SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Realizacja trzeciego wspólnotowego programu działań w dziedzinie zdrowia w 2014 r.

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2017) 149 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Realizacja trzeciego wspólnotowego programu działań w dziedzinie zdrowia w 2014 r. {SWD(2017) 119 final} PL PL

2 Spis treści Wstęp... 3 Działanie roku temat przewodni na 2014 r.: choroby przewlekłe Projekt PATHWAYS Tworzenie zdrowych miejsc pracy i strategie nastawione na włączanie osób chorujących przewlekle w sektor pracy... 5 Inicjatywy, które bezpośrednio przyczyniają się do wdrożenia prawa UE Zamówienie usługi wdrożenie dyrektywy 2011/24/UE w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej... 6 Wykonanie budżetu Budżet Priorytety na 2014 rok i mechanizmy finansowania Wykonanie budżetu operacyjnego według mechanizmów finansowania Umowy z organizacjami międzynarodowymi o udzieleniu dotacji bezpośrednich Zamówienia (zamówienia publiczne na usługi) Inne działania Wykorzystanie budżetu w 2014 r Rodzaj beneficjentów Podsumowanie

3 WSTĘP W niniejszym sprawozdaniu omówiono realizację trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia w 2014 r. Był to pierwszy rok realizacji trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia na podstawie rozporządzenia (UE) nr 282/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2014 r. 1. Rozporządzenie to stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r. w odniesieniu do programu trwającego siedem lat, do dnia 31 grudnia 2020 r. Zgodnie z art. 13 rozporządzenia Komisja musi składać komitetowi ds. programu działań w dziedzinie zdrowia sprawozdania na temat realizacji wszystkich działań finansowanych w ramach programu oraz informować Parlament Europejski i Radę. Niniejsze sprawozdanie jest realizacją tego wymogu. Zawiera ono szczegółowe informacje na temat budżetu na rok 2014 i jego wykonania. W załączniku 1 w dokumencie roboczym służb Komisji podano przykłady najważniejszych działań wieloletnich, współfinansowanych w ramach drugiego programu w dziedzinie zdrowia 2, w przypadku których ostateczne wyniki stały się dostępne w 2014 r. Opisano w nim również przykłady działań finansowanych w ramach programu prac na 2014 r. w obszarach dodatkowych, takich jak ocena i upowszechnianie. W załącznikach 2 10 można z kolei znaleźć tabele ze wszystkimi współfinansowanymi działaniami i umowami. Trzeci program działań w dziedzinie zdrowia dysponuje łącznym budżetem w wysokości EUR. Ma on cztery cele szczegółowe: 1. promocja zdrowia, profilaktyka chorób i tworzenie warunków sprzyjających prowadzeniu zdrowego stylu życia, z uwzględnieniem zasady zdrowie we wszystkich politykach ; 2. ochrona obywateli Unii przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi; 3. zwiększanie innowacyjności, efektywności i stabilności systemów opieki zdrowotnej; 4. ułatwianie obywatelom Unii dostępu do lepszej i bezpieczniejszej opieki zdrowotnej. Program określa wskaźniki postępu w odniesieniu do każdego celu. Aby osiągnąć te cele, program może korzystać z szerokiej gamy instrumentów finansowania. Są to: działania współfinansowane z organami państw członkowskich ( wspólne działania ); projekty oraz dotacje na działalność na wsparcie szczególne dla organizacji i sieci pozarządowych; umowy bezpośrednie z organizacjami międzynarodowymi, zamówienia publiczne oraz inne działania. Zgodnie z wieloletnim planem sporządzonym w 2013 r. roczny program prac na 2014 r. koncentrował się na chorobach przewlekłych. W związku z tym w 2014 r. współfinansowano szereg działań w zakresie chorób przewlekłych; jedno z nich opisano szczegółowo w niniejszym sprawozdaniu. W ramach programu współfinansowano również inicjatywy wspierające wdrażanie prawa UE. W 1 Dz.U. L 86 z , s Dz.U. L 301 z , s. 3. 3

4 niniejszym sprawozdaniu przedstawiono dwa przykłady sukcesów programu w tej dziedzinie w 2014 r. Perspektywy W pierwszym roku trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia dzięki współfinansowaniu wsparto i rozpoczęto szereg ważnych inicjatyw, w tym osiem wspólnych działań. Zgodnie z wnioskami z oceny ex post drugiego programu działań w dziedzinie zdrowia Komisja zapewnia ścisłe monitorowanie wdrożenia trzeciego programu w dziedzinie zdrowia i upowszechnianie wyników na szerszą skalę. Komisja nadal zachęca wszystkie państwa członkowskie i państwa uczestniczące w programie do udziału we współfinansowanych działaniach oraz próbuje osiągnąć synergie z innymi programami finansowania w UE. 4

