Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych

Transkrypt

1 Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych Beata Kowalska Koordynator ds. Zarządzania Ryzykiem Powodziowym o/s morza, IMGW PIB Oddział Morski w Gdyni Warszawa

2 ZAKRES PREZENTACJI Cel i zakres PZRP Materiały wyjściowe Charakterystyka obszaru planowania MZP i MRP Diagnoza problemów Strategia zarządzania ryzykiem powodziowym Harmonogram finansowy

3 CELE I ZAKRES PLANU ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM Podstawy skutecznego zarządzania ryzykiem powodziowym w przyszłości Podstawa dla stworzenia katalogu dobrych praktyk w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej Wpływ na rozwój branży, przyszłą strukturę zarządzania majątkiem oraz metodykę priorytetyzacji działań inwestycyjnych i wspomagających w postaci katalogu instrumentów prawnych, ekonomicznych. Podstawa procesu ciągłej poprawy systemu osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami.

4 PROCES PLANOWANIA ZAKRES PRAC Zdiagnozowanie problemów zarządzania ryzykiem powodziowym, w tym diagnozy zagrożenia ryzyka powodziowego i strat, analizy obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej i źródeł wzrostu ryzyka powodziowego; Zdefiniowanie celów głównych i szczegółowych zarządzania oraz przypisanie im grup działań, tworząc schemat ich osiągnięcia w zdefiniowanym okresie; Opracowanie instrumentów wspomagających realizacje działań nietechnicznych i technicznych dla zidentyfikowanych wariantów planistycznych zarządzania ryzykiem;

5 PROCES PLANOWANIA ZAKRES PRAC Sporządzenie dokumentu roboczego (projekty) Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów regionów wodnych i dorzeczy; Przeprowadzenie konsultacji społecznych sporządzonych Planów i kampanii informacyjnej (w trakcie); Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektów Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (w trakcie); Zapewnienie spójności Planów i aktualizacji Planów Gospodarowania Wodami.

6 MATERIAŁY WYJŚCIOWE Nazwa dokumentu Data opracowania dokumentu Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia na Opracowanie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów Dorzeczy i Regionów Wodnych Metodyka opracowania Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów Dorzeczy i Regionów Wodnych Raport ze zmian do Metodyki PZRP v1.1 (WBS ) opracowanie metodyki dla obszarów morskich uzupełnienie katalogu działań o działania specyficzne dla obszarów nadmorskich Raport z zestawieniem działań z list ujętych w Master Planach (WBS ) Raport z przeprowadzonych analiz i diagnozy problemów (WBS ) Raport ze zmian do Metodyki PZRP v1.2 (WBS ) Raport z uzasadnieniem celów, schematem możliwości ich osiągnięcia, zestawieniem wszystkich wyselekcjonowanych działań oraz zestawieniem działań z nadanymi im priorytetami, pierwsza selekcja działań (WBS ) Raport wskazujący instrumenty zarządzania ryzykiem powodziowym (WBS )

7 CHARAKTERYSTYKA OBSZARU NADMORSKIEGO 2 rejony administracyjne: Urzędy Morskie: Gdynia, Słupsk, Szczecin RZGW Gdańsk i RZGW Szczecin 2 rodzaje zagrożeń: Zagrożenia od strony morza Zagrożenia w ujściowych odcinkach rzek 3 rodzaje brzegów morskich: brzegi klifowe około 20% brzegi wydmowe brzegi płaskie PODSTAWY PRAWNE: Ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U nr 32 poz. 131), Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Program ochrony brzegów morskich" (Dz. U. Nr 67 poz. 621). Na odcinkach nie objętych programem ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 934, t. j)

8 CHARAKTERYSTYKA OBSZARU NADMORSKIEGO Region wodny Dolnej Wisły : obszar wybrzeża od dorzecza rzek Przymorza wschodniego (ujścia Słupi, Łupawy, Łeby,poprzez ujście Redy, Wisły, Zatokę Pucką i Gdańską po Zalew Wiślany (ujście rzeki Elbląg i Pasłęki (km km 233.5) Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: obszar wybrzeża od polskiej części Zalewu Szczecińskiego przez obszar dorzecza rzek Przymorza zachodniego granicy państwa po zlewnię rzeki Wieprzy wraz z ujściowymi odcinkami rzek - (km km 428.0) dorzecze Odry Rowy Jarosławiec Zachód, Jarosławiec - Sarbinowo, Sarbinowo Dziwna, Dziwna Świna Świna granica z Niemcami dorzecze Wisły Mierzeja Wiślana, Półwysep Hel, Port Władysławowo Władysławowo Jastrzębia Góra Rowy Jarosławiec Wschód

