949 r. (Dział II, Rozdział 2, art. 27 i nast.) i po 1948 r., a ponadto zawierają wyjątki odnoszące się do osób, które wiek uprawniający do emerytury osiągnęły w latach Dlatego w przypadku pracownika-mężczyzny urodzonego w 1948 r. zastosowanie znajdą przepisy o ustalaniu emerytur dla osób urodzonych przed 1949 r., czyli między innymi art. 53 u.e.r. znajdujący się w Rozdziale 4 zatytułowanym: Ustalanie wysokości emerytur, o których mowa w art e, czyli właśnie emerytur na starych zasadach dla osób urodzonych przed 1949 r. Zgodnie z art. 53

20 20 CZĘŚĆ II ust. 3 u.e.r. emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru wcześniej pobieranej lub ustalonej emerytury (wcześniejszej) oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury. Jednak wyjątkowo tej zasady nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Tym samym po osiągnięciu podstawowego wieku emerytalnego i 30 miesięcy ubezpieczenia społecznego pracownik ten będzie mógł mieć ustalone prawo do emerytury z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej. Pobieranie emerytury będzie jednak uzależnione od rozwiązania stosunku pracy, w którym ten mężczyzna pozostaje ze względu na art. 103a u.e.r. (prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego). Ustalenie wysokości nowej emerytury jest dokonywane na podstawie wniosku uprawnionego (art. 116 u.e.r.). W razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 133 ust. 1 pkt 1 u.e.r.). Natomiast zgodnie z art. 136a ust. 1 u.e.r. kwotę emerytury lub renty przysługującej za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Z powyższego wynika, że jeżeli mężczyzna ma zamiar rozwiązać umowę o pracę, żeby jak najszybciej pobierać jak najkorzystniejsze świadczenia emerytalne, powinien to zrobić niezwłocznie po osiągnięciu wieku emerytalnego, po złożeniu wniosku o przeliczenie emerytury. Natomiast oboje zainteresowanych obejmie nowy, podwyższony wiek emerytalny ustalony u.z.e.r. Zgodnie z art. 27 ust. 3 pkt 1 u.e.r. w nowym brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie od 1 stycznia 1948 r. do 31 marca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesiąc. Pracownik spełni więc warunki do emerytury w podstawowym wieku (osiągnie wiek emerytalny) dopiero 10 lutego 2013 r. Obecnie obowiązujące

21 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 21 przepisy nie przewidują innej możliwości, innego wieku emerytalnego lub tp. (pracownik nie osiągnie wieku 65 lat w 2012 r., przed wejściem w życie zmiany ustawy). Jeżeli pracownik uzyska rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, może to zrobić z dniem 9 lutego 2013 r. i pobierać emeryturę od osiągnięcia nowego wieku emerytalnego. Jeżeli pracodawca nie jest zainteresowany rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron, pracownik powinien odpowiednio wcześniej wypowiedzieć umowę o pracę. Prawdopodobnie obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, skoro pracuje u tego pracodawcy ponad 3 lata. Okres wypowiedzenia kończy się ostatniego dnia miesiąca (art k.p.), a więc wypowiedzenie powinno być złożone w październiku 2012 r. (jeżeli pracownik chce szybciej przejść na emeryturę) lub w listopadzie, wtedy wyższą emeryturę będzie pobierał od marca 2013 r. Natomiast według art. 24 ust. 1a pkt 4 u.e.r. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od 1 lipca 1953 r. do 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 60 lat i 3 miesiące. Odpowiednio więc pracownica powinna rozwiązać stosunek pracy. Jeżeli rozwiąże się on z końcem września 2013 r., pracownica osiągnie wiek emerytalny i będzie mogła pobierać emeryturę od października. Jednak w sytuacji tej pracownicy należy jeszcze wziąć pod uwagę art. 183 u.e.r. W brzmieniu, które jak się wydaje, będzie obowiązywać od 2013 r., art. 183 ust. 5 przewiduje, że emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013, wynosi 20% emerytury obliczonej na starych zasadach i 80% emerytury obliczonej na nowych zasadach. Zgłoszenie wniosku o ponowne obliczenie emerytury w 2013 r. może się więc dla pracownicy wiązać z zastosowaniem tego przepisu (jest to kontrowersyjne i zwykle niekorzystne, ale pracownica powinna uwzględnić także tę kwestię). Dorota Dzienisiuk