5 DZIAŁANIE ROKU TEMAT PRZEWODNI NA 2014 R.: CHOROBY PRZEWLEKŁE Priorytetowym tematem rocznego programu prac na rok 2014 były choroby przewlekłe. Łącznie opublikowano trzy zaproszenia do składania wniosków poświęconych projektom dotyczącym różnych aspektów zapobiegania chorobom przewlekłym i ich leczenia; łącznie współfinansowano pięć projektów. Ukończono wspólne działania w zakresie odżywiania i aktywności fizycznej oraz w zakresie demencji oraz sześć projektów w dziedzinie aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu. Dobrym przykładem jest opisany poniżej projekt PATHWAYS. Dotyczy on ważnej kwestii udziału pacjentów z chorobami przewlekłymi w rynku pracy. Jest on w pełni zgodny z programem Komisji na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego. 1.1 Projekt PATHWAYS Tworzenie zdrowych miejsc pracy i strategie nastawione na włączanie osób chorujących przewlekle w sektor pracy Informacje ogólne PATHWAYS Tworzenie zdrowych miejsc pracy i strategie nastawione na włączanie osób chorujących przewlekle w sektor pracy to jeden z projektów współfinansowanych w 2014 r. w ramach tematu tego roku, czyli chorób przewlekłych. Projekt PATHWAYS rozpoczął się latem 2015 r., będzie trwał 36 miesięcy i otrzyma do ,00 EUR współfinansowania. Bierze w nim udział 12 partnerów z 10 państw europejskich (Austria, Belgia, Grecja, Hiszpania, Niemcy, Norwegia, Polska, Republika Czeska, Słowenia i Włochy) wszyscy partnerzy dysponują obszerną wiedzą w dziedzinie chorób przewlekłych i psychicznych w kontekście zatrudnienia Krótki opis Osoby z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami psychicznymi często doświadczają problemów na rynku pracy: bezrobocie, absencja, ograniczona wydajność i stygmatyzacja w miejscu pracy. Coraz częstsze występowanie chorób przewlekłych i zaburzeń psychicznych w połączeniu z oszczędnościami budżetowymi wymaga innowacyjnych strategii, aby pomóc tym ludziom w uczestnictwie w rynku pracy. Brakuje nam jednak wiedzy o dostępnych strategiach i ich skuteczności. Musimy również określić, jakie są potrzeby osób z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami psychicznymi w kontekście rynku pracy. Program PATHWAYS w odpowiedzi na te pytania określi strategie integracji i reintegracji dostępne w Europie i poza jej granicami oraz oceni ich skuteczność. Ocenione zostaną również szczególne potrzeby osób z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami psychicznymi w kontekście rynku pracy. Opracowane zostaną także wytyczne, które będą służyć wdrażaniu skutecznych strategii integracji i reintegracji zawodowej. Jedną z zastosowanych metod będą konsultacje z zainteresowanymi stronami Oczekiwane wyniki W ramach projektu PATHWAYS powstanie szereg sprawozdań, w tym: 5

6 porównanie dostępnych strategii w oparciu o pięć kategorii modeli opieki społecznej i zdrowotnej w Europie oraz sprawozdanie na temat niezrealizowanych potrzeb osób z chorobami przewlekłymi na rynku pracy wraz z zaleceniami, w jaki sposób rozwiązać wskazane problemy. Powstanie baza danych z dostępnymi danymi na temat skuteczności obecnych strategii integracji i reintegracji na rynku pracy wobec osób cierpiących na choroby przewlekłe; zebrane dowody zostaną opisane w dokumencie podsumowującym. Ponadto projekt PATHWAYS zakończy się przedstawieniem rekomendacji politycznych strategii integracyjnych na drodze do stworzenia bardziej sprzyjającego włączeniu społecznemu rynku pracy, w którym uczestniczyć będą mogły w istotny sposób osoby z chorobami przewlekłymi i zaburzeniami psychicznymi. INICJATYWY, KTÓRE BEZPOŚREDNIO PRZYCZYNIAJĄ SIĘ DO WDROŻENIA PRAWA UE Program w dziedzinie zdrowia finansuje usługi świadczone przez wykonawców zewnętrznych, którzy wspierają Komisję we wdrażaniu decyzji i dyrektyw w dziedzinie zdrowia. Poniżej przedstawiono jeden przykład takich usług z 2014 r. 1.2 Zamówienie usługi wdrożenie dyrektywy 2011/24/UE w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej Kontekst W badaniu przeanalizowano skutki dyrektywy 2011/24/UE3 w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej. Jego ogólnym celem było przedstawienie informacji na temat wdrożenia dyrektywy przez państwa członkowskie, zgodnie z art. 20 ust. 1, oraz wskazanie niedociągnięć i ewentualnych możliwości ulepszeń. W badaniu oparto się na sytuacji na miejscu oraz na innych użytecznych źródłach zewnętrznych. Usługi te świadczone były przez KPMG Advisory N.V., Technopolis Group i Empirica GmbH, w ramach umowy ramowej SANCO/2012/02/011 Lot 1. Umowa była realizowana od 21 lipca 2014 r. do 21 marca 2015 r. i jej koszt wyniósł EUR Krótki opis Oprócz badania źródeł wtórnych i przeglądu literatury korzystano ze szczegółowego przeglądu stron internetowych i powszechnie stosowanych partycypacyjnych metod badawczych. Korzystając ze wcześniejszych doświadczeń w badaniach, przeanalizowano wszystkie strony internetowe 32 krajowych punktów kontaktowych do spraw transgranicznej opieki zdrowotnej (KPK) (32 państwa lub terytoria w przypadku Zjednoczonego Królestwa uwzględniono oddzielnie Szkocję, Walię, Anglię, Irlandię Północną i Gibraltar). 3 Dz.U. L 88 z , s

