biblioteki publiczne w liczbach

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "biblioteki publiczne w liczbach"

Transkrypt

1 biblioteki publiczne w liczbach ISSN public libraries in figures Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa

2 Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa The National Library The Books and Readers Institute biblioteki publiczne w liczbach 2010 public libraries in figures 2010 Biblioteka Narodowa Warszawa 2012

3 Opracował zespół w Pracowni Bibliotekoznawstwa Instytutu KsiąŜki i Czytelnictwa w składzie: MAŁGORZATA JEZIERSKA BARBARA BUDYŃSKA DOMINIKA STĘPNIEWSKA Komplet danych z Głównego Urzędu Statystycznego o działalności bibliotek oraz stanie ludności otrzymano w maju 2011 r. ISSN Biblioteka Narodowa. Warszawa 2012 Opracowanie: Wydawnictwo BN al. Niepodległości 213, Warszawa

4 PRZEDMOWA Biblioteki Publiczne w Liczbach 2010 to XL rocznik tej serii i X zamykający analizy pierwszej dekady XXI wieku. Wiele lat pracy nad diagnozą statystyczną zwieńczonych bogatym doświadczeniem sprzyjało interpretowaniu zjawisk związanych z funkcjonowaniem bibliotek, przy zachowaniu podstawowych zasad pracy nad kolejnymi publikacjami. Podobnie jak w przednich latach, w tegorocznej publikacji staraliśmy się o utrzymanie tzw. monotonii statystycznej, czyli możliwie takiego samego zakresu i układu materiału statystycznego. Jest to bowiem jeden z podstawowych, a zarazem najtrudniejszych wymogów w przygotowaniu publikacji tego typu. Wobec przeobrażeń globalnych o charakterze cywilizacyjnym i technologicznym oraz zmian specyficznych dla społeczeństwa polskiego społecznych, demograficznych i kulturowych oraz ich wpływu na pracę bibliotek możliwość corocznej obserwacji statystycznej wielu procesów była niezwykle cenna. W niniejszej publikacji prezentujemy podsumowanie działalności bibliotek publicznych w 2010 r. w rozszerzonym zakresie rzeczowym. O projekcie tych zmian i pracach Zespołu, których celem było uzupełnienie arkusza K-03 o elementy opisu charakteryzujące pomijane dotychczas zakresy prac i funkcji współczesnych bibliotek, informowaliśmy w ubiegłorocznym roczniku. Omówienie za 2010 r. jest poszerzone w stosunku do roku poprzedniego o nowe informacje, choć struktura i układ danych prezentowanych w tabelach pozostają bez zmian. Rozbudowaliśmy zakres rocznika o dostępność bibliotek, infrastrukturę oraz inne formy pracy, uzupełniliśmy dotychczasową analizę stanu, struktury zatrudnienia pracowników bibliotek o dane o pracownikach pozamerytorycznych (administracji, obsługi porządkowej i technicznej), a także o wymiar zatrudnienia w etatach przeliczeniowych. Nowe dane są prezentowane w obrębie omawianego roku, ze względu na brak odniesienia do lat poprzednich i niemożliwość wprowadzenia ich do zestawień tabelarycznych i porównania w układzie wieloletnim. Rozszerzenie rocznika o wymieniony zakres jest pierwszym etapem zmian wynikającym z uzupełnienia formula- 7

5 rza K-03. Pełny ich zakres obejmie opis statystyczny bibliotek oraz zestawienia tabelaryczne za rok O zawartości i układzie rocznika, podobnie jak w poprzednich latach, informuje szczegółowo rozdział Uwagi i objaśnienia. Podobnie także przygotowano rozszerzony komentarz, w analizie za 2010 r. objęto nim infrastrukturę bibliotek publicznych. W omówieniu tej części komentarza, oprócz danych pozyskanych z GUS, wykorzystano również informacje ze sprawozdań opisowych wojewódzkich bibliotek publicznych, co umożliwiło pełniejszy opis zjawisk. Przygotowanie XL rocznika Biblioteki Publiczne w Liczbach wieńczy mały jubileusz prac nad tą publikacją i zbiega się ze zmianami, jakie nastąpiły w jego zawartości. Jest to okazja by podziękować wieloletnim współpracownikom, życzliwym recenzentom naszych prac, a także GUS-owi, dzięki któremu ta wieloletnia praca jest możliwa. Zespół Redakcyjny

6 BIBLIOTEKI PUBLICZNE W 2010 R. Omówienie wybranych zagadnień STAN, DYNAMIKA, STRUKTURA SIECI W 2010 r. wg badań GUS na sieć bibliotek publicznych w Polsce składało się 2605 bibliotek macierzystych oraz 5737 filii bibliotecznych, łącznie funkcjonowały 8342 placówki. Redukcja sieci była liczebnie i procentowo prawie dwukrotnie wyŝsza niŝ rok wcześniej, ubyło z niej 50 placówek, tj. 0,6% stanu z roku poprzedniego (w 2009 r. spadek o 0,3%). Na ogólny ubytek liczby placówek złoŝyło się zarówno ograniczenie stanu bibliotek (o 13), jak i filii bibliotecznych (o 37). Spadek liczby tych pierwszych moŝe być efektem dalszego porządkowania sytuacji prawno-organizacyjnej bibliotek określonych w strukturze sieci jako inne (o 21) 1, ale takŝe o niestabilnej sytuacji bibliotek powiatowych (wykazano ich w omawianym roku mniej o 11). W pozostałych rodzajach (oprócz wojewódzkich i gmin miejsko-wiejskich ) odnotowano wzrost, największy w kategorii gmin wiejskich (o 15, podobnie jak w roku poprzednim) oraz miejskich (o 4) 2. Średnio w ostatnim dziesięcioleciu ubywało 0,6% placówek rocznie, sieć zmniejszyła się o 573 placówki, tj. 6,4% (zarówno bibliotek głównych, jak i filii bibliotecznych, odpowiednio o: 3,4%; 7,7%), a od przełomowego 1989 r. o 1971 placówek, tj. o 1/5 stanu. Biorąc pod uwagę ich usytuowanie, redukcji podlegały zarówno te pracujące w miastach 1 Podobna sytuacja wystąpiła w 2009 r., odnotowano wtedy spadek w tej kategorii o 28 placówek. 2 Na stan liczbowy bibliotek macierzystych i ich zaszeregowania do odpowiednich kategorii mają wpływ m.in. przekształcenia statusu samych jednostek administracyjnych (np. ze wsi na miasto w 2010 r. wg GUS w Polsce przybyło 6 miast), w przypadku jednak bibliotek powiatowych jest to problem samookreślenia się bibliotek pełniących taką funkcję. 9

7 (w latach o 6,9%, tylko w 2008 r. zarejestrowano wzrost, w 2010 r. spadek o 58 placówek, tj. 2%), jak i na wsi (o 6,2%, wzrost odnotowano w 2001 i 2010 r. o 8 placówek, tj. 0,1%). Pomimo to struktura sieci bibliotek publicznych nie ulega zasadniczym zmianom, w 1/3 tworzą ją biblioteki macierzyste, w 2/3 filie biblioteczne (podobnie kształtuje się stosunek bibliotek funkcjonujących w miastach do placówek wiejskich). Statystycznie jedna biblioteka macierzysta (główna) prowadzi dwie filie biblioteczne (2,2), w miastach 1,9, na wsi 2,4. W 2010 r. odnotowano ograniczenie liczby filii wyspecjalizowanych w obsłudze dzieci i młodzieŝy (o 4, z 204 w 2009 r. do 200 w 2010 r.), natomiast liczba oddziałów dla dzieci wzrosła (o 13, z 727 do 740). Szczegółowe dane na temat zmian w liczebności sieci zawiera tabela A.1. oraz tablica 1. Tabela A Biblioteki i filie w latach 1989, Biblioteki i filie Lata Ogółem Miasta Wieś Przybyło/Ubyło* w kat. ogółem , , , , , , , ,8 0, ,6 * Poprzedni rok = 100%. W 2010 r., dotychczasowy stan sieci zachowały tylko dwa województwa podkarpackie i pomorskie, w pozostałych nastąpiły ubytki, największe (liczbowo i procentowo) w: kujawsko-pomorskim (o 7 placówek, tj. 1,6% ich stanu sprzed roku) oraz w świętokrzyskim i zachodniopo-

8 morskim (po 5 placówek, odpowiednio: 1,7%; 1,3%). Na wsi w trzech województwach zarejestrowano wzrost liczby placówek (dolnośląskim, lubuskim, śląskim), w jednym (pomorskim) nie odnotowano zmian w sieci, w pozostałych spadek procentowo najwyŝszy w województwach: podlaskim (2,3%), świętokrzyskim (2,2%), kujawsko-pomorskim (1,8%) i zachodniopomorskim (1,6%). W miastach natomiast w województwach lubelskim, pomorskim i świętokrzyskim utrzymał się stan z poprzednich lat, w dwóch podkarpackim i podlaskim odnotowano wzrost, natomiast w pozostałych zmniejszenie stanu (od 0,5% w łódzkim, małopolskim i mazowieckim do 3,4% w lubuskim). W dolnośląskim nastąpiło trudne do zinterpretowania przesunięcie bibliotek (ok. 40) z kategorii miejskich do wiejskich. Rysunek A.1. Placówki biblioteczne w latach miasta wieś ogółem Kolejny rok zanotowano powiększenie się liczebności mieszkańców rejonu obsługi, tzn. liczby mieszkańców przypadających średnio na jedną bibliotekę lub filię (na poziomie ogółem oraz w układzie regionalnym) 3. W 2010 r. wskaźnik ten wzrósł o 31 osób i osiągnął poziom 4579 mieszkańców Polski (w 2009 r. 4548). Największy wzrost średniego rejonu obsługi (1% i powyŝej) odnotowano w województwie kujawskopomorskim (o 74 osoby, tj. 1,6%), zachodniopomorskim (o 58, tj. 1,3%), 3 Jest to wypadkowa wzrostu (niewielkiego) liczby ludności w Polsce oraz redukcji sieci. 11

9 świętokrzyskim (o 52, tj. 1,2%), podlaskim (o 54, tj. 1,1%) oraz warmińsko-mazurskim (o 43, tj. 1,0%). Ranking województw pod względem liczebności rejonów obsługi (zob. tablica XIII/1) nie uległ zmianie w stosunku do 2009 r. Najliczniejsze rejony obsługi, statystycznie powyŝej 5 tys. osób na placówkę (bibliotekę lub filię), odnotowano w trzech województwach: pomorskim (6668), śląskim (5695) i mazowieckim (5312). W 12 województwach średnia rejonu obsługi placówek bibliotecznych przekroczyła górną granicę przedziału rekomendowanego w zaleceniach IFLA dla tzw. krajów rozwijających się (tzn. 3-4 tys. mieszkańców). Najmniej liczne rejony (nadal poniŝej 4 tys.) utrzymują się w podkarpackim (3049), opolskim (3235), lubelskim (3605) oraz lubuskim (3919). Na poziomie powiatów, w ponad 6% z nich średnie rejony obsługi przekraczają 10 tys. mieszkańców. Szczególnie obciąŝone są placówki funkcjonujące w miastach na prawach powiatu (grodzkich), podobnie jak rok wcześniej najliczniejsze rejony obsługiwały: m. Piotrków Trybunalski ( mieszkańców na 1 placówkę), m. Białystok (17 365), m. Chełm (16 831) oraz m. Bytom (15 135). Natomiast rejony o małej liczbie mieszkańców (poniŝej 2 tys. osób na 1 placówkę) utrzymują się w ośmiu powiatach ziemskich: leskim, parczewskim, poddębickim, wieruszowskim, brzozowskim, bieszczadzkim, skierniewickim i przemyskim. NIESAMODZIELNE PLACÓWKI BIBLIOTECZNE Prawie 1/5 stanu sieci bibliotek publicznych to placówki niesamodzielne organizacyjnie włączone w struktury innych instytucji lub połączone z nimi (w większości z domami kultury oraz bibliotekami szkolnymi, zdarzają się takŝe fuzje organizacyjne z placówkami spoza sektora kultury czy edukacji). Ich liczba w ostatnich latach sukcesywnie spadała. Odsetek tego typu placówek w stosunku do ogółu bibliotek i filii obniŝył się z 19,4% w 2009 r. do 18,4% w 2010 r. 4. Łącznie odnotowano 1532 niesamodzielne placówki, o 93 mniej, tj. 5,7% w stosunku do roku poprzedniego (zob. tabela A.2.). Większość z nich funkcjonuje na wsi 84,2% (w 2009 r. 81,7%), w miastach stanowią one 8,6% bibliotek i filii, na terenach wiejskich 23,4%, prawie 2/3 z nich to filie biblioteczne (976 z 1532). W 2010 r. zarejestrowano 189 bibliotek/filii publiczno-szkolnych (o 21 mniej niŝ w roku poprzednim, tj. o 10%) 5, 1252 placówki działające 4 W roku ,0% ogółu bibliotek i filii bibliotecznych, ,3%, w ,4%, w ,2%; w 2004 r. 27,2%; 2003 r. 26,5%; 2002 r. 26,6%; w 2001 r. 27,7%. 5 7 bibliotek publiczno-szkolnych było jednocześnie włączonych w struktury ośrodków (domów) kultury, takie rozwiązania stosowane były na terenach wiejskich w województwach: warmińsko-mazurskim oraz łódzkim po 3 oraz podkarpackim 1; następne 6 (wszystkie w zachodniopomorskim) funkcjonowały w instytucjach spoza sfery kultury. 12

10 w strukturze ośrodka kultury lub innej instytucji kultury (mniej o 77; tj. 5,8%) oraz 91 placówek w strukturach instytucji spoza sfery kultury (więcej! o 5; tj. 5,8% w stosunku do 2009 r.). W omawianym roku w dwóch województwach odnotowano wzrost placówek działających w strukturach połączonych: w warmińsko-mazurskim o 1 oraz wielkopolskim o 2. W pozostałych województwach miał miejsce regres tego typu rozwiązań organizacyjnych, największy w: lubelskim i zachodniopomorskim (ubyło po 13 placówek połączonych, tj. 10,4% i 10,8% ich stanu sprzed roku), małopolskim (o 12, 9,2%), kujawsko-pomorskim, łódzkim, pomorskim (po 8, odpowiednio: 22,9%, 9,5%, 14,8%). Nadal jednak w sześciu województwach placówki funkcjonujące jako segment większej struktury organizacyjnej stanowiły znaczącą część sieci, w opolskim 40,3% placówek, co trzecia placówka w warmińsko-mazurskim (32,0%), dolnośląskim (31,5%), podkarpackim (28,8%), zachodniopomorskim (28,3%) i blisko co czwarta w wielkopolskim (23,2%). Najmniejszy ich odsetek (na poziomie 6-7%) odnotowano tak jak w roku ubiegłym w: kujawsko-pomorskim, mazowieckim i śląskim (odpowiednio: 6,1; 6,5; 6,9). Tabela A.2. Biblioteki i filie biblioteczne połączone ogółem Lata Ogółem Miasto Wieś RóŜnica w ogółem do poprzedniego roku 2001* * Od 2001 r. rejestrowano takŝe biblioteki włączone w struktury instytucji spoza kultury. W 2010 r. w trzech województwach (małopolskim, mazowieckim i podkarpackim) nie odnotowano zmian w liczbie bibliotek (filii) publiczno-szkolnych, w pięciu wzrost: wielkopolskim (o 4), warmińsko-mazurskim (o 3), pomorskim (o 2), dolnośląskim i świętokrzyskim (po 1). W pozostałych województwach ograniczono tego typu rozwiązania organizacyj- 13