22 22 CZĘŚĆ II 2. Emerytura mieszana 2.1. Kiedy należy złożyć wniosek o wcześniejszą emeryturę? Pytanie W 2013 r. pracownica kończy 60 lat. Na dzień 31 grudnia 2008 r. spełniała warunki do przejścia na emeryturę, ale wniosku nie złożyła. Czy teraz przed ukończeniem wieku 60 lat powinna złożyć wniosek, aby przejść na emeryturę wcześniejszą? W jaki sposób będzie ona wyliczona? Czy pracownica będzie zobowiązana pracować dłużej? Odpowiedź Wniosek o emeryturę wcześniejszą powinien być złożony przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Wcześniejsza emerytura jest liczona na starych zasadach. W razie złożenia wniosku po osiągnięciu nowego, podwyższonego wieku emerytalnego będzie przysługiwała emerytura mieszana (20% emerytury obliczonej na starych zasadach i 80% emerytury obliczonej na nowych zasadach). Uzasadnienie Ze złożeniem wniosku o wcześniejszą emeryturę wiążą się 2 ważne sprawy. Po pierwsze od 1 stycznia 2013 r. został podwyższony wiek emerytalny dla kobiet urodzonych po 1 stycznia 1953 r. u.z.e.r. Wniosek taki może więc być złożony tylko przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego nowego i podwyższonego. Trzeba więc wziąć pod uwagę, żeby w przypadku podjęcia decyzji o wcześniejszej emeryturze, nie czekać z wnioskiem zbyt długo. Może być jednak złożony w każdym momencie przed datą urodzenia, gdyż ostatnie zmiany nie wpływają na prawo do wcześniejszej emerytury. Ustalanie wysokości emerytury wcześniejszej, przyznanej na podstawie art. 29 w zw. z art. 46 u.e.r. następuje na starych, często korzystniejszych, zasadach (art. 53). Jeżeli wniosek zostanie złożony po osiągnięciu nowego wieku emerytalnego, zostanie potraktowany jako wniosek o "normalną emeryturę. A według art. 183 ust. 5 u.e.r., emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013 albo 2014, wynosi 20% emerytury obliczonej na starych

23 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 23 zasadach i 80% emerytury obliczonej na nowych zasadach. W zależności od okoliczności (np. od wysokości kapitału początkowego) może (ale nie musi) to być emerytura niższa od obliczonej na starych zasadach. Dorota Dzienisiuk 3. Ubezpieczenie zdrowotne członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego? 3.1. Z jaką datą należy zgłosić członka rodziny? Pytanie Z jaką datą należy zgłaszać członka rodziny: - z aktualną jak pracownik zgłasza wniosek, - z datą wstecz, aby nie było przerwy w ubezpieczeniu? Pracownik zapomniał zgłosić dziecko do ubezpieczenia, pracuje w naszej firmie od 5 lat. Czy można zgłosić córkę z datą przyjęcia pracownika do naszej firmy, czy z datą aktualną? Odpowiedź Od 1 stycznia 2013 r. pracownik ma obowiązek poinformować płatnika składek (pracodawcę) o członkach rodziny nieposiadających własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego w terminie 7 dni. W związku z tym członka rodziny zgłasza się do ubezpieczenia zdrowotnego na bieżąco, z datą aktualną. Uzasadnienie Zgodnie z art. 5 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz z późn. zm.) dalej u.ś.o.z., członkami rodziny są następujące osoby: dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi bez ograniczenia wieku, małżonek, wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

24 24 CZĘŚĆ II Na podstawie art. 67 ust. 3 u.ś.o.z. osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ma obowiązek zgłosić do tego ubezpieczenia członków rodziny, którzy nie mają własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Od 1 stycznia 2013 r. obowiązują nowe zasady zgłaszania członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby, które nie zgłaszają się do ubezpieczenia zdrowotnego same, informują podmiot właściwy do dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego o członkach rodziny podlegających zgłoszeniu do tego ubezpieczenia, w terminie 7 dni od daty zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia. Członkowie rodziny uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. Zgłoszenia dokonuje się za pośrednictwem pracodawcy, poprzez złożenie formularza ZUS ZCNA (zgłoszenie danych o członkach rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego) wpisując datę uzyskania uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego. Małgorzata Kozłowska 3.2. W jaki sposób skorygować ZUS ZCNA? Pytanie W jaki sposób można zmusić pracodawcę męża do zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego z datą wsteczną? Mąż jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie od 2007 r. Od 2008 r. płatnik składek stawiał pieczątki w legitymacji członków rodziny potwierdzające to ubezpieczenie, o które mąż wcześniej wnioskował (ustnie). Jednakże w 2012 r. okazało się, że pracodawca takiego zgłoszenia w 2008 r. nie dokonał, dokonał go dopiero we wrześniu 2012 r., ale z datą bieżącą, a nie datą wsteczną (od 2008 r.). Odpowiedź Jeżeli pracodawca, zgłaszając do ubezpieczenia członków rodziny pracownika, wskazał błędną datę nabycia przez nich uprawnień do tego ubezpieczenia, może rozważyć zawiadomienie o tym ZUS. Jeżeli ZUS stwierdzi nieprawidłowości w formularzu ZUS ZCNA pracodawca ma obowiązek dokonać korekty tego formularza.

