Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego
|
|
- Wacław Niewiadomski
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego Monika Prochorec-Sobieszek Podstawą podziału nowotworów układu krwiotwórczego jest klasyfikacja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) z 2008 roku. Definiuje poszczególne jednostki histokliniczne z uwzględnieniem cech morfologicznych, immunofenotypowych, genetycznych i innych biologicznych oraz obrazu klinicznego, stanowiąc algorytm dla lekarza klinicysty i patologa/diagnosty pracujących wspólnie w celu ustalenia rozpoznania u chorych z podejrzeniem nowotworów układu krwiotwórczego. Każda z tych cech może mieć inne znaczenie w poszczególnych jednostkach histoklinicznych. Ocena morfologicznych, cytochemicznych i immunofenotypowych cech komórek nowotworowych pozwala na ustalenie ich pochodzenia liniowego i stopnia dojrzałości. Ponadto określa, czy proliferacja komórkowa jest cytologicznie prawidłowa, czy wykazuje cechy dysplazji, co wiąże się z jej efektywnością na obwodzie. W klasyfikacji WHO choroby układu krwiotwórczego pochodzące z różnych linii krwiotworzenia zostały podzielone na nowotwory z komórek prekursorowych (blastów) bez cech dojrzewania lub z minimalnym różnicowaniem, na przykład ostre białaczki szpikowe (AML, acute myeloid leukemia), oraz takie, w których występuje dojrzewanie zarówno efektywne, jak i nieefektywne odpowiednio nowotwory mieloproliferacyjne (MPN, myeloproliferative neoplasms) i zespoły mielodysplastyczne (MDS, myelodysplastic syndromes). Odsetek komórek blastycznych we krwi obwodowej, szpiku i innych tkankach zajętych procesem chorobowym ma duże znaczenie praktyczne w klasyfikacji nowotworów układu krwiotwórczego i ocenie ich progresji. Nowotwory układu krwiotwórczego z obecnością ponad 20% komórek blastycznych klasyfikowane są jako AML. Mogą one powstawać de novo lub jako transformacja blastyczna wcześniej zdiagnozowanych MDS, MPN lub nowotworów mielodysplastyczno-mieloproliferacyjnych (MDS/MPN, myelodysplastic/myeloproliferative neoplasms). Obecnie badania dotyczące nowotworów skupiają się nad poznaniem ich cech genetycznych i nieprawidłowości molekularnych mogących stać się celami terapeutycznymi, dlatego
2 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego też nowe doniesienia dotyczące struktury genetycznej i molekularnej nowotworów są włączane do algorytmów diagnostycznych lub nazewnictwa w klasyfikacji WHO. W ciągu kilku lat poprzedzających aktualną 4. edycję klasyfikacji WHO odkryto wiele znaczących zaburzeń genetycznych w nowotworach układu krwiotwórczego, które przyczyniły się do zdefiniowania nowych jednostek histoklinicznych. Dotyczy to szczególnie podtypów AML oraz grupy nowotworów mieloidalnych i limfoidalnych z eozynofilią i rearanżacją PDGFRA (plateled-derived growth factor receptor alfa), PDGFRB (plateled-derived growth factor receptor beta) lub FGRF1 (fibroblast growth factor receptor 1). Badania cytogenetyczne i molekularne wymagane są w chwili rozpoznania nie tylko w celu określenia genetycznie zdefiniowanych jednostek histoklinicznych, przyczyniają się także do oznaczenia czynników prognostycznych i ewentualnych celów terapeutycznych. Charakterystyczne zaburzenia genetyczne stanowią również punkt wyjściowy do monitorowania remisji i progresji choroby. W tabeli 6 zestawiono nowotwory układu krwiotwórczego znajdujące się w klasyfikacji WHO z 2008 roku z uwzględnieniem nazwy polskiej, angielskiej i skróconej nazwy jednostki, z zaleceniem zastosowania tego schematu w rutynowych raportach diagnostycznych. W dalszej części rozdziału przedstawiono krótką charakterystykę podgrup nowotworów układu krwiotwórczego. Nowotwory mieloproliferacyjne Są klonalnymi chorobami komórek macierzystych szpiku, które charakteryzują się proliferacją jednej lub więcej linii krwiotworzenia: granulocytowej, czerwonokrwinkowej, megakariocytowej lub komórek tucznych. W początkowych fazach MPN szpik jest bogatokomórkowy i cechuje się efektywnym rozrostem komórek poszczególnych linii krwiotworzenia, które wykazują zachowane dojrzewanie. Powoduje to zwiększenie liczby granulocytów, krwinek czerwonych i/lub płytek krwi we krwi obwodowej. Często występuje powiększenie śledziony i wątroby. Nowotwory mieloproliferacyjne mogą ulegać stopniowej progresji, która polega na włóknieniu podścieliska szpiku, nieefektywnej hematopoezie i transformacji blastycznej. Obecność 10 19% blastów we krwi obwodowej lub szpiku oznacza fazę akceleracji MPN, a występowanie więcej niż 20% komórek blastycznych odpowiada rozpoznaniu fazy blastycznej. Przewlekłą białaczkę szpikową (CML, chronic myelogenous leukemia) można uznać za modelowy nowotwór, w którym w pełni zastosowano założenia klasyfikacji WHO. Jest ona rozpoznawana na podstawie obrazu klinicznego, wyników badań laboratoryjnych i cech morfologicznych oraz jest konsekwentnie związana ze specyficznym zaburzeniem genetycznym obecnością chromosomu Filadelfia [t(9;22)(q34;q11)] i genem fuzyjnym BCR- -ABL1. Nowotwory mieloproliferacyjne BCR-ABL1-ujemne, takie jak czerwienica prawdziwa (PV, polycythemia vera), pierwotna mielofibroza (PMF, primary myelofibrosis), nadpłytkowość samoistna (ET, essential thrombocythemia), mastocytoza, rozpoznawane są na podstawie kryteriów obejmujących obraz kliniczny, badania laboratoryjne, cechy morfologiczne i histopatologiczne (morfologia i topografia megakariocytów, zmiany w podścielisku i identyfikacja linii komórkowych ulegających proliferacji). Mutacje genu JAK2 V617F lub rzadziej podobne nieprawidłowości genetyczne, takie jak mutacja JAK2 w eksonie 12., mutacje MPL W515L/K, potwierdzają nowotworowy charakter proliferacji i w większości przypadków PV oraz w około 50% PMF i ET znacznie ułatwiają diagnostykę. Podobne znaczenie patogenetyczne i diagnostyczne mają mutacje KIT w mastocytozie. Rozpoznanie przewlekłej białaczki eozynofilowej jest diagnozą z wykluczenia (brak zaburzeń PDGFRA, PDGFRB, FGFR1 i genu BCR-ABL1). W tabelach 7 i 8 przedstawiono kryteria diagnostyczne MPN. 671
3 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. Tabela 6. Nowotwory układu krwiotwórczego według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku Nieokreślony typ histologiczny (histologic type cannot be assessed) Nowotwory mieloproliferacyjne (MPN, myeloproliferative neoplasms) Przewlekła białaczka szpikowa BCR-ABL1-dodatnia (CML BCR-ABL1+, chronic myelogenous leukemia, BCR-ABL1 positive) Przewlekła białaczka neutrofilowa (CNL, chronic neutrophilic leukemia) Czerwienica prawdziwa (PV, polycythemia vera) Pierwotna mielofibroza (PMF, primary myelofibrosis) Nadpłytkowość samoistna (ET, essential thrombocythemia) Przewlekła białaczka eozynofilowa bliżej nieokreślona (CEL NOS, chronic eosinophilic leukemia, not otherwise specified) Mastocytoza (podtyp) [Mastocytosis (type)]: mastocytoza skórna (CM, cutaneous mastocytosis) indolentna układowa mastocytoza (ISM, indolent systemic mastocytosis) układowa mastocytoza z towarzyszącą klonalną chorobą hematologiczną wywodząca się z innej niż komórki tuczne linii komórkowej (SM-AHNMD, systemic mastocytosis with associated clonal haematological non-mast-cell lineage disease) agresywna układowa mastocytoza (ASM, aggressive systemic mastocytosis) białaczka z komórek tucznych (MCL, mast cell leukemia) mięsak z komórek tucznych (MCS, mast cell sarcoma) pozaskórna mastocytoma (extracutaneous mastocytoma) Nieklasyfikowalny nowotwór mieloproliferacyjny (MPN U, myeloproliferative neoplasm, unclassifiable) Nowotwory mieloidalne lub limfoidalne z eozynofilią i nieprawidłowościami PDGFRA, PDGFRB i FGFR1 (myeloid and lymphoid neoplasms with eosinophilia and abnormalities of PDGFRA, PDGFRB and FGFR1) Nowotwór mieloidalny lub limfoidalny z rearanżacją PDGFRA (myeloid or lymphoid neoplasm with PDGFRA rearrangement) Nowotwór mieloidalny z rearanżacją PDGFRB (myeloid neoplasm with PDGFRB rearrangement) Nowotwór mieloidalny lub limfoidalny z zaburzeniami FGFR1 (myeloid or lymphoid neoplasm with FGFR1 abnormalities) Nowotwory mielodysplastyczno-mieloproliferacyjne (MDS/MPN, myelodysplastic/myeloproliferative neoplasms) Przewlekła białaczka mielomonocytowa (CMML, chronic myelomonocytic leukemia) Atypowa przewlekła białaczka szpikowa BCR-ABL1-ujemna (acml BCR-ABL1, atypical chronic myeloid leukemia, BCR-ABL1 negative) Młodzieńcza postać białaczki mielomonocytowej (JMML, juvenile myelomonocytic leukemia) Nieklasyfikowalny nowotwór mielodysplastyczno-mieloproliferacyjny (MDS/MPN U, myelodysplastic/myeloproliferative neoplasm, unclassifiable) Niedokrwistość oporna na leczenie z obecnością pierścieniowatych syderoblastów i nadpłytkowością (RARS-T, refractory anemia with ring sideroblasts associated with marked thrombocytosis) Æ 672