11 ne (np. w łódzkim o 10 placówek). W omawianym roku biblioteki publiczno-szkolne stanowiły 2,3% ogółu sieci placówek bibliotecznych w Polsce oraz prawie 12,3% wszystkich fuzji organizacyjnych, 92% z nich działała na terenach wiejskich. Najwięcej placówek publiczno-szkolnych funkcjonowało w trzech województwach: warmińsko-mazurskim (37 placówek), wielkopolskim (31) oraz zachodniopomorskim (30). Biblioteki (filie) w strukturze ośrodka kultury lub innej instytucji kultury w 2010 r. stanowiły 15% ogółu placówek w sieci bibliotek publicznych oraz ponad 80% (81,7) wszystkich struktur połączonych, 82,7% z nich funkcjonowało na terenach wiejskich. Co trzecia tego typu placówka w sieciach regionalnych utrzymuje się nadal w województwach: opolskim (33,3%), dolnośląskim (28,5%) i podkarpackim (28,4%). Zmniejszenie ich liczby odnotowano we wszystkich województwach, największe ograniczenie w lubelskim i małopolskim (mniej o 12 tego typu placówek) oraz pomorskim (o 10), wyjątek stanowi opolskie wzrost o 2. Zastanawiająca jest sytuacja bibliotek (filii) pozostających w fuzji organizacyjnej z instytucjami spoza sfery kultury i zwiększenie ich liczebności w 2010 roku mimo, iŝ takie formy organizacyjne są niezgodne z obowiązującym prawem 6. Tylko w czterech województwach w omawianym roku nie wykazano w ogóle tego typu łączeń (małopolskim, podkarpackim, podlaskim, pomorskim), zaś ich wzrost w: wielkopolskim i łódzkim po 6 placówek, warmińsko-mazurskim o 2 oraz świętokrzyskim o 1. W kolejnych trzech województwach spadła liczba tego typu rozwiązań (w zachodniopomorskim o 6, kujawsko-pomorskim o 3, mazowieckim o 1). Placówki biblioteczne pracujące w strukturach organizacyjnych instytucji spoza strefy kultury to w 2010 r. 1,1% całej sieci bibliotek publicznych oraz blisko 6% (5,9) wszystkich połączonych organizmów, 87,9% z nich to placówki wiejskie. PUNKTY BIBLIOTECZNE Liczba punktów bibliotecznych w roku 2010 wynosiła 1437 i zmniejszyła się o kolejne 32 jednostki (2,2% ich stanu sprzed roku), z tego w mieście ubyło 11 punktów (tj. 2,1%), na wsi 21 (2,2%). Stanowią one uzupełnienie oferty podstawowych ogniw sieci bibliotek publicznych 7. Po 1989 r. ich liczba dramatycznie się zmniejszyła, spadek wyniósł blisko 94%, tylko w ostatnim dziesięcioleciu zamknięto blisko po- 6 Są to placówki włączone w struktury urzędów jednostek samorządu terytorialnego lub do zespołów administrujących placówkami samorządowymi. 7 Z powodu utrzymującej się tendencji marginalizowania punktów bibliotecznych w obsłudze uŝytkowników, od 2009 r. zrezygnowano z osobnego szczegółowego omówienia wyników ich działalności. Informacje są uwzględnione odpowiednio w rozdziałach: stan, dynamika i struktura sieci, czytelnicy, wypoŝyczenia oraz w zestawieniach tabelarycznych. 14

12 łowę stanu (41,5%). W 2010 r. odsetek punktów bibliotecznych w stosunku do sieci placówek w poszczególnych województwach był bardzo zróŝnicowany, od poniŝej 5% (w śląskim i świętokrzyskim) do 39% w warmińsko-mazurskim (przy średniej dla Polski 17,2%). Tabela A.3. Punkty biblioteczne w latach 1989, Lata Punkty biblioteczne Ogółem Wieś Wieś w % ogółu , , , , , ,2 W wyniku systematycznego spadku liczebności punktów bibliotecznych w analizowanym roku statystycznie na jedną placówkę w sieci przypadało niecałe 0,2 punktu bibliotecznego. Nie zmienia się usytuowanie środowiskowe punktów bibliotecznych, blisko 2/3 z nich funkcjonuje na obszarach wiejskich (64,2%). Szczegółowe dane na temat stanu i wyników działalności punktów bibliotecznych zawiera tablica 11. DOSTĘPNOŚĆ Na dostępność usług bibliotecznych, oprócz gęstości sieci, rozmieszczenia jej elementów w obrębie jednostki administracyjnej ma wpływ szereg innych czynników, np. godziny otwarcia poszczególnych placówek, przystosowanie lokali dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, udogodnienia wewnątrz budynku i przystosowanie miejsc w czytelniach dla osób z róŝnymi niepełnosprawnościami. W takim rozumieniu prezentujemy zagadnienie dostępności na podstawie danych za 2010 r. W kolejnych rocznikach będą one rozbudowywane dzięki 15

13 realizacji następnych etapów prac nad rozszerzaniem zakresu zbierania danych w formularzu GUS, np. o zestaw usług świadczonych zdalnie, przez Internet i stronę internetową biblioteki. Perspektywa zdalnego korzystania z bibliotek, polegająca na tym, iŝ czytelnik moŝe z dogodnego dla siebie miejsca (dom, szkoła, uczelnia itp.) wyszukiwać w katalogach dowolnej biblioteki interesujące go informacje, przeszukiwać i korzystać z zasobów elektronicznych oraz obsługiwać własne konto biblioteczne, będzie wymuszało dalsze zmiany w organizacji przestrzennej bibliotek. Ich konsekwencją moŝe być ograniczanie powierzchni przeznaczonej na bezpośredni dostęp do katalogów, czy zmiana organizacji pracy czytelni, na rzecz rozwoju dostępu zdalnego, przez całą dobę siedem dni w tygodniu (np. elektronicznego serwisu informacyjnego pracującego w trybie online 24 godziny na dobę, 365 dni w roku) 8. WaŜnym elementem dostępności usług bibliotecznych jest czas pracy bibliotek. Ponad połowa bibliotek publicznych w Polsce w 2010 r. była czynna 5 dni w tygodniu (55,2%), prawie 14% (13,8%) 6 dni, dla co piątej placówki (18,2%) tydzień pracy liczył do 3 dni (w tym dla 1,2% 1 dzień). Blisko 1/4 placówek bibliotecznych funkcjonowała w soboty (22,8%; 1880), a 0,5% w niedziele (42). Wymiar godzinowy dostępności bibliotek dla czytelników jest takŝe zróŝnicowany. Najliczniejsza grupa bibliotek (37,7%) była czynna od 31 do 40 godz. tygodniowo, w takim wymiarze czasu pracowało 42,1% bibliotek miejskich, wiejskich 35,5%. Co trzecia biblioteka publiczna (27,7%) była dostępna dla uŝytkowników do 20 godzin tygodniowo (7,0% placówek w miastach oraz 38,4% na wsi). PowyŜej 60 godzin tygodniowo pracowało tylko 2,3% placówek; w miastach 2,6%, na wsi 2,0% (zob. tabela B.1.). Pod tym względem wiodące są biblioteki województwa śląskiego (6,1% placówek) i tylko 1,0% w warmińsko-mazurskim. W miastach korzystna sytuacja występuje w województwie śląskim (9,0%), na terenach wiejskich w podlaskim (4,7%). 8 Mówiąc o dostępności bibliotek moŝna skupić się na wielu elementach ich pracy, np. fizycznej dostępności samej instytucji jako budynku, lokalu, powierzchni uŝytkowej, magazynowej, sposobie udostępniania zbiorów poprzez wolny dostęp do półek, dostosowywaniu godzin pracy bibliotek do oczekiwań czytelników. Innym obszarem dostępności jest poszerzanie zakresu usług bibliotek poprzez rozbudowę zbiorów, udostępnienie większej liczby stanowisk komputerowych czy miejsc w czytelni, skrócenie czasu oczekiwania na ksiąŝkę. Kolejnym aspektem dostępności biblioteki jest jej oferta wynikająca z zastosowania technologii teleinformatycznych, a w szczególności usług, dzięki którym moŝna korzystać z biblioteki zdalnie, np. poprzez strony www, katalogi udostępniane w Internecie, elektroniczne bazy danych, linki itp. Tak więc pogłębione omówienie dostępności bibliotek zawierają takŝe inne rozdziały. 16

14 Tabela B.1. Biblioteki i filie biblioteczne wg godzin otwarcia w ciągu tygodnia dla czytelników Wyszczególnienie 1-10 godz godz. Odsetek bibliotek wg godzin otwarcia godz godz godz godz. powyŝej 60 godz. ogółem 3,1 24,6 16,0 37,7 12,1 4,2 2,3 miasto 0,4 6,6 17,4 42,1 23,1 7,8 2,6 wieś 4,5 33,9 15,3 35,5 6,4 2,4 2,0 * Dane dotyczą 8245 bibliotek wykazywanych przez GUS jako czynne. Wskaźnik dostępności bibliotek publicznych określony liczbą godzin otwarcia placówek bibliotecznych dla uŝytkowników w skali kraju wyniósł 0,7 godz. na 100 mieszkańców, niŝszy w miastach 0,5 godz., na wsi dwukrotnie wyŝszy 1,0 godz. Wynika z tego, Ŝe bardziej dostępne są biblioteki wiejskie. Trzeba jednak mieć na względzie fakt, iŝ wskaźnik jest warunkowany wielkością populacji (gęstością zaludnienia), a więc na terenach wiejskich, będzie się kształtował korzystniej pomimo tych samych, czy porównywalnych godzin otwarcia na wsi i w miastach 9. Najkorzystniejszą sytuację na poziomie ogółem odnotowano w województwie: podkarpackim (1,0 godz. na 100 mieszkańców), lubelskim (0,9) oraz lubuskim i świętokrzyskim (po 0,8); najniŝszą wartość tego wskaźnika zarejestrowano w pomorskim (0,5). W układzie regionalnym sytuacja przedstawia się następująco: w miastach od 0,3 godz. na 100 mieszkańców w pomorskim do 0,6 godz. w opolskim; na wsi: od 0,8 godz. w pomorskim do 1,3 godz. w dolnośląskim i lubuskim. 9 Podobnie sytuacja przedstawia się w odniesieniu do wskaźnika określającego liczbę godzin otwarcia bibliotek na 1 czytelnika (wskaźnik ten moŝe być wyŝszy w bibliotece o mniejszej liczbie zarejestrowanych czytelników). Wydaje się, iŝ pomimo korzystniejszego układu godzin w bibliotekach miejskich (większa rozpiętość godzinowa, praca po godz. 16, w soboty i niedziele) niŝ w wiejskich w odniesieniu do liczby potencjalnych (populacja docelowa) i rzeczywistych czytelników wskaźnik jest miarą obciąŝenia bibliotek. Pokazuje krótszy czas, jaki mogą bibliotekarze w miastach poświęcić swoim czytelnikom, większe obciąŝenie związane z ich obsługą o czym takŝe świadczą wskaźniki prezentowane w dziale dotyczącym pracowników. 17

15 W 2010 r. przeciętna placówka biblioteczna była dostępna dla czytelników średnio 4,6 dnia w ciągu zwykłego tygodnia pracy, prawie 32 godziny tygodniowo 10 (31,7; od 27,5 godz. w województwie opolskim do 35,2 w podlaskim). W mieście odpowiednio: 5,1 dnia w ciągu tygodnia; 37,4 godz. tygodniowo (od 35,1 w dolnośląskim do 41,6 godz. w świętokrzyskim); na wsi: 4,3 dnia, 28,7 godz. (od 23,3 godz. w opolskim do 32,8 godz. w podlaskim). Tabela B.2. Obiekty/lokale z podjazdami dla wózków inwalidzkich w latach Lata Liczba obiektów przystosowanych Odsetek obiektów Przyrost/ przystosowanych ogółem na wsi spadek w stosunku do w ogółem ogółu , , , , , , , , , ,6 WaŜnym aspektem dostępności bibliotek jest dostosowanie godzin ich otwarcia do potrzeb uŝytkowników, np. moŝliwość skorzystania z usług bibliotek w godzinach popołudniowych. Blisko 1/5 (18,5%) godzin otwarcia bibliotek publicznych dla czytelników to usługi oferowane po godzinie 16, w mieście 20,4%, na wsi 17,2% (od 10,7% godzin otwarcia w województwie lubelskim do 28,7% w opolskim; w miastach 10 Dla porównania wg AFBN średnia godzin (w tygodniu), w których dostępne są usługi w bibliotekach akademickich (państwowych) w 2009 r. wynosiła 60,94. 18

16 odpowiednio: od 13,9% w świętokrzyskim do 25,7% w mazowieckim; na wsi: od 9,3% w lubelskim do 32,2% w opolskim). Do 10 godz. tygodniowo po godz. 16. funkcjonowało 87,4% bibliotek (w tym ponad połowa 53,9% pracowała do 5 godz.), a tylko 12,6% powyŝej 10 godz. tygodniowo. Przeciętna placówka biblioteczna realizowała usługi dla czytelników po godzinie 16. prawie 6 (5,9) godzin tygodniowo, w mieście 7,6 godz., na wsi 5,0 godz. Wyraźnie poprawia się dostępność bibliotek dla osób z dysfunkcją ruchu (zob. tabela B.2). Tempo zmian w tym zakresie jest jednak uzaleŝnione w duŝym stopniu od ogólnej poprawy warunków lokalowych bibliotek. W roku 2010 ponad 1/4 lokali bibliotecznych (26,6%; w 2009 r. 21,2%) dysponowała podjazdami dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich (wzrost w stosunku do 2009 r. o 440 obiektów); w miastach co trzecia placówka (36,7%, w 2009 r. 30,2%), na wsi 21,4% (w 2009 r. 16,4%). Rysunek B.2. Odsetek obiektów/lokali z podjazdami dla wózków inwalidzkich ogółem wieś Prawie co siódma placówka posiadała udogodnienia wewnątrz budynku, w mieście prawie co piąta, na wsi co dziewiąta. Niecały procent (0,6%) miejsc dla czytelników jest dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych 11. Najlepsza sytuacja występuje w województwie 11 Mamy tu na myśli zarówno wyposaŝenie ich np. w odpowiedni sprzęt komputerowy (dla osób z dysfunkcją wzroku), jak i np. dostosowanie wysokości blatów stolików dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. 19

17 mazowieckim (1,6% miejsc) oraz małopolskim i śląskim (po 1,0%), największe braki takich stanowisk odnotowano w województwach podkarpackim i zachodniopomorskim (tylko 0,2% miejsc). W rozkładzie środowiskowym korzystniej kształtuje się sytuacja w bibliotekach miejskich 0,8% miejsc jest przystosowanych do potrzeb osób z dysfunkcjami (od 0,1% w województwie wielkopolskim do 2,3% w mazowieckim), w placówkach wiejskich jest to 0,5% miejsc (w województwach warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim w ogóle ich nie wykazano, najwyŝszy odsetek zarejestrowano w placówkach wiejskich województwa małopolskiego 1,3%). NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w całym zagadnieniu dostępności usług bibliotecznych i powinności w tym zakresie bibliotek publicznych wobec osób niepełnosprawnych nie chodzi tylko o bariery architektoniczne, czyli o moŝliwość fizycznego dostępu do budynku i do zbiorów. Inne są ograniczenia czytelnika poruszającego się na wózku z dysfunkcją wzroku czy słuchu, inne z ograniczeniami psychicznymi, jeszcze inne osób starszych. Szczególnie trudna sytuacja jest w małych miastach i na wsi. Biblioteki, tak jak i inne obiekty uŝyteczności publicznej, stają przed problemem niwelowania zarówno barier funkcjonalnych, jak i architektonicznych. Tabela B Biblioteki i filie biblioteczne wyłączone z obsługi ogółem Lata Biblioteki % nieczynne w danym roku 2001* 73 0, , , , , ,2 * Od tego roku dysponujemy informacją nt. bibliotek nieczynnych. Biblioteki ograniczają teŝ dostępność dla czytelników np. poprzez zawieszanie działalności podstawowej placówek bibliotecznych. W ostatnich pięciu latach zaobserwowano, iŝ co roku ponad 1% placówek sieci bibliotek publicznych jest wyłączanych z obsługi uŝytkowników. Powody