25 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 25 Uzasadnienie Zgodnie z art. 77 ust. 3 u.ś.o.z., podmiot obowiązany do zgłoszenia ubezpieczonego przesyła do ZUS wymienione w tym przepisie dane. W przypadku pracownika podmiot zobowiązanym do przekazania do ZUS danych członków rodziny jest pracodawca, który dokonuje tego przy wykorzystaniu formularza ZUS ZCNA. Z obowiązującego wzoru formularza ZUS ZCNA, określonego w załączniku nr 2 do r.w.z.u.s., wynika, że w przedmiotowym formularzu podaje się m.in. datę uzyskania/utraty uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego przez członka rodziny. Stosownie do art. 74 ust. 1 u.ś.o.z. w zw. z art. 36 ust. 13 u.s.u.s., w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w formularzu ZUS ZCNA, czy to przez płatnika składek, czy to przez ZUS, płatnik składek ma obowiązek dokonać korekty tego formularza w terminie 7 dni od dnia stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie bądź otrzymania zawiadomienia o stwierdzonych przez ZUS nieprawidłowościach. Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że jeżeli płatnik składek w formularzu ZUS ZCNA podał nieprawidłową datę uzyskania przez członka rodziny uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego można rozważyć zawiadomienie o tym ZUS. Jeżeli bowiem płatnik składek otrzyma od ZUS zawiadomienie o stwierdzonych w formularzu ZUS ZCNA nieprawidłowościach będzie miał obowiązek dokonać ich korekty. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że na mocy art. 98 ust. 1 pkt 2 u.s.u.s. kto, jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnik składek, nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane do ZUS podlega karze grzywny do 5000 zł. Zgodnie z art. 98 ust. 2 u.s.u.s. tej samej karze podlega, kto takiego samego czynu dopuszcza się przy opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne. Karze grzywny co wynika z kolei z art. 193 pkt 5 u.ś.o.z. podlega także ten, kto uniemożliwia lub ogranicza w poważnym stopniu dostęp świadczeniobiorców do świadczeń opieki zdrowotnej (odpowiedzialność taką ponosi także ten, kto dopuszcza się czynu określonego w tym przepisie działając w imieniu osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej). Biorąc pod uwagę, że członek rodziny osoby podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu zgodnie z art. 67 ust. 2 u.ś.o.z. uzyskuje prawo do świadczeń opieki zdrowotnej dopiero po zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego, za działanie uniemożliwiające lub ograniczające w poważnym stopniu dostęp świadczeniobiorcy do tych świadczeń może być uznane zaniechanie zgłoszenia przez płatnika składek członka rodziny osoby ubezpieczonej do ubezpieczenia zdrowotnego. Ponadto

