SPIS TREŚCI VII CYTOPLAZMATYCZNA, POZAKOMÓRKOWA I BŁONOWA.. 51

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów XIII Część I.WIADOMOŚCI WSTE PNE.. 1 Rozdział 1. Ogólna charakterystyka komórki Definicja komórki i organelli Niektóre dane z początków historii cytologii i biochemii Zarys morfologii i ultrastruktury komórki Właściwości morfologiczne Zarys ultrastruktury komórek proi eukariotycznych Frakcjonowanie komórki metodą wirowania różnicowego oraz w gradiencie roztworów sacharozy Skład chemiczny komórek Porównanie organizmu człowieka i materii nieożywionej pod względem zawartości pierwiastków Frakcjonowanie chemiczne homogenatu tkankowego Rozdział 2. Białka główne tworzywo komórki Zadania cząsteczek białkowych Aminokwasy cegiełki budulcowe białek Ogólna charakterystyka Magiczna dwudziestka Modyfikacje łańcuchów bocznych aminokwasów Klasyfikacja białek Struktura białek Struktura pierwszorzędowa Struktura drugorzędowa Struktura trzecio- i czwartorzędowa Podsumowanie z uzupełnieniem Część II. MACIERZ CYTOPLAZMATYCZNA, POZAKOMÓRKOWA I BŁONOWA.. 51 Rozdział 3. Macierz cytoplazmatyczna a cytoszkielet Wstępne obserwacje macierzy cytoplazmatycznej Pojęcia: macierz cytoplazmatyczna i cytoszkielet Podsumowanie z uzupełnieniem Rozdział 4. Mikrofilamenty Wprowadzenie Budowa chemiczna aktyny G i F Morfologia i lokalizacja mikrofilamentów w komórce Białka wiążące aktynę (ABP) i ich klasyfikacja Charakterystyka niektórych ABP ABP stabilizujące monomery aktyny ABP inicjujące polimeryzację monomerów aktyny ABP stabilizujące mikrofilamenty ABP formujące sieci mikrofilamentów ABP formujące wiązki mikrofilamentów ABP przymocowujące włókna aktyny do podstruktur komórkowych Inne cząsteczki ABP Mikrofilamenty a cytoszkielet mikrokosmków jelitowych Mikrofilamenty wczoraj i dziś Aktyny i MF VII

2 Cząsteczki ABP nowo odkryte oraz szczegółowiej zbadane Rozdział 5. Mikrotubule Wprowadzenie Ogólna charakterystyka mikrotubul Definicja i morfologia Interakcja tubuliny z małymi cząsteczkami Labilność MT Centra organizujące mikrotubule polarność MT Systemy mikrotubul oraz ich występowanie i znaczenie Mikrotubule rzęsek i wici Mikrotubule cytoplazmy interfazowej Mikrotubule aparatu mitotycznego Klasyfikacja białek MT i budowa tubuliny Ogólna charakterystyka białek MT Badanie struktury pierwszorzędowej tubulin Białka towarzyszące mikrotubulom Wykrycie i klasyfikacja MAP MAP wielkocząsteczkowe MAP średniocząsteczkowe MAP małocząsteczkowe MAP a cytoszkielet Dyneiny Wykrycie i klasyfikacja Dyneiny aksonemowe Białka motoryczne MT nieaksonemowe Mikrotubule 10 lat później MT i centrosom MT i MAP Dyneiny aksonemowe i cytoplazmatyczne Kinezyny Rozdział 6. Filamenty pośrednie Wprowadzenie Klasyfikacja i nazewnictwo filamentów pośrednich Filamenty keratynowe Filamenty desminowe, wimentynowe i glejowe Neurofilamenty Budowa białkowych podjednostek filamentów pośrednich Sekwencja aminokwasowa niektórych białek IF Struktura domenowa podjednostek białkowych IF Białka towarzyszące filamentom pośrednim Niektóre właściwości biologiczne filamentów pośrednich IF wczoraj i dziś Klasyfikacja IF Białka budujące IF Budowa domenowa białek IF oraz IF Białka zasocjowane z