18 są bardzo róŝne: przedłuŝające się remonty, braki kadrowe, problemy lokalowe. Większość placówek po pokonaniu trudności (najczęściej organizacyjnych) wraca do sieci, choć zdarzają się likwidacje lub kilkuletni stan zawieszenia bez przeprowadzenia procedury likwidacji. W 2010 r. takich placówek zarejestrowano 97, o 7 więcej niŝ w roku ubiegłym, tj. 1,2% ich ogólnego stanu (aŝ 11 takich placówek zarejestrowano w Małopolsce). Sytuację w poszczególnych latach obrazuje tabela B.3. KOMPUTERYZACJA W 2010 r. 83,3% bibliotek publicznych i ich filii uŝytkowało komputery, tzn spośród 8342 (w 2009 r. 73,5%). Przybyło zatem 781 (tj. 12,7%) placówek bibliotecznych wyposaŝonych w ten sprzęt (w 2009 r. 512, tj. 9,1%) i były to przede wszystkim placówki filialne (wzrost o 746, tj. 20,5%). W miastach odsetek placówek skomputeryzowanych wzrósł z 86,4% w 2009 r. do 91,6% w 2010 r. (przybyło 98, tj. 3,9% ich stanu sprzed roku), na wsi z 66,7% do 79,0% (wzrost o 683 placówki, tj. 18,6%). Największy przyrost komputeryzujących się placówek (zob. tabela C.1.) zarejestrowano w województwie opolskim (o 26,0%) oraz świętokrzyskim (o 20,4%). Komputeryzowane były przede wszystkim placówki do tej pory najmniej zasobne w sprzęt komputerowy wiejskie filie biblioteczne, jednak nadal utrzymują się dysproporcje w przekroju miasto-wieś oraz biblioteka macierzysta (główna)-filia biblioteczna. Biblioteki główne skomputeryzowane 12 są w 98,6% (w 2009 r. 96,8%), w tym wszystkie biblioteki szczebla wojewódzkiego i powiatowego oraz określone jako inne. Spośród bibliotek miejskich (skomputeryzowanych w 99,6%) i miejsko-wiejskich (99,3%), jedynie w województwie śląskim nie posiada komputerów jedna miejska biblioteka główna, cztery miejsko-wiejskie (w województwach: lubelskim, pomorskim 2 i wielkopolskim). Biblioteki główne gmin wiejskich skomputeryzowane są w 98,0% (wszystkie w województwach: kujawsko-pomorskim, opolskim, śląskim i warmińsko-mazurskim). Filie biblioteczne wyposaŝone są w sprzęt komputerowy w 76,3% (w 2009 r. 62,9%), w mieście 87,4% (w 2009 r. 80,1%), na wsi 71,1% (54,4%). Najbardziej harmonijnie komputeryzacja przebiega w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie zarówno na poziomie ogółem, ale takŝe w środowiskach miejskich i wiejskich stopień nasyce- 12 Tzn. posiadające komputery. 21

19 nia komputerami placówek filialnych jest na podobnym poziomie (osiąga lub przekracza 90%). Tabela C.1. Odsetek placówek skomputeryzowanych 13 a procentowy przyrost bibliotek skomputeryzowanych w 2010 r.* Województwo % placówek skomputeryzowanych 2004** % przyrost w 2010 r. w stosunku do 2009 r. warmińsko-mazurskie 51,3 82,8 94,3 11,6 małopolskie 46,8 76,7 90,0 9,1 lubuskie 17,0 66,9 88,4 19,4 kujawsko-pomorskie 41,7 72,6 87,6 13,5 pomorskie 45,0 74,4 85,7 7,5 lubelskie 38,9 69,9 85,3 19,4 mazowieckie 35,0 73,0 83,7 7,7 śląskie 31,2 64,1 83,1 12,1 dolnośląskie 26,0 62,8 82,8 18,6 podkarpackie 21,0 62,0 82,2 14,3 podlaskie 42,0 67,5 81,1 12,6 wielkopolskie 31,4 60,7 79,6 16,4 opolskie 28,3 53,8 79,3 26,0 świętokrzyskie 13,5 51,7 77,0 20,4 zachodniopomorskie 23,5 61,8 76,5 9,5 łódzkie 51,7 67,0 76,2 6,2 * Dane uszeregowano według odsetka placówek skomputeryzowanych w 2010 r. ** Pierwszy rok rejestracji przez GUS danych dotyczących komputeryzacji bibliotek. W roku 2010 biblioteki pozyskały ponad 3 tys. (3314) komputerów, co oznacza wzrost o 10,4% w stosunku do stanu z roku poprzedniego (w 2009 r. wzrost o 2671 jednostek, tj. o 9,2%). WyposaŜenie bibliotek i filii zwiększyło się do jednostek komputerowych (w 2009 r ). Tylko 1/5 z nich funkcjonowała jako jednostki autonomiczne, (81%) pracowało w bibliotecznych sieciach lokalnych lub innych instytucji. 13 Mierzony procentem placówek dysponujących komputerem(ami) do ogółu bibliotek. 22

20 MoŜna więc powiedzieć, iŝ dopływ sprzętu w ostatnich dwóch latach utrzymuje się na zbliŝonym poziomie, jednak w 2010 r. przeznaczany był dla większej ilości placówek, co miało wpływ na obniŝenie wskaźnika nasycenia nimi komputeryzujących się bibliotek na poziomie ogółem i na wsi. W 2010 r. przeciętnie na jedną skomputeryzowaną placówkę w Polsce przypadało 5,1 komputera (w 2009 r. 5,2), a na jednostkę organizacyjną sieci w ogóle 4,2 (w 2009 r. 3,8). W mieście jedna komputeryzująca się placówka posiadała średnio 8,3 komputera (2009 r. 8,0), przeciętna biblioteka lub filia w mieście w ogóle ponad siedem 7,6 (w 2009 r. 6,9). Na wsi, średnio jedna skomputeryzowana placówka dysponowała 3,1 komputera (w 2009 r. 3,2), a w ogóle przeciętna biblioteka lub filia 2,5 (w 2009 r. 2,1 komputera). Sprzęt komputerowy skoncentrowany jest przede wszystkim w bibliotekach głównych posiadających średnio 8,9 jednostki na bibliotekę, filie biblioteczne niecałe 3 (2,8). Najzasobniejsze w sprzęt komputerowy są miejskie biblioteki główne (15,7 komputera, w 2009 r. 14,9), najuboŝsze filie wiejskie (1,6, w 2009 r. 1,2). W rozkładzie regionalnym największe nasycenie komputerami odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim 5,63 oraz mazowieckim 5,18 komputera na placówkę w sieci (zestawienie rankingowe wg tego wskaźnika prezentuje tabl. XIII/2). PowyŜej 4. zestawów zarejestrowano jeszcze w ośmiu województwach: pomorskim 4,80, lubuskim 4,49, śląskim 4,47, zachodniopomorskim 4,42, podlaskim 4,32, kujawsko-pomorskim 4,18, dolnośląskim 4,14 oraz łódzkim 4,02. W pozostałych sześciu stan posiadania to ponad 3 zestawy. Placówki wiejskie wyposaŝone są przeciętnie w 2,5 komputera; średnio powyŝej 3 komputerów na 1 placówkę na wsi znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim 3,11 (w 2009 r. 2,8), korzystna sytuacja jest takŝe w województwach: podlaskim 2,99, lubuskim 2,86 i pomorskim 2,80. W miastach wysoki poziom nasycenia komputerami utrzymuje się w województwie warmińsko-mazurskim 12,18 (w 2009 r. 11,8 komputera na 1 placówkę sieci) oraz mazowieckim 9,18 (w 2009 r. 8,3), w pozostałych województwach placówki miejskie dysponują powy- Ŝej 6 komputerami, jedynie w miastach na Śląsku jest to średnio 5,80. Miasta na prawach powiatu (grodzkie) utrzymują swoje pozycje na liście rankingowej powiatów o największej liczbie komputerów przypadających na 1 placówkę w sieci (zob. tabl. 22). Ponad 16 stacji roboczych przypadało w: m. Chełm (23,8), m. Olsztyn (17,7), m. Piotrków Trybunalski (17,0), m. Zamość i m. Jelenia Góra (po 16,3). Jedyny powiat, w którym średnia zasobność na placówkę wynosiła mniej niŝ 1 komputer to powiat ziemski sejneński (0,6 komputera). 23

21 Rysunek C.1. Odsetek placówek skomputeryzowanych w 2009 r. a ich przyrost w 2010 r kujawsko-pomorskie warmińsko-mazurskie małopolskie pomorskie mazowieckie lubelskie śląskie lubuskie podkarpackie łódzkie podlaskie dolnośląskie zachodniopomorskie wielkopolskie świętokrzyskie opolskie % skomp. w 2009 przyrost w 2010 Na równi dzielone są zasoby komputerowe między potrzeby czytelników, a prace wewnętrzne biblioteki. Na poziomie ogółem dla czytelników przeznaczonych było 55,6% komputerów pracujących w bibliotekach (tj jednostek spośród ; w roku ubiegłym 54,9%), na prace biblioteczno-bibliograficzne 41,2%, pozostałe 3,2% wykorzystywane było zapewne do prac administracyjno-biurowych. Obserwuje się jednak duŝe zróŝnicowanie środowiskowe, w bibliotekach wiejskich zdecydowaną większość komputerów przeznacza się dla uŝytkowników lub do wspólnego uŝytkowania z bibliotekarzami (72,7% ich stanu, w 2009 r. 72,3%), w miastach komputery dla czytelników to 44,7% ogółu ich posiadania (2009 r. 44,6%). Pozostałe obsługują róŝne procesy biblioteczne. W ujęciu procentowym odsetek komputerów wykorzystywanych do prac biblioteczno-bibliograficznych w stosunku do ogółu uŝytkowanych 24

22 w bibliotekach utrzymuje się w granicach 40% (w 2010 r. 41,2%, w 2009 r. 40,9% komputerów). W zestawieniu z rokiem ubiegłym procentowo najwięcej przybyło komputerów wykorzystywanych do ewidencji czytelników i wypoŝyczeń (z 2502 do 2985 komputerów, tj. o 19,3%), do obsługi katalogów i baz informacyjnych przeznaczonych było 4197 jednostek (o 18,9% więcej niŝ rok wcześniej) oraz w zakresie gromadzenia, opracowania zbiorów i prac bibliograficznych (wzrost z 7787 do 8644, tj. o 11,0%). W strukturze wykorzystania komputerów do prac biblioteczno-bibliograficznych następuje przesunięcie ich udziału z gromadzenia i opracowania zbiorów na rzecz ewidencji czytelników oraz rejestracji wypoŝyczeń, czyli obsługi czytelniczej (zob. rysunek C.2.). Intensyfikacja działań zmierzających do internetyzacji bibliotek i rozszerzenia dostępu do szerokopasmowego łącza sprawiła 14, iŝ w 2010 r. dostęp do Internetu posiadało 94,0% (zarówno na poziomie ogółem, jak i w przekroju miasto-wieś) komputerów uŝytkowanych w bibliotekach (w 2009 r. 90,2%), z tego , tj. 55,6% (w 2009 r. 55,4%) było dostępnych dla czytelników (na wsi 73,5%, w mieście 44,1%). W Internet wyposaŝonych było 79,0% bibliotek i filii bibliotecznych, w mieście 89,4% placówek, na wsi 73,6% (z dostępem dla czytelników odpowiednio: 72,7%; 82,4%; 67,7%). Odsetek bibliotek macierzystych korzystających z Internetu osiągnął poziom 97,2%, filii bibliotecznych 70,7% (dla czytelników odpowiednio: 93,3%; 63,4%) 15. Jednak w układzie regionalnym odsetek bibliotek nieposiadajacych komputerów dla czytelników z dostępem do Internetu jest zróŝnicowany 16. Najsilniej zjawisko to występowało w województwach: wielkopolskim 36,6% placówek, łódzkim 36,0%, świętokrzyskim 31,6% oraz zachodniopomorskim 31,0%. Najkorzystniejsza sytuacja pod względem dostępności do Internetu dla czytelników była w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie tylko co dziesiąta placówka (10,4%) nie oferowała takiej usługi Internetyzacja bibliotek publicznych jest elementem wieloletniego programu Ministra Kultury Biblioteka+", który realizuje Instytut KsiąŜki, sygnatariuszami programu Biblioteki z Internetem TP" są: MKiDN, MSWiA, TP S.A. oraz FRSI. 15 W 2009 r. dostęp do Internetu posiadało 65,8% bibliotek i filii, w tym w mieście 81,0%), na wsi 57,9% (z dostępem dla czytelników odpowiednio: 58,7%; 73,8%; 50,8%. Biblioteki główne wyposaŝone były w łącza internetowe w 93,8%, filie 53,2% (dla czytelników odpowiednio: 88,5%; 45,2%). 16 Kultura Warszawa 2011, s W pozostałych województwach odsetek placówek z brakiem komputerów z dostępem do Internetu dla czytelników kształtował się następująco: kujawsko-pomorskie 18,7%, lubuskie 19,0%, pomorskie 23,8%, małopolskie 24,6%, podlaskie i śląskie 25,1%, lubelskie 26,8%, dolnośląskie 27,5%, opolskie 27,4%, podkarpackie 28,8%, mazowieckie 29,0%. 25

23 Rysunek C.2. Wykorzystanie komputerów w 2004 r. 15% 21% 64% Wykorzystanie komputerów w 2010 r. 19% 27% 54% grom. i oprac. katalogi ewidencja W 2010 r. moŝliwość korzystania z katalogów własnych w Internecie oferowało 1960 placówek bibliotecznych, co stanowi niespełna 1/4 wszystkich funkcjonujących w tym okresie (tj. 23,5%) oraz 28,2% deklarujących posiadanie komputera; na wsi 506 (tj. prawie co dziesiąta placówka 9,2% i 11,6% uŝytkujących komputery). Świadczy to o słabym wyposaŝeniu placówek w biblioteczne programy komputerowe 18, które posiada 3983 biblioteki i filie, tzn. 57,3% uŝytkujących komputery (w 2009 r. 60,4%) oraz niecała połowa funkcjonujących w tym okresie. Szczególnie niekorzystna jest sytuacja bibliotek wiejskich 44,2% skomputeryzowanych placówek uŝytkuje programy biblioteczne (w 2009 r. 47,7%), 35% ogółu funkcjonujących. Świadczy to nadal 18 Od tego rocznika rezygnujemy z przedstawiania listy najczęściej wykorzystywanych w bibliotekach komputerowych programów bibliotecznych. 26

24 o zbyt mało zaawansowanych pracach nad komputeryzowaniem katalogów, co moŝe być konsekwencją z jednej strony małej obsady kadrowej bibliotek wiejskich, z drugiej jednak moŝe wynikać z faktu, Ŝe kierowane do bibliotek programy internetyzacji umoŝliwiają przede wszystkim pozyskanie sprzętu komputerowego oraz podłączenie go do Internetu. Mniej licznie organizowane szkolenia w zakresie obsługi komputera, jego podstawowych funkcji w małym stopniu przygotowują do automatyzacji procesów bibliotecznych. W bardziej zaawansowany i zróŝnicowany sposób wykorzystują nowe technologie większe biblioteki w miastach, gdzie zasobność w sprzęt i programy komputerowe pozwala na wykorzystanie w pełni potencjału związanego z komputeryzacją, programy biblioteczne uŝytkuje 72,7% z nich i 79,3% placówek skomputeryzowanych (w 2009 r. 79%). Pozytywniej przedstawia się moŝliwość korzystania z zewnętrznych baz danych, umoŝliwia to ponad 60% bibliotek i filii (w mieście 82,9%, na wsi 57,9%). KSIĘGOZBIORY W 2010 r. biblioteki publiczne posiadały księgozbiory liczące wol. ksiąŝek i czasopism oprawnych (bez zbiorów specjalnych), tj. o jednostek mniej (0,8%) w stosunku do stanu z końca roku ubiegłego. Spadek wielkości księgozbioru był więc na podobnym poziomie jak w 2009 r. (o 0,7%), natomiast odmiennie niŝ rok wcześniej większe liczbowo i procentowo zmniejszenie liczebności księgozbiorów odnotowano w bibliotekach pracujących w miastach (o wol., tj. 0,9% ich stanu sprzed roku, w 2009 r. o 0,4%), na wsi o wol., tj. 0,6% (rok wcześniej 1,2%). ObniŜanie wielkości księgozbiorów na poziomie ogółem jest rejestrowane nieprzerwanie trzeci kolejny rok (zob. tab. D.1.), jest to trend widoczny szczególnie w bibliotekach wiejskich 19. W równym stopniu zarejestrowano natomiast spadek wskaźnika zasobności księgozbiorowej 20, mierzonej liczbą woluminów na 100 mieszkańców na poziomie ogółem oraz w środowisku miejskim i wiejskim (o 3 wol. na 100 mieszkańców). Wskaźnik ogólnopolski obniŝył się z 352 wol. w 2009 r. do 349 wol. w 2010 r.; w miastach jego wartość 19 W ostatnim dziesięcioleciu w bibliotekach wiejskich tylko w dwóch latach 2001 i 2005 odnotowano jego przyrosty (odpowiednio: 1,2% i 0,3%), w latach oraz spadki, w miastach spadek wielkości księgozbioru odnotowano na początku dekady w 2001 r. oraz w dwóch ostatnich latach ( ), lata to ich wzrost. 20 Jego wartość jest pochodną wielu czynników, np. ruchu księgozbioru, a więc bilansu wpływów i ubytków, redukcji sieci, zmian demograficznych. 27