7 Zastosowano metodę badawczą z udziałem pseudopacjenta w celu uwzględnienia perspektywy użytkownika końcowego. Badacze skontaktowali się z krajowymi punktami w 12 państwach członkowskich UE (Austria, Belgia, Francja, Niemcy, Węgry, Włochy, Litwa, Malta, Niderlandy, Słowenia, Hiszpania i Szwecja), telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej, przy użyciu trzech różnych scenariuszy. W krajach tych oraz na poziomie europejskim zgromadzono również subiektywne dane, oparte na opiniach, poprzez 59 wywiadów z zainteresowanymi stronami i ankietę internetową skierowaną do krajowych punktów kontaktowych w powyższych krajach. Około 50 % zainteresowanych stron, z którymi się skontaktowano, zgodziło się na wywiad przeprowadzany w ciągu czterech tygodni. Do grupy tej należeli: instytucje ubezpieczenia zdrowotnego, świadczeniodawcy opieki zdrowotnej, rzecznicy praw pacjentów, organy krajowe i regionalne, grupy pacjentów, organy audytowe, związki zawodowe oraz organizacje branżowe lekarzy pierwszego kontaktu. Wszystkie krajowe punkty kontaktowe wypełniły co najmniej część ankiety internetowej. Analiza SWOT (mocne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia) poświęcona usługom dla pacjentów uzupełnia wyniki badania Wyniki szczegółowe Badanie jest częścią trwających prac mających na celu ocenę stanu bieżącego, który posłuży jako punkt odniesienia dla pomiaru i oceny transgranicznej opieki zdrowotnej w Unii. Ogólnie wszystkie zainteresowane strony potwierdziły, że liczba pacjentów korzystających z transgranicznej opieki zdrowotnej świadczonej na podstawie dyrektywy jest niska. Badanie stanowi istotny, głównie jakościowy wkład w ocenę wyjściową i dalsze działania oceniające zgodnie z zasadą najpierw oceniaj. Wyniki badania zostały opublikowane w maju 2015 r. na stronie internetowej Komisji Europejskiej i zostały przedstawione na spotkaniu krajowych punktów kontaktowych zorganizowanym przez Komisję Europejską w dniu 2 grudnia 2015 r., gdzie spotkały się z dużym zainteresowaniem. Oczekuje się, że metodyka badawcza wykorzystana w badaniu będzie nadal służyć zainteresowanym stronom i szerzej rozumianej społeczności naukowej. Badanie to nie jest jednak oceną formalną. W zakres badania nie wchodziły skargi, naruszenia przepisów ani środki transpozycji. Z uwagi na niedawne przyjęcie dyrektywy oraz brak łatwo dostępnych danych dotyczących mobilności pacjentów formalna ocena dyrektywy byłaby przedwczesna. 1.3 Budżet WYKONANIE BUDŻETU Budżet trzeciego programu w dziedzinie zdrowia wynosi 449,4 mln EUR. Kwota ta obejmuje 33,48 mln EUR na funkcjonowanie Agencji Wykonawczej ds. Konsumentów, Zdrowia, Rolnictwa i Żywności (Chafea), która na wniosek Komisji zarządza programem w dziedzinie zdrowia na lata Chafea zapewnia Komisji pomoc techniczną, naukową 7