4 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego Tabela 6. Nowotwory układu krwiotwórczego według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku (cd.) Zespoły mielodysplastyczne (MDS, myelodysplastic syndromes) Cytopenia oporna na leczenie z jednoliniową dysplazją (RCUD, refractory cytopenia with unilineage dysplasia): niedokrwitość oporna na leczenie (RA, refractory anemia) neutropenia oporna na leczenie (RN, refractory neutropenia) małopłytkowość oporna na leczenie (RT, refractory thrombocytopenia) Niedokrwistość oporna na leczenie z obecnością pierścieniowatych syderoblastów (RARS, refractory anemia with ring sideroblasts) Cytopenia oporna na leczenie z wieloliniową dysplazją (RCMD, refractory cytopenia with multilineage dysplasia) Niedokrwistość oporna na leczenie z nadmiarem blastów (RAEB, refractory anemia with excess blasts) Zespół mielodysplastyczny związany z izolowaną delecją chromosomu 5q (myelodysplastic syndrome associated with isolated del[5q]) Nieklasyfikowalny zespół mielodysplastyczny (MDS-U, myelodysplastic syndrome, unclassifiable) Cytopenia oporna na leczenie wieku dziecięcego (RCC, refractory cytopenia of childhood) Ostra białaczka szpikowa z powtarzalnymi nieprawidłowościami genetycznymi [acute myeloid leukemia (AML) with recurrent genetic abnormalities] AML z t(8;21)(q22;q22); RUNX1-RUNX1T1 (AML with t[8;21][q22;q22]; RUNX1-RUNX1T1) AML z inv(16)(p13.1q22) lub t(16;16)(p13.1;q22); CBFB-MYH11 (AML with inv[16][p13.1q22] or t[16;16][p13.1;q22]; CBFB-MYH11) Ostra białaczka promielocytowa z t(15;17)(q22;q12); PML-RARA (acute promyelocytic leukemia with t[15;17][q22;q12]; PML-RARA) AML z t(9;11)(p22;q23); MLLT3-MLL (AML with t[9;11][p22;q23]; MLLT3-MLL) AML z t(6;9)(p23;q34); DEK-NUP214 (AML with t[6;9][p23;q34]; DEK-NUP214) AML z inv(3)(q21q26.2) lub t(3;3)(q21;q26.2); RPN1-EVI1 (AML with inv[3][q21q26.2] or t[3;3] [q21;q26.2]; RPN1-EVI1) AML (megakarioblastyczna) z t(1;22)(p13;q13); RBM15-MKL1 [AML (megakaryoblastic) with t[1;22][p13;q13]; RBM15-MKL1] AML z mutacją NPM1 (AML with mutated NPM1) AML z mutacją CEBPA (AML with mutated CEBPA) Ostra białaczka szpikowa z cechami zależnymi od mielodysplazji (acute myeloid leukemia with myelodysplasia-related changes) Z wieloliniową dysplazją (multilineage dysplasia) Poprzedzona zespołem mielodysplastycznym (prior myelodysplastic syndrome) Współistnieją nieprawidłowości genetyczne związane z mielodysplazją (myelodysplasia-related cytogenetic abnormalities) Nowotwory mieloidalne zależne od terapii (therapy-related myeloid neoplasms) Ostra białaczka szpikowa zależna od terapii (t-aml, therapy-related AML) Zespół mielodysplasyczny zależny od terapii (t-mds, therapy-related myelodysplastic syndrome) Æ 673
5 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. Tabela 6. Nowotwory układu krwiotwórczego według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku (cd.) Nowotwór mielodysplastyczno-mieloproliferacyjny zależny od terapii (t-mds/mpn, therapy-related myelodysplastic/myeloproliferative neoplasm) Ostra białaczka szpikowa bliżej nieokreślona (AML NOS, acute myeloid leukemia, not otherwise specified) AML z minimalnym różnicowaniem (AML with minimal differentiation) AML bez cech dojrzewania (AML without maturation) AML z cechami dojrzewania (AML with maturation) Ostra białaczka mielomonocytowa (acute myelomonocytic leukemia) Ostra białaczka monoblastyczna/monocytowa (acute monoblastic/monocytic leukemia) Ostra białaczka erytroblastyczna (acute erythroid leukemia): białaczka czystoczerwonokrwinkowa (pure erythroid leukemia) erytroleukemia (erythroleukemia, erythroid/myeloid) Ostra białaczka megakarioblastyczna (acute megakaryocytic leukemia) Ostra białaczka bazofilowa (acute basophilic leukemia) Ostra panmieloza z mielofibrozą (acute panmyelosis with myelofibrosis) Mięsak mieloidalny (myeloid sarcoma) Rozrosty mieloidalne związane z zespołem Downa (myeloid proliferations related to Down syndrome) Przemijająca nieprawidłowa mielopoeza (transient abnormal myelopoiesis) Białaczka szpikowa związana z zespołem Downa (myeloid leukemia associated with Down syndrome) Nowotwór blastyczny z plazmacytoidnych komórek dendrytycznych (BPDCN, blastic plasmacytoid dendritic cell neoplasm) Ostre białaczki o nieokreślonym pochodzeniu liniowym (acute leukemias of ambiguous lineage) Ostra białaczka niezróżnicowana (acute undifferentiated leukemia) Ostra białaczka o mieszanym fenotypie z t(9;22)(q34;q11.2); BCR-ABL1 (mixed phenotype acute leukemia with t(9;22)(q34;q11.2); BCR-ABL1) Ostra białaczka o mieszanym fenotypie z t(v;11q23); rearanżacja MLL (mixed phenotype acute leukemia with t(v;11q23); MLL rearranged) Ostra białaczka o mieszanym fenotypie, B/szpikowa, bliżej nieokreślona (mixed phenotype acute leukemia, B/myeloid, NOS) Ostra białaczka o mieszanym fenotypie, T/szpikowa, bliżej nieokreślona (mixed phenotype acute leukemia, T/myeloid, NOS) Ostra białaczka o mieszanym fenotypie bliżej nieokreślona, rzadkie podtypy (mixed phenotype acute leukemia, NOS, rare types) Białaczka/chłoniak limfoblastyczny z komórek NK [natural killer (NK) cell lymphoblastic leukemia/lymphoma] Jednostki tymczasowe oznaczono kolorem niebieskim 674
6 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego Tabela 7. Kryteria diagnostyczne nadpłytkowości samoistnej, czerwienicy prawdziwej i pierwotnej mielofibrozy według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku Kryteria ET* PV* PMF* Większe Mniejsze 1. Liczba płytek krwi 450 g/l 2. Cechy proliferacji głównie linii megakariocytowej ze zwiększoną liczbą dużych, dojrzałych megakariocytów. Brak wyraźnej proliferacji lub przesunięcia w lewo w liniach granulocytowej i czerwonokrwinkowej 3. Brak kryteriów diagnostycznych WHO dla PV, PMF, CML, MDS lub innych nowotworów mieloidalnych 4. Wykazanie mutacji V617F JAK2 lub innych markerów klonalności, w przypadku ich braku wykluczenie nadpłytkowości reaktywnej 1. Hb > 18,5 g/dl (mężczyźni), > 16,5 g/dl (kobiety) lub Hb lub Ht > 99. percentyla wartości dla określonego wieku, płci i wysokości nad poziomem morza lub Hb > 17 g/dl (mężczyźni), > 15 g/dl (kobiety), jeśli stwierdza się przyrost Hb 2 g/dl do wartości wyjściowej bez związku z leczeniem niedoboru żelaza lub wzrost masy krwinek czerwonych > 25% ponad średnią przewidzianą wartość prawidłową 2. Mutacja V617F JAK2 lub defekt o podobnym znaczeniu czynnościowym, np. mutacja JAK2 w eksonie Szpik bogatokomórkowy z cechami trójukładowej proliferacji linii czerwonokrwinkowej, granulocytowej i megakariocytów 2. Stężenie EPO w surowicy poniżej normy 3. Endogenny wzrost kolonii erytroidalnych in vitro 1. Proliferacja i atypia megakariocytów (formy od małych do dużych z nieprawidłowym stosunkiem jądrowo-cytoplazmatycznym i hiperchromatycznymi, atypowymi jądrami, megakariocyty tworzą gęste skupienia), zwykle z włóknieniem retikulinowym i/lub kolagenowym podścieliska, lub, w przypadku braku wyraźnego włóknienia retikulinowego, zmiany w megakariocytach muszą być pozwiązane ze zwiększoną komórkowością szpiku, proliferacją linii granulocytarnej, często z supresją erytropoezy (np. w przedwłóknieniowej fazie PMF) 2. Brak kryteriów WHO dla PV, CML, MDS lub innych nowotworów mieloidalnych 3. Wykazanie obecności mutacji V617F JAK2 lub innego markera wzrostu klonalnego (np. MPL W515L/K). W przypadku braku markera klonalności wykluczenie włóknienia w szpiku z powodu choroby zapalnej lub innej nowotworowej 1. Leukoerytroblastoza we krwi 2. Wzrost aktywności LDH 3. Niedokrwistość 4. Powiększenie śledziony w badaniu przedmiotowym *Do rozpoznania ET wymagane jest spełnienie wszystkich 4 kryteriów. Do rozpoznania PV konieczne jest spełnienie dwóch większych kryteriów i jednego mniejszego lub pierwszego większego i dwóch mniejszych. Rozpoznanie PMF wymaga spełnienia 3 większych i 2 mniejszych kryteriów. We wczesnej PMF mniejsze kryteria są najczęściej graniczne CML przewlekła białaczka szpikowa; EPO erytropoetyna; ET nadpłytkowość samoistna; Hb hemoglobina; Ht hematokryt; LDH dehydrogenaza mleczanowa; MDS zespół mielodysplastyczny; PMF pierwotna mielofibroza; PV czerwienica prawdziwa 675