25 spadła z 344 wol. do 341 wol. (do 2009 r. systematycznie rósł), na wsi z 365 wol. do 362 wol. (w latach utrzymywał się na poziomie 378 wol.). Nadal jednak w porównaniu do standardów zalecanych przez IFLA wielkość kolekcji w polskich bibliotekach publicznych jest wyŝsza, o czym szerzej pisaliśmy w poprzednim roczniku. Tabela D.1. Stan i przyrosty księgozbiorów w latach Lata Księgozbiory (w tys. wol.) Przyrost/ubytek w % poprz. roku , , , , , ,04 0, , ,8 Zasobność księgozbiorowa jest jednym z bardziej stabilnych parametrów określających ofertę bibliotek. Według tego miernika w 2010 r. w górnej jak i w dolnej części listy rankingowej w układzie województw, nie odnotowano zmian, pomimo Ŝe w omawianym roku tylko w dwóch województwach (w mazowieckim i kolejny rok w świętokrzyskim 21 ) utrzymał się poziom nasycenia księgozbiorem na 100 mieszkańców, podlaskie zwiększyło swoje zasoby (o 2 wol. na 100 mieszkańców), w pozostałych województwach, wskaźnik obniŝył się. Znacząco jego wartość spadła w województwie warmińsko-mazurskim (o 8 wol. na 100 mieszkańców), dolnośląskim (o 7 wol.) oraz opolskim i pomorskim (po 6 wol.), co jak podkreślaliśmy w ubiegłorocznym roczniku nie jest zjawiskiem negatywnym, jeśli wiąŝe się z przemyślaną selekcją, która ma na celu odchudzenie księgozbiorów z pozycji nieczytanych, zdezaktuali- 21 Co moŝe świadczyć, Ŝe zachowywana jest w nim zasada utrzymywania wpływów i ubytków z księgozbiorów na tym samym poziomie. 28

26 zowanych, czy teŝ zniszczonych ( zaczytanych ) 22. Zasobem poniŝej 300 wol. na 100 mieszkańców legitymowały się w 2010 r. nadal województwa: pomorskie (254) oraz lubelskie (294 wol.). PowyŜej 400 wol. na 100 mieszkańców posiadały województwa: podkarpackie (419 wol.) oraz zachodniopomorskie (417 wol.). Szczegóły podano w tablicy XIII/5. Rysunek D.1. Stan i przyrost księgozbiorów ,6 0,4 0,2 0-0,2-0,4-0,6-0, , , , ,5 132 przyrost w % poprz. roku księgozb. w tys. wol. Natomiast w rozkładzie powiatowym widać duŝe zróŝnicowanie środowiskowe zasobności księgozbiorowej. Górne pozycje listy rankingowej zajmują te powiaty (bez zmian w stosunku do roku ubiegłego), w których księgozbiory liczą nawet powyŝej 700 wol. na 100 mieszkańców: powiat grodzki m. Katowice 845 wol. (w 2009 r. 838 wol.) oraz powiaty ziemskie: leski 739 (743) i łobeski 708 (715) 23. Są jednak w Polsce powiaty, które nie osiągają wskaźnika zasobności księgozbiorowej na poziomie 250 wol. na 100 mieszkańców zalecanego przez IFLA (zob. tabl. 22). NajniŜsze jego wartości (poniŝej 200 wol.) odnotowano w tych samych powiatach co rok wcześniej: m. Bytom (w 2010 r. spadek wskaźnika z 165 do 161 wol.), m. Zabrze (wzrost z 160 do 164 wol.), m. Radom (wzrost z 167 do 169 wol.), w powiecie ziemskim grodziskim (spadek z 176 do 172 wol.), m. Gdańsk (spadek z 176 do 172 wol.), m. Wrocław (spadek 22 Wydaje się, Ŝe tak właśnie jest w przypadku wymienionych województw, o czym świadczą wskaźniki ubytków, omówione w dalszej części komentarza. 23 Choć nie naleŝą one do powiatów o najwyŝszych wskaźnikach zakupu ksiąŝek. 29

27 z 191 do 183 wol.), m. Gdynia (spadek z 219 do 197 wol.) oraz w powiecie ziemskim malborskim (wzrost z 197 do 198) 24. Przeciętna wielkość księgozbioru przypadającego na jedną placówkę w 2010 r. zmalała i wynosiła wol. (w 2009 r wol.), w mieście wzrosła z wol. do wol., na wsi zmalała z 9867 wol. do Wzrosła przeciętna zasobność dla biblioteki głównej, w 2010 r. to wol. (w 2009 r wol.); filii bibliotecznej kolejny rok zmalała do wol. (w 2009 r wol.). W przekroju miasto-wieś obserwuje się przeciwstawne zjawiska, w mieście spadła przeciętna zasobność biblioteki macierzystej z do wol., natomiast odnotowano wzrost wielkości księgozbioru w filiach z do wol.; na wsi odpowiednio: wzrost z do wol. oraz spadek z 8043 do 7968 wol. Dominującą grupę (51,0%) stanowią placówki dysponujące księgozbiorami o wielkości wol.; 37,1% od 5001 do wol., 3,3% to placówki z księgozbiorami powyŝej 50 tys. wol. (wszystkie miejskie). W mieście większość placówek posiada księgozbiór w przedziale wol. (74,1%); na wsi blisko połowa dysponuje księgozbiorem od do wol. (49,8%), drugą co do wielkości grupę stanowią placówki o księgozbiorach od do wol. (39,2%). Ponad 1% placówek bibliotecznych w Polsce posiada księgozbiory do 2000 wol. 25 (procentowo podobnie kształtuje się to w mieście, jak i na wsi), łącznie do 5 tys. wol. 8,6% (z przewagą na wsi 11%). Wartość oferty księgozbiorowej bibliotek (jej jakość) jest pochodną ruchu księgozbioru, tzn. systematycznych selekcji, przy jednoczesnym dopływie nowości wydawniczych odpowiednio dostosowanych do potrzeb uŝytkowników. W 2010 r. w ujęciu procentowym udział nowych materiałów bibliotecznych w księgozbiorach ogółem oraz w miastach był kolejny rok mniejszy niŝ w roku poprzednim i wynosił odpowiednio: 3,0% (w 2009 r. 3,2%); 3,4% (w 2009 r. 3,7%); na wsi na tym samym poziomie 2,4%. Taki wynik jest efektem zmniejszonego dopływu nowości wydawniczych, udział zakupu nowych ksiąŝek w 2010 r. to 2,0% (w 2009 r. 2,1%); w mieście odpowiednio: 2,1 % (2,2%); na wsi tak jak i rok wcześniej 2,0%. Generalnie do bibliotek publicznych w 2010 r. wpłynęło wol. księgozbioru (mniej w stosunku do roku ubiegłego o wol., tj. 5,8%), natomiast liczba ubytków kształtowała się na poziomie lat ok. 5 mln wol., w 2010 r wol. (o wol. 24 Ma to zapewne takŝe związek z siecią placówek na określonym terenie i co za tym idzie wielkością rejonu obsługi, np. m. Bytom naleŝy do grupy o największym rejonie obsługi. 25 Wg IFLA minimalna wielkość zbioru w najmniejszej placówce nie powinna być mniejsza niŝ 2500 ksiąŝek. 30

28 mniej niŝ rok wcześniej, tj. o 5,2%), co ma oczywisty wpływ na bilans stanu księgozbioru, wskaźników zasobności księgozbiorowej oraz zakupu i ubytków. W omawianych nabytkach wol. (68,0%) to zakup nowych ksiąŝek, wol. (7,8%) księgozbiory przejęte z innych bibliotek oraz wol. (24,2%) pozycje pozyskane np. z darów, wymiany, depozytów (zob. strukturę wpływów i ubytków w tabl. 6). Tabela D.2. Lata Zakup nowości i ubytki w latach Zakup nowości w wol. na 100 mieszkańców Ubytki w wol. na 100 mieszkańców ,4 10, ,2 8, ,1 8, ,6 9, ,0 10, ,2 10, ,5 11, ,6 12, ,5 13, ,1 13,0 Pomimo, iŝ ponad 2/3 wpływów do księgozbioru stanowił zakup ksią- Ŝek ze środków samorządowych oraz dotacji celowej MKiDN (w 2010 r. 68,0%, w 2009 r. 67,6%) to w stosunku do roku ubiegłego zmniejszył się o wol., tj. o 5,2%. Spadek dopływu nowych ksiąŝek do bibliotek oddala uzyskanie przez nie zalecanego poziomu zakupu, określonego w latach 80. ubiegłego stulecia na co najmniej 18 wol. na 100 mieszkańców w skali roku. Na wsi zakup utrzymał się w zasadzie na poziome sprzed roku, w 2010 r wol. ksiąŝek (o wol. mniej, tj. o 2,2%), w miastach spadek zakupu był wyŝszy, zakupiono wol. (mniej o wol., tj. o 7,1%). W latach wskaźnik zakupu, osiągał połowę zalecanej wartości (dziewięć woluminów i powyŝej, zarówno na poziomie ogółem, jak i w przekroju miasto-wieś), w 2009 nastąpił spadek do 7,5 wol., obniŝony 31

29 w 2010 r. do poziomu 7,1 wol. na 100 mieszkańców. Taką samą wartość osiągnął w miastach i na wsi (w 2009 r. odpowiednio: 7,6 wol.; 7,3 wol.). W 2010 r. dwa województwa podwyŝszyły wskaźnik zakupu ksiąŝek: świętokrzyskie (o 0,2 wol. na 100 mieszkańców) oraz lubelskie (o 0,1), następne dwa utrzymały poziom zakupu sprzed roku (kujawsko-pomorskie oraz pomorskie), w pozostałych województwach zarejestrowano jego spadek (zob. tablica XIII/6), największy w: mazowieckim (o 1,1 wol. na 100 mieszkańców), lubuskim i opolskim (po 1,0). Rysunek D.2. Korelacja zasobności księgozbiorowej oraz ubytków i zakupu nowości* pomorskie lubelskie małopolskie mazowieckie dolnośląskie wielkopolskie świętokrzyskie łódzkie warm.-maz. śląskie kujawsko-pom. lubuskie podlaskie opolskie zachod.pom. podkarpackie zbiory na 100 mieszk. ubytki na 1000 mieszk. zakupy na 1000 mieszk. * Na rysunku przyjęto wskaźniki zasobności księgozbiorowej (zbiory) na 100 mieszkańców, a wskaźnik zakupu oraz ubytków na 1000 mieszkańców dla uzyskania porównywalności skal. 32

30 Sześć województw uzyskało zakup powyŝej średniej dla kraju w 2010 r. Najlepsze wyniki osiągnęły (tak jak i rok wcześniej) województwa: mazowieckie ze wskaźnikiem 9,3 wol. na 100 mieszkańców (w 2009 r. 10,4 wol.) oraz podkarpackie 8,6 wol. (8,8 wol.), ale tak- Ŝe: lubelskie (8,1 wol.), wielkopolskie (7,8 wol.), opolskie (7,7 wol.) i zachodniopomorskie (7,3 wol.). NajniŜsze wskaźniki (takŝe od lat) rejestrowane są w: pomorskim 5,4 wol. (bez zmian w stosunku do roku ubiegłego), łódzkim 5,7 wol. (w 2009 r. 6,1), kujawsko-pomorskim 5,9 wol. (takŝe bez zmian) oraz małopolskim 5,9 wol. (6,2). Utrzymujący się układ na liście rankingowej (województw o wysokich i najniŝszych wskaźnikach zakupu na 100 mieszkańców) skłania do refleksji, iŝ trudno bibliotekom odwrócić niekorzystne tendencje. Utrwalenie się negatywnych zjawisk ma róŝne przyczyny, najczęściej poza moŝliwościami ingerowania w nie bibliotek. Dotacje na zakup nowości pochodzą przede wszystkim od organizatorów, którzy nie zawsze kształtują ich wielkość biorąc pod uwagę względy merytoryczne. Dodatkowe źródła środków na zakup nowości mają zwykle charakter uzupełniający, nie są stałe, pozyskiwanie ich w postaci programów, grantów wymaga teŝ wkładu własnego. Podobnie rysuje się sytuacja na poziomie powiatów. Na dole listy rankingowej wg tego wskaźnika (powiaty o najniŝszym poziomie zakupu, poniŝej 2 wol. na 100 mieszkańców) znajdują się dwa powiaty z poprzedniego roku: m. Konin (spadek wskaźnika z 1,7 w 2009 r. do 0,6 wol. na 100 mieszkańców w 2010 r.) oraz m. Ruda Śląska (spadek z 1,8 do 1,2 wol.), w omawianym roku dołączyło do nich m. Mysłowice (spadek z 5,0! do 1,6 wol.). W pierwszej piątce powiatów o najwyŝszych wskaźnikach zakupu (we wszystkich nastąpił jego wzrost) zarejestrowano zmiany, liderem nadal pozostaje m. Krosno (wzrost wskaźnika z 22,2 do 23,3 wol. na 100 mieszkańców), powyŝej 13,5 wol. osiągnęły: powiat ziemski kwidzyński (15,5 wol., w 2009 r. 10,8 wol.), m. Biała Podlaska (wzrost z 5,8! do 14,8 wol.), powiat ziemski koszaliński (wzrost z 13,0 do 14,6 wol.) oraz m. Leszno (wzrost z 10,3 do 13,8 wol.). W 2010 r. na ksiąŝki w bibliotekach publicznych wydatkowano zł, mniej o zł (tj. o 2,2%) niŝ rok wcześniej (i nie był to tak wysoki spadek wydatków jak w 2009 r. 20,3%), obniŝenie wydatków na zakup ksiąŝek dotyczył bibliotek miejskich wydały one zł (spadek do roku ubiegłego o zł, tj. o 4,4%), w wiejskich odnotowano wzrost zł (więcej o zł, tj. 1,8%). Wydatki na zakup ksiąŝek w przeliczeniu na 1 mieszkańca i 1 czytelnika kolejny rok malały na poziomie ogółem 26 oraz w miastach 26 Rosły w latach

31 choć nie z taką dynamiką jak rok wcześniej. Na 1 mieszkańca Polski biblioteki wydały 1 zł 55 gr (w 2009 r. 1 zł 59 gr); w miastach 1 zł 63 gr (w 2009 r. 1 zł 70 gr), na wsi przeznaczono więcej 1 zł 43 gr (w 2009 r. 1 zł 41 gr). Na 1 czytelnika wydatki nie przekraczają 10 zł, w 2010 r. odnotowano spadek do 9 zł 10 gr (w 2009 r. 9 zł 24 gr), w miastach wydano 7 zł 82 gr (w 2009 r. 8 zł 13 gr), na wsi wzrost 12 zł 85 gr (w 2009 r. 12 zł 45 gr). Rośnie natomiast przeciętny koszt ksiąŝki bibliotecznej, w 2010 r. na zakup 1 egzemplarza przeznaczono 21 zł 83 gr (w 2009 r. 21 zł 16 gr). Średnia cena ksiąŝki w bibliotekach wiejskich jest niŝsza niŝ w miastach i w 2010 r. wynosiła 20 zł 14 gr (w 2009 r. 19 zł 34 gr), w mieście 22 zł 91 gr (w 2009 r. 22 zł 26 gr). Spadek liczby zakupionych ksiąŝek oraz nakładów na nie w latach to wynik ograniczenia dotowania z budŝetu państwa w ramach dotacji celowej na zakup nowości wydawniczych do bibliotek. Kwota jaką przekazało MKiDN w 2009 r. i 2010 r. została ograniczona o 2/3 w stosunku do 2005 r. (oraz 35% w stosunku do lat ). ObniŜenia resortowej dotacji nie zrekompensowało zwiększenie w omawianym latach wymaganej wysokości udziału środków własnych, jakie powinna wnieść biblioteka do realizacji zadania (z 10 do 25%). W latach udział samorządów w łącznych wydatkach na nowości wydawnicze (z uwzględnieniem zbiorów specjalnych) przekraczał 84% środków wydatkowanych na ten cel, dotacja resortu stanowiła blisko 16% 27. Jak juŝ wcześniej wspomniano, drugi element ruchu księgozbioru w ostatnich latach kształtuje się na zbliŝonym poziomie. W 2010 r. z bibliotek publicznych wycofano wol. księgozbioru, tj. 3,7% jego stanu sprzed roku (w 2009 r. 3,9%). Ubytki były niŝsze o wol. niŝ rok wcześniej (tj. 5,2%). ObniŜył się takŝe wskaźnik względnego poziomu ubytków, z 13,7 wol. w 2009 r. do 13,0 wol. w 2010 r., zarówno na obszarach miejskich (z 14,5 wol. do 13,8 wol. na 100 mieszkańców), jak i na wsi (z 12,4 wol. do 11,6 wol.). W 2010 r. największe selekcje księgozbiorów, powyŝej 18 wol. na 100 mieszkańców, dokonały biblioteki publiczne w województwach dolnośląskim oraz zachodniopomorskim (po 18,2 wol. na 100 mieszkańców), powyŝej 16 wol. ubytkowano w: opolskim (16,5) i lubelskim (16,1), w pozostałych województwach wskaźnik ten kształtował od 8,8 wol. w małopolskim do 15,6 wol. w lubuskim. W miastach w 2010 r. najwięcej ubytkowano w województwie dolnośląskim (20,0 wol.) oraz opolskim i warmińsko-mazurskim (powyŝej 17 wol.), na terenach wiejskich tak jak w roku ubiegłym w zachodniopomorskim (23,2 wol.) oraz lubelskim (19,7 wol.). 27 W początkowych latach realizacji programu wkład samorządu był niŝszy, ale systematycznie wzrastał: w 2005 r. 58,3%, w ,7%, ,3%, ,2%. 34