26 26 CZĘŚĆ II należy zauważyć, że od dnia 1 stycznia 2013 r. art. 193 pkt 6 u.ś.o.z., karze grzywny podlega także ubezpieczony, który nie informuje podmiotu właściwego do dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (np. pracodawcy) o okolicznościach powodujących konieczność zgłoszenia lub wyrejestrowania członka rodziny. Piotr Kostrzewa 3.3. Na jakich zasadach, w świetle zmiany ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, można obecnie zgłosić małżonka do ubezpieczenia zdrowotnego? Pytanie Na jakich zasadach, w świetle zmiany ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, można obecnie zgłosić małżonka do ubezpieczenia zdrowotnego? Jak zakwalifikować osoby niepracujące, które nie są zarejestrowane jako bezrobotne? Odpowiedź Małżonek osoby ubezpieczonej może być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny tylko wówczas, gdy nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu, którego nie wyłącza posiadanie statusu członka rodziny osoby ubezpieczonej. Osoba, która nie jest zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna nie jest bezrobotnym w rozumieniu przepisów u.ś.o.z. Uzasadnienie Stosownie do art. 3 ust. 2 pkt 5 i 6 u.ś.o.z., członek rodziny osoby ubezpieczonej jest ubezpieczony w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego pod warunkiem, że nie podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo. Nie dotyczy to jedynie tych członków rodziny, którzy posiadają tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego wymieniony w art. 66 ust. 2 u.ś.o.z. Posiadanie statusu członka rodziny osoby ubezpieczonej lub statusu członka rodziny będącego osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji zwalnia z obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego z tytułów, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 17-20, 26-28, 30 i 33 u.ś.o.z.

27 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 27 Od 1 stycznia 2009 r. status członka rodziny osoby ubezpieczonej lub statusu członka rodziny będącego osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji nie zwalania już z obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego ubezpieczonych wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 24 i 24a u.ś.o.z., czyli bezrobotnych niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu oraz osób pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy, niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Należy jednak pamiętać, że bezrobotnym w rozumieniu u.ś.o.z. jest tylko osoba, która została zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Świadczy o tym fakt, iż zgodnie z art. 75 ust. 9 u.ś.o.z., bezrobotnego do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego zgłasza jako płatnik składek powiatowy urząd pracy. Nie ulega wątpliwości, że powiatowy urząd pracy wiedzę o tym, kto jest bezrobotnym czerpie z prowadzonego przez siebie rejestru bezrobotnych. Bezrobotnym w rozumieniu przepisów u.ś.o.z. nie jest więc osoba, która faktycznie pozostaje bez pracy, ale nie jest zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Stąd też małżonek osoby ubezpieczonej (np. pracownika), który pozostaje bez pracy, ale nie jest zarejestrowany w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny, może być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny. Jako członka rodziny nie można natomiast zgłosić osoby, która posiada tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, którego nie wyłącza posiadanie statusu członka rodziny. Obowiązek zgłoszenia członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego stosownie do art. 67 ust. 3 oraz art. 68 ust. 3 u.ś.o.z. spoczywa na osobie ubezpieczonej dobrowolnie lub obowiązkowo w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego. Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. brzmieniem art. 67 ust. 3 u.ś.o.z. osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny w terminie 7 dni od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia. Członkowie rodziny uzyskują prawo do świadczeń opieki zdrowotnej od dnia zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego. Z kolei osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu dobrowolnie zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. brzmieniem art. 68 ust. 3 u.ś.o.z. ma obowiązek zgłosić członków rodziny w terminie 7 dni od dnia określonego w umowie lub od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia.

28 28 CZĘŚĆ II Przepisy u.ś.o.z. nie nakładają na ubezpieczonego obowiązku przedłożenia płatnikowi składek dokumentów, które potwierdzałyby, że osoba będąca członkiem jej rodziny objęta jest ubezpieczeniem zdrowotnym właśnie jako członek rodziny. Należy więc przyjąć, że wystarczającym w tym zakresie jest oświadczenie członka rodziny i na nim ciąży odpowiedzialność za prawdziwość danych, które mają wpływ prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Piotr Kostrzewa 4. Wynagrodzenie minimalne 4.1. Jak naliczyć pracownikowi wynagrodzenie aby osiągnąć poziom wynagrodzenia minimalnego? Pytanie Czy stawka godzinowa w wysokości 9 zł brutto z premią uznaniową do 20% stanowi minimalne wynagrodzenie, które pracownik powinien otrzymać w roku 2013 r. w wysokości 1600 zł brutto? Odpowiedź Jeśli premia jest wypłaca co miesiąc i jest regulaminowa to wynagrodzenie godzinowe plus premia stanowią razem minimalne wynagrodzenie. Jeśli jest uznaniowa i nie wypłacana z jakiegoś powodu pracownik powinien mieć wyrównane wynagrodzenie do wynagrodzenia minimalnego, czyli do 1600 zł. Uzasadnienie Zgodnie z art. 13 k.p. pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia art. 6 ust. 1 u.m.w.p.