8 i administracyjną w realizacji programu działań w dziedzinie zdrowia od 2005 r. 4. Organizuje ona corocznie zaproszenia do składania wniosków, koordynuje ocenę wniosków oraz negocjuje i podpisuje umowy o udzieleniu dotacji i zarządza nimi. Jest również odpowiedzialna za szereg procedur zamówień publicznych. Budżet przewidziany w planie prac na 2014 r. 5 podziałem: wyniósł EUR z następującym wydatki operacyjne: EUR, odpowiadające linii budżetowej Wspieranie innowacji w ochronie zdrowia i zwiększanie stabilności systemów opieki zdrowotnej, poprawa zdrowia obywateli Unii i ochrona przed transgranicznymi zagrożeniami dla zdrowia; koszty administracyjne: EUR odpowiadające linii budżetowej wydatki pomocnicze na program Zdrowie na rzecz wzrostu gospodarczego 6. Łączny budżet operacyjny w tym środki państw EFTA/EOG oraz środki odzyskane z poprzednich lat budżetowych - wyniósł ,05 EUR, a łączny budżet administracyjny wyniósł ,69 EUR. W 2014 r. Chafea zarządzała kwotą ,83 EUR w ramach tego budżetu, podczas gdy Komisja zarządzała kwotą ,88 EUR obejmującą zamówienia publiczne, dotacje bezpośrednie i inne środki. 1.4 Priorytety na 2014 rok i mechanizmy finansowania Priorytety na 2014 r. zostały określone w decyzji wykonawczej Komisji C(2014) 3383 z dnia 26 maja 2014 r. dotyczącej przyjęcia programu prac na rok 2014 i związanych z nim kryteriów 7. Do realizacji planu prac na 2014 r. wykorzystano kilka mechanizmów finansowania. Zostały one szczegółowo opisane poniżej. Przy wyborze inicjatyw do finansowania korzystano z konkurencyjnych procedur wyboru i przyznawania finansowania. Konkurencyjne procedury wyboru i przyznawania finansowania nie są wykorzystywane w przypadku wspólnych działań, umów o udzieleniu dotacji bezpośrednich i konferencji organizowanych przez prezydencje Rady, ponieważ w tych 4 Decyzja 2004/858/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. (Dz.U. L 369 z , s. 73) zmieniona decyzją 2008/544/WE z dnia 20 czerwca 2008 r. (Dz.U. L 173 z , s. 27). 5 Decyzja Komisji C(2014) 3383 z , 6 Nazwa pierwotnie proponowana dla trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia brzmiała Zdrowie na rzecz wzrostu gospodarczego stąd nazwa linii budżetowej. Nazwa ta nie została utrzymana i w programie prac na rok 2016 zmieniono nazwę linii budżetowej

9 przypadkach procedury konkurencyjne są niedozwolone na mocy przepisów szczegółowych lub nie są stosowane w praktyce na przykład ze względu na istnienie monopolu. Wydatki administracyjne obejmowały wydatki na badania, spotkania ekspertów, koszty informacji i publikacji oraz pomoc techniczno-administracyjną w zakresie systemów informatycznych. 1.5 Wykonanie budżetu operacyjnego według mechanizmów finansowania Rodzaj mechanizmu finansowania Wykonanie (w EUR) Udział mechanizmu w łącznym wykonanym budżecie Zaproszenia do składania wniosków ,88 31,7 % Dotacje na projekty ,08 23,1 % Dotacje na działalność ,80 8,5 % Dotacje na wspólne działania ,39 33,7 % Dotacje na konferencje dla państw członkowskich sprawujących przewodnictwo w UE ,00 0,2 % Umowy o udzieleniu dotacji ,96 7 % bezpośredniej Zarządzane przez CHAFEA ,00 Zarządzane przez DG SANTE ,96 Zamówienia (zamówienia publiczne na usługi) ,44 23,3 % Zarządzane przez CHAFEA ,56 9,7 % Zarządzane przez DG SANTE ,88 13,6 % Inne działania ,04 2,3 % Zarządzane przez CHAFEA ,00 Zarządzane przez DG SANTE ,04 Środki z budżetu wydane w 2014 r ,71 Dostępny budżet ogółem ,05 9

10 Środki niewykorzystane 8 przez CHAFEA ,68 przez DG SANTE ,66 Środki z budżetu wydane 98,3 % Tytułem porównania w poniższej tabeli przedstawiono odsetek dostępnych środków budżetowych wydanych według mechanizmu finansowania, przeciętnie w ramach drugiego programu w dziedzinie zdrowia i w roku O ile na projekty w 2014 r. wydany został niższy odsetek środków, o tyle więcej wydano na wspólne działania. Wartości procentowe są podobne w przypadku innych narzędzi finansowania. Rodzaj mechanizmu finansowania Udział mechanizmu w łącznym wykonanym budżecie w 2014 r. Udział mechanizmu w łącznym wykonanym budżecie w drugim programie w dziedzinie zdrowia Dotacje na projekty 23,1 % 36 % Dotacje na działalność 8,5 % 7 % Dotacje na wspólne działania 33,7 % 22 % Umowy o udzieleniu dotacji bezpośredniej 4,9 % 7 % Zamówienia (zamówienia publiczne na usługi) 23,0 % 25 % Inne działania 2,3 % 4 % Zaproszenia do składania wniosków Zaproszenia do składania wniosków dotyczące projektów i dotacji na działalność zostały opublikowane w dniu 6 czerwca 2014 r. na portalu dla uczestników programu Horyzont , na portalu zdrowia publicznego na stronach EUROPA 10 i na stronie internetowej Chafea 11. Większość wniosków wpłynęła od najważniejszych partnerów w państwach 8 Środki przedakcesyjne jeszcze niewykorzystane, różnice między kwotami w decyzjach o przyznaniu finansowania a kwotami faktycznie objętymi umową. 9 Topics/t/true/0/1/0&hasOpenTopics/t/true/0/1/0&allClosedTopics/t/true/1/1/0&+PublicationDate/desc