32 Rysunek D.3. Zakup i ubytki w latach w woluminach na 100 mieszkańców zakup ubytki Od 2007 r. utrzymuje się bez zmian wskaźnik określający poziom wykorzystania zbiorów (zob. tablica 15) poniŝej 1 wypoŝyczenia na 1 jednostkę inw. (0,9) 28. Nie odnotowano teŝ w 2010 r. Ŝadnych zmian w rozkładzie wojewódzkim. Nadal najefektywniej wykorzystywane są zbiory w województwie lubelskim 1,2 (bez zmian do roku ubiegłego); w województwach dolnośląskim, małopolskim, pomorskim i śląskim (po 1,0; taki sam wynik zarejestrowano w latach ); najniŝszy wskaźnik efektywności wykorzystania księgozbioru miały województwa kujawsko-pomorskie, podlaskie i zachodniopomorskie (po 0,7, bez zmian w stosunku do dwóch ostatnich lat). ZBIORY AUDIOWIZUALNE I ELEKTRONICZNE Materiały audiowizualne i elektroniczne zaliczane są w bibliotekach publicznych do zbiorów specjalnych, których zasób na koniec 2010 r. to jedn. inw. i stanowił 3,5% ogółu dokumentów bibliotecznych. 28 Jest to wskaźnik ilustrujący ogólną liczbę wypoŝyczeń w ciągu roku w stosunku do ogólnej liczby zbiorów. W latach poprzednich rotacja zbiorów osiągała poziom 1,0 1,1 wypoŝyczeń na jednostkę zbiorów (łącznie ze zbiorami specjalnymi) w ciągu roku. 35

33 Same zbiory audiowizualne i elektroniczne to łącznie jedn. inw., o 1,3% więcej niŝ w roku ubiegłym (w 2009 r. zarejestrowano spadek ich zasobów o 0,9%). Wzrost tej kategorii zbiorów zarejestrowano zarówno na poziomie ogółem, jak i w bibliotekach miejskich (o 1,2%) i wiejskich (o 6,4%). Tabela E Zbiory audiowizualne i elektroniczne w latach Lata audiowizualne elektroniczne w tys. jedn. inwentarz. przyrost w % poprz. roku w tys. jedn. inwentarz. przyrost w % poprz. roku ,2 21, ,1 2,3 31,0 45, ,1 1,4 35,8 15, ,4 1,1 45,1 25, ,1 0,9 64,2 42, ,4 4,0 83,3 29, ,9 1,5 96,2 15, ,1 1,3 105,6 9, ,5 1,6 121,7 15, ,8 0,3 149,0 22,4 Bilans ten jest wynikiem wzrostu liczby materiałów audiowizualnych o 7315 jedn. inw. (tj. 0,3% ich stanu sprzed roku) oraz dokumentów elektronicznych o jedn. inw., tj. 22,4% (zob. tabela E.1.); dokumenty elektroniczne dynamiczniej przyrastały w miastach o 23,9% w stosunku do roku ubiegłego. Biblioteki wiejskie odrabiają zaległości w dostępie do zbiorów alternatywnych dla ksiąŝki drukowanej, w 2010 r. procentowo ich zasoby powiększyły się ogółem o 5,7% w stosunku do roku ubiegłego (materiały audiowizualne o 6,1%, dokumenty elektroniczne o 8,5%, pozostałe zbiory specjalne o 3,2%). Jednak nadal zbiory specjalne stanowią tylko uzupełnienie kolekcji księgozbiorowych. 98,3% zbiorów specjalnych ulokowana jest w bibliotekach miejskich, na

34 wsi 1,7%. Łącznie w miejskich placówkach bibliotecznych znajdowało się 97,1% (w 2009 r. 97,2%) zbiorów audiowizualnych i elektronicznych: 91,5% dokumentów elektronicznych (w 2009 r. 90,4%) oraz 97,4% audiowizualnych (97,5%). Tabela E.2. Udostępnienia* zbiorów audiowizualnych i elektronicznych w latach Lata audiowizualne elektroniczne w tys. jedn. inwentarz. przyrost w % poprz. roku w tys. jedn. inwentarz. przyrost w % poprz. roku ,1 245, ,1 0,2 266,3 8, ,9 2,5 302,9 13, ,9 3,5 634,3 109, ,9 0,9 1259,8 98, ,4 9,6 1219,5 3, ,0 10,3 1261,9 3, ,1 2,4 1214,7 3, ,2 10,3 1305,2 7, ,2 0,4 1383,6 6,0 * Łącznie na zewnątrz i na miejscu. Podsumowując, w 2010 r. biblioteki publiczne umoŝliwiały dostęp do jedn. inw. zbiorów audiowizualnych oraz (!) jedn. inw. dokumentów elektronicznych 29. Zmiany opisane powyŝej, systematyczny dopływ przede wszystkim dokumentów elektronicznych, ale takŝe audiowizualnych 30 nie zmieniają w zasadniczy sposób struktury zbiorów, 29 Trzeba jednak zaznaczyć, Ŝe w niniejszej analizie dysponujemy wiedzą dotyczącą materiałów zapisanych na nośnikach fizycznych. 30 Wydaje się, Ŝe zbiory audiowizualne po kryzysie związanym ze starzejącą się technologią (większość z nich zapisana była na taśmach i kasetach magnetofonowych), dzięki audiobookom będą dalej znaczącą pozycją w ofercie bibliotek. 37

35 ich udziału w całości oferty bibliotecznej. Zbiory drukowane to w 2010 r. 96,5% ogółu materiałów bibliotecznych, odsetek dokumentów audiowizualnych i elektronicznych w zasobach bibliotecznych ogółem utrzymuje się od lat na poziomie niecałych 2% (1,9). Materiały audiowizualne stanowią 1,8% całości zbiorów (bez zmian w stosunku do roku ubiegłego), udział dokumentów elektronicznych wzrósł do 0,1% (w 2009 r. 0,09%). Udział materiałów audiowizualnych i dokumentów elektronicznych w zbiorach na wsi to 0,1%, w miastach 3,2%. Wykorzystanie całości zbiorów specjalnych w 2010 r. wykazywało dynamikę wzrostową (łącznie wypoŝyczenia na zewnątrz i udostępnienia na miejscu), na poziomie ogółem o 5,1% (w miastach 5,3%, na wsi 2,4%). Jednak od lat obserwuje się niestabilność danych dotyczących zarówno stanu zbiorów audiowizualnych oraz dokumentów elektronicznych, jak teŝ ich wykorzystania, co utrudnia interpretację ruchu tych zasobów i zakresu usług związanych z nimi. W 2010 r. udostępniono (na zewnątrz i na miejscu) łącznie jedn. inw. materiałów audiowizualnych i dokumentów elektronicznych, co stanowiło 3,0% (w 2009 r. 2,9%) ogółu udostępnień w omawianym roku; audiowizualnych: jedn. inw., tj. 2,1% (w 2009 r. takŝe 2,1%); elektronicznych: , tj. 0,9% (w 2009 r. 0,8%). W 2010 r. wykorzystanie w bibliotekach publicznych materiałów audiowizualnych łącznie na zewnątrz oraz na miejscu (zob. tabela E.2.), spadło o 0,4% (w 2009 r. przyrost o 10,3%); w mieście o 0,4% (w 2009 r. o 10,1%), na wsi o 3,0% (w 2009 r. wzrost o 20%). Odwrotna sytuacja przedstawia się z wykorzystaniem dokumentów elektronicznych (na zewnątrz i na miejscu), gdzie w 2010 r. zarejestrowano przyrost ich wypoŝyczeń o 6,0% na poziomie ogółem (rok wcześniej przyrost o 7,5%) oraz w mieście wzrost o 6,9% (w 2009 r. wzrost o 9,9%) i na wsi (niewielki) o 3,0% (w 2009 r. spadek o 0,3%) 31. Spadek wykorzystania materiałów audiowizualnych, to zarówno mniej zarejestrowanych wypoŝyczeń na zewnątrz (o 0,4%, w mieście o 0,5%, na wsi wzrost! o 9,8%), jak i na miejscu na poziomie ogółem o 1,0% (w mieście wzrost! o 3,4%, na wsi spadek o 36,4%). W wypoŝyczeniach dokumentów elektronicznych na zewnątrz odnotowano na poziomie ogółem wzrost o 7,2%, jednak na wsi spadek o 25,9%, w mieście wzrost wypoŝyczeń o 9,3%; udostępnienia na miejscu wykazywały się większą stabilnością wzrost o 5,8% (w miastach o 6,2%, na wsi o 4,4%). 31 W pozostałych zbiorach specjalnych zarejestrowano wzrost ich wykorzystania o 43% w stosunku do roku ubiegłego (w mieście o 67,5%, na wsi o 3,4%). 38

36 CZYTELNICY STAN Zarejestrowany w 2009 r. wzrost liczby czytelników korzystających z oferty sieci bibliotek publicznych moŝe okazać się jednostkowy w obrębie ostatnich lat, bowiem w latach obserwowano tendencję spadkową instytucjonalnego zasięgu czytelnictwa, tak jest teŝ w roku 2010 (zob. tab. F.1.) 32. W omawianym roku odnotowano w bibliotekach publicznych osoby korzystające z ich usług (mniej o , tj. 0,8% populacji czytelniczej sprzed roku), a więc był to spadek dwukrotnie wyŝszy, niŝ wzrost odnotowany w 2009 r. (0,4%, dotyczył on bibliotek miejskich o 1,1%, na wsi odnotowano bowiem regres o 1,6%). W 2010 r. zmniejszenie liczby zarejestrowanych czytelników dotyczyło placówek funkcjonujących zarówno w miastach, jak i na wsi (odpowiednio: o osób, tj. o 0,6% oraz o osób, tj. 1,3%) 33. Mimo podobnych tendencji, utrwala się model korzystania z bibliotek publicznych 3/4 (74,5%) ogółu czytelników korzysta z placówek miejskich (w 2009 r. 74,4%, w 2008 r. 73,9%). Utrzymuje się teŝ trend ograniczonego zasięgu oddziaływania punktów bibliotecznych. Ich czytelnicy stanowili w 2010 r. 1,6% (w 2009 r. 1,5%) ogółu populacji korzystającej z usług bibliotek publicznych (w miastach 1,1%, na wsi 3,0%) oraz 0,27% ogółu mieszkańców Polski (w 2009 r. 0,26%). Pomimo, iŝ w 2010 r. korzystało z nich osób, o 692, tj. o 0,7% więcej niŝ rok wcześniej (w 2009 r. spadek o 3,9%). Jest to w ostatnim dziesięcioleciu, pierwszy rok odnotowanego przyrostu osób korzystających z punktów bibliotecznych (zob. tabela F.1.). Zjawisko stagnacji w korzystaniu z bibliotek publicznych, czy brak wyraźnego wzrostu ich popularności nie jest tylko polską specyfiką 34. Wprawdzie spadkowe tendencje rejestrowane są w zakresie fizycznych kontaktów czytelników z bibliotekami i ich zbiorami, ale taka ich forma charakterystyczna jest dla większości środowisk wiejskich, a zatem tam gdzie funkcjonuje najwięcej placówek. Korzystanie z zasobów bibliotek 32 W 2004 r., w pierwszym roku regresu czytelnictwa ubytek liczby czytelników wyniósł poniŝej 1% (0,9) w stosunku do roku poprzedniego, w następnych latach spadki były wyŝsze: w ,3%, w latach ,3%, w 2008 r. 2,8%. 33 W latach większy procentowo i liczbowo ubytek czytelników następował w miastach niŝ na wsi; w 2008 r. większy procentowo spadek czytelników zarejestrowano na terenach wiejskich o 3,6%, niŝ w miastach o 2,5%. 34 Np. we Francji rzeczywisty procent publiczności uczęszczającej do bibliotek publicznych od dwudziestu lat oscyluje wokół 18%. Za: I. H. Pugacewicz: Francuskie bibliotekarstwo publiczne: historia, organizacja, perspektywy. W: Biblioteka i informacja w aktywizacji regionalnej. Warszawa 2012, s

37 on-line ma zdecydowanie większy zasięg, co zmienia obraz wykorzystania bibliotek i faktycznego, instytucjonalnego zasięgu czytelnictwa 35. Spadki w liczbie osób korzystających z bibliotek mają liczne przyczyny. Oprócz względów bibliotekarskich naleŝy uwzględnić zmiany demograficzne w kraju np. migracje. Ich mapa pokrywa się z wykazem województw, w których zanotowano największe ubytki czytelników 36. Tabela F Czytelnicy ogółem i w punktach bibliotecznych w latach Lata Czytelnicy ogółem Czytelnicy w punktach bibliotecznych (w tys.) przyrost/ ubytek* (w tys.) przyrost/ ubytek* ,2 155, ,6 1,0 140,9 9, ,4 0,9 139,3 1, ,5 0,9 133,2 4, ,3 2,3 125,5 5, ,3 4,3 117,7 6, ,1 4,3 114,7 2, ,0 2,8 105,2 8, ,8 0,4 101,1 3, ,9 0,8 101,8 0,7 * W % poprzedniego roku. Podobne trendy w zakresie liczby zarejestrowanych czytelników utrzymują się na poziomie ogółem i wojewódzkim. W roku 2010, tylko dwa województwa wykazały zwiększenie liczby zarejestrowanych czytelników, znaczące (i to kolejny rok) w mazowieckim o blisko 25 tys. 35 O powstawaniu bibliotek cyfrowych i udziałe w ich rozwoju bibliotek publicznych pisaliśmy w roczniku za 2008 rok. W kolejnych latach informacja o wykorzystaniu zasobów cyfrowych bibliotek publicznych oraz realizowanych przez nie usługach elektronicznych będzie systematycznie włączana w opis działalności bibliotek publicznych. 36 Sytuacja demograficzna Polski. Raport Rządowa Rada Ludnościowa [dokument elektroniczny].