filamentami pośrednimi Znaczenie białek IF Rozdział 7. Macierz zewnątrzkomórkowa Wprowadzenie Białka kolagenowe macierzy zewnątrzkomórkowej Ogólna charakterystyka kolagenów Struktura i wytwarzanie typowych włókienkowych cząsteczek kolagenu Niektóre niewłókienkowe cząsteczki kolagenu Glikoproteiny niekolagenowe Elastyna Fibronektyna Laminina i nidogen Tenascyna Glikozaminoglikany i niektóre proteoglikany Klasyfikacja GAG Charakterystyka niektórych GAG Charakterystyka i klasyfikacja proteoglikanów Struktura niektórych proteoglikanów Oddziaływanie PG lub GAG z białkami macierzy zewnątrzkomórkowej oraz z powierzchnią komórki ECM 10 lat później Glikoproteiny kolagenowe Glikoproteiny niekolagenowe Proteoglikany ECM Rozdział 8. Błona plazmatyczna oraz białka powierzchni komórkowej Wprowadzenie Niektóre modele błon komórkowych Błona erytrocytów jako przykład budowy molekularnej błony komórkowej Ogólna charakterystyka Białka błony erytrocytarnej Lipidy błony plazmatycznej (w tym erytrocytarnej) Przenikanie substancji przez błony Przemieszczanie substancji przez błonę plazmatyczną bez zmian w jej strukturze Endocytoza i rola klatryny Błona komórkowa a wtórne przekaźniki informacji Udział błonowych białek G w tworzeniu camp VIII

3 Fosfolipidy inozytolowe i jony wapniowe jako wtórne przekaźniki w przetwarzaniu informacji Białka adhezji komórkowej Wstępna charakterystyka Połączenia międzykomórkowe oraz niektóre białka JAM Integryny Kadheryny Selektyny Transbłonowe receptorowe kinazy tyrozynowe (W. M. Krajewska) Rodzina receptorów ErbB Kinazy aktywowane przez mitogeny kinazy MAP Część III. JA DRO KOMÓRKOWE I JEGO MACIERZ Rozdział 9. Jądro komórkowe zarys budowy mikroskopowej i chemicznej Odkrycie i dane morfologiczne Zarys ultrastruktury jądra (w tym: ciała zwinięte Z. Kiliańska) Budowa chemiczna jądra komórkowego 293 Rozdział 10. Otoczka jądrowa Wprowadzenie Elementy strukturalne otoczki jądrowej Ogólna morfologia i skład chemiczny błon otoczki Pory i kompleksy porowe otoczki jądrowej Blaszka jądrowa (lamina) Otoczka jądrowa a cykl komórkowy Otoczka jądrowa w wymianie jądrowo-cytoplazmatycznej Jądrowy kompleks porowy i transport jądrowo-cytoplazmatyczny 10 lat później (A. Lipińska) Morfologia kompleksu porowego Ważniejsze białka NPC Transport białek Rozdział 11. Chromatyna jej komponent białkowy Wprowadzenie Histony i protaminy Definicja i nazewnictwo histonów Izolowanie i frakcjonowanie histonów Sekwencje aminokwasowe histonów Występowanie histonów Zmienność histonów Modyfikacje struktury pierwszorzędowej histonów Domenowa struktura histonów Ogólna charakterystyka protamin Białka niehistonowe Trudności w otrzymaniu i analizie białek NHC Niejednorodność białek niehistonowych oraz ich specyficzność molekularna i metaboliczna Klasyfikacja białek NHC Białka HMG jako uniwersalne białka NHC Białka NHC regulatorowe Rozdział 12. Chromatyna jej struktura oraz DNA Najwcześniejsze modele Hierarchiczna struktura chromatyny Nukleosom chromatosom cząstka rdzeniowa Włókno 30-nanometrowe Uorganizowanie wyższego rzędu włókna 30 nm (poziom III i IV) Mitotyczna kondensacja chromatyny Morfologia chromatyny i chromosomów olbrzymich Heterochromatyna i