11 członkowskich UE-15; stanowiły one 86 % wniosków dotyczących projektów, 100 % wniosków o dotacje na działalność oraz 100 % wniosków o wspólne działania. 41 % wszystkich partnerów we wspólnych działaniach i 16 % partnerów w projektach pochodzi z państw UE-13. Chafea zorganizowała warsztaty dotyczące wspólnych działań w październiku 2014 r. oraz warsztaty poświęcone zapewnianiu jakości wspólnych działań w lutym 2015 r. Krajowe punkty kontaktowe programu działań w dziedzinie zdrowia również zorganizowały krajowe dni informacyjne w BG, HR, CZ, EL, HU, IE, IT, LT, NL, NO, PL, PT, RO, SK, ES i UK. W portalu dla uczestników zostały udostępnione wytyczne dla wnioskodawców. Chafea udzielała również zainteresowanym pomocy i praktycznego wsparcia. Wpłynęło w sumie 50 wniosków dotyczących projektów oraz 40 wniosków dotyczących dotacji na działalność na łączną kwotę EUR. Wnioski były oceniane zgodnie z regułami i kryteriami określonymi w decyzji wykonawczej Komisji C (2014) 3383 oraz zaproszeniach do składania wniosków. W procesie oceny udział wzięło 37 ekspertów zewnętrznych z 18 krajów. Eksperci zostali wybrani z listy sporządzonej na podstawie zaproszenia do wyrażenia zainteresowania zatytułowanego zaproszenie do wyrażenia zainteresowania w dziedzinie zdrowia publicznego 12. Ocenę przeprowadzono w dwóch etapach. Na pierwszym etapie każdy z wniosków został poddany ocenie przez ekspertów zewnętrznych. Skonsolidowane sprawozdanie z oceny każdego z wniosków sporządzono na spotkaniu zorganizowanym przez Chafea. Na drugim etapie komisja oceniająca sprawdziła, czy osoby oceniające przestrzegały zasad i kryteriów. Następnie sporządzono ostateczne listy wniosków zarekomendowanych do sfinansowania wraz z listami rezerwowymi. Komisja oceniająca składała się z przedstawicieli Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji oraz Chafea. Chafea podejmowała decyzje o przyznaniu finansowania dla projektów 13 i dotacji na działalność Dotacje na projekty Dotacje na projekty były przyznawane działaniom z udziałem wielu partnerów, zazwyczaj instytucji zdrowia publicznego i organizacji pozarządowych. Maksymalny wkład UE wynosi 60 % kosztów kwalifikowalnych. Jednakże udział UE może wzrosnąć do 80 %, jeżeli wniosek spełnia kryteria wyjątkowej użyteczności. W 2014 r. dwa projekty spełniały kryteria wyjątkowej użyteczności. 12 Dz.U. S z oraz oraz 11