38 osób (tj. o 2,7%) więcej niŝ w roku poprzednim, a złoŝył się na to ich przyrost w miastach (o 3,8%) oraz spadek na wsi (o 1,8%). Drugim województwem, w którym odnotowano niewielki przyrost korzystających z bibliotek było małopolskie (o 548 osób, tj. 0,1%; w miastach przyrost o 0,5%, na wsi spadek o 1,0%). W ujęciu procentowym, największe (2% i powyŝej w stosunku do liczby czytelników w 2009 r.) straty w populacji czytelników zarejestrowano w województwach: opolskim (2,6%), śląskim (2,4%) oraz lubelskim i podlaskim (po 2%). W pozostałych województwach straty wynosiły od 0,3% do 1,8%. W miastach wzrost liczby czytelników, oprócz mazowieckiego i małopolskiego, odnotowano w województwie lubuskim (o 0,4%); na obszarach wiejskich kolejny juŝ rok tylko w łódzkim (o 0,3%) 37. Tabela F.2. Czytelnicy na 100 mieszkańców Lata ogółem na wsi ,2 13, ,6 13, ,8 13, ,7 13, ,2 12, ,4 12, ,6 12, ,1 11, ,2 11, ,0 11,1 Zasięg społecznego oddziaływania bibliotek publicznych, mierzony odsetkiem czytelników korzystających z bibliotek publicznych wśród ogółu mieszkańców Polski w stosunku do roku ubiegłego nie uległ duŝym zmia- 37 Nie odnosimy się do województwa dolnośląskiego, w którym odnotowano spadek ponad 15 tys. czytelników w miastach, a prawie 6 tys. przyrost na terenach wiejskich (w 2009 r. odnotowano odwrotną tendencję). Wydaje się, Ŝe te przemieszczenia w rejestracji czytelników wynikają z niekonsekwencji zaszeregowania dotychczasowych placówek miejskich (ok. 40) do wiejskich, o czym sygnalizowano juŝ w poprzednich rozdziałach. 41

39 nom, zmalał z 17,2% w 2009 r. do 17,0% w 2010 r.; w miastach z 20,9% do 20,8% (rok wcześniej wzrost), natomiast na wsi systematycznie maleje (siódmy rok z rzędu) z 11,3% do 11,1% (zob. tabela F.2.). W 2010 r. tylko w jednym województwie zarejestrowano wzrost poziomu społecznego zasięgu bibliotek (mazowieckim i to znacznie o 0,4), w kolejnych dwóch województwach zachowano stan sprzed roku: kujawsko-pomorskim oraz małopolskim, w pozostałych uległ on obniŝeniu (pełne dane zamieszczono w tablicy XV/1). W 2010 r. najwyŝsze wskaźniki społecznego zasięgu bibliotek (powyŝej 18 czytelników na 100 mieszkańców) osiągnęły, tak jak i w roku ubiegłym województwa: małopolskie 20,3 (bez zmian do roku ubiegłego), śląskie (kolejny rok spadek, z 19,5 do 19,0) oraz dołączyło do nich mazowieckie (ze wskaźnikiem 18,2). W pozostałych województwach wskaźniki były niŝsze (i niŝsze niŝ rok wcześniej), na dole tabeli z wynikiem poniŝej 14 osób, tak jak w roku ubiegłym odnotowano podlaskie (13,4), pomorskie (13,8) i świętokrzyskie (13,9). Rysunek F.2. Czytelnicy na 100 mieszkańców ogółem i na wsi ogółem na wsi W rozkładzie powiatowym najwyŝszy poziom zasięgu oddziaływania bibliotek (30 czytelników na 100 mieszkańców i powyŝej) zarejestrowano w tych samych powiatach, co rok wcześniej: m. Krosno (38,1), 42

40 m. Jaworzno (37,2), m. Biała Podlaska (33,9), m. Katowice (32,3), m. Płock (30,2) oraz m. Gorzów Wielkopolski (30,0), tzn. w powiatach grodzkich 38 (więcej zob. tablica 23). Tabela F.3. Czytelnicy na 1 placówkę biblioteczną oraz punkt biblioteczny Lata Liczba czytelników na 1 placówkę Na punkt ogółem na wsi biblioteczny W 2010 r. 249 z 379 ogółem powiatów w Polsce (65,7%) osiągnęło wskaźnik społecznego zasięgu oddziaływania poniŝej średniej w skali kraju (czyli 17,0 czytelników na 100 mieszkańców). Ostatnie miejsca na liście rankingowej zajmują przede wszystkim powiaty ziemskie (bez zmian w stosunku do roku ubiegłego). Najsłabszy wynik od lat naleŝał do powiatu grodzkiego m. Bytom, który powoli odzyskuje szerszy zasięg oddziaływania (w 2010 r. 8,1; 2009 r. 6,7, w 2008 r. 4,4, w 2007 r. 8,2). Natomiast powiat ziemski wysokomazowiecki uzyskał wynik poniŝej 8 czytelników na 100 mieszkańców (spadek z 7,9 do 7,6). Pozostałe powiaty o najniŝszych wskaźnikach to: kazimierski (spadek z 9,1 do 8,2), trzebnicki (spadek wskaźnika z 8,7 do 8,4). 38 Jedyny rejestrowany do tej pory powiat ziemski chrzanowski po obniŝeniu wskaźnika z 31,2 do 29,8 znalazł się poza pierwszą piątką. 43

41 W 2010 r. przeciętna liczba czytelników na 1 placówkę biblioteczną (ilustruje to tab. F.3.) w kategorii ogółem zmniejszyła się z 781 do 779 (o 0,2%), w miastach wzrosła z 1688 do 1712 (o 1,4%), na wsi kolejny rok uległa redukcji z 305 do 301 (o 1,3%). W punktach bibliotecznych wskaźnik ten drugi rok z kolei wzrósł z 69 do 71 czytelników na 1 punkt biblioteczny, w mieście osiągnął wynik 103 czytelników, na wsi 53. W rozkładzie wojewódzkim przeciętnie największą liczbę czytelników na 1 placówkę (powyŝej 900 osób) zarejestrowano tak jak w roku ubiegłym w: województwie śląskim (1084 czytelników, o 24 mniej), mazowieckim (967, o 29 więcej) oraz pomorskim (922, o 7 mniej); najmniej obciąŝone placówki zarejestrowano w: opolskim (488, o 10 mniej) oraz podkarpackim (518, o 10 mniej). W pozostałych wskaźnik ten osiągał poziom od blisko 800 do 600 osób korzystających przeciętnie z placówki bibliotecznej (zob. tablica XIV/1). STRUKTURA UśYTKOWNIKÓW Utrzymuje się nadal opisywana od połowy ostatniego dziesięciolecia tendencja w zakresie kształtowania się zbiorowości czytelników bibliotek publicznych przepływów między grupami wiekowymi i zawodowymi. Utrwalają się zatem obserwowane zmiany w strukturze i zasięgu czytelnictwa instytucjonalnego przesuwania się grup uŝytkowników bibliotek w kierunku starszych roczników. Tabela F Przepływy w grupach czytelników według wieku Lata Czytelnicy w % ogółu do lat 24 powyŝej 24 lat ,7 29, ,3 37, ,4 39, ,7 41, ,9 43, ,9 45,1 Tak jak i w poprzednich latach, w omawianym roku w rejestrach bibliotecznych odnotowano spadek liczby czytelników w trzech pierwszych grupach wieku i był on wyŝszy niŝ w roku ubiegłym: do l. 15 ubyło

42 3,9% korzystających z bibliotek w stosunku do roku poprzedniego (w 2009 r. 2,7%), lat 6,4% (4,3%) oraz ,6% (1,5%). W trzech pozostałych przedziałach odnotowano wzrosty, choć nieco niŝsze niŝ w 2009 r.: lat o 3,6%, o 2,2%, pow. 60 lat o 7,0% (rok wcześniej odpowiednio: 4,7%, 3,6% oraz 7,8%). W 2010 r. udział w ogółem czytelników w przedziale do 24 lat kolejny rok zmniejszył się, co ilustruje zestawienie (tab. F.4.). UŜytkownicy bibliotek publicznych do 24 roku Ŝycia, w większości uczący się lub studiujący, bądź uzupełniający swoje wykształcenie to wg rozkładu surowego blisko 55% (54,9) osób korzystających z bibliotek tj. o 2 p. p. mniej niŝ rok wcześniej; w tym czytelnicy do lat 15 stanowią nadal ponad 1/4 zbiorowości (25,1%), w wieku oraz odpowiednio: 14,1% i 15,7%. Tabela F.5. Struktura uŝytkowników według wieku w 2010 r. 39 Wiek w latach Liczba % ogółu ( surowy ) % ogółu skumul. Waga (lata) Wsp. koryg. % ogółu (skoryg.) % skorygow. skumul. Do ,1 25,1 11 2,3 20,2 20, ,1 39,2 4 3,5 30,7 50, ,7 54,9 5 3,1 27,2 78, ,3 80,2 20 1,3 11,4 89, ,7 92,9 16 0,8 7,0 96,5 pow ,1 100,0 19 0,4 3,5 100 RAZEM ,0 x x 11,4 100,0 x W przekroju społecznym wśród korzystających z bibliotek publicznych spadki odnotowano w dwóch grupach, uczniów i studentów, a więc zalicza- 39 PoniewaŜ dane GUS dotyczące wieku czytelników, ujęte są w przedziały o nierównych rozpiętościach, wzorem lat ubiegłych prezentujemy rozkład wieku czytelników w dwóch wersjach: w kol. 2 zamieszczamy surowe dane, przeniesione z sumarycznego arkusza K-03 GUS oraz w kol. 7 rozkład skorygowany (waŝony przez liczbę lat w danej kategorii), dając moŝliwość porównania. W dalszej analizie posługujemy się wskaźnikiem surowym, poniewaŝ jest on w tej wersji prezentowany w zestawieniach tabelarycznych w układzie wojewódzkim i powiatowym. Metodę obliczania wskaźnika skorygowanego opisano w rocznikach z lat poprzednich. 45

43 nych w większości do pierwszych trzech kategorii wieku (do 24 lat). Największy spadek odnotowano wśród uczniów o osób, tj. o 4,4% w stosunku do roku ubiegłego (w 2009 r. o 3,2%), studentów ubyło mniej ponad 15 tys., tj. 1,7% (w 2009 r. wzrost o 1,2%). Rysunek F.5.1. Czytelnicy wg wieku w 2010 r. w % ogółu do pow. 60 % surowy % skorygowany W pozostałych kategoriach aktywnych zawodowo podobnie, jak rok wcześniej choć w mniejszym zakresie, nastąpił wzrost liczby zarejestrowanych czytelników. Procentowo najwyŝszy wśród innych zatrudnionych 40 o 5,2% (o osób) w stosunku do roku ubiegłego (w 2009 r. o 7,8%) oraz pracowników umysłowych o 4,2%, tj osoby (rok wcześniej o 6,2%). W pozostałych grupach wzrosty były niŝsze: robotników o 1,6% (w 2009 r. o 2,5%), rolników o 0,8% (w 2009 r. spadek o 0,2%). Utrzymujące się zjawisko wynikać moŝe ze zmiany potrzeb czynnych zawodowo Polaków, którzy muszą dostosowywać się do zasad wolnego rynku i częściej zmieniać zajęcie, zdobywać nowe kompetencje, by utrzymać się na rynku pracy. Nie bez znaczenia jest takŝe fakt, iŝ statystyka GUS uwzględnia czytelników druku, dominujących w starszych rocznikach, nie rejestruje czytelników cyfrowych zasobów, przewaŝających wśród młodszych roczników. Pewnym zaskoczeniem jest przyrost w kategorii niezatrudnieni (o 2,1%). Jej pojemność utrudnia klarowną interpretację zjawiska. W stosunku do osób w wieku zdolnym do pracy 40 Co moŝe się takŝe wiązać z problemem przypisania czytelnika do konkretniej grupy zawodowej. 46

44 nieznaczny przyrost świadczy o powrocie do aktywności zawodowej w wyniku zdobywania nowych kwalifikacji i duŝego udziału bibliotek we wspieraniu tego procesu. Wśród emerytów niŝsza niŝ w ubiegłych latach dynamika wzrostu zainteresowania ofertą bibliotek moŝe się łączyć z konkurencyjnością ofert innych instytucji kierowanych do tej grupy. Rysunek F Czytelnicy wg wieku w % w latach (rozkład o nierównych przedziałach) do pow Analizując strukturę uŝytkowników bibliotek według zajęcia, która określa procentowy udział poszczególnych kategorii uŝytkowników w ogółem (zob. tabela F.6.) moŝna stwierdzać, iŝ rolnicy są najbardziej stabilną grupą korzystających z bibliotek. Jest to jedyna grupa, której udział w badanej populacji nie zmienia się od lat, ale takŝe najmniej liczna, stanowi zaledwie od 0,9% do 1% uŝytkowników bibliotek publicznych. Najliczniejsza skupia uczniów, którzy stanowili w 2010 r. 41,3% ogółu korzystających z bibliotek (jest to więc kolejny rok spadku ich udziału o 1,6, z 42,9% w 2009 r.), w następnej kolejności sytuują się pracownicy umysłowi (wzrost odsetka z 17,2% do 18,1%, tj. o 0,9), niezatrudnieni (wzrost z 16,1% do 16,6%, tj. o 0,5) oraz studenci (niewielki spadek z 13,2% do 13,1%). Pozostałe grupy o małym udziale w populacji czytających to: inni zatrudnieni 3,4% (wzrost o 0,1) oraz robotnicy 6,5% (wzrost 0,2). 47

45 Tabela F.6. UŜytkownicy bibliotek publicznych wg zajęcia w 2010 r. Zajęcie Liczba % ogółu RóŜnica odsetek do 2009 r. M uczniowie* ,3 1,6 S studenci** ,1 0,1 U prac. umysłowi*** ,1 0,9 P robotnicy**** ,5 0,2 R rolnicy***** ,0 0,0 I inni zatrudnieni****** ,4 0,1 Nz niezatrudn.******* ,6 0,5 RAZEM ,0 x * Nie pracująca młodzieŝ, ucząca się w szkołach podstawowych, średnich i pomaturalnych. ** Studenci, osoby studiujące w szkołach wyŝszych (łącznie z licencjatem), niezaleŝnie od trybu studiowania (stacjonarnie, niestacjonarnie), jeśli jest to ich podstawowe zajęcie. *** Zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub nominacji, etatowi członkowie ciał przedstawicielskich (parlamentu, organów samorządowych, rad nadzorczych itp.), przedstawiciele wolnych zawodów (adwokaci, artyści itp.). **** Z wyjątkiem robotników zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie (naleŝą do kategorii R), robotnicy w przetwórstwie rolnym, a takŝe inni pracownicy najemni nie będący pracownikami umysłowymi. ***** Będący właścicielami lub dzierŝawcami gospodarstw rolnych oraz członkowie ich rodzin, jeśli nie kwalifikują się do innych grup (np. uczące się dzieci rolników naleŝą do kategorii M lub S). ****** W tym właściciele przedsiębiorstw wytwórczych, handlowych i usługowych. ******* Emeryci, renciści, bezrobotni, Ŝony na utrzymaniu męŝa (z wyjątkiem Ŝon męŝczyzn kwalifikujących się do kat. R; Ŝony teŝ kwalifikuje się wówczas do tej kategorii). WYPOśYCZENIA W 2010 r. korzystający z bibliotek publicznych, ich filii i punktów bibliotecznych wypoŝyczyli na zewnątrz łącznie ,0 tys. jedn. inw. zbiorów, w tym ,7 tys. wol. ksiąŝek i czasopism oraz 3 687,3 tys. jedn. inw. zbiorów specjalnych. Liczba zarejestrowanych wypoŝyczeń 48

46 ogółem zmniejszyła się o 2 345,4 tys. jedn. inw., tj. o 1,9% w stosunku do roku ubiegłego (rok wcześniej odnotowano takŝe spadek wypoŝyczeń o 0,3%). Od 2004 r. utrzymuje się tendencja spadkowa wykorzystania zbiorów na zewnątrz, w latach spadki oscylowały wokół 5% (zob. tabela G.1.). Na regres w 2010 r. złoŝyło się zarówno zmniejszenie wypoŝyczeń w bibliotekach miejskich (w 2009 r. odnotowano wzrost), jak i wiejskich procentowo na zbliŝonym poziomie (odpowiednio: o 1 648,0 tys. jedn. inw. wypoŝyczeń, tj. o 1,8% oraz o 697,5 tys. jedn. inw., tj. 2,1%). Tabela G.1. WypoŜyczenia* ogółem w latach Lata WypoŜyczenia (w tys.) Przyrost/spadek w % do poprz. roku , ,0 1, ,1 1, ,7 0, ,3 4, ,7 4, ,9 5, ,1 3, ,4 0, ,0 1,9 * Łącznie ze zbiorami specjalnymi. Analogicznie do ubiegłego roku, w 2010 r. spadek liczby wypoŝyczeń na zewnątrz jest konsekwencją zmniejszania się wykorzystania księgozbioru (o wol., tj. o 2,1%; w 2009 r. o 0,6%) oraz wzrostu wykorzystania zbiorów specjalnych o jedn. inw., tj. 4,8% (jest to kolejny rok zwiększenia wypoŝyczeń tej kategorii zbiorów, choć nie tak wysoki jak w 2009 r. o 12,1%). Wzrost zainteresowania zbiorami specjalnymi odnotowano zarówno w mieście (więcej niŝ rok wcześniej o jedn. inw., tj. 4,9%; w 2009 r. o 11,3%) oraz na wsi (o 6504 jedn. inw., tj. 3,2%; w 2009 r. o 26,8%). Natomiast spadek wykorzy- 49