euchromatyna Chromosomy politeniczne i szczoteczkowe Ogólna charakterystyka DNA Od Griffitha do modelu Watsona i Cricka Niektóre właściwości cząsteczki DNA Zarys replikacji DNA podstawowe pojęcia Rozdział 13. Jąderko Wprowadzenie Morfologia jąderek Ultrastruktura jąderek Składniki ultrastrukturalne jąderka Typy morfologiczne jąderek Białka jąderek jako ich główny składnik chemiczny Niektóre jąderkowe białka enzymatyczne i regulatorowe Niektóre jąderkowe białka strukturalne i szkieletowe Jąderko a cykl komórkowy Nukleologeneza biogeneza jąderka i rybosomów Rozdział 14. Rybonukleoproteiny pozająderkowe Komórkowe RNA i RNP IX

4 14.2. Rybonukleoproteiny zawierające pre-mrna i mrna Wykrycie mrna, pre-mrna i cząstek pre-mrnp Struktury zawierające pre-mrna ziarnistości oraz włókna okołoi międzychromatynowe Białka hnrnp Transkrypcja i dojrzewanie cząsteczek pre-mrna Niektóre białka regulujące transkrypcję Małocząsteczkowe jądrowe RNA (snrna) Uwagi wstępne Lokalizacja snrna w komórce Montowanie cząstek U-snRNP Funkcje snrna Regulacja transkrypcji 10 lat później (M. W. Krajewska) Rozdział 15. Macierz jądrowa Wykrycie i nazewnictwo Izolowanie i występowanie macierzy jądrowej Klasyczna technika Berezneya i Coffeya oraz jej modyfikacje Powszechność występowania macierzy jądrowej Struktura mikroskopowa i chemiczna macierzy jądrowej Ultrastruktura macierzy jądrowej Skład chemiczny macierzy jądrowej Znaczenie macierzy jądrowej Determinowanie przez macierz morfologii jądra komórkowego Udział macierzy jądrowej w uorganizowaniu przestrzennym materiału genetycznego Udział macierzy jądrowej w procesach replikacji i reperacji DNA Udział macierzy jądrowej w transkrypcji i potranskrypcyjnym dojrzewaniu RNA Macierz jądrowa a działanie hormonów Część IV. NIEKTÓRE POZAJA DROWE PROCESY I ORGANELLE Rozdział 16. Zarys biosyntezy białka i peptydów Wprowadzenie Kod genetyczny Rozszyfrowanie kodu genetycznego Cechy kodu genetycznego Wielkocząsteczki w procesie translacji Uwagi wstępne Transportujące RNA (trna) Aminoacylo-tRNA ligazy (syntetazy) Rybosomy Etapy biosyntezy białka Etap I biosyntezy białka Etap II biosyntezy białka Antybiotyki a biosynteza białek Biosynteza białka jej ekonomiczność, rozrzutność i tempo Pozarybosomowa synteza peptydów Rozdział 17. Ubikwityno- i ATP-zależna proteoliza cytosolowa (pozalizosomowa) Proteoliza wewnątrzkomórkowa Okresy półtrwania białek Proteoliza ubikwitynozależna Nowa funkcja ubikwityny Charakterystyka ubikwityny Występowanie i zawartość ubikwityny w komórce Etapy w proteolizie ubikwitynozależnej Enzymy w proteolizie ubikwitynozależnej Uwagi końcowe Rozdział 18. Niektóre podstawowe procesy cytosolowe Wprowadzenie Glikoliza Metabolizm glikogenu Glikogenoliza Synteza glikogenu Kaskada enzymatycznych aktywności Glukoneogeneza Przebieg glukoneogenezy Przekształcenie pirogronianu w szczawiooctan Substraty dla glukoneogenezy Cykl pentozofosforanowy Biosynteza kwasów tłuszczowych Uwagi wstępne Podstawowe cząsteczki uczestniczące w biosyntezie kwasów tłuszczowych Przebieg syntezy kwasów tłuszczowych Rozdział 19. Mitochondria Wprowadzenie Zarys morfologii, ultrastruktury i budowy chemicznej mitochondriów X