12 W odpowiedzi na zaproszenie złożono w sumie 50 wniosków dotyczących projektów. Na wstępnym etapie odrzucono sześć wniosków. Spośród pozostałych 44 wniosków: 12 wniosków zarekomendowano do finansowania, a cztery umieszczono na liście rezerwowej. Ostatecznie sfinansowano 13 projektów na łączną kwotę EUR. Ich rozdział według celów programu był następujący: 1. promocja zdrowia: EUR (5 projektów); 2. zagrożenia zdrowotne: brak projektów; 3. systemy opieki zdrowotnej: EUR (7 projektów); 4. lepsza i bezpieczniejsza opieka zdrowotna: brak projektów. Załącznik zawiera wykaz wszystkich sfinansowanych projektów Dotacje na działalność Dotacje na działalność przyznano organizacjom non-profit lub sieciom, które: są pozarządowe; nie działają dla zysku, są niezależne od przemysłu oraz interesów handlowych, gospodarczych lub innych; działają w obszarze zdrowia publicznego; odgrywają skuteczną rolę w procesach dialogu ze społeczeństwem obywatelskim na szczeblu Unii; realizują co najmniej jeden cel szczegółowy programu; są aktywne na szczeblu Unii oraz w co najmniej połowie państw członkowskich; oraz obejmują zrównoważonym zasięgiem geograficznym obszar Unii. Maksymalny wkład UE wynosi 60 % ich rocznych kosztów operacyjnych. Jednakże udział UE może wzrosnąć do 80 %, jeżeli wniosek spełnia kryteria wyjątkowej użyteczności. W 2014 r. tylko cztery dotacje na działalność spełniały kryteria wyjątkowej użyteczności. Wraz z rozpoczęciem trzeciego programu w dziedzinie zdrowia, Chafea wprowadziła zaproszenia do składania wniosków o wieloletni instrument partnerstwa ramowego. Po podpisaniu trzyletniej umowy partnerstwa ramowego można się następnie ubiegać o współfinansowanie roczne. W odpowiedzi na zaproszenie złożono w sumie 40 wniosków dotyczących dotacji na działalność. Spośród tych wniosków 14 przyznano umowę partnerstwa ramowego (35 % otrzymanych wniosków). Wszystkie otrzymały roczną dotację na działalność w 2015 r. Łączne współfinansowanie wyniosło ,80 EUR. Załącznik zawiera wykaz wszystkich dotacji na działalność Wspólne działania Dotacje na wspólne działania przyznawano właściwym organom lub podmiotom sektora publicznego i organizacjom pozarządowym upoważnionym przez te właściwe organy. 12

13 Maksymalny wkład UE wynosi 60 %. Jednakże udział UE może wzrosnąć do 80 %, jeżeli wniosek spełnia kryteria wyjątkowej użyteczności. W 2014 r. tylko dwa wspólne działania spełniały kryteria wyjątkowej użyteczności. Procedura w zakresie wspólnych działań uległa zmianie w trzecim programie w dziedzinie zdrowia. W celu zapewnienia większej przejrzystości i otwartości w pierwszym etapie państwa członkowskie i państwa uczestniczące w trzecim programie w dziedzinie zdrowia wyznaczają właściwe organy lub inne organy. Następnie wyznaczone organy otrzymują zaproszenie do złożenia wniosku w ramach procedury dotacji bezpośrednich. Współfinansowanie otrzymało osiem wspólnych działań na łączną kwotę ,39 EUR. Ich rozdział według celów programu był następujący: 1. promocja zdrowia: ,39 EUR (trzy wspólne działania); 2. zagrożenia zdrowotne: ,00 EUR (jedno wspólne działanie); 3. systemy opieki zdrowotnej: ,00 EUR (dwa wspólne działania) 4. lepsza i bezpieczniejsza opieka zdrowotna: ,00 EUR (dwa wspólne działania). W każdym z tych działań uczestniczyło od 10 do 24 państw członkowskich i innych państw uczestniczących w programie; średnio 19 w jednym wspólnym działaniu. Tematami wspólnych działań były: niezrównoważone nawyki żywieniowe i brak aktywności fizycznej; poprawa profilaktyki i leczenia HIV i współzakażenia w regionach i grupach priorytetowych w Unii Europejskiej; skoordynowane działanie na rzecz poprawy sytuacji i możliwości zawodowych osób cierpiących na demencję; wysoce niebezpieczne i nowe czynniki chorobotwórcze; współpraca techniczna i naukowa w dziedzinie wyrobów medycznych i wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro; wsparcie dla sieci e-zdrowie; wdrożenie zalecenia Rady i komunikatu Komisji w sprawie chorób rzadkich 15 oraz monitorowanie i kontrola w zakresie przetaczania krwi i przeszczepiania tkanek i komórek. Załącznik zawiera wykaz wszystkich sfinansowanych wspólnych działań