9 CHARAKTERYSTYKA OBSZARU NADMORSKIEGO Klasy erozji morskiej, odporności brzegu i sumarycznych zagrożeń obszarów nadmorskich (Zawadzka, 2000)

10 CHARAKTERYSTYKA OBSZARU NADMORSKIEGO Zagrożenia od strony morza -przyczyny wzrostu ryzyka powodziowego: wezbrania sztormowe wzrost częstości występowania wpływ wezbrań opadowych, roztopowych, zatorowych wzrost średniego poziomu morza prognozowane zmiany klimatyczne pogorszenie parametrów odpowiedzialnych za odporność strefy brzegowej (stan wydm, strefa rewowa) zmiany zagospodarowania terenu (działalność człowieka - kształtowanie przebiegu procesów brzegotwórczych ).

11 CHARAKTERYSTYKA OBSZARU NADMORSKIEGO Skutki wezbrań sztormowych: występowanie powodzi na terenach nisko położonych, zniszczenie terenów nadbrzeżnych rozmycie brzegu, niszczenie wydm, zboczy klifowych, umocnień brzegowych, intensyfikacja procesów erozji spiętrzenia wód w połączeniu z falami sztormowymi prowadzą do katastrofalnych zniszczeń na brzegu morskim. zamulenie wejść portowych i torów wodnych, utrudnienia pracy portów uszkodzenia budowli hydrotechnicznych utrudnienia w odpływie rzek w ujściowych odcinkach napływ wód słonych w obszary estuariów

12 ANALIZY W RAMACH MZP ORAZ MRP Wstępna ocena ryzyka powodziowego WORP Ocena zagrożenia powodziowego MZP obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi od strony morza jest niskie i wynosi 0,2 %, obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi od strony morza jest średnie i wynosi 1 %, obszary zagrożone na skutek uszkodzenia lub zniszczenia budowli ochronnych pasa technicznego (p 0,2 %) Ocena ryzyka powodziowego MRP Dodatkowe opracowania, dane i analizy m. innymi będące w posiadaniu Urzędów Morskich, (analiza strat, podatności brzegów na erozję oraz poziomu zainwestowania zaplecza, dynamika zmian polskiego wybrzeża)

13 Mapy zagrożenia powodziowego (MZP) od strony morza wybrzeże Kategoria Scenariusz Obszar wschodnie Dorzecze Wisły Powierzchnia Obszary zagrożenia powodziowego [ha] 0,2%M %M zachodnie Dorzecze Odry Powierzchnia Obszary zagrożenia powodziowego [ha] 0,2%M %M

14 Mapy ryzyka powodziowego (MRP) od strony morza Kategoria Scenariusz Obszar w Dorzeczu Wisły Obszar w Dorzeczu Odry Zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi Liczba mieszkańców na obszarach zagrożenia powodziowego [os.] Obiekty użyteczności społecznej [szt.] 0,2% M % M PT ,2% M % M PT 3 0

15 Mapy ryzyka powodziowego (MRP) od strony morza Kategoria Scenariu sz Obszar w Dorzeczu Wisły Obszar w Dorzeczu Odry Zagrożenie dla środowiska Zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego Obiekty stanowiące duże zagrożenie dla środowiska [szt.] Obiekty stanowiące potencjalne zagrożenie dla środowiska [szt.] Obiekty cenne kulturowo [szt.] 0,2% M 8 8 1% M 6 4 0,2% M % M ,2% M % M 16 18

16 Potencjalne straty finansowe wynikające z zagrożenia powodzią oddziaływanie wód morskich kategoria scenariusz Region wodny Dolnej Wisły Region wodny Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego 0,2% M Straty w tys. zł. 1% M PT wg analiz sztormów historycznych (dane Urzędu Morskiego w Gdyni) w ostatnich latach największe straty szacowane po wystąpieniu sztormu - blisko 25,2 mln zł w roku wartość średniorocznych strat (AAD 2014r. ) obliczone dla Regionu Wodnego Dolnej Wisły obszar oddziaływania wód morskich około 15,3 mln zł, (w tym ZP Zlewni Zalewu Wiślanego i Zatok- około 12,1 mln zł

17 ZIDENTYFIKOWANE RYZYKO POWODZIOWE OD STRONY MORZA W REGIONIE DOLNEJ WISŁY Poziom ryzyka Liczba gmin z ryzykiem na danym poziomie Zintegro wane ryzyko wypadko we Zdrowi e i życie ludzi Środowis ko Dziedzict wo kulturowe Działalno ść gospoda rcza

18 ZIDENTYFIKOWANE RYZYKO POWODZIOWE OD STRONY MORZA W REGIONIE WODNYM DOLNEJ ODRY I PRZYMORZA ZACHODNIEGO 18 30% 9% 22% 22% 17%