47 stania księgozbioru był wyŝszy niŝ rok wcześniej i procentowo na podobnym (2% i 2,1%) poziomie w mieście i na wsi; w 2009 r. spadek dotyczył przede wszystkim obszarów wiejskich o 0,2%, w mieście był znikomy o 0,02%. Procentowo wyŝsze ubytki w stosunku do 2009 r. odnotowano w wypoŝyczeniach czasopism na poziomie ogółem o 4,0% (w mieście o 3,8%, na wsi o 4,3%), niŝsze w wykorzystaniu ksiąŝki drukowanej o 2,0% (zarówno na poziomie ogółem, jak i w przekroju środowiskowym). Rysunek G.1. WypoŜyczenia ogółem w latach Pomimo wzrostowej tendencji wykorzystania zbiorów specjalnych, w szczególności elektronicznych, alternatywnych dla tradycyjnej oferty bibliotek trudno zauwaŝyć zmianę w strukturze wykorzystania zbiorów bibliotek publicznych. WypoŜyczenia zbiorów tradycyjnych stanowiły w 2010 r. 97,0% wszystkich wypoŝyczeń, natomiast zbiorów specjalnych 3,0% (w 2009 r. odpowiednio: 97,2% i 2,8%). Jest to pochodna struktury zbiorów bibliotek publicznych oraz mało dynamicznego dopływu do nich materiałów audiowizualnych i elektronicznych, pomimo zwiększającej się ich oferty na rynku wydawniczym (szczególnie audiobooków i ksiąŝki elektronicznej 41 ). 41 W przypadku jednak zasobów elektronicznych nie dysponujemy jeszcze danymi dotyczącymi ich wykorzystania. Na poziom wykorzystania zasobów elektronicznych mają wpływ nadal wysokie ceny na tablety i inne urządzenia umoŝliwiające odczytywanie tekstów cyfrowych. 50

biblioteki publiczne w liczbach

biblioteki publiczne w liczbach biblioteki publiczne w liczbach ISSN 2083-6228 public libraries in figures Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa The National Library The

Bardziej szczegółowo

biblioteki publiczne w liczbach

biblioteki publiczne w liczbach biblioteki publiczne w liczbach public libraries in figures Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa The National Library The Books and Readers

Bardziej szczegółowo

RAPORT ROCZNY. Rynek pracy w województwie zachodniopomorskim w 2007 roku

RAPORT ROCZNY. Rynek pracy w województwie zachodniopomorskim w 2007 roku RAPORT ROCZNY Rynek pracy w województwie zachodniopomorskim w 2007 roku Opracowanie raportu: Alicja Pliszko Zachodniopomorskie Obserwatorium Rynku Pracy Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie 7Na podstawie:

Bardziej szczegółowo

biblioteki publiczne w liczbach

biblioteki publiczne w liczbach biblioteki publiczne w liczbach public libraries in figures Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa The National Library The Books and Readers

Bardziej szczegółowo

Stan bibliotek w Polsce 2013 r. Wybrane dane i wskaźniki

Stan bibliotek w Polsce 2013 r. Wybrane dane i wskaźniki Stan bibliotek w Polsce 2013 r. Wybrane dane i wskaźniki Przyjmując jako element podziału mieszane kryterium odbiorcy usług bibliotecznych i profilu zbiorów można wyodrębnić biblioteki: publiczne 8 112,

Bardziej szczegółowo

Główny Urząd Statystyczny

Główny Urząd Statystyczny Główny Urząd Statystyczny Urząd Statystyczny w Krakowie Opracowanie sygnalne Ośrodek Statystyki Kultury Kraków, wrzesień 2011 r. Wydatki na kulturę w 2010 r. Niniejsza informacja prezentuje wydatki poniesione

Bardziej szczegółowo

Księgozbiór Czytelnicy Wypożyczenia Odwiedz.

Księgozbiór Czytelnicy Wypożyczenia Odwiedz. KROŚNIEŃSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA NA TLE DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH WYPEŁNIAJĄCYCH ZADANIA BIBLIOTEK POWIATOWYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 216 R. W poniższym opracowaniu porównano wyniki osiągane

Bardziej szczegółowo

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r.

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Szczecinie Warszawa, październik 2013 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. Wprowadzenie Niniejsza informacja

Bardziej szczegółowo

WSTĘP. Nauczanie języków obcych w klasach najmłodszych szkoły podstawowej..

WSTĘP. Nauczanie języków obcych w klasach najmłodszych szkoły podstawowej.. WSTĘP W opracowaniu tym wykorzystano dane zbierane przez System Informacji Oświatowej SIO dotyczące nauczania języków obcych w szkołach polskich na róŝnych poziomach nauczania. Głównym przedmiotem zainteresowania

Bardziej szczegółowo

biblioteki publiczne w liczbach 2006 public libraries in figures 2006

biblioteki publiczne w liczbach 2006 public libraries in figures 2006 Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa The National Library The Books and Readers Institute biblioteki publiczne w liczbach 2006 public libraries in figures 2006 Biblioteka Narodowa Warszawa

Bardziej szczegółowo

STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM stan w dniu 30 VI 2017 roku

STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM stan w dniu 30 VI 2017 roku URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM stan w dniu 30 VI 2017 roku Lublin, październik 2017 r. STAN LUDNOŚCI Według danych szacunkowych w

Bardziej szczegółowo

Źródło danych statystycznych i definicji. Uwagi ogólne

Źródło danych statystycznych i definicji. Uwagi ogólne 1. DEMOGRAFIA - 13 - Źródło danych statystycznych i definicji 1. Tabulogramy opracowane w latach 1999 2005 przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie udostępnił Urząd Statystyczny w Bydgoszczy z Oddziałami

Bardziej szczegółowo

II. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE

II. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE II. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE 1. Mieszkania oddane do eksploatacji w 2007 r. 1 Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce w 2007 r. oddano do użytku 133,8 tys. mieszkań, tj. o około 16% więcej

Bardziej szczegółowo

Formularz ankiety Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok Liczba placówek połączonych z bibliotekami szkolnymi

Formularz ankiety Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok Liczba placówek połączonych z bibliotekami szkolnymi Formularz ankiety Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok 2017 Dział 11. Typ biblioteki Typ biblioteki wg. Statutu W przypadku zlecenia zadań dla powiatu ziemskiego do podstawowego typu dołączamy

Bardziej szczegółowo

STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM

STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE STAN I STRUKTURA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM ssttaann w ddnni iuu 3300 VII 22001155 rrookkuu Lublin, luty 2016 r. STAN LUDNOŚCI W końcu czerwca

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2018 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2018 roku Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2018 roku Szczecin 2018 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski w czerwcu 2018 roku 2 wynosiła 3,7% tj. o 1,1

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE

URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE POLSKA URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 12 415 60 11 Internet: http://krakow.stat.gov.pl Informacja sygnalna Nr 13 Data opracowania

Bardziej szczegółowo

Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 [...]

Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 [...] Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 [...] 6. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Spisy powszechne ludności są jedynym badaniem pełnym, którego wyniki pozwalają ustalić liczbę osób

Bardziej szczegółowo

Analiza wyników sprawdzianu w województwie pomorskim latach

Analiza wyników sprawdzianu w województwie pomorskim latach Barbara Przychodzeń Analiza wyników sprawdzianu w województwie pomorskim latach 2012-2014 W niniejszym opracowaniu porównano uzyskane w województwie pomorskim wyniki zdających, którzy rozwiązywali zadania

Bardziej szczegółowo

Notatka dla nauczyciela: Ludność Polski w perspektywie roku 2035

Notatka dla nauczyciela: Ludność Polski w perspektywie roku 2035 Notatka dla nauczyciela: Ludność Polski w perspektywie roku 2035 Wprowadzenie Problematyka rozwoju demograficznego Polski naleŝy do tych tematów w nauczaniu geografii, które budzą duŝe zaciekawienie ze

Bardziej szczegółowo

Sytuacja na podlaskim rynku pracy w 2017 roku

Sytuacja na podlaskim rynku pracy w 2017 roku Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku Sytuacja na podlaskim rynku pracy w 2017 roku Wojewódzka Rada Rynku Pracy w Białymstoku, 18 września 2017 roku 1 Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w woj. podlaskim

Bardziej szczegółowo

Żłobki i kluby dziecięce w 2013 r.

Żłobki i kluby dziecięce w 2013 r. Materiał na konferencję prasową w dniu 3 maja 214 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna Żłobki i kluby dziecięce w 213 r. W pierwszym kwartale

Bardziej szczegółowo

Żłobki i kluby dziecięce w 2012 r.

Żłobki i kluby dziecięce w 2012 r. Materiał na konferencję prasową w dniu 29 maja 213 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna Żłobki i kluby dziecięce w 212 r. W pierwszym kwartale

Bardziej szczegółowo

R U C H B U D O W L A N Y

R U C H B U D O W L A N Y GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO R U C H B U D O W L A N Y w 211 roku Warszawa, 7 lutego 212 r. 1. Wprowadzenie Badania ruchu budowlanego w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego są prowadzone juŝ od 1995

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Handlu i Usług GOSPODARKA MIESZKANIOWA W 2007 R.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Handlu i Usług GOSPODARKA MIESZKANIOWA W 2007 R. Materiał na konferencję prasową w 23.października 2008 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Handlu i Usług Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS GOSPODARKA MIESZKANIOWA W 2007 R. Na stronie internetowej

Bardziej szczegółowo

Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata

Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata 2012-2013 Wyszczególnienie Wskaźnik stopy bezrobocia w poszczególnych powiatach subregionu południowego

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU. Opracowania sygnalne Data opracowania: lipiec 2011 BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2010 R.

URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU. Opracowania sygnalne Data opracowania: lipiec 2011 BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2010 R. URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU Opracowania sygnalne Data opracowania: lipiec 2011 Kontakt: e-mail: uspoz@stat.gov.pl tel.: 61 2798320; 61 2798325 http://www.stat.gov.pl/poznan BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W

Bardziej szczegółowo

Źródło danych statystycznych i definicji. Uwagi ogólne

Źródło danych statystycznych i definicji. Uwagi ogólne Dział 1 DEMOGRAFIA - 13 - Źródło danych statystycznych i definicji 1. Tablice wynikowe opracowane w latach 1999 2011 przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie udostępnił Urząd Statystyczny w Bydgoszczy.

Bardziej szczegółowo

Analiza poziomu frekwencji w wyborach samorządowych na poziomie powiatów województwa lubuskiego, jako jednego z mierników kapitału społecznego.

Analiza poziomu frekwencji w wyborach samorządowych na poziomie powiatów województwa lubuskiego, jako jednego z mierników kapitału społecznego. Analiza poziomu frekwencji w wyborach samorządowych na poziomie powiatów województwa lubuskiego, jako jednego z mierników kapitału społecznego. Według danych z końcu grudnia 2010 r województwo lubuskie

Bardziej szczegółowo

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PRZEDSIĘBIORSTW O LICZBIE PRACUJĄCYCH DO 9 OSÓB W 2008 R.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PRZEDSIĘBIORSTW O LICZBIE PRACUJĄCYCH DO 9 OSÓB W 2008 R. Warszawa, 2009.10.16 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PRZEDSIĘBIORSTW O LICZBIE PRACUJĄCYCH DO 9 OSÓB W 2008 R. W Polsce w 2008 r. prowadziło działalność 1780 tys. przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób

Bardziej szczegółowo

Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński. Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Warszawa, 2001 r.

Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński. Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Warszawa, 2001 r. GENERALNY POMIAR RUCHU 2000 SYNTEZA WYNIKÓW Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Warszawa, 2001 r. SPIS TREŚCI 1. Wstęp...1 2. Obciążenie

Bardziej szczegółowo

TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13

TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 BIURO PROJEKTOWO - BADAWCZE DRÓG I MOSTÓW Sp. z o.o. TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 PRACOWNIA RUCHU I STUDIÓW DROGOWYCH GENERALNY POMIAR

Bardziej szczegółowo

Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata

Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata Główne tendencje bezrobocia obserwowane w powiatach objętych działaniem Filii WUP w Bielsku-Białej. Lata 2013-2014 Wyszczególnienie Wskaźnik stopy bezrobocia w poszczególnych powiatach subregionu południowego

Bardziej szczegółowo

Budownictwo mieszkaniowe a) w okresie I-II 2014 r.

Budownictwo mieszkaniowe a) w okresie I-II 2014 r. Warszawa, 17.3.214 r. Budownictwo mieszkaniowe a) w okresie I-II 214 r. Według wstępnych danych, w okresie styczeń-luty 214 r. oddano do użytkowania 2378 mieszkań, tj. o 4,9% mniej w porównaniu z analogicznym

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach

Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach Logistyka - nauka Krystyna Bentkowska-Senator, Zdzisław Kordel Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie Charakterystyka przedsiębiorstw transportu samochodowego w Polsce w latach 2007-2010 Pozytywnym

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku. Wojewódzka Rada Rynku Pracy Białymstoku 2 czerwca 2017 roku

Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku. Wojewódzka Rada Rynku Pracy Białymstoku 2 czerwca 2017 roku 1 Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku Wojewódzka Rada Rynku Pracy Białymstoku 2 czerwca 2017 roku Współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 15 lat i więcej w % Wskaźnik zatrudnienia ludności

Bardziej szczegółowo

BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2013 R.

BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2013 R. URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU ul. Wojska Polskiego 27/29, 60 624 Poznań Opracowania sygnalne Data opracowania: maj 2014 Kontakt: e-mail: uspoz@stat.gov.pl tel. 61 27 98 200, fax 61 27 98 100 http://poznan.stat.gov.pl/

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2013 r. -

Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2013 r. - Miejski Urząd Pracy w Lublinie ul. Niecała 14, 20-080 Lublin www.mup.lublin.pl Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2013 r. - Lublin, wrzesień 2013 r. Spis treści

Bardziej szczegółowo

W spisie ludności 2002 ustalano główne i dodatkowe źródło utrzymania dla poszczególnych osób oraz

W spisie ludności 2002 ustalano główne i dodatkowe źródło utrzymania dla poszczególnych osób oraz Źródło: www.stat.gov.pl (GUS) Rozdział V. CHARAKTERYSTYKA EKONOMICZNA LUDNOŚ CI 16. Źródła utrzymania W spisie ludności 2002 ustalano główne i dodatkowe źródło utrzymania dla poszczególnych osób oraz odrębnie

Bardziej szczegółowo

Synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku

Synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku Synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński Transprojekt-Warszawa Sp. z o.o. SPIS TREŚCI 1. Wstęp 2 2. Obciążenie ruchem sieci dróg wojewódzkich

Bardziej szczegółowo

Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim

Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim Rzeszów, Październik 2013 I. DOCHODY 1 A: Podsektor centralny 1) obecnie województwo przekazuje dochód do sektora finansów publicznych

Bardziej szczegółowo

Ewolucja poziomu zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw

Ewolucja poziomu zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw Biuletyn Obserwatorium Regionalnych Rynków Pracy KPP Numer 4 Ewolucja poziomu zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw Czerwiec był piątym kolejnym miesiącem, w którym mieliśmy do czynienia ze spadkiem

Bardziej szczegółowo

Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie pomorskim w latach

Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie pomorskim w latach Barbara Przychodzeń Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie pomorskim w latach 2012-2013 W 2012 roku po raz pierwszy został przeprowadzony egzamin gimnazjalny według nowych zasad. Zmiany

Bardziej szczegółowo

Analiza rynku pracy województwa zachodniopomorskiego w II kwartale 2009 roku

Analiza rynku pracy województwa zachodniopomorskiego w II kwartale 2009 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Analiza rynku pracy województwa zachodniopomorskiego w II kwartale 2009 roku Szczecin 2009 1. Bezrobocie w Polsce W Polsce w końcu II kwartału

Bardziej szczegółowo

ANALIZA SYTUACJI MŁODZIEŻY NA RYNKU PRACY W WOJ. PODLASKIM W 2012 ROKU

ANALIZA SYTUACJI MŁODZIEŻY NA RYNKU PRACY W WOJ. PODLASKIM W 2012 ROKU ANALIZA SYTUACJI MŁODZIEŻY NA RYNKU PRACY W WOJ. PODLASKIM W 2012 ROKU 1. Demografia 1 W końcu 2012r. w woj. podlaskim mieszkało 164956 osób w wieku 15-24 lata i stanowiły one 13,8% ogółu ludności województwa.