29 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 29 W przypadku pracownika wynagradzanego na podstawie stawki godzinowej, jeśli nie otrzyma on wynagrodzenia w wysokości wynagrodzenia minimalnego, wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, przeliczoną na godzinę pracy (art. 7 ust. 3 u.m.w.p.). Należy pamiętać o tym, że GUS do wynagrodzenia zalicza poza wynagrodzeniem zasadniczym również inne składniki m.in.: dodatki za pracę w warunkach szkodliwych dodatki funkcyjne premie i nagrody uznaniowe i regulaminowe dodatki za staż pracy. Jeśli z tymi dodatkowymi składnikami pracownik otrzyma minimalne wynagrodzenie to nie należy wyrównywać wynagrodzenia do minimalnego. Przykład poniżej wyliczenie wynagrodzenia za poszczególne miesiące roku I kolumna miesiąc, II norma czasu pracy, III wynagrodzenie zasadnicze, IV wynagrodzenie zasadnicze plus premia Styczeń: 176 godz ,8 Luty: 160 godz Marzec: 168 godz ,4 Kwiecień: 168 godz Czerwiec: 160 godz Lipiec: 184 godz ,2 Sierpień: 168 godz ,4 Wrzesień: 168 godz ,4 Październik: 184 godz ,2 Listopad: 152 godz ,6 Grudzień: 160 godz Małgorzata Mrzygłód

30 30 CZĘŚĆ II 4.2. Czy pracownikowi należy wyrównać wynagrodzenie do wysokości minimalnego? Pytanie Z pracownikiem zostanie rozwiązana umowa o pracę z dniem 28 lutego 2013 r. Od stycznia należy mu podnieść o 100 zł wynagrodzenie w związku ze zwiększeniem wynagrodzenia minimalnego. Czy należy pracownikowi dać podwyżkę, czy można to zrobić stosując dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia? Odpowiedź Nie ma znaczenia, czy pracownik otrzyma podwyżkę, czy dodatek wyrównawczy. Uzasadnienie U.m.w.p. gwarantuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wysokość wynagrodzenia w każdym miesiącu nie niższą od wysokości minimalnego wynagrodzenia określonej ustawą. Nie ma przy tym znaczenia, czy pracownik otrzyma podwyżkę, czy dodatek wyrównawczy. Istotne jest, aby pracownik rzeczywiście otrzymał wynagrodzenie minimalne. Ewa Drzewiecka 5. KRK 5.1. Czy pracodawca może sprawdzić w KRK informację o karalności pracownika? Pytanie Czy pracodawca po zmianach może sprawdzić w KRK informację o karalności pracownika?

31 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 31 Odpowiedź Pracodawca ma możliwość uzyskania informacji o niekaralności pracownika tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy przepisy przewidują wymóg uzyskania informacji o niekarności. Ostatnia nowelizacja przepisów u.k.r.k. nie wprowadziła w tym zakresie zmian. Uzasadnienie Artykuł 6 u.k.r.k. wymienia podmioty uprawnione do uzyskania informacji o osobach, których dane osobowe zgromadzone zostały w rejestrze karnym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracodawca ma prawo do uzyskania informacji w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Zmiany w ustawie o krajowym rejestrze karnym, które weszły w życie od 1 stycznia 2013 r., dotyczą możliwości składania wniosków i zapytań oraz uzyskiwania informacji z Krajowego Rejestru Karnego drogą elektroniczną. Od 1 stycznia 2013 r. pracodawca w celu uzyskania informacji o niekaralności pracownika (koniecznej w zakresie niezbędnym dla zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności) będzie mógł wnieść zapytanie do Krajowego Rejestru Karnego elektronicznie, podpisując wniosek profilem zaufanym. Małgorzata Skibińska 6. Urlop rodzicielski/zasiłek macierzyński 6.1. Czy pracownica przebywająca obecnie na urlopie wychowawczym, w trakcie którego urodzi dziecko (czerwiec), nabędzie prawo do rocznego zasiłku macierzyńskiego? Pytanie Czy pracownica przebywająca obecnie na urlopie wychowawczym, w trakcie którego urodzi dziecko (czerwiec), nabędzie prawo do rocznego zasiłku macierzyńskiego?