19 Zestawienie problemów związanych z oddziaływaniem wód morskich Wzrastające ryzyko powodziowe spowodowane zmianami klimatycznymi oraz wzrostem częstości występowania wezbrań sztormowych; Spiętrzenie rzek uchodzących do morza w rejonie ujścia, towarzyszące formowaniu się cofki od wód morskich, w wyniku skumulowanego oddziaływania wiatru od morza oraz wezbrania cieków, spowodowanego opadami, roztopami oraz zatorami Podtopienia i zalania portów morskich; Niewystarczające zabezpieczenie przeciwpowodziowe na terenach zurbanizowanych, szczególnie w strefach przyujściowych rzek oraz depresyjnych;

20 Zestawienie problemów związanych z oddziaływaniem wód morskich Podpiętrzanie Zalewu Wiślanego i jezior przybrzeżnych, w związku z wezbraniami sztormowymi; Erozja brzegów morskich, stanowiąca zagrożenie wystąpienia strat na zainwestowanym zapleczu; Problem zabezpieczenia brzegu morskiego i prowadzenia inwestycji utrzymaniowych wraz z monitoringiem parametrów morfometrycznych; Brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w wielu gminach nadmorskich w pasie nadbrzeżnym;

21 Zestawienie problemów związanych z oddziaływaniem wód morskich W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, obejmujących obszary zagrożone, należy określać wymagany poziom zabezpieczenia (normę bezpieczeństwa brzegu) zapewniający bezpieczeństwo zaplecza brzegu morskiego przed działaniem morza, zgodnie z zasadami przyjętymi w Strategii ochrony brzegów morskich oraz uściślić granice obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi lub osuwania się mas ziemnych oraz określić zasady zagospodarowania takich obszarów (wyłączenie z zabudowy odpowiednio szerokiego pasa lądu w celu utrzymania walorów krajobrazowych brzegów i ograniczenia nacisku prowadzenia prac technicznych w pasie ochronnym).

22 Zestawienie problemów związanych z oddziaływaniem wód morskich Wyłączenie z dalszej urbanizacji odcinków wybrzeża najsilniej zagrożonych przez erozje i powodzie morskie; Presja urbanizacyjna i rozprzestrzenianie się stref zabudowy na terenach leśnych na zapleczu wydmy. W szczególności zagrożenie stanowić może lokalizacja zabudowy w strefie korony wydmy tj. w strefie naturalnego elementu systemu ochronnego, jakim jest wydma wraz z plażą.

23 Główne obszary problemowe od strony morza - Region Dolnej Wisły Miasta portowe wraz z odcinkami ujściowymi rzek Tereny nad Zalewem Wiślanym (zagrożenie od wód morskich) Erozja brzegów morskich Rzek Przymorza Zalewu Wiślanego i Zatok Zalewu Wiślanego i Zatok Rzek Przymorza Zalewu Wiślanego i Zatok Jastarnia, Władysławowo, Ustka, Hel, Łeba Gdynia, Gdańsk Tereny nad Zalewem Wiślanym: Kąty Rybackie, Przebrno, Krynica Morska, Tolkmicko, Frombork Osłonino-Puck, Gniażdżewo-Swarzewo- Władysławowo-Rozewie-Jastrzębia Góra, Karwia-Łeba-Rowy-Ustka Chałupy-Kużnica-Jastarnia-Jurata- Hel Wyspa Sobieszewska, ujście Wisły Śmiałej, Jantarowe Wybrzeże, Mierzeja Wiślana, południowe wybrzeże Zalewu Wiślanego

24 Główne obszary problemowe od strony morza Region Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Powodzie cofkowe (wysokie stany morza) RW Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego: Zlewnia Odry od Warty do Roztoki Odrzańskiej Zlewnia Zalewu Szczecińskiego Parsęty Wieprzy Miasto Szczecin Gryfino Goleniów (obszary wiejskie) Stepnica Nowe Warpno Dziwnów Miasto Świnoujście (w trakcie analizy) Miasto Kołobrzeg Darłowo Sianożęty Bukowo-Łazy Zagrożenie pasa technicznego RW Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego Liwia Łuża Mierzeja Dziwnowska, część wschodnia, Dziwnówek, Dziwnów Mierzeja Dziwnowska, część zachodnia Mierzeja jeziora Kopań Mierzeja jeziora Jamno Rewal Niechorze Kołobrzeg Jarosławiec Ustronie Morskie