7 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. Tabela 8. Kryteria diagnostyczne przewlekłej białaczki neutrofilowej, przewlekłej białaczki eozynofilowej bliżej nieokreślonej i mastocytozy według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku CNL CEL NOS Mastocytoza 1. WBC 25 g/l: > 80% neutrofili segementowanych i pałeczkowatych, < 10% niedojrzałych granulocytów (promielocytów, mielocytów i metamielocytów), < 1% mieloblastów wśród WBC 2. Szpik bogatokomórkowy: zwiększona liczba i odsetek neutrofili, < 5% mieloblastów, zachowane dojrzewanie neutrofili, megakariocyty prawidłowe lub przesunięcie w lewo 3. Powiększenie wątroby i śledziony 4. Brak przyczyn fizjologicznej neutrofilii lub, jeśli występuje, wykazanie klonalności komórek szpikowych w badaniach genetycznych i molekularnych, brak zakażeń lub procesów zapalnych oraz nowotworów litych 5. Brak chromosomu Ph lub genu BCR-ABL1 6. Brak rearanżacji PDGFRA, PDGFRB lub FGFR1 7. Brak kryteriów dla PV, ET, PMF 8. Brak cech MDS lub MPN/ /MDS: brak dysplazji granulocytów, brak dysplazji w innych liniach krwiotworzenia, monocyty < 1 g/l 1. Eozynofilia 1,5 g/l 2. Brak chromosomu Ph lub genu BCR-ABL1 lub cech innych MPN (PV, ET, PMF) lub MDS/MPN (CMML lub acml) 3. Brak t(5;12)(q ;p13) lub innych rearanżacji genu PDGFRB 4. Brak genu fuzyjnego FIP1L1-PDGFRA i innych rearanżacji genu PDGFRA 5. Brak rearanżacji genu FGFR1 6. < 20% blastów we krwi i szpiku oraz brak inv(16)(p31q22) lub t(16;16;)(p13;q22), lub innych cech diagnostycznych AML 7. Klonalna nieprawidłowość cytogenetyczna lub molekularna, lub > 2% blastów we krwi, lub > 5% blastów w szpiku Jeśli chory ma eozynofilię i nie spełnia powyższych kryteriów, może mieć reaktywną eozynofilię, idiopatyczną hipereozynofilię lub idiopatyczny zespół hipereozynofilowy Skórna Zmiany skórne kliniczne typowe dla UP/MPCM, rozlana skórna mastocytoza lub odosobniony mastocytoma i w badaniu histopatologicznym zmian skórnych wieloogniskowe lub rozlane nacieki z komórek tucznych. Wykluczenie układowej mastocytozy Układowa* Kryterium większe: wieloogniskowe, gęste nacieki z komórek tucznych ( 15 komórek w skupieniu) w biopsji szpiku i/lub w innych narządach (poza skórą) Kryteria mniejsze: 1. W biopsji szpiku i innych narządach (poza skórą) w obrębie nacieku > 25% komórek tucznych ma wrzecionowaty kształt lub charakteryzuje się atypową morfologią, lub > 25% komórek tucznych w aspiracie szpiku jest niedojrzałych i atypowych 2. Obecność mutacji w kodonie 816 genu KIT w komórkach szpiku, krwi obwodowej i innych narządów (poza skórą) 3. Komórki tuczne w szpiku, krwi obwodowej i innych narządach (poza skórą) wykazują poza prawidłowymi markerami komórek tucznych ekspresję CD2 i/lub CD25 4. Stężenie tryptazy w surowicy stale > 20 ng/ml (jeśli objaw ten nie jest związany z inną klonalną chorobą szpiku) *Do rozpoznania układowej mastocytozy konieczne jest spełnienie większego kryterium i jednego mniejszego lub co najmniej trzech mniejszych kryteriów acml atypowa przewlekła białaczka szpikowa; AML ostra białaczka szpikowa; CEL NOS przewlekła białaczka eozynofilowa bliżej nieokreślona; CMML przewlekła białaczka mielomonocytowa; CNL przewlekła białaczka neutrofilowa; ET nadpłytkowość samoistna; MDS zespół mielodysplastyczny; MDS/MPN nowotwór mielodysplastyczno-mieloproliferacyjny; MPCM maculopapular cutaneous mastocytosis; PMF pierwotna mielofibroza; PV czerwienica prawdziwa; UP utricaria pigmentosa; WBC krwinki białe 676
8 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego Nowotwory mieloidalne lub limfoidalne z eozynofilią i nieprawidłowościami PDGFRA, PDGFRB i FGFR1 Obejmują 3 bardzo rzadko występujące grupy chorób, które są wynikiem zaburzeń genetycznych prowadzących do powstania genów fuzyjnych kodujących nieprawidłowe kinazy tyrozynowe. Wydzielenie tej jednostki miało aspekt prakyczny, ponieważ chorzy z rearanżacją PDGFRA, PDGFRB (ale nie FGFR1) charakteryzują się wrażliwością na leczenie inhibitorami kinaz tyrozynowych. Wszystkie 3 choroby mają obraz kliniczny i cechy morfologiczne MPN, rzadziej jest to chłoniak/białaczka limfoblastyczna. Eozynofilia jest cechą charakterystyczną, ale nie występuje we wszystkich przypadkach. Obraz kliniczny i morfologiczny zależy również od typu rearanżacji. W tabeli 9 zestawiono ich kryteria diagnostyczne. Nowotwory mielodysplastyczno-mieloproliferacyjne Są rzadko występującymi klonalnymi rozrostami układu krwiotwórczego, które w momencie rozpoznania wykazują cechy zarówno dysplazji, jak i proliferacji, co uniemożliwia ich jednoznaczne zakwalifikowanie do MDS lub MPN. Nowotwory mielodysplastyczno-mieloproliferacyjne zwykle charakteryzują się obrazem bogatokomórkowego szpiku z proliferacją jednej lub więcej linii krwiotworzenia; jeśli proliferacja jest efektywna, stwierdza się zwiększenie liczby odpowiednich elementów morfotycznych we krwi obwodowej. Jednocześnie jedna lub więcej linii krwiotworzenia może charakteryzować się nieefektywną proliferacją i dysplazją skutkującą cytopenią. Większość jednostek w tej kategorii odznacza się leukocytozą, niedokrwistością i małopłytkowością oraz zmiennie wyrażonymi cechami morfologicznej dysplazji. Odsetek komórek blastycznych jest zawsze mniejszy niż 20%. Często występuje powiększenie śledziony i wątroby. Cechy kliniczne i wyniki badań laboratoryjnych nie są stałe i mogą przypominać zarówno MPN, jak i MDS. W niektórych przypadkach przewlekłej białaczki mielomonocytowej (CMML, chronic myelomonocytic leukemia) i atypowej CML (acml) opisano mutację JAK2 V617F, która jest charakterystyczna dla MPN BCR-ABL1-ujemnych, ale właściwości proliferacyjne większości przypadków są związane z zaburzeniami ścieżki sygnałowej RAS/MAPK. W młodzieńczej postaci białaczki mielomonocytowej (JMML, juvenile myelomonocytic leukemia) niemal 75% chorych wykazuje wzajemnie wykluczające się mutacje genów PTPN11, NRAS, KRAS lub NF1, które kodują białka ścieżki sygnałowej zależnej od RAS. W 30 40% CMML i acml występują mutacje genów NRAS lub KRAS. W tabeli 10 zestawiono kryteria diagnostyczne MDS/MPN. Zespoły mielodysplastyczne Stanowią heterogenną grupę klonalnych chorób nowotworowych z komórek macierzystych szpiku, które charakteryzują się cytopeniami obwodowymi (niedokrwistość, małopłytkowość lub granulopenia), dysplazją w jednej lub więcej linii krwiotworzenia, nieefektywną hematopoezą i skłonnością do transformacji w AML. W MDS obserwuje się jednocześnie nieefektywną proliferację i apoptozę komórek układu krwiotwórczego, czego wynikiem jest bogatokomórkowy lub o prawidłowej komórkowości szpik i obwodowe cytopenie. Rozpoznanie MDS można w większości przypadków ustalić na podstawie charakterystycznych cech klinicznych i morfologicznych, takich jak występowanie cytopenii, której towarzyszy morfo- 677