Bardziej szczegółowo

BEZROBOCIE REJESTROWANE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W 2015 R. Stan w I półroczu

BEZROBOCIE REJESTROWANE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W 2015 R. Stan w I półroczu URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, sierpień 2015 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl Tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://lublin.stat.gov.pl BEZROBOCIE REJESTROWANE

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEKI ZA I PÓŁROCZE 2013 ROKU

SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEKI ZA I PÓŁROCZE 2013 ROKU SPRAWOZDANIE OPISOWE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEKI ZA I PÓŁROCZE 2013 ROKU Tomaszów Lubelski 2013 I Sieć bibliotek Miejska Biblioteka Publiczna w Tomaszowie Lubelskim jest samorządową instytucją kultury wpisaną

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2018 roku Szczecin 2019 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski w grudniu 2018 roku 2 wynosiła 3,5% tj. o 0,8 pkt proc.

Bardziej szczegółowo

Raport o stanie bibliotek w województwie śląskim

Raport o stanie bibliotek w województwie śląskim Raport o stanie bibliotek w województwie śląskim I. Struktura bibliotekarstwa w województwie śląskim: Uwagi: 1. Biblioteki szkolne 2 892 (w tym m.in. 1 093 w szkołach podstawowych; 663 w zespołach szkół

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 września 2006 roku

WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 września 2006 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY Informacja o sytuacji na rynku pracy wg stanu na dzień 30 września 2006 roku 1. Poziom i stopa bezrobocia Sierpień 2006 Wrzesień 2006 2. Lokalne rynki pracy Tabela nr 1. Powiaty

Bardziej szczegółowo

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2013 r. Główne wnioski

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2013 r. Główne wnioski GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Szczecinie Warszawa, listopad 2014 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Główne wnioski Wartość nakładów wewnętrznych 1 ogółem na działalność badawczo-rozwojową

Bardziej szczegółowo

Klasówka po gimnazjum język polski

Klasówka po gimnazjum język polski Klasówka po gimnazjum język polski Rok 2005 Raport zbiorczy Opracowano w: Gdańskiej Fundacji Rozwoju im. Adama Mysiora Informacje ogólne...3 Informacje dotyczące wyników testu...4 2 Informacje ogólne Tegoroczna

Bardziej szczegółowo

Ocena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny

Ocena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny Dr Krzysztof Szwarc Ocena sytuacji demograficznej Gdańska ze szczególnym uwzględnieniem jednostki pomocniczej Wrzeszcz Górny Gdańsk 2011 Po transformacji gospodarczej nastąpiły w Polsce diametralne zmiany

Bardziej szczegółowo

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce.

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce. MAZOWIECKI RYNEK PRACY STYCZEŃ 2014 R. W pierwszym miesiącu 2014 r. Mazowsze było jednym z trzech województw, w którym odnotowano wzrost stopy bezrobocia w skali roku. W ujęciu miesiąc do miesiąca zwiększenie

Bardziej szczegółowo

Rozdział 4. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw. Województwo dolnośląskie

Rozdział 4. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw. Województwo dolnośląskie Melania Nieć, Joanna Orłowska, Maja Wasilewska Rozdział 4. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw Województwo dolnośląskie Struktura podmiotowa przedsiębiorstw aktywnych W 2013 r. o ponad

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku Szczecin 2018 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

Porównanie do maja 2010 roku

Porównanie do maja 2010 roku maj Podstawowe informacje kwiecień 2011 maj 2011 liczba zmiana % / pkt proc. Bezrobotni zarejestrowani (stan w końcu miesiąca) Stopa bezrobocia (stan w końcu miesiąca) Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 44,3% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza pogorszenie sytuacji w ujęciu rocznym o 1,1 p.

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych. Wykorzystanie bazy noclegowej 1 w 2008 roku

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych. Wykorzystanie bazy noclegowej 1 w 2008 roku GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych Materiał na konferencję prasową w dniu 25 czerwca 2009 r. Notatka Informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Wykorzystanie bazy noclegowej 1 w 2008 roku Zgodnie

Bardziej szczegółowo

PROGNOZA DEMOGRAFICZNA NA LATA DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

PROGNOZA DEMOGRAFICZNA NA LATA DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO PROGNOZA DEMOGRAFICZNA NA LATA 214-25 DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Niniejsza informacja została opracowana na podstawie prognozy ludności na lata 214 25 dla województw (w podziale na część miejską

Bardziej szczegółowo

ZASOBY MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2006 R.

ZASOBY MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2006 R. URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE Informacja sygnalna Data opracowania - wrzesień 2007 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 012 415 38 84 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/krak Nr 19

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2012 r. -

Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2012 r. - Miejski Urząd Pracy w Lublinie ul. Niecała 14, 20-080 Lublin www.mup.lublin.pl Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2012 r. - Lublin, sierpień 2012 Spis treści 1.

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2015 roku Szczecin 2016 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2012-2013

Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2012-2013 Barbara Przychodzeń Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2012-2013 W 2012 roku po raz pierwszy został przeprowadzony egzamin gimnazjalny według nowych zasad.

Bardziej szczegółowo

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej I N F O R M A C J A o gospodarowaniu środkami w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej w roku 27 Warszawa, maj 28 SPIS TREŚCI:

Bardziej szczegółowo

K-03 Sprawozdanie biblioteki

K-03 Sprawozdanie biblioteki GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, al. Niepodległości 208, 00-925 Warszawa www.stat.gov.pl Regon jednostki (firmy): 00093911900000 Nazwa jednostki (firmy): GMINNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W RASZYNIE K-03 Sprawozdanie

Bardziej szczegółowo

Ocena koniunktury gospodarczej w województwie opolskim w grudniu 2005 roku

Ocena koniunktury gospodarczej w województwie opolskim w grudniu 2005 roku INSTYTUT BADAŃ NAD GOSPODARKĄ RYNKOWĄ Ocena koniunktury gospodarczej w województwie opolskim w grudniu 2005 roku Opracowanie przygotowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego Warszawa

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku Szczecin 2017 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia 1 dla Polski

Bardziej szczegółowo

Analiza Powiatu Tarnogórskiego

Analiza Powiatu Tarnogórskiego RYNEK PRACY Analiza Powiatu Tarnogórskiego Powiat tarnogórski i jego gminy na tle Województwa Śląskiego w 2008 roku. Agencja Rozwoju Lokalnego AGROTUR S.A. 2009-12-31 1. INFORMACJE OGÓLNE Powiat tarnogórski

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Wykorzystanie bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania w 2011 roku.

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia. Wykorzystanie bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania w 2011 roku. Materiał na konferencję prasową w dniu 26 marca 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Wykorzystanie bazy noclegowej zbiorowego

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr RADY MINISTRÓW. z dnia 29 października 2013 r.

UCHWAŁA Nr RADY MINISTRÓW. z dnia 29 października 2013 r. UCHWAŁA Nr RADY MINISTRÓW z dnia 29 października 2013 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą Narodowy program przebudowy dróg lokalnych Etap II Bezpieczeństwo Dostępność

Bardziej szczegółowo

Analiza danych wtórnych dla powiatów woj. zachodniopomorskiego za rok 2005 i I półrocze 2006

Analiza danych wtórnych dla powiatów woj. zachodniopomorskiego za rok 2005 i I półrocze 2006 Analiza danych wtórnych dla powiatów woj. zachodniopomorskiego za rok 2005 i I półrocze 2006 Spis treści SPIS WYKRESÓW... 6 SPIS TABEL... 12 WSTĘP... 25 WNIOSKI... 26 WPROWADZENIE DANE OGÓLNE... 26 RYNEK

Bardziej szczegółowo

Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim w 2012 roku

Budownictwo mieszkaniowe w województwie lubelskim w 2012 roku OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, czerwiec 2013 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl Tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/lublin Budownictwo mieszkaniowe w województwie

Bardziej szczegółowo

Człowiek najlepsza inwestycja

Człowiek najlepsza inwestycja Dr Sławomir Pytel Grant współfinansowany Związki rynku pracy z przemianami społecznymi na obszarze 2011-04-19 woj. śląskiego Schemat wystąpienia: 1.System edukacji 2.Sytuacja mieszkaniowa 3.Problemy społeczne

Bardziej szczegółowo

Osoby powyżej 50 roku życia na rynku pracy Sytuacja w województwie zachodniopomorskim. Zachodniopomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne

Osoby powyżej 50 roku życia na rynku pracy Sytuacja w województwie zachodniopomorskim. Zachodniopomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne Zachodniopomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne Analizy i informacje Osoby powyżej 50 roku życia na rynku pracy Sytuacja w województwie zachodniopomorskim Biuro Programowania Rozwoju Wydział Zarządzania

Bardziej szczegółowo

R U C H B U D O W L A N Y

R U C H B U D O W L A N Y , GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO R U C H B U D O W L A N Y w 214 roku Warszawa, luty 215 r. 1. Wprowadzenie Badania ruchu budowlanego w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego są prowadzone już od 1995

Bardziej szczegółowo

na podstawie opracowania źródłowego pt.:

na podstawie opracowania źródłowego pt.: INFORMACJA O DOCHODACH I WYDATKACH SEKTORA FINASÓW PUBLICZNYCH WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO W LATACH 2004-2011 ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WYDATKÓW STRUKTURALNYCH na podstawie opracowania źródłowego

Bardziej szczegółowo

, , ZRÓŻNICOWANIE OCEN WARUNKÓW ŻYCIA I SYTUACJI GOSPODARCZEJ KRAJU W POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH

, , ZRÓŻNICOWANIE OCEN WARUNKÓW ŻYCIA I SYTUACJI GOSPODARCZEJ KRAJU W POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Krośnieńska Biblioteka Publiczna a biblioteki miast powiatowych województwa podkarpackiego w 2014 roku

Krośnieńska Biblioteka Publiczna a biblioteki miast powiatowych województwa podkarpackiego w 2014 roku 1 Krośnieńska Biblioteka Publiczna a biblioteki miast powiatowych województwa podkarpackiego w 214 roku Analiza obejmuje wyniki i osiągane przez Krośnieńską Bibliotekę Publiczną na tle innych bibliotek

Bardziej szczegółowo

BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2014 R.

BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2014 R. URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU ul. Wojska Polskiego 27/29, 60 624 Poznań Opracowania sygnalne Data opracowania: czerwiec 2015 Kontakt: e-mail: uspoz@stat.gov.pl tel. 61 27 98 200, fax 61 27 98 100 http://poznan.stat.gov.pl/

Bardziej szczegółowo

BIBLIOTEKI PUBLICZNE SPRAWOZDAWCZOŚĆ ZA 2018 ROK WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO

BIBLIOTEKI PUBLICZNE SPRAWOZDAWCZOŚĆ ZA 2018 ROK WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO BIBLIOTEKI PUBLICZNE WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO SPRAWOZDAWCZOŚĆ ZA 2018 ROK Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu www.wbp.poznan.pl Sieć bibliotek publicznych W 2018 r.

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 42,4% ludności w wieku 15 lat i więcej co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym. W województwie

Bardziej szczegółowo

Klasówka po szkole podstawowej Historia. Edycja 2006/2007. Raport zbiorczy

Klasówka po szkole podstawowej Historia. Edycja 2006/2007. Raport zbiorczy Klasówka po szkole podstawowej Historia Edycja 2006/2007 Raport zbiorczy Opracowano w: Gdańskiej Fundacji Rozwoju im. Adama Mysiora Informacje ogólne... 3 Raport szczegółowy... 3 Tabela 1. Podział liczby

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Materiał na konferencję prasową w dniu 30 września 2014 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 29.09.2016 r. Notatka informacyjna Baza noclegowa według stanu w dniu 31 lipca 2016 r. i jej wykorzystanie

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU

URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU Opracowania sygnalne Białystok, marzec 2013 r. Kontakt: e-mail: SekretariatUSBST@stat.gov.pl tel. 85 749 77 00, fax 85 749 77 79 Internet: www.stat.gov.pl/urzedy/bialystok

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2014 roku Porównanie grudnia 2013 i czerwca 2014 roku Szczecin 2014 Według danych

Bardziej szczegółowo

Formularz ankiety Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok Liczba placówek połączonych z bibliotekami szkolnymi

Formularz ankiety Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok Liczba placówek połączonych z bibliotekami szkolnymi Formularz ankiety Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za rok 2018 Dział 11. Typ biblioteki Typ biblioteki wg. Statutu W przypadku zlecenia zadań dla powiatu ziemskiego do podstawowego typu dołączamy

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA I OCENA SYSTEMU TRANSPORTU

CHARAKTERYSTYKA I OCENA SYSTEMU TRANSPORTU Rozdział 3. CHARAKTERYSTYKA I OCENA SYSTEMU TRANSPORTU PASAŻERSKIEGO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPO- MORSKIM 3.1. Specyfika społeczno-gospodarcza województwa zachodniopomorskiego Podjęcie próby opracowania

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Sytuacja na mazowieckim rynku pracy wyróżnia się pozytywnie na tle kraju. Kobiety rzadziej uczestniczą w rynku pracy niż mężczyźni

Bardziej szczegółowo

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce.

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce. MAZOWIECKI RYNEK PRACY GRUDZIEŃ 2013 R. GUS poinformował, że w grudniu stopa bezrobocia rejestrowanego na Mazowszu utrzymała się na poziomie sprzed miesiąca (11,0%). W skali kraju w stosunku do listopada

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Notatka informacyjna PRODUKT KRAJOWY BRUTTO RACHUNKI REGIONALNE W 2008 R. 1 PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W 2008 roku wartość wytworzonego produktu krajowego

Bardziej szczegółowo

biblioteki publiczne w liczbach

biblioteki publiczne w liczbach biblioteki publiczne w liczbach public libraries in figures Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa Biblioteka Narodowa Instytut Ksià ki i Czytelnictwa National Library The Books and Readers

Bardziej szczegółowo

Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r.

Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 03.10.2016 r. Opracowanie sygnalne Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r. W 2015 r. działalność gospodarczą w Polsce prowadziło

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE. Lublin, czerwiec 2015 r.

URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE. Lublin, czerwiec 2015 r. URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE OPRACOWANIA SYGNALNE Lublin, czerwiec 2015 r. Kontakt: SekretariatUSLUB@stat.gov.pl tel. 81 533 20 51, fax 81 533 27 61 Internet: http://lublin.stat.gov.pl Budownictwo mieszkaniowe

Bardziej szczegółowo

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku

Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku WOJEWÓDZKI URZĄD PRACY W SZCZECINIE Wydział Badań i Analiz Zmiany bezrobocia w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2015 roku Szczecin 2015 Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 41,9% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym o 0,5 p. proc.

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002

INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002 POWIATOWY URZĄD PRACY W OPOLU ul. mjr Hubala 21, 45-266 Opole tel. 44 22 929, fax 44 22 928, e-mail: opop@praca.gov.pl INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002

Bardziej szczegółowo

LICZBA BEZROBOTNYCH I STOPA BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM NA TLE POLSKI I WOJEWÓDZTW W CZERWCU 2015 ROKU

LICZBA BEZROBOTNYCH I STOPA BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM NA TLE POLSKI I WOJEWÓDZTW W CZERWCU 2015 ROKU LICZBA BEZROBOTNYCH I STOPA BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM NA TLE POLSKI I WOJEWÓDZTW W CZERWCU 2015 ROKU Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu Według stanu w końcu czerwca 2015 r. w województwie

Bardziej szczegółowo

Kazimier e z r K o K t o owski k Prez e es e Z a Z rządu u Zw Z iązku k u Powiatów Polski k ch c

Kazimier e z r K o K t o owski k Prez e es e Z a Z rządu u Zw Z iązku k u Powiatów Polski k ch c Kazimierz Kotowski Prezes Zarządu Związku Powiatów w Polskich Projekt planu finansowego na 2011 rok Podziałśrodków na świadczenia opieki zdrowotnej dokonywany jest biorąc za podstawę: ilość ubezpieczonych

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,4% ludności w wieku 15 lat i więcej. W województwie mazowieckim populacja pracujących wyniosła

Bardziej szczegółowo