25 Strategia Zarządzania Ryzykiem Powodziowym

26 Strategia Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Cele oraz kierunki działań na obszarach oddziaływania wód morskich Na obszarach oddziaływania wód morskich, proponuje się w pierwszej kolejności wdrożenie działań o wysokim priorytecie realizujących następujące cele szczegółowe: 1.2 Wyeliminowanie/unikanie wzrostu zagospodarowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią; 1.3. Określenie warunków możliwego zagospodarowywania obszarów chronionych przed zagrożeniami od strony morza; 1.5. Unikanie wzrostu oraz określenie warunków zagospodarowania na obszarach o niskim prawdopodobieństwie wystąpienia powodzi ;

27 Strategia Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Cele oraz kierunki działań na obszarach oddziaływania wód morskich c.d Utrzymanie naturalnych form ochrony brzegu morskiego; 1.7. Utrzymanie istniejących technicznych form ochrony brzegu morskiego; 2.1 Ograniczanie istniejącego zagrożenia powodziowego, realizowane różnymi działaniami, w zależności od zdiagnozowanych problemów w poszczególnych zlewniach planistycznych; 2.2. Ograniczenie istniejącego zagospodarowania; 2.3. Ograniczanie potencjalnych negatywnych konsekwencji powodzi dla obiektów i społeczności;

28 Strategia Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Cele oraz kierunki działań na obszarach oddziaływania wód morskich c.d Doskonalenie prognozowania i ostrzegania o zagrożeniach meteorologicznych i hydrologicznych 3.2 Doskonalenie skuteczności reagowania ludzi, firm i instytucji publicznych 3.4. Wdrożenie i doskonalenie skuteczności analiz popowodziowych 3.5. Budowa instrumentów prawnych i finansowych zniechęcających lub skłaniających do określonych zachowań zwiększających bezpieczeństwo powodziowe, 3.6. Budowa programów edukacyjnych poprawiających świadomość i wiedzę na temat źródeł zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego. Pozostałe cele, z uwagi na ich mniejsze znaczenie w ograniczeniu zagrożenia na obszarze zlewni, mogą zostać zrealizowane w kolejnym cyklu planistycznym.

29 Harmonogram finansowy 1 cykl planistyczny wybrzeże koszt w PLN wschodnie zachodnie tys. zł tys. zł

30 Harmonogram finansowy- wybrzeże wschodnie 1 cykl planistyczny Nazwa inwestycji Analiza zagrożeń i możliwości ochrony przed zagrożeniem powodziowym od morskich wód wewnętrznych na terenie Gdańska od terenów przyległych i ewentualna realizacja najpilniejszej inwestycji Analiza zagrożeń i możliwości ochrony przed zagrożeniem powodziowym od Zalewu Wiślanego terenów przyległych i ewentualna realizacja najpilniejszej inwestycji Przebudowa nabrzeża w porcie pasażerskim w Krynicy Morskiej wraz z zabezpieczeniem brzegu Zalewu Sztuczne zasilanie brzegu (tzw. refulacja) plaży i podbrzeża (Łeba i Rowy) Budowa i modernizacja wałów p. oraz budowli ochronnych pasa technicznego nad Zalewem Wiślanym Rewa - Ochrona Brzegów Morskich - opaska brzegowa km 99,60-100,30 Budowa i odtwarzanie sysytemów odprowadzających wodę z obszarów zalanych Przebudowa falochronu zachodniego w porcie Jastarnia oraz remont umocnienia brzegu w porcie Jastarnia Działania polegające na ograniczeniu istniejącego zagospodarowania poprzez likwidację (przeniesienie) obiektów lub zmianę funkcji na mniej wrażliwą - koncepcja zabezpieczenia lub przeniesienia Suma zł.

31 Harmonogram finansowy wybrzeże zachodnie 1 cykl planistyczny Nazwa inwestycji Prace utrzymaniowe na brzegu morskim Budowa i modernizacja ostróg brzegowych pomiędzy Dziwnowem a Dziwnówkiem Modernizacja wrót samoczynnych na Kanale Pogorzelica w km w m. Niechorze Przebudowa opaski brzegowej w Jarosławcu. Budowa i modernizacja ostróg brzegowych w Niechorzu Kk: Przebudowa opaski brzegowej (Ustronie Morskie km ) Przebudowa opaski brzegowej (Ustronie Morskie km ) Monitoring brzegu morskiego Przebudowa opaski brzegowej (Ustronie Morskie km ) Przebudowa opaski brzegowej (Ustronie Morskie km ) Program ograniczania ryzyka powodziowgo miasta Świnoujście Szczególowa analiza zagrożenia powodziowego miasta Świnoujście Szczegółowa analiza zagrożenia powodziowego w rejonie jeziora Bukowo Program ograniczania ryzyka powodziowego w rejonie jeziora Bukowo Suma zł.

32 Dziękuję za uwagę Beata Kowalska Koordynator ds. Zarządzania Ryzykiem Powodziowym o/s morza, IMGW PIB Oddział Morski w Gdyni