5 Właściwości morfologiczne i rozmieszczenie mitochondriów Schemat ultrastruktury, ogólny skład chemiczny i frakcjonowanie mitochondriów Błony mitochondrialne Ogólna charakterystyka i przepuszczalność błon mitochondrialnych Przenośniki nukleotydów adenylowych, fosforanów oraz di- i trikarboksylanów Transport równoważników redukcyjnych Procesy biochemiczne w wewnętrznej błonie mitochondrialnej Utlenianie biologiczne Syntetaza ATP i fosforylacja oksydacyjna Macierz mitochondrialna jej procesy biochemiczne Dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu Cykl cytrynianowy Krebsa Cykl mocznikowy (inaczej: ornitynowy) albo cykl Krebsa-Henseleita (mały cykl Krebsa) Katabolizm szkieletów węglowych aminokwasów (schemat włączania aminokwasów w cykl cytrynianowy) Biosynteza porfobilinogenu i porfiryny Utlenianie kwasów tłuszczowych ( -oksydacja) Wydłużanie łańcuchów kwasów tłuszczowych Półautonomiczność mitochondriów (w tym rys Z. Kiliańska) 667 Rozdział 20. Siateczka śródplazmatyczna i aparat Golgiego Siateczka śródplazmatyczna szorstka i gładka Wprowadzenie Morfologiczne i biochemiczne właściwości siateczki śródplazmatycznej Procesy biochemiczne zlokalizowane w gładkiej siateczce śródplazmatycznej Procesy detoksykacji Szorstka siateczka śródplazmatyczna a biosynteza białka Aparat Golgiego Wprowadzenie Morfologia i ultrastruktura aparatu Golgiego Budowa chemiczna i podstawowe funkcje aparatu Golgiego Modyfikacje posyntetyczne w aparacie Golgiego Sortowanie i pakowanie produktów wydzielniczych Biogeneza składników błon ER i AG w transporcie pęcherzykowym 10 lat później Zarys budowy i funkcji aparatu Golgiego Udział białek w transporcie pęcherzykowym z ER do AG Rozdział 21. Lizosomy i mikrociała Lizosomy Wprowadzenie Zarys budowy morfologicznej i molekularnej lizosomów Enzymy lizosomowe Zarys biogenezy lizosomów oraz przykłady ich patologii Mikrociała, peroksysomy, glioksysomy Wykrycie i nazewnictwo Peroksysomy izolowanie i morfologia Wyposażenie enzymowe peroksysomów i glioksysomów Hipotezy dotyczące biogenezy peroksysomów i białek w nich zawartych Część V.CYKL KOMÓRKOWY I APOPTOZA Rozdział 22. Cykl komórkowy elementarne fakty oraz hipotezy Niektóre dane historyczne Zarys cyklu komórkowego Mitoza Mejoza Pierwszy podział mejotyczny Drugi podział mejotyczny Regulacja cyklu komórkowego Wykrycie czynnika MPF Zarys głównych reakcji w cyklu komórkowym na przykładzie heterodimeru CDK1/cyklina B Kinazy i cykliny a fazy cyklu komórkowego Ubikwitynozależna proteoliza białek regulatorowych cyklu komórkowego Cykl podziałowy a niektóre struktury komórkowe XI

6 Rozdział 23. Apoptoza organizmów zwierzęcych (Z. Kiliańska) Wprowadzenie Apoptoza a nekroza Główne białka uczestniczące w apoptozie Kaspazy Inne proteazy Endonukleazy Szlaki sygnalizacyjne apoptozy Receptory śmierci i ich ligandy Ścieżki sygnalizacyjne wykorzystujące receptory Fas, TNF-R1 i granzym B Szlak wewnętrzny apoptozy Szlak sfingomielinowo-ceramidowy Szlak apoptotyczny indukowany stresem Przebieg apoptozy Faza inicjacji Fazy wykonawcza i zniszczenia Regulatory apoptozy Białka rodziny Bcl Białka IAP Inne białka Niektóre cytowane podręczniki i publikacje książkowe [P] Piśmiennictwo Skorowidz