Klimat zmienia się również w Gdańsku Czy jesteśmy przygotowani?

Transkrypt

1 Seminarium Skutki zmian klimatu i ich znaczenie dla Rozwoju Gdańska i okolic Gdańsk, 18 grudnia 2007 Klimat zmienia się również w Gdańsku Czy jesteśmy przygotowani? Dorota Kaulbarsz, Zbigniew Kordalski Osoby pracujące w projekcie: W. Jegliński, D. Kaulbarsz, Z. Kordalski, D. Koszka-Maroń, M. Lidzbarski, Sz. Uścinowicz, J. Zachowicz Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Geologii Morza

2 Cykle klimatyczne Łagodzenie (ang. mitigation) obejmuje środki i strategie redukujące emisję CO2 i innych gazów cieplarnianych Adaptacja - wczesne przygotowanie się do efektów zmian klimatycznych; Celem adaptacji jest redukowanie negatywnych skutków zmian klimatycznych, lub też korzystanie z pozytywnych możliwości, które zmiany te przynoszą Podejścia te należy traktować jako elementy uzupełniające się. Im skuteczniejsze są działania w obu tych nurtach, tym niższe staje się ryzyko jakie dla społeczeństwa niosą skutki zmian klimatycznych 14/01/08 2

3 Scenariusze zmian klimatycznych PIK Potsdam Institute for Climate Ipact Research SMHI Swedish Meteorological and Hydrological Institute Zmiany pomiędzy : poziom morza opady Okres zimowy Okres letni temperatura 14/01/08 3 Okres zimowy Okres letni

4 ASTRA cele ASTRA Kierunki rozwoju i strategie adaptacyjne dotyczące zmian klimatycznych w regionie Morza Bałtyckiego Projekt współfinansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Regionu Morza Bałtyckiego INTERREG IIIB. W swej istocie dotyczył efektów zmian klimatu na poziomie lokalnym i regionalnym oraz strategii i działań ułatwiających adaptację do tych zmian w obszarze planowania przestrzennego Cele: Szacowanie skutków zmian klimatycznych w regionie Morza Bałtyckiego Zwiększenie świadomości społecznej na temat skutków zmian klimatu i aspektu adaptacji do tych zmian Rozpoznanie istniejących strategii adaptacji do zmian klimatu oraz podejścia do zagadnienia adaptacji w regionie Morza Bałtyckiego; wymiana informacji; wskazówki dla decydentów 14/01/08 4

5 ASTRA obszar badań Mi er ze ja m m n.p.m. n.p.m. He lsk Zalew a Pucki ZATOKA ZATOKA GDAŃSKA GDAŃSKA Gdynia Gdynia na iśla W ja rze e i M ny śla i W lew Za Gdańsk Gdańsk Żuławy Żuławy Wiślane Wiślane ZATOKA ZATOKA GDAŃSKA GDAŃSKA 266 m n.p.m. 14/01/08 Wisła Wisła m m n.p.m. n.p.m. 5

6 Najważniejsze skutki zmian klimatu erozja brzegu (intensyfikacja procesu erozji brzegowej spowodowana wzrostem poziomu morza oraz wzrostem częstotliwości i intensywności sztormów) powodzie od morza (wzrost poziomu morza oraz wzrost częstotliwości i intensywności sztormów) powodzie od rzek (wyższe opady, zatory lodowe; możliwość nałożenia się kilku czynników + wezbranie sztormowe) wzrost poziomu wód podziemnych i podtopienia (czynnik antropogeniczny spadek konsumpcji wody; wzrost poziomu morza) intruzja wód słonych do poziomów wodonośnych (wezbrania sztormowe wzrost intensywności i częstotliwości sztormów) osuwiska (większe opady wyższe prawdopodobieństwo ruchów masowych) Eutrofizacja/wykwity alg w Zatoce Gdańskiej 14/01/08 6

7 Erozja brzegu morskiego Odcinki intensywnie niszczone w latach Zagrożenia dla: obszary miejskie i osiedla, obszary przemysłowe, rolnictwo, infrastruktura turystyczna i rybołóstwo Zatoka Gdańska Zniszczenia dotkną głównie plaże oraz infrastrukturę turystyczną 14/01/08 7

8 Zarządzanie strefą brzegową elementy adaptacji Strategia Ochrony Brzegów Morskich -uwzględnia m.in. obserwowane i przewidywane zmiany poziomu morza (scenariusze zmian klimatu IPCC) Program ochrony brzegów morskich (USTAWA z dn. 28 lutego 2003 r) 14/01/08 8

9 Zagrożenie powodziowe GDAŃSK - Miejsce podatne na skutki zmian klimatycznych Najbardziej zagrożone powodzią miasto w Polsce Usytuowanie na terenach nizinno-depresyjnych i otoczenie z dwóch stron wielką wodą : Bałtykiem i dolnym odcinkiem Wisły (Żuławy Gdańskie) Zagrożenie powodziowe z 3 stron: od strony głównego koryta Wisły, od Bałtyku i Martwej Wisły przy spiętrzeniach sztormowych oraz od strony wzgórz morenowych i spływających z nich cieków Najbardziej chronione przed powodzią miasto w Polsce 14/01/08 9

10 Powódź w Gdańsku przykłady Poziom wody 3.36 m n.p.m. Obszar 340 km2 zalany (75% ówczesnego obszaru miasta pod wodą) ludzi poszkodowanych 14/01/ Opady (średnia dla lipca - 68 mm, 9 lipca 120 mm) wały kanału raduni uszkodzone w 5 miejscach 300 rodzin poszkodowanych Dworzec główny PKP nieczynny przez tydzień, główne drogi zablokowane Straty w infrastrukturze 50 mln. USD 10