9 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. Tabela 9. Kryteria diagnostyczne nowotworów mieloidalnych lub limfoidalnych z eozynofilią i nieprawidłowościami PDGFRA, PDGFRB i FGFR1 według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku Choroba Kryteria Uwagi MPN* z eozynofilią i genem fuzyjnym FIP1L1-PDGFRA MPN ze znaczną eozynofilią i obecność genu fuzyjnego FIP1L1-PDGFRA** *Chorzy z ostrą białaczką szpikową lub limfoblastyczną z eozynofilią i genem fuzyjnym FIP1L1-PDGFRA są również klasyfikowani w tej kategorii **Jeśli badania molekularne nie są dostępne, rozpoznanie powinno być rozważane w przypadkach MPN bez chromosomu Ph z cechami hematologicznymi CEL z powiększeniem śledziony, znacznie podwyższonym stężeniem witaminy B12 i wzrostem aktywności tryptazy w surowicy oraz zwiększoną liczbą komórek tucznych w szpiku MPN z genem fuzyjnym ETV6-PDGFRB lub innymi rearanżacjami PDGFRB MPN często ze znaczną eozynofilią, a czasami z neutrofilią i monocytozą + obecność t(5;12) (q31~q33;p12) lub translokacji wariantowej*, lub wykazanie obecności genu fuzyjnego ETV6-PDGFRB, lub rearanżacji PDGFRB *Ponieważ t(5;12) (q31~q33;p12) nie zawsze prowadzi do powstania genu fuzyjnego ETV6-PDGFRB, wskazane jest molekularne potwierdzenie występowania tego genu. Jeśli badania molekularne nie są dostępne, rozpoznanie powinno być rozważane w przypadkach MPN Ph-ujemnych związanych z eozynofilią i translokacją w obrębie chromosomu 5q31-33 MPN lub ostra białaczka związana z rearanżacją FGFR1 MPN ze znaczną eozynofilią i czasami z neutrofilią i monocytozą lub AML, lub chłoniak/białaczka limfoblastyczna z komórek B lub T (zwykle związana z eozynofilią we krwi obwodowej lub szpiku) + obecność t(8;13)(p11;q12) lub translokacji wariantowej prowadzącej do rearanżacji FGFR1 w komórkach szpikowych lub limfoblastach, lub w obu typach komórek AML ostra białaczka szpikowa; CEL przewlekła białaczka eozynofilowa; MPN nowotwór mieloproliferacyjny logiczna dysplazja komórek układu krwiotwórczego oraz w części przypadków zwiększona liczba blastów we krwi obwodowej i szpiku. U około 50% chorych obserwuje się zmiany cytogenetyczne, które charakteryzują się najczęściej utratą materiału genetycznego. Niemniej jednak rozpoznanie MDS jest trudne i stanowi największe wyzwanie w diagnostyce nowotworów układu krwiotwórczego, głównie ze względu na możliwość występowania morfologicznie podobnych do MDS nienowotworowych wtórnych dysplazji. Na uwagę zasługują odrębności MDS u dzieci. W tabeli 11 zestawiono kryteria diagnostyczne MDS. 678
10 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego Tabela 10. Kryteria diagnostyczne przewlekłej białaczki mielomonocytowej, atypowej przewlekłej białaczki szpikowej BCR-ABL1-ujemnej, młodzieńczej postaci białaczki mielomonocytowej i nieklasyfikowalnego nowotworu mielodysplastyczno-mieloproliferacyjnego według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku CMML acml JMML MDS/MPN U 1. Monocytoza > 1 g/l 2. Brak chromosomu Ph i genu BCR/ABL1 oraz rearanżacji PDGFRA i PDGFRB (szczególnie w przypadkach z towarzyszącą eozynofilią) 3. < 20% blastów we krwi obwodowej i szpiku (mieloblastów, monoblastów i promonocytów) 4. Spełnienie co najmniej 1 z następujących kryteriów: dysplazja jednej lub więcej linii krwiotworzenia klonalne nieprawidłowości cytogenetyczne i molekularne w komórkach krwiotwórczych monocytoza utrzymująca się co najmniej 3 miesiące po wykluczeniu innych jej przyczyn 1. Liczba WBC 13 g/l spowodowana zwiększoną liczbą neutrofili i ich prekursorów z wyraźną dysgranulopoezą 2. Brak chromosomu Ph i genu BCR/ /ABL1 oraz rearanżacji PDGFRA i PDGFRB 3. Prekursory neutrofili (promielocyty, mielocyty, metamielocyty) 10%, bazofile < 2%, monocyty < 10% wśród WBC 4. Bogatokomórkowy szpik z proliferacją i dysplazją granulocytów oraz z dysplazją lub bez cech zaburzeń dojrzewania linii czerwonokrwinkowej i megakariocytów 5. < 20% blastów we krwi obwodowej i szpiku 1. Monocytoza > 1 g/l 2. < 20% blastów (mieloblastów, monoblastów i promonocytów) we krwi i szpiku 3. Brak chromosomu Ph i genu BCR/ABL1 4. Spełnienie co najmniej 2 kryteriów: zwiększone wartości Hb płodowej w stosunku do wieku niedojrzałe granulocyty we krwi obwodowej WBC > 10 g/l klonalne nieprawidłowości chromosomalne nadwrażliwość komórek prekursorowych szpiku na GM-CSF in vitro Kliniczne, laboratoryjne i morfologiczne cechy jednego z podtypów MDS (RCUD, RARS, RCMD, RAEB) i < 20% blastów we krwi i szpiku + wyraźne cechy mieloproliferacji: PTL 450 g/l związane z proliferacją megakariocytów lub WBC 13 g/l z lub bez wyraźnej splenomegalii + brak wcześniejszego i aktualnego rozpoznania MPN albo MDS oraz leczenia cytotoksycznego lub czynnikami wzrostu, brak chromosomu Ph i genu BCR-ABL1, brak rearanżacji PDGFRA i PDGFRB lub FGFR1, brak izolowanej del(5q), t(3;3)(q21;q26) lub inv(3)(q21q26), lub de novo rozpoznana choroba z mieszanymi cechami mieloproliferacji i mielodysplazji, bez cech kwalifikujących do jakiejkolwiek kategorii MDS, MPN lub MDS/ /MPN acml atypowa przewlekła białaczka szpikowa BCR-ABL1-ujemna; CMML przewlekła białaczka mielomonocytowa; GM-CSF czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów; JMML młodzieńcza postać białaczki mielomonocytowej; MDS zespół mielodysplastyczny; MDS/MPN nowotwór mielodysplastyczno-mieloproliferacyjny; MDS/MPN-U nieklasyfikowalny nowotwór mielodysplastyczno-mieloproliferacyjny; MPN nowotwór mieloproliferacyjny; PTL płytki krwi; RAEB niedokrwistość oporna na leczenie z nadmiarem blastów; RARS niedokrwistość oporna na leczenie z obecnością pierścieniowatych syderoblastów; RCMD cytopenia oporna na leczenie z wieloliniową dysplazją; RCUD cytopenia oporna na leczenie z jednoliniową dysplazją; WBC krwinki białe Ostre białaczki szpikowe Są grupą nowotworów polegających na klonalnej proliferacji i kumulacji morfologicznie i czynnościowo niedojrzałych mieloidalnych komórek blastycznych we krwi obwodowej, szpiku i innych tkankach. Choroby te są heterogenne klinicznie, morfologicznie i genetycznie, a rozrost może dotyczyć jednej lub wszystkich linii krwiotworzenia. Podstawą rozpoznania 679
11 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. Tabela 11. Kryteria diagnostyczne zespołów mielodysplastycznych według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2008 roku Podtyp MDS Krew obwodowa Szpik RCUD: RA, RN, RT RARS Monocytopenia lub duocytopenia* Blasty < 1% Niedokrwistość Brak blastów RCMD Cytopenia (e)**, *** Blasty < 1% Brak pałeczek Auera < 1 g/l monocytów RAEB-1 RAEB-2 MDS-U MDS 5q( ) Cytopenia (e) Blasty < 5%** Brak pałeczek Auera < 1 g/l monocytów Cytopenia (e) 5 19% blastów Pałeczki Auera (±) < 1 g/l monocytów Cytopenia (e) 1% blastów*** Niedokrwistość Prawidłowa lub zwiększona liczba płytek krwi Blasty < 1% Jednoliniowa dysplazja ( 10% komórek danej linii) < 5% blastów < 15% pierścieniowatych syderoblastów Dysplazja tylko linii czerwonokrwinkowej < 5% blastów > 15% pierścieniowatych syderoblastów Dysplazja 2 linii komórkowych (> 10% komórek) < 5% blastów Brak pałeczek Auera ± 15% pierścieniowatych syderoblastów Jedno- lub wieloliniowa dysplazja 5 9% blastów Brak pałeczek Auera Jedno- lub wieloliniowa dysplazja 10 19% blastów Pałeczki Auera (±) Dysplazja < 10% komórek jednej lub więcej linii krwiotworzenia Obecność zmian cytogenetycznych potwierdzających rozpoznanie MDS < 5% blastów Prawidłowa lub zwiększona liczba megakariocytów z hipolobulacją jąder < 5% blastów Izolowana delecja 5q Brak pałeczek Auera *Chorzy z pancytopenią i jednoliniową dysplazją powinni być klasyfikowani jako MDS-U; **chorzy z odsetkiem blastów w szpiku < 5% i odsetkiem blastów we krwi 2 4% powinni być klasyfikowani jako RAEB-1. Chorzy z RCUD lub RCMD i odsetkiem blastów we krwi 1% powinni być klasyfikowani jako MDS-U; ***chorzy z pałeczkami Auera, liczbą blastów we krwi < 5% oraz blastów w szpiku < 10% powinni być klasyfikowani jako RAEB-2 MDS zespół mielodysplastyczny; MDS-U nieklasyfikowalny zespół mielodysplastyczny; MDS 5q( ) zespół mielodysplastyczny związany z izolowaną delecją chromosomu 5q; RA niedokrwistość oporna na leczenie; RAEB niedokrwistość oporna na leczenie z nadmiarem blastów; RARS niedokrwistość oporna na leczenie z obecnością pierścieniowatych syderoblastów; RCMD cytopenia oporna na leczenie z wieloliniową dysplazją; RCUD cytopenia oporna na leczenie z jednoliniową dysplazją; RN neutropenia oporna na leczenie; RT małopłytkowość oporna na leczenie AML jest obecność co najmniej 20% blastów (mieloblastów i/lub monoblastów/promonocytów, i/lub megakarioblastów) we krwi obwodowej lub szpiku. Rozpoznanie mięsaka mieloidalnego, pozaszpikowego guza zbudowanego z mieloidalnych komórek blastycznych, jest równoznaczne z rozpoznaniem AML, niezależnie od liczby blastów we krwi obwodowej lub szpiku. Ostrą białaczkę szpikową można również rozpoznać, jeśli odsetek blastów we krwi i/lub szpiku jest mniejszy niż 20%, ale występują następujące nieprawidłowości chromosomalne: t(8;21)(q22;q22), inv(16)(p13.1q22), t(16;16)(p13.1;q22) lub t(15;17)(q22;q12). 680