32 32 CZĘŚĆ II Odpowiedź W sytuacji przedstawionej w pytaniu, jeśli pracownica w czerwcu urodzi dziecko, to w dniu 1 września 2013 r. będzie przebywać jeszcze na urlopie macierzyńskim (lub dodatkowym urlopie macierzyńskim), tak więc będzie jej przysługiwało prawo do urlopu rodzicielskiego (przy założeniu, iż nie zostaną wprowadzone zmiany do projektu ustawy i tekst ustawy pozostanie w brzmieniu obowiązującym). Uzasadnienie Resort pracy przygotował projekt z dnia 8 listopada 2012 r. ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Należy podkreślić, iż projekt ustawy nie wprowadza zmian w zasadach dotyczących udzielania urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop ojcowskiego oraz urlopu wychowawczego. Nowym rozwiązaniem będzie natomiast 26-tygodniowy urlop rodzicielski. Korzystanie z urlopu rodzicielskiego będzie możliwe wyłącznie bezpośrednio po wykorzystaniu pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego (pełnego wymiaru dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego). Z urlopu rodzicielskiego mogliby korzystać pracownica-matka dziecka, a także pracownik-ojciec dziecka na równych prawach. Należy podkreślić, iż powołane wyżej zmiany są obecnie projektem ustawy, który obecnie został przekazany do konsultacji społecznych. Planuje się, iż projekt wejdzie w życie 1 września 2013 r. Z nowych rozwiązań prawnych wprowadzonych projektowaną ustawą będą mogli skorzystać także pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą przebywać na urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego), a także na dodatkowym urlopie macierzyńskim (dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego). Małgorzata Skibińska 6.2. Kiedy pracownica może skorzystać z urlopu rodzicielskiego? Pytanie Pytanie dotyczy ustawy, która wejdzie w życie we wrześniu 2013 r. wprowadzającej uprawnienia do 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego.

33 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 33 Jeśli pracownica, która urodzi dziecko w styczniu 2013 r., wykorzysta urlop macierzyński do końca czerwca i powróci do pracy w lipcu 2013 r., to czy będzie miała prawo skorzystania z nowego 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego? Czy jeśli jest przerwa między urlopem macierzyńskim, a rozpoczynającym się rodzicielskim (dopiero od września 2013 r.), to czy będzie miała możliwość skorzystania z takiego urlopu? Czy ustawa dotyczy tyko kobiet, które urodzą dziecko po 1 września 2013 r.? Odpowiedź W sytuacji opisanej w pytaniu czyli w odniesieniu do pracownicy, która wykorzysta przysługujący jej urlop macierzyński (podstawowy i dodatkowy) przed dniem 1 września 2013 r. (czyli przed dniem przewidywanego wejścia w życie ustawy) urlop rodzicielski nie będzie przysługiwał. Uzasadnienie Po pierwsze proszę zauważyć, że ustawa wprowadzająca instytucję urlopu rodzicielskiego jeszcze nie została uchwalona. Odpowiedź jest zatem oparta na rządowym projekcie tej ustawy, który został opublikowany na stronach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Zaznaczyć należy, że projekt ten w toku procesu legislacyjnego może jeszcze ulec zmianom. W sytuacji opisanej w pytaniu czyli w odniesieniu do pracownicy, która wykorzysta przysługujący jej urlop macierzyński (podstawowy i dodatkowy) przed dniem 1 września 2013 r. (czyli przed dniem przewidywanego wejścia w życie ustawy) urlop rodzicielski nie będzie przysługiwał. Z urlopu tego będą mogły natomiast skorzystać pracownice (ewentualnie pracownicy), którzy w dniu przewidywanego wejścia w życie ustawy (czyli 1 września 2013 r.) będą w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 3, 4 i 5 projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy i ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Pracownica, która korzysta w dniu wejścia w życie z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego będzie miała prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wyższym wymiarze przewidzianym w projekcie ustawy (może z niego również korzystać pracownik ojciec wychowujący dziecko), a następnie do urlopu rodzicielskiego. Pracownica lub pracownik, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego

34 34 CZĘŚĆ II będą mieli prawo do uzupełniającej części dodatkowego urlopu w wymiarze obejmującym różnicę między wymiarem na jaki urlop został udzielony a wymiarem gwarantowanym przez ustawę, a następnie na swój wniosek będą mogli korzystać z urlopu rodzicielskiego. Oczywiście z wszelkich uprawnień przewidzianych w projekcie ustawy będą mogły korzystać pracownice (i w odpowiednim zakresie pracownicy) w razie urodzenia dziecka po dniu 1 września 2013 r. Monika Latos-Miłkowska 6.3. Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą i gospodarstwo rolne może pobierać zasiłek macierzyński z ZUS? Pytanie Osoba prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą opłacając ubezpieczenie w KRUS (od 2000 r.). Jest w ciąży i planuje przejść do ubezpieczenia w ZUS (z maksymalną kwotą ubezpieczenia chorobowego). Czy z prawnego punktu widzenia ZUS może zakwestionować takie przejście i np. nakazać zwrot zasiłku? Czy po okresie pobierania zasiłku można wrócić do ubezpieczenia w KRUS? Jako rolnik osoba ta otrzymuję dotacje unijne dopłaty do hektara. Czy przejście do ZUS może spowodować ich utratę? Odpowiedź Rolnik lub domownik, który pomimo wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniem społecznym rolników nie może samowolnie zmienić tego ubezpieczenia na ubezpieczenia społeczne w ZUS. Przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (projekt z dnia 8 listopada 2012 r.) przewiduje pewnej zmiany w zakresie wysokości zasiłku macierzyńskiego, ale nie przewiduje zmian w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru tego zasiłku.

35 KODEKS PRACY ZMIANY W 2013 R. W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH 35 Uzasadnienie W myśl art. 5 ust. 1 u.s.u.s., ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie u.s.u.s., regulują odrębne przepisy, tj. przepisy u.u.s.r. Co do zasady rolnik lub domownik, który prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą podlega powszechnym ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla innych przedsiębiorców. Obowiązkowe są więc dla niego ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolne ubezpieczenie chorobowe (art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 u.s.u.s.). Od tej zasady jest jednak wyjątek. Wyjątkiem tym objęci są rolnicy i domownicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy u.u.s.r. nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, spełnia jednocześnie następujące warunki: 1) złożyli w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, 2) nadal prowadzą działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym, 3) nie są pracownikami i nie pozostają w stosunku służbowym, 4) nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, 5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza określonego pułapu (art. 5a ust. 1 u.u.s.r.). Przepisy u.u.s.r. nie przewidują, iż rolnik lub domownik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, który podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników, może z tego ubezpieczenia w wybranym przez siebie czasie zrezygnować, aby zostać objętym powszechnymi ubezpieczeniami społecznymi w ZUS. Obligatoryjny charakter tego ubezpieczenia sprawia bowiem, że jedynie może ono ustać w przypadkach określonych w u.u.s.r. np. na skutek niezachowanie przez rolnika lub domownika terminu do złożenia w KRUS zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Podobnie rzecz się ma z "przejściem z powszechnego ubezpieczenia społecznego w ZUS do ubezpieczenia społecznego rolników w KRUS. Przedsiębiorca podlega bowiem obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, za wyjątkiem ubezpieczenia chorobowego, i tylko w przypadkach przewidzianych przez obowiązujące przepisy te ubezpieczenia ustają.

36 36 CZĘŚĆ II Przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (projekt z dnia 8 listopada 2012 r.), opublikowany na stronie internetowej przewiduje pewnej zmiany w zakresie wysokości zasiłku macierzyńskiego, ale nie przewiduje zmian w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru tego zasiłku. Zgodnie z tym projektem zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego co do zasady będzie wynosił 100% podstawy wymiaru. Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego zgodnie z ww. projektem ma wynosić 60% podstawy wymiaru. Z kolei w przypadku ubezpieczonej, która we wniosku złożonym przed przewidywaną datą porodu, wystąpi o udzielenie jej, bezpośrednio po zasiłku macierzyńskim za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, dodatkowego zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający dodatkowemu urlopowi macierzyńskiemu w pełnym wymiarze, a także o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu w pełnym wymiarze, miesięczny zasiłek macierzyński będzie wnosił wynosi 80% podstawy wymiaru za cały okres odpowiadający okresowi tych urlopów. Ponadto ubezpieczonej, która będzie pobierała zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru, w przypadku rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego lub w przypadku rezygnacji z zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze będzie przysługiwało jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru, pod warunkiem że zasiłków macierzyńskich za okres odpowiadający okresom tych urlopów nie pobierze ojciec dziecka. Magdalena Kostrzewa

37 Najlepiej znamy się na ludziach Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych to: ponad 900 analiz i problemów z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej, możliwość zadawania pytań specjalistom, baza ponad aktualnych odpowiedzi z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, wzory dokumentów i pism, stawki, wskaźniki, kalkulatory.