11 Ochrona przeciwpowodziowa Istniejące/ planowane przepompownie odwadniające Istniejące/ planowane kanały ulgi Istniejące/ planowane zbiorniki retencyjne Śluzy/ wrota sztormowe Wały przeciwpowodziowe Planowane kanały do odporowadzania wody deszczowej Obszar bezposredniego zagrożenia powodzią (włączając pas przybrzezny) poldery Odcinki brzegu przewidziane do ochrony w latach (Program ochrony brzegów morskich) Modernizacja umocnien brzegowych Zasilanie piaskiem Na podstawie Projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Gdańska, Biuro Rozwoju Gdańska, 2007

12 Szacowanie skutków zmian klimatu zagospodarowanie przestrzenne Scenariusze zmian poziomu morza SEAREG 14/01/08 12

13 Szacowanie skutków zmian klimatu zagospodarowanie przestrzenne Obszary podatne na skutki zmian klimatu w odniesieniu do planowanych funkcji terenu % 30 planowana funkcja terenu Udział obszaru o planowanej funkcji w odniesieniu do całego obszaru badań* Obszary o planowanej funkcji potencjalnie zagrożone przy scenariuszach wzrostu poziomu / morza o* **: 5 km 2 24,4 2,5 3,9 4,7 7,1 56,8 1,4 1,8 2,8 7,5 26,4 2,9 5,0 6,5 10,1 66,0 44,3 53,9 57,6 63,8 82,3 3,6 6,4 8,0 14,4 19,3 0,8 1,7 2,0 3,7 41,4 4,3 7,7 10,2 22,4 2. 0,04 m scenariusz niski 3. 0,49 m scenariusz średni 4. 0,98 m scenariusz wysoki 5. 0,98 m scenariusz wysoki przy jednoczesnym 1,5 m wezbraniu sztormowym %* 7,7 0,8 1,2 1,5 2,2 17,9 0,5 0,6 0,9 2,4 8,3 0,9 1,6 2,0 3,2 20,8 13,9 17,1 18,2 20,1 26,1 1,1 2,0 2,5 4,6 6,1 0,3 0,5 0,6 1,2 13,0 1,3 2,4 3,2 7,1 transport i komunikacja lasy tereny zielone tereny rolnicze zabudowa mieszkaniowo-usługowa zabudowa usługowa zabudowa produkcyjno-usługowa * wartości odnoszą się do całego obszaru badań: gmina Sopot, gmina Gdańsk, część gminy Pruszcz Gdański ( z wyłączeniem wód powierzchniowych i plaż) ** scenariusze wzrostu poziomu morza opracowane w ramach projektu SEAREG (za: Meier et al., 2004) 14/01/08 13

14 Szacowanie skutków zmian klimatu podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia DRASTIC popularna metoda szacowania naturalnej podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie (Aller et al., 1987; Depth to water głębokość do zwierciadła wody podziemnej, Recharge net infiltracja efektywna, Aquifer media litologia, Soil media rodzaj gleb, Topography topografia terenu, Impact of vadose zone wpływ strefy aeracji, Conductivity współczynnik filtracji warstwy wodonośnej) Dla potrzeb Mapy metodę oceny naturalnej podatności obarczono ryzykiem wystąpienia zjawisk ekstremalnych dodając dwa czynniki wpływające na zasięg oraz intensywność efektów zmian klimatycznych: odległość od linii brzegowej morza i kanałów [m] wysokość nad poziomem morza [m n.p.m.] 14/01/08 Wartości indeksu podatności Indeks podatności = suma iloczynów wag i rang (wysoka) (klasa podatności) przyporządkowanych poszczególnym czynnikom (bardzo wysoka) 14 (niska) wpływającym na naturalną podatność na zanieczyszczenia (średnia) (ekstremalnie wysoka)

15 Rozpowszechnianie i dyskusje Konferencje i seminaria międzynarodowe Prezentacje i spotkania z decydentami Materiały informacyjne Ekspertyzy Prezentacje i dyskusje w trakcie ogólnodostępnych imprez naukowo-kulturalnych 14/01/08 15

16 ASTRA publikacje Publikacja książkowa w wydawnictwie Springer Wydanie wiosna /01/08 16

17 Skutki zmian klimatu PODSUMOWANIE Największe ryzyko związane ze zmianami klimatycznymi w naszym regionie - WODY Obszary potencjalnie zagrożone przez skutki zmian klimatycznych: plaże (turystyka), tereny rolnicze i przemysłowe Mniejsze zagrożenie dla terenów zabudowanych, usługowych oraz transportu, komunikacji i infrastruktury jednak nawet niewielki wpływ na te sektory powoduje poważne utrudnienia dla sprawnego funkcjonowania aglomeracji Duży wpływ na zaopatrzenie miasta w wodę na potrzeby bytowe i przemysłowe wydajne (wysokie zasoby eksploatacyjne) ujęcia zlokalizowane są na nisko położonych terenach 14/01/08 17

18 Skutki zmian klimatu PODSUMOWANIE cd. Projekt ASTRA przyczynił się do wzrostu świadomości nt. zmian klimatycznych (?) Uświadomił konieczność uwzględniania niepomyślnych scenariuszy zmian klimatycznych w procesie planowania przestrzennego oraz długoterminowych strategiach sektorowych (?) niepewności scenariuszy jakie koszty? informacja świadomość działanie SEAREG, IPCC ASTRA 14/01/08 18????

19 Adaptacja przykład z Niemiec Dziękujemy za uwagę! dorota.kaulbarsz@pgi.gov.pl zbigniew.kordalski@pgi.gov.pl