12 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego W ostatniej klasyfikacji WHO zmiany genetyczne obejmujące głównie translokacje chromosomalne skorelowano z charakterystycznymi cechami morfologicznymi i obrazem klinicznym, tworząc jednostki kliniczno-patologiczno-genetyczne. Rearanżacje lub mutacje genów, które w warunkach prawidłowych kodują czynniki transkrypcyjne ważne dla różnicowania i dojrzewania komórek szpikowych, takie jak RUNX1, RARA, CBFB lub NPM1, mogą zaburzać dojrzewanie i różnicowanie komórek białaczkowych, podczas gdy mutacje genów związanych ze szlakami przekazywania sygnału, takie jak FLT3, JAK2, RAS lub KIT, mogą być odpowiedzialne za nieprawidłową proliferację lub przeżycie komórek nowotworowych. Często kombinacje tych nieprawidłowości prowadzą do rozwoju AML z odrębnymi cechami klinicznymi i morfologicznymi oraz z określonym czasem przeżycia. Odkrycie roli mutacji genetycznych będzie miało szczególne znaczenie w największej podgrupie chorych na AML, charakteryzujących się prawidłowym kariotypem. Zaburzenia genetyczne w AML są podstawą ich klasyfikacji, dostarczają informacji dotyczących rokowania i sposobu leczenia oraz najprawdopodobniej będą prowadzić do rozwoju nowych, bardziej skutecznych terapii celowanych (patrz rozdział Patogeneza nowotworów układu krwiotwórczego). W klasyfikacji AML według WHO różne cechy mogą mieć znaczenie przy definiowaniu jednostek w jednej podgrupie chorób. W AML z powtarzalnymi nieprawidłowościami genetycznymi kluczem są morfologia i zaburzenia genetyczne. W AML z cechami zależnymi od mielodysplazji morfologia, historia choroby i cytogenetyka mają równorzędne znaczenie w definiowaniu jednostek. W AML zależnej od terapii najważniejszym czynnikiem kwalifikującym do tej grupy nowotworów jest wywiad wskazujący na wcześniejsze leczenie cytotoksyczne. Ostra białaczka szpikowa bliżej nieokreślona (AML NOS, acute myeloid leukemia, not otherwise specified) obejmuje heterogenną grupę chorób i jest klasyfikowana głównie na podstawie morfologii; nie ma tu jednostek diagnozowanych na podstawie odrębnych cech klinicznych, immunofenotypowych lub genetycznych. Najprawdopodobniej grupa ta będzie coraz mniejsza wraz z rozwojem wiedzy i definiowaniem nowych specyficznych genetycznie podtypów AML. Ostre białaczki o nieokreślonym pochodzeniu liniowym Do grupy tej należą białaczki, których nie można zaliczyć ani do nowotworów wywodzących się z mielopoezy, ani z limfopoezy. Klasyfikacja WHO określa nowe kryteria diagnostyczne dla ostrej białaczki o mieszanym fenotypie (MPAL, mixed phenotype acute leukemia). Aktualnie definiowane są genetyczne pogrupy MPAL z podkreśleniem biologicznego i klinicznego znaczenia rearanżacji BCR-ABL1 i MLL w tych chorobach. Zalecenia diagnostyczne w nowotworach układu krwiotwórczego Rozpoznanie nowotworów układu krwiotwórczego wymaga przeanalizowania danych klinicznych, morfologicznych, immunofenotypowych oraz genetycznych przez klinicystę i patologa. Mimo dużego znaczenia w diagnostyce nowoczesnych badań immunofenotypowych i genetycznych, morfologia komórek nowotworowych jest nadal kluczowym elementem rozpoznania. Jeśli badana próbka jest nieadekwatna do oceny morfologicznej, powinna być pobrana powtórnie. Ważne jest również prawidłowe zabezpieczenie i odpo- 681
13 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. wiednie przygotowanie techniczne materiału z krwi/szpiku do badań morfologicznych, histopatologicznych, cytogenetycznych i molekularnych. Rozpoznanie nowotworów układu krwiotwórczego powinno być ustalone przed włączeniem leczenia (w tym czynnikami wzrostu). Poniżej przedstawiono zalecenia dotyczące oceny materiału pobranego od chorych na nowotwory układu krwiotwórczego. Materiał Ocena zmian w szpiku w chorobach nowotworowych układu krwiotwórczego wymaga integracji wielu informacji uwzględniających pełne dane kliniczne i wyniki badań laboratoryjnych, takich jak morfologia krwi obwodowej oraz prawidłowo wykonane rozmazy krwi obwodowej i szpiku. W większości przypadków wymagane są równoległe badania: rozmazów krwi obwodowej i aspiratu szpiku oraz trepanobiopsji. Badania krwi obwodowej i szpiku powinny być wykonane przed włączeniem leczenia. Klasyfikacja WHO zaleca ocenę minimum 200 i 500 komórek odpowiednio w rozmazach z krwi obwodowej i biopsji aspiracyjnej szpiku, co zapewnia możliwość właściwej oceny zawartych w rozmazach elementów morfotycznych. Często konieczne jest przekazanie materiału uzyskanego drogą biopsji aspiracyjnej szpiku do immunofenotypowania metodą cytometrii przepływowej oraz badań genetycznych metodami cytogenetyki klasycznej (kariotyp), fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH, fluorescent in situ hybridization) oraz genetyki molekularnej (RT-PCR, reverse transcriptase polymerase chain reaction). Materiał do badań cytogenetycznych powinien być pobrany do probówki z heparyną litową, natomiast do badań molekularnych i immunofenotypowych metodą cytometrii przepływowej do probówki z antykoagulantem EDTA (ethylenediaminetetraacetic acid). Trepanobiopsja szpiku powinna mieć co najmniej 1,5 cm długości i, jeśli to możliwe, powinna być pobrana pod kątem prostym w stosunku do kości korowej. Trepanobioptaty wymagają odwapnienia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zapewnienie optymalnego czasu, ponieważ zarówno zbyt długi, jak i zbyt krótki czas odwapnienia mogą niekorzystnie wpłynąć na jakość otrzymanych preparatów i możliwość uzyskania wiarygodnych barwień immunohistochemicznych. Barwienia cytochemiczne W ocenie rozmazów krwi i szpiku w przypadku nowotworów układu krwiotwórczego używane są barwienia cytochemiczne. Podstawowe jest barwienie May-Grumwald-Giemsa lub podobne barwienia. W diagnostyce MDS i niektórych MPN w rozmazach krwi/ /szpiku wykorzystuje się barwienie błękitem pruskim na obecność żelaza. W rozpoznawaniu nowotworów układu krwiotwórczego w celu określenia przynależności liniowej komórek nowotworowych stosowane są barwienia cytochemiczne mające na celu oznaczenie aktywności mieloperoksydazy (POX), oznaczenie aktywności nieswoistej esterazy (NE) z użyciem octanu alfa-naftylu oraz oznaczenie zawartości glikogenu (reakcja PAS). Obecnie w większości tych nowotworów wykorzystanie barwień cytochemicznych nie jest konieczne ze względu na stosowanie immunofenotypowania metodą cytometrii przepływowej i immunohistochemii w ocenie przynależności liniowej komórek. Barwienie włókien retikulinowych metodą Gomoriego w trepanobiopsji w celu oceny włóknienia podścieliska szpiku jest niezbędne w różnicowaniu MPN. 682
14 Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu krwiotwórczego Immunofenotypowanie metodą cytometrii przepływowej i immunohistochemii Immunofenotypowanie można wykonywać metodą cytometrii przepływowej lub immunohistochemii, a każda z nich ma swoje zalety i wady, opisane w rozdziale poświęconym nowotworom układu chłonnego. W diagnostyce AML rekomendowane jest użycie co najmniej 3-kolorowej cytometrii przepływowej. Panel przeciwciał powinien być wystarczający do określenia pochodzenia liniowego rozrostu, jak również nieprawidłowego profilu antygenowego komórek nowotworowych, który potem wykorzystywany jest w ocenie choroby resztkowej. Immunohistochemia wykonywana w trepanobiopsji szpiku może być pomocna w diagnostyce nowotworów układu krwiotwórczego, ponieważ aktualnie dostępnych jest wiele przeciwciał do rozpoznawania antygenów mieloidalnych i limfoidalnych. Niemniej jednak cytometria przepływowa, ze względu na to, że jest metodą szybką (pozwala na uzyskanie wyniku w ciągu kilku godzin), ilościową i jakościową oraz pozwala na ocenę wielu antygenów równocześnie, jest metodą z wyboru w diagnostyce ostrych białaczek. Szczegółowe immunofenotypy dla poszczególnych nowotworów układu krwiotwórczego są łatwo dostępne w wielu publikacjach hematopatologicznych, w tym w aktualnej klasyfikacji WHO z 2008 roku (Classification of Tumours of Haematopoietic and Lymphoid Tissues). Ocena komórek blastycznych Badania rozmazów krwi i szpiku mają decydujące znaczenie w ocenie