14 1.6 Umowy z organizacjami międzynarodowymi o udzieleniu dotacji bezpośrednich Umowy o udzieleniu dotacji bezpośrednich z organizacjami międzynarodowymi zawierano z organizacjami międzynarodowymi aktywnymi w dziedzinie zdrowia publicznego. Dotacje bezpośrednie obejmują również umowy o gwarantowanym poziomie usług. Maksymalny wkład UE wynosi 60 %. Ogółem podpisano siedem umów o udzieleniu dotacji bezpośrednich na łączną kwotę ,96 EUR, jak następuje: Cztery zostały podpisane przez Chafea, a mianowicie: 1) umowa o wkładzie finansowym z Radą Europy w sprawie integracji przepisów UE w dziedzinie substancji pochodzenia ludzkiego ( EUR); 2) roczna umowa o udzieleniu dotacji bezpośredniej z Farmakopeą Europejską ( EUR); 3) dwie umowy o udzieleniu dotacji bezpośredniej ze Światową Organizacją Zdrowia: monitorowanie polityk krajowych w dziedzinie odżywiania, aktywności fizycznej, nadwagi i otyłości, ( EUR) oraz monitorowanie polityk krajowych w dziedzinie spożycia alkoholu i redukcji szkód ( EUR). Trzy zostały podpisane przez DG SANTE, a mianowicie: 1) dwie dotacje bezpośrednie (wymienna subdelegacja/umowa o gwarantowanym poziomie usług) dla Eurostatu w zakresie statystyk zachorowalności na łączną kwotę ,96 EUR oraz 2) jedna dotacja bezpośrednia dla Systemu Współpracy Inspekcji Farmaceutycznej na szkolenia w dziedzinie farmaceutycznych składników czynnych na kwotę EUR. Załącznik zawiera wykaz wszystkich umów o udzieleniu dotacji bezpośrednich. 1.7 Zamówienia (zamówienia publiczne na usługi) Zamówienia publiczne na usługi wykorzystywano do zakupu usług. Program w pełni pokrywa koszty zamówień. Umowy o świadczeniu usług dotyczyły potrzeb określonych w planie prac na 2014 r.: ocena i monitorowanie działań i polityki; badania; doradztwo; dane i informacje w zakresie zdrowia; pomoc naukowo-techniczna; komunikacja; upowszechnianie informacji; działania informacyjne oraz aplikacje informatyczne wspierające realizację polityki. 14

15 W 2014 r. DG SANTE podpisało szereg umów o świadczeniu usług oraz konkretnych zleceń w ramach obowiązujących umów ramowych. Większość tych umów i zleceń dotyczyła działań horyzontalnych, takich jak usługi komunikacyjne i informatyczne w utrzymaniu i funkcjonowaniu istniejących narzędzi informatycznych (np. baza danych EMP, EUDAMED, platforma polityki zdrowotnej itp.). Zamówienia publiczne obejmowały również umowy z ekspertami pracującymi w komitetach naukowych i przy badaniach w zakresie oceny i monitorowania. Całkowity budżet zamówień publicznych zarządzany przez DG SANTE wyniósł ,88 EUR. W 2014 r. Chafea zarządzała 22 nowymi procedurami rynkowymi na zakup usług (cztery umowy w dziedzinie promocji zdrowia, cztery umowy w dziedzinie zagrożeń zdrowotnych, sześć umów w dziedzinie systemów opieki zdrowotnej, pięć umów w dziedzinie lepszej i bezpieczniejszej opieki zdrowotnej oraz trzy umowy w dziedzinie komunikacji horyzontalnej) na łączną kwotę ,56 EUR. Kwoty według celów i organizacji zatwierdzających wydatki: Cel programu w dziedzinie zdrowia Promocja zdrowia Zamówienia zarządzane Zamówienia zarządzane przez DG SANTE (w EUR) przez Chafea (w EUR) , ,00 Zagrożenia zdrowotne: ,40 Systemy opieki zdrowotnej , ,50 Lepsza i bezpieczniejsza , ,00 opieka zdrowotna Horyzontalne , ,66 OGÓŁEM , ,56 Załącznik zawiera wykaz wszystkich podpisanych umów o świadczeniu usług. 1.8 Inne działania EUR przeznaczono na inne działania w 2014 r. Inne działania obejmują wynagrodzenie ekspertów, na przykład: panelu ekspertów do spraw skutecznych metod inwestowania w zdrowie; ekspertów przeprowadzający kontrole systemowe składników farmaceutycznych; eksperci uczestniczący w konferencjach międzynarodowych poświęconych harmonizacji wymagań technicznych w rejestracji produktów leczniczych stosowanych u ludzi i u zwierząt. Kwota ta obejmuje również koszty umów administracyjnych ze Wspólnym Centrum Badawczym oraz opłatę za członkostwo Komisji w Europejskim Obserwatorium Polityki i Systemów Opieki Zdrowotnej. Więcej informacji na temat konkretnych działań objętych tytułem inne działania można znaleźć w załączniku. 1.9 Wykorzystanie budżetu w 2014 r. Łączny budżet operacyjny na 2014 r. został podzielony między cztery cele szczegółowe trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia w następujący sposób: 15

