SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Sprawozdanie roczne w sprawie wdrożenia inicjatywy Wolontariusze pomocy UE w 2014 r.

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2015) 335 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Sprawozdanie roczne w sprawie wdrożenia inicjatywy Wolontariusze pomocy UE w 2014 r. PL PL

2 I. WSTĘP Ze względu na rosnącą w ostatnich latach na świecie liczbę klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka organizacje humanitarne potrzebują więcej osób, które byłyby dobrze przygotowane do niesienia pomocy ofiarom klęsk. Zgodnie z Traktatem z Lizbony 1 Unia