liczby blastów. Liczba blastów, takich jak mieloblasty, monoblasty, promonocyty i megakarioblasty (ale nie dysplastyczne megakariocyty), decyduje o rozpoznaniu AML lub transformacji blastycznej. Ekwiwalentem blastów w ostrej białaczce promielocytowej jest liczba nieprawidłowych promielocytów. Proerytroblasty nie są liczone jako blasty, z wyjątkiem rzadkich przypadków ostrej białaczki czystoczerwonokrwinkowej. Ocena komórek blastycznych CD34+ metodą cytometrii przepływowej nie jest rekomendowana i nie powinna zastępować oceny liczby blastów w rozmazach krwi i szpiku. Nie wszystkie blasty wykazują ekspresję CD34, a domieszka krwi obwodowej i artefakty związane z obróbką materiału mogą być przyczyną złej interpretacji właściwej liczby tych komórek. Jeśli jednak liczba blastów CD34+ w badaniu cytometrii przepływowej jest większa niż w rozmazach krwi i szpiku, wymagana jest powtórna ocena obu badań w celu wyjaśnienia przyczyn różnicy. Jeżeli aspiraty są niediagnostyczne z powodu włóknienia lub wybitnie bogatokomórkowego szpiku, pomocne w ocenie liczby blastów może być immunohistochemiczne barwienie trepanobiopsji antygenem CD34 (jeśli blasty są CD34+). Badania cytogenetyczne i molekularne W klasyfikacji WHO z 2008 roku nowotworów układu krwiotwórczego szczególnie zaakcentowano wartość badań cytogenetycznych i molekularnych. Bardziej niż kiedykolwiek przedtem wyniki analiz cytogenetycznych są przydatne w rozpoznawaniu poszczególnych nowotworów. Ponadto w niektórych jednostkach nieprawidłowości molekularne stanowią cel terapeutyczny. W praktyce większość AML definiuje się na podstawie cytogenetycznych nieprawidłowości. Świadomość znaczenia badań cytogenetycznych i molekularnych oraz znajomość techniki tych badań (kariotyp, FISH, PCR) pozwalają na zabezpieczenie możliwości ich wykonania równolegle z pobieraniem materiału biopsyjnego szpiku. Badania metodą 683
15 Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2013 r. FISH można również wykonywać z materiału pochodzącego z wysuszonych na powietrzu, nieutrwalonych rozmazów, natomiast do odzyskania DNA należy zeskrobać część takiego preparatu. Ocena kariotypu wymaga założenia hodowli komórek, dlatego materiał do tego badania musi być świeży. Ocenia się co najmniej 20 metafaz z hodowli komórek szpiku. Wskazana jest ocena kariotypu z komórek szpiku przy pierwszym rozpoznaniu. Ponowne badania kariotypu pozwalają na ocenę odpowiedzi na leczenie lub obserwację ewolucji genetycznej. Dodatkowe badania genetyczne, takie jak FISH, RT-PCR, należy wykonywać, kierując się wynikami kariotypu i przy podejrzeniu określonego rozpoznania na podstawie danych klinicznych, wyników badań morfologicznych i immunofenotypowych. Rekomendowane jest badanie duplikacji FLT3-ITD, genów fuzyjnych charakteryzujących podtypy AML, jak również analiza mutacji w genach NPM1 i CEBPA we wszystkich AML bez zaburzeń cytogenetycznych. Obecność mutacji JAK2 V617F oraz MPL W515L (przy braku mutacji JAK2 V617F) powinna być oceniona we wszystkich MPN BCR-ABL1-ujemnych. Ocena stanu mutacji genów KIT, NRAS, PTNP11 i innych powinna mieć kliniczne uzasadnienie. Korelacja danych i raport diagnostyczny Ze względu na konieczność wielodyscyplinarnego rozpoznawania i klasyfikacji nowotworów układu krwiotwórczego zaleca się, aby różne badania diagnostyczne skorelowane były z wynikami badań klinicznych i odnotowane w jednym, zintegrowanym raporcie. Jeśli nie można rozpoznać danej jednostki chorobowej, raport powinien wskazywać przyczyny i sugerować dalsze badania dodatkowe, które doprowadzą do prawidłowej diagnozy. W celu zapewnienia wysokiej jakości diagnostyki nowotworów układu krwiotwórczego konieczna jest współpraca doświadczonego patomorfologa specjalizującego się w hematopatologii z hematologiem prowadzącym danego pacjenta. Zalecane piśmiennictwo Hsi E. Hematopathology. Saunders/Elsevier, Philadelphia Hussong J.W., Arber D.A., Bradley K.T. i wsp. Protocol for the Examination of Specimens From Patients With Hematopoietic Neoplasms Involving the Bone Marrow. W: Reporting on Cancer Specimens: Case Summaries and Background Documentation. College of American Pathologists, Northfield, IL Jaffe E.S., Harris N.L., Vardiman J.W., Campo E., Arber D. (red.). Hematopathology. Saunders/Elsevier, Philadelphia Lewandowski K. Diagnostyka różnicowa przewlekłych nowotworów mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych. Hematologia 2010; 1: Lewandowski K. Znaczenie prognostyczne zaburzeń molekularnych u chorych na ostrą białaczkę szpikową z prawidłowym kariotypem. Hematologia 2012; 3: Porwitt A., McCullough J., Erber W.N. (red.). Blood and bone marrow pathology. Churchil Livingstone/Elsevier, Oxford Prochorec-Sobieszek M. Nowotwory mielodysplastyczno-mieloproliferacyjne nowości i problemy diagnostyczne. Hematologia 2010; 3: Swerdlow S., Campo E., Harris N. i wsp. (red.). WHO Classification of Tumours of Haematopoietic and Lymphoid Tissues. IARC Press, Lyon Vardiman J.W., Thiele J., Arber D.A. i wsp. The 2008 revision of the World Health Organization (WHO) classification of myeloid neoplasms and acute leukemia: rationale and important changes. Blood 2009; 114:
Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową
Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową Radosław Charkiewicz praca magisterska Zakład Diagnostyki Hematologicznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Przewlekła
Eozynofilia w chorobach reumatycznych i chorobach krwi. Stanowisko hematologa
Eozynofilia w chorobach reumatycznych i chorobach krwi. Stanowisko hematologa Wiesław Wiktor Jędrzejczak Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM, Warszawa Zapomnijcie o procentach!
Nowotwory mielodysplastyczne/ /mieloproliferacyjne
Nowotwory mielodysplastyczne/ /mieloproliferacyjne Krzysztof Mądry Definicja Nowotwory mielodysplastyczne/mieloproliferacyjne (MDS/MPN, myelodysplastic syndromes/myeloproliferative neoplasms) są rzadko
Dr n. med. Magdalena Zawada
Dr n. med. Magdalena Zawada Szpital Uniwersytecki w Krakowie Zakład Diagnostyki Hematologicznej 04.09.2017 Nowotwory układu krwiotwórczego według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 1. Nowotwory
Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Ph-ujemne
Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Ph-ujemne Marta Sobas Nowotwory mieloproliferacyjne Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne Dojrzałe komórki Dysplazja Blasty Transformacja do ostrej białaczki
Zespoły mieloproliferacyjne. Agnieszka Szeremet
Zespoły mieloproliferacyjne Agnieszka Szeremet Zespoły mieloproliferacyjne- definicja Zespoły mieloproliferacyjne (Mieloproliferative neoplasms, MPN) to grupa chorób nowotoworych, związnana z klonalnym
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 151g/2014 z dnia 16 czerwca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia opieki zdrowotnej obejmującego
PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ I OSTRĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ
www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Białaczka szpikowa OBEJMUJE PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ I OSTRĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ Dasatinib Dasatinib jest wskazany do leczenia dorosłych pacjentów z:
Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Nadpłytkowość samoistna
Joanna Góra-Tybor Definicja Nadpłytkowość samoistna (ET, essential thrombocythemia) należy do nowotworów mieloproliferacyjnych BCR-ABL1( ). Jej podstawową cechą jest zwiększona produkcja płytek krwi (patrz
Nowotwory mielodysplastyczne/mieloproliferacyjne nowości i problemy diagnostyczne
PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2010, tom 1, nr 3, 185 194 Copyright 2010 Via Medica ISSN 2081 0768 Nowotwory mielodysplastyczne/mieloproliferacyjne nowości i problemy diagnostyczne Myelodysplastic/myeloproliferative
Mastocytoza. Definicja. Epidemiologia. Etiopatogeneza. Krzysztof Lewandowski
Krzysztof Lewandowski Definicja Mastocytoza układowa jest klonalną chorobą komórki progenitorowej szpiku polegającą na kumulowaniu się nowotworowych mastocytów w jednym lub wielu narządach pozaszpikowych.
DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA
Cennik opłat za świadczenia zdrowotne udzielane osobom nieubezpieczonym oraz innym osobom nieuprawnionym do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA ul. Kopernika
2019 DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA
Cennik opłat za świadczenia zdrowotne udzielane w ramach umów zawartych z podmiotami zewnętrznymi (innymi niż Płatnik Publiczny) na rok 2019 DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA ul. Kopernika 17 Pracownia Cytometrii
l.p. ID Kod ICD Nazwa Świadczenia Cena Jednostka organizacyjna Pracownia/grupa badań
Cennik na rok 2017 świadczeń zdrowotnych innych niż finansowane ze środków publicznych oraz udzielanych w ramach zawieranych umów DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA ul. Kopernika 17 Pracownia Cytometrii Przepływowej
l.p. Kod ICD Nazwa Świadczenia Umowy Uwagi Jednostka organizacyjna Pracownia/grupa badań
Cennik opłat za świadczenia zdrowotne udzielane w ramach umów zawartych z podmiotami zewnętrznymi (innymi niż Płatnik Publiczny) na rok 2019 DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA ul. Kopernika 17 Pracownia Cytometrii
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy
Nowotwory mieloidalne lub limfoidalne z eozynofilią i nieprawidłowościami genów PDGFRA, PDGFRB lub FGFR1
Nowotwory mieloidalne lub limfoidalne z eozynofilią i nieprawidłowościami genów PDGFRA, PDGFRB lub FGFR1 Krzysztof Lewandowski Definicja Nowotwory mieloidalne lub limfoidalne z eozynofilią i nieprawidłowościami
hipersplenizm (pooling) układowy toczeń trzewny (przeciwciała przeciwjądrowe)
Ostre białaczki oraz zespoły mielodysplastyczne 329 Dzień 4 Obraz kliniczny ogólne objawy niedokrwistości granulocytopenia: skłonność do infekcji (bakteryjnych, grzybiczych), martwice, gorączka małopłytkowość:
LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0)
Załącznik B.65. LECZENIE CHORYCH NA OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ICD-10 C91.0) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji do leczenia dazatynibem ostrej białaczki limfoblastycznej z obecnością chromosomu
Nowe trendy w diagnostyce i leczeniu chorób układu krwiotwórczego
Nowe trendy w diagnostyce i leczeniu chorób układu krwiotwórczego Dr hab. Iwona Malinowska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Próby poprawy wyników leczenia
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 40/2014 z dnia 28 stycznia 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych
Nowotwory układu krwiotwórczego
Nowotwory układu krwiotwórczego Redakcja: Krzysztof Warzocha, Monika Prochorec-Sobieszek, Krzysztof Lewandowski Zespół autorski: Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek, Joanna Góra-Tybor, Przemysław Juszczyński,
Immunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
LECZENIE CHORYCH NA PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE CHORYCH NA PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ SZPIKOWĄ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria kwalifikacji 1) przewlekła białaczka
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria kwalifikacji 1) przewlekła białaczka szpikowa
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 618 Poz. 51 Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 624 Poz. 71 Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej dazatynibem 1.1. Kryteria
ZESPOŁY MIELODYSPLASTYCZNE
Zamojskie Studia i Materiały ZAMOŚĆ 2011 Rok wyd. XIII, zeszyt 1 (34) Fizjoterapia ZESPOŁY MIELODYSPLASTYCZNE Maria Cioch Katedra i Klinika Hematoonkologii i Transplantacji Szpiku Uniwersytetu Medycznego
Pierwotna mielofibroza
Pierwotna mielofibroza Joanna Góra-Tybor Definicja Pierwotna mielofibroza (PMF, primary myelofibrosis) należy do przewlekłych nowotworów mieloproliferacyjnych BCR-ABL(). Jej charakterystycznymi cechami
Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych
Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa
Klasyfikacja morfologiczna zespołów mielodysplastycznych wg zaleceń WHO 2008
PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2011, 42, Nr 2, str. 165 169 RENATA K. MARYNIAK Klasyfikacja morfologiczna zespołów mielodysplastycznych wg zaleceń WHO 2008 Histopathological
Diagnostyka laboratoryjna w schorzeniach hematologicznych WBC. WBC - dzieci LEUKOCYTY KRWINKI BIAŁE WBC
Diagnostyka laboratoryjna w schorzeniach hematologicznych WBC LEUKOCYTY KRWINKI BIAŁE WBC Wartości prawidłowe dorośli 4,0 10,0 x10 3 /µl (x10 6 /l) dzieci 1-6 r.ż. 4,5-13 x10 3 /µl dzieci 7-12 r.ż. 4,0-12,0
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 151/2013 z dnia 28 października 2013 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia gwarantowanego
Zespoły mielodysplastyczne
Zespoły mielodysplastyczne J A D W I G A D W I L E W I C Z - T R O J A C Z E K K L I N I K A H E M ATO LO G I I, O N KO LO G I I I C H O R Ó B W E W N Ę T R Z N YC H WA R S Z AW S K I U N I W E R S Y T
Diagnostyka hematologiczna
Diagnostyka hematologiczna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np.
ICD-10 C 92.1 przewlekła białaczka szpikowa Dziedzina medycyny: hematologia lub onkologia i hematologia dziecięca
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ ICD-10 C 92.1 przewlekła białaczka szpikowa Dziedzina medycyny:
Hematologia laboratoryjna
Hematologia laboratoryjna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):
Nowotwory hematologiczne
Nowotwory hematologiczne Grupa nowotworów rozwijająca się w szpiku i/lub w układzie limfatycznym Nowotwory układu krwiotwórczego Nowotwory układu chłonnego Prawidłowa hematopoeza a nowotwory układu krwiotwórczego
Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) ang. acute lymphoblastic leukemia Dr n. med. Monika Biernat Definicja Nowotworowy rozrost prekursorowych komórek limfoidalnych (limfoblastów) wywodzących się z linii
NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
ZAŁĄCZNIK NR 1 MINISTERSTWO ZDROWIA Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: PROGRAM WYKRYWANIA I ROZPOZNAWANIA CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH W POLSCE. Program realizowany
Białaczki Diagnostyka & Leczenie
Białaczki Diagnostyka & Leczenie Michał Matysiak Katedra i Klinika Pediatrii Hematologii i Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Ul. Marszałkowska 24, Warszawa BIAŁACZKI U DZIECI Najczęstszy
FLUDARABINUM. Załącznik C.25. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Lp.
Załącznik C.25. FLUDARABINUM 1 FLUDARABINUM C81 CHOROBA HODGKINA 2 FLUDARABINUM C81.0 PRZEWAGA LIMFOCYTÓW 3 FLUDARABINUM C81.1 STWARDNIENIE GUZKOWE 4 FLUDARABINUM C81.2 MIESZANOKOMÓRKOWA 5 FLUDARABINUM
ICD-10 C 92.1 przewlekła białaczka szpikowa Dziedzina medycyny: hematologia lub onkologia i hematologia dziecięca
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 załącznik nr 8 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ ICD-10 C 92.1 przewlekła
NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH WDROŻENIE PROGRAMU KONTROLI JAKOŚCI W DIAGNOSTYCE OSTREJ BIAŁACZKI U DZIECI
MINISTERSTWO ZDROWIA Akceptuję Minister Zdrowia... Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: WDROŻENIE PROGRAMU KONTROLI JAKOŚCI W DIAGNOSTYCE OSTREJ BIAŁACZKI U DZIECI
Lenalidomid (Revlimid ) w leczeniu zespołów mielodysplastycznych z izolowaną delecją 5q
Lenalidomid (Revlimid ) w leczeniu zespołów mielodysplastycznych z izolowaną delecją 5q Analiza problemu decyzyjnego Dorota Marszałek, Witold Wrona, Maciej Niewada Warszawa grudzień lipiec 2014 2010 Autorzy
Diagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
ICD-10 C 92.1 przewlekła białaczka szpikowa Dziedzina medycyny: hematologia lub onkologia i hematologia dziecięca
Załącznik nr 8 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ ICD-10 C 92.1 przewlekła białaczka szpikowa Dziedzina medycyny:
Hematologia laboratoryjna
Hematologia laboratoryjna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):
CHOROBY ROZROSTOWE UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO BIAŁACZKI WIEKU DZIECIĘCEGO
CHOROBY ROZROSTOWE UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO BIAŁACZKI WIEKU DZIECIĘCEGO ZWIĘKSZONE RYZYKO WYSTĄPIENIA BIAŁACZKI Zakażenia wirusowe Promieniowanie jonizujące Związki chemiczne (benzen- ANLL) Środki alkilujące
NON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Rada Przejrzystości. Agencja Oceny Technologii Medycznych. Uzasadnienie
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 166/2013 z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sprawie oceny leku Vidaza (azacytydyna) we wskazaniu leczenie pacjentów
Zespoły mielodysplastyczne
Zespoły mielodysplastyczne Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek Definicja Zespoły mielodysplastyczne (MDS, myelodysplastic syndromes) stanowią heterogenną grupę nowotworów o różnym przebiegu naturalnym, których
Diagnostyka różnicowa nadpłytkowości samoistnej
PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2012, tom 3, nr 3, 201 210 Copyright 2012 Via Medica ISSN 2081 0768 Diagnostyka różnicowa nadpłytkowości samoistnej Differential diagnosis of essential thrombocythemia Monika
Nowotwory układu chłonnego
Nowotwory układu chłonnego Redakcja: Krzysztof Warzocha, Monika Prochorec-Sobieszek, Ewa Lech-Marańda Zespół autorski: Sebastian Giebel, Krzysztof Jamroziak, Przemysław Juszczyński, Ewa Kalinka-Warzocha,
Klasyfikacja i czynniki prognostyczne w zespołach mielodysplastycznych
PRACA POGLĄDOWA Review Article Acta Haematologica Polonica 2011, 42, Nr 2, str. 171 176 KRZYSZTOF MĄDRY Klasyfikacja i czynniki prognostyczne w zespołach mielodysplastycznych Classification and prognostic
HYDROXYCARBAMIDUM. Załącznik C.29. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Lp.
Załącznik C.29. HYDROXYCARBAMIDUM Lp. 1 HYDROXYCARBAMIDUM C71 NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY MÓZGU 2 HYDROXYCARBAMIDUM C71.0 MÓZG Z WYJĄTKIEM PŁATÓW I KOMÓR 3 HYDROXYCARBAMIDUM C71.1 PŁAT CZOŁOWY 4 HYDROXYCARBAMIDUM
MERCAPTOPURINUM. Załącznik C.40. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1365 Poz Lp.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1365 Poz. 133 Załącznik C.40. MERCAPTOPURINUM 1. MERCAPTOPURINUM C81 CHOROBA HODGKINA 2. MERCAPTOPURINUM C81.0 PRZEWAGA LIMFOCYTÓW 3. MERCAPTOPURINUM C81.1 STWARDNIENIE
LECZENIE SZPICZAKA PLAZMATYCZNO KOMÓRKOWEGO (PLAZMOCYTOWEGO) (ICD-10 C 90)
Załącznik B.13. LECZENIE SZPICZAKA PLAZMATYCZNO KOMÓRKOWEGO (PLAZMOCYTOWEGO) (ICD-10 C 90) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji do leczenia bortezomibem 1.1 Leczenie bortezomibem nowo zdiagnozowanych
NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Załącznik nr 1 OPIS PROGRAMU Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: PROGRAM WYKRYWANIA I ROZPOZNAWANIA CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH W POLSCE. Program realizowany na podstawie
MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Załącznik nr 1 opis programu MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: WDROŻENIE PROGRAMU KONTROLI JAKOŚCI W DIAGNOSTYCE
Współistnienie szpiczaka plazmocytowego i przewlekłej choroby mieloproliferacyjnej opis dwóch przypadków
O P I S P R Z Y P A D K U Ilona Seferyńska 1, Izabela Kopeć 1, Grażyna Gadomska 2, Renata Maryniak 3, Przemysław Biliński 1, Krzysztof Warzocha 1 1 Klinika Hematologii Instytutu Hematologii i Transfuzjologii
Czerwienica prawdziwa
Joanna Góra-Tybor Definicja Czerwienica prawdziwa (PV, polycythemia vera) należy do nowotworów mieloproliferacyjnych BCR-ABL1( ). Jej podstawową cechą jest zwiększona masa erytrocytów przy nieobecności
Choroby sieroce w hematologii
Choroby sieroce w hematologii Wiesław Wiktor Jędrzejczak Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Definition the European Commission on Public
starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 9
Załącznik nr 9 Nazwa programu: do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Deferazyroks w rozpoznaniu określonym kodem ICD-10: D47.1
Deferazyroks w rozpoznaniu określonym kodem ICD-10: D47.1 Raport skrócony ws. usunięcia świadczeń gwarantowanych dla których wydano zgody na finansowanie w ramach chemioterapii niestandardowej Agencja
Nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego
DOI: 10.5114/pjp.2016.57957 P pol J Pathol 2015; 66 (4): (suplement 1): 68-74 Nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego Monika Prochorec-Sobieszek 1,2, Dorota Jesionek-Kupnicka 3, Grzegorz Rymkiewicz
Białaczka limfatyczna
www.oncoindex.org SUBSTANCJE CZYNNE W LECZENIU: Białaczka limfatyczna OBEJMUJE PRZEWLEKŁĄ BIAŁACZKĘ LIMFOCYTOWĄ (PBL) I OSTRĄ BIAŁACZKĘ LIMFOBLASTYCZNĄ (ALL) Clofarabine Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej
CLADRIBINUM. Załącznik C.12. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1073 Poz. 71. Lp.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1073 Poz. 71 Załącznik C.12. CLADRIBINUM 1 CLADRIBINUM D76 NIEKTÓRE CHOROBY DOTYCZĄCE UKŁADU SIATECZKWO-ŚRÓDBŁONKOWEGO I CHŁONNEGO 2 CLADRIBINUM D76.0 HISTIOCYTOZA Z
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 8
Załącznik nr 8 Nazwa programu: do Zarządzenia 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Sekwencyjność występowania zaburzeń molekularnych w niedrobnokomórkowym raku płuca
Diagnostyka różnicowa przewlekłych nowotworów mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych
PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2010, tom 1, nr 1, 59 70 Copyright 2010 Via Medica ISSN 2081 0768 Diagnostyka różnicowa przewlekłych nowotworów mieloproliferacyjnych Philadelphia-ujemnych Differential diagnosis
LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2
załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Przewlekła białaczka szpikowa a specyfika leczenia osób starszych 27 października 2011 r.
Przewlekła białaczka szpikowa a specyfika leczenia osób starszych 27 października 11 r. dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii Prezes Polskiej Grupy Badawczej Chłoniaków Chorzy powyżej
Kurs Hematologii w ramach Onkologii klinicznej
Kurs Hematologii w ramach Onkologii klinicznej Witamy Państwa serdecznie w imieniu Pana Profesora Aleksandra Skotnickiego i pozostałych pracowników Katedry Hematologii. W ramach Onkologii Klinicznej przez
Układ czerwonokrwinkowy
Hematopatologia Układ czerwonokrwinkowy Anemia Z utraty krwi: ostra, przewlekła Spadek produkcji: defekt dojrzewania (megaloblastyczna, niedobór żelaza, MDS), zaburzenia proliferacji (defekt komórek pnia,
Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Układ czerwonokrwinkowy
Hematopatologia Układ czerwonokrwinkowy Anemia Z utraty krwi: ostra, przewlekła Spadek produkcji: defekt dojrzewania (megaloblastyczna, niedobór żelaza, MDS), zaburzenia proliferacji (defekt komórek pnia,
Hematologiczne zagadki ze 100-letnią historią - zespoły mielodysplastyczne
Hematologiczne zagadki ze 00-letnią historią - zespoły mielodysplastyczne Ogromna niejednorodność wśród chorób z grupy,,zespołów mielodysplastycznych" (MDS, myelodysplastic syndromes) powoduje, że rozpoznanie
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ IMATINIBEM
ZAŁĄCZNIK NR 2 DO ZARZĄDZENIA NR 24/2005 PREZESA FUNDUSZU LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ IMATINIBEM Opis programu Leczenie celowane Jest to nowy sposób leczenia nowotworów polegający na zastosowaniu
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ IMATINIBEM
ZAŁĄCZNIK NR 2 DO ZARZĄDZENIA NR 24/2005 PREZESA FUNDUSZU LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ IMATINIBEM Opis programu Leczenie celowane Jest to nowy sposób leczenia nowotworów polegający na zastosowaniu
Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
Patogeneza nowotworów układu krwiotwórczego
PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2013, tom 4, nr 4, 279 290 Copyright 2013 Via Medica ISSN 2081 0768 Patogeneza nowotworów układu krwiotwórczego Pathogenesis of myeloid malignancies Maciej Szydłowski, Przemysław
NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH
Załącznik nr 1 MINISTERSTWO ZDROWIA Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: PROGRAM WYKRYWANIA I ROZPOZNAWANIA CHŁONIAKÓW ZŁOŚLIWYCH W POLSCE Dokument programu zdrowotnego
S Y L A B U S MODUŁU (PRZEDMIOTU) Hematologia laboratoryjna. Nie dotyczy
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S Y L A B U S MODUŁU (PRZEDMIOTU) I n f o r m a c j e ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów
Szpiczak plazmocytowy. Grzegorz Helbig Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Szpiczak plazmocytowy Grzegorz Helbig Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach MM - epidemiologia 90% przypadków rozpoznaje się powyżej 50 r.ż., Mediana wieku
Co można wykryć za pomocą badania morfologii krwi?
artykuł POglądowy Wiesław Wiktor Jędrzejczak Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny Co można wykryć za pomocą badania morfologii krwi? What can
IDARUBICIN. Załącznik C.30. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1078 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1078 Poz. 66 Załącznik C.30. IDARUBICIN 1 IDARUBICIN C47 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE NERWÓW OBWODOWYCH I AUTONOMICZNEGO UKŁADU NERWOWEGO 2 IDARUBICIN C47.0 NERWY OBWODOWE GŁOWY,
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: 1. Adres jednostki: Adres: 60-569 Poznań, ul, Szamarzewskiego 82/84 Tel. /Fax: 61/8549383, 61/8549356 Strona WWW: www.hematologia.ump.edu.pl
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 24/2011 z dnia 28 marca 2011r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych lub zmiany poziomu lub sposobu
OSTRA BIAŁACZKA LIMFOBLASTYCZNA CHOROBY ROZROSTOWE U DZIECI. (acute lymphoblastic leukemia, ALL) I. CHOROBY ROZROSTOWE UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO
Prof. dr hab. med. Jacek Wachowiak Klinika Onkologii, Hematologii i Transplantologii Pediatrycznej Katedry Pediatrii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu CHOROBY ROZROSTOWE U DZIECI
ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AM W WARSZAWIE.
ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ I IMMUNOLOGII KLINICZNEJ WIEKU ROZOJOWEGO AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE. ZAKŁAD DIAGNOSTYKI LABORATOTORYJNEJ WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU AKADEMII MEDYCZNEJ W WARSZAWIE Przykładowe
CYTARABINUM. Zał cznik C.14. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Zał cznik C.14. CYTARABINUM Lp 1 CYTARABINUM C69 NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY OKA 2 CYTARABINUM C69.0 SPOJÓWKA 3 CYTARABINUM C69.1 ROGÓWKA 4 CYTARABINUM C69.2 SIATKÓWKA 5 CYTARABINUM C69.3 NACZYNIÓWKA 6 CYTARABINUM
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 172/2013 z dnia 9 grudnia 2013 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia opieki zdrowotnej z wykazu
Przewlekła białaczka szpikowa jako drugi nowotwór mieloproliferacyjny u pacjentki z wieloletnim przebiegiem pierwotnej mielofibrozy
OPIS PRZYPADKU Hematologia 2012, tom 3, nr 3, 271 279 Copyright 2012 Via Medica ISSN 2081 0768 Przewlekła białaczka szpikowa jako drugi nowotwór mieloproliferacyjny u pacjentki z wieloletnim przebiegiem
IL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2
Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych
Zespoły mielodysplastyczne: diagnostyka i leczenie. Stanisław Potoczek Klinika Hematologii Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku
Zespoły mielodysplastyczne: diagnostyka i leczenie Stanisław Potoczek Klinika Hematologii Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku MDS - definicja Jest to heterogenna grupa klonalnych chorób komórki macierzystej