16 1. promocja zdrowia: EUR (30,6 % budżetu operacyjnego w 2014 r.); 2. zagrożenia zdrowotne: ,40 EUR (10,1 % budżetu operacyjnego w 2014 r.); 3. systemy opieki zdrowotnej: ,33 EUR (31,4 % budżetu operacyjnego w 2014 r.); 4. lepsza i bezpieczniejsza opieka zdrowotna: ,35 EUR (20,2 % budżetu operacyjnego w 2014 r.); 5. działania horyzontalne (IT, komunikacja): ,68 EUR (7,8 % budżetu operacyjnego w 2014 r.); Wykres 1 wykorzystanie budżetu operacyjnego w 2014 r. według celów trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia Promocja zdrowia Zagrożenia zdrowotne Systemy opieki zdrowotnej Lepsza i bezpieczniejsza opieka zdrowotna Działania horyzontalne 1.10 Rodzaj beneficjentów W 2014 r. podpisano niemal różnych dotacji i umów z różnymi beneficjentami i usługodawcami: organizacjami rządowymi i pozarządowymi, instytucjami szkolnictwa wyższego i przedsiębiorstwami prywatnymi. Kategoria inne obejmuje beneficjentów takich jak podmioty świadczące usługi opieki zdrowotnej oraz organizacje międzynarodowe. Wykres 2 przedstawia przegląd poszczególnych grup beneficjentów. Wykres 2 rodzaje beneficjentów w ramach trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia w 2014 r. 16 Nie obejmuje to umów podpisanych z indywidualnymi ekspertami, np. uczestniczącymi w komitetach naukowych. 16

17 Organizacje rządowe Instytucje szkolnictwa wyższego Organizacje pozarządowe Przedsiębiorstwa prywatne Inne PODSUMOWANIE Rok 2014 był pierwszym rokiem trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia, przyjętego przez Parlament Europejski i Radę w dniu 11 marca 2014 r. Roczny program prac został przyjęty dwa miesiące później, w dniu 26 maja 2014 r., a zatem cały cykl realizacji był również opóźniony. W związku z tym większość umów o udzieleniu dotacji oraz szereg zamówień na usługi zostało podpisanych dopiero w pierwszym kwartale 2015 roku. Rozporządzenie w sprawie trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia wprowadza znaczne zmiany w porównaniu z drugim programem działań w dziedzinie zdrowia. Należą do nich: cele szczegółowe wraz ze wskaźnikami; jasna definicja wartości dodanej UE oraz wprowadzenie kryteriów definiujących wyjątkową użyteczność dla wspólnych działań. Oznaczało to przykładowo, że wnioskodawcy i osoby oceniające lepiej rozumieli definicję wartości dodanej UE i w przypadku konsorcjów wspólnych działań łatwiej było opracować wniosek w taki sposób, by kwalifikował się do wyjątkowej użyteczności, tj. 80 % współfinansowania. Odnotowano także szereg pozytywnych zmian w zakresie realizacji trzeciego programu działań w dziedzinie zdrowia. Obejmowały one wprowadzenie wniosków online za pośrednictwem portalu dla uczestników oraz ocenę online i elektroniczne podpisywanie umów o udzieleniu dotacji. W rozporządzeniu wprowadzono również uproszczone procedury administracyjne, umowy o udzieleniu dotacji bezpośrednich dla wspólnych działań oraz umowy partnerstwa ramowego dla dotacji na działalność, aby umożliwić podmiotom otrzymującym takie dotacje długoterminowe planowanie. Nowa procedura w przypadku wspólnych działań jest również bardziej przejrzysta, ponieważ na pierwszym etapie konsorcjum musi zostać utworzone poprzez nominacje państw 17

18 członkowskich/państw uczestniczących w trzecim programie działań w dziedzinie zdrowia. Oznacza to jednak, że organizacje pozarządowe działające na poziomie UE mają w szczególności problem z nominacją, podczas gdy w drugim programie w dziedzinie zdrowia były one nominowane przez Komisję. Liczba uczestników we wspólnych działaniach jest nadal stosunkowo wysoka, co było już widać w ramach drugiego programu w dziedzinie zdrowia: średnio 25 uczestników w ramach jednego wspólnego działania w 2014 r., od 12 do maksymalnie 39. Jest to wyzwanie w zarządzaniu wspólnymi działaniami i ich koordynacji. W przypadku zaproszeń do składania wniosków w zakresie projektów należy zauważyć, że w dwóch zaproszeniach nie udzielono finansowania na żaden projekt. W jednym przypadku nie otrzymano wniosków, być może dlatego, że temat został zdefiniowany zbyt wąsko, a proponowane współfinansowanie było na stosunkowo niskim poziomie. W drugim przypadku otrzymano kilka wniosków, jednak wszystkie odrzucono na etapie oceny ze względu na niewystarczającą jakość. W wyniku zaleceń z oceny ex post w najbliższych latach planowane są kolejne ulepszenia, w tym udoskonalony system elektroniczny monitorowania i sprawozdawczości, lepsze i bardziej ukierunkowane upowszechnianie informacji i dalsze starania na rzecz zwiększenia uczestnictwa organizacji i instytucji z krajów, które do tej pory były niedostatecznie reprezentowane wśród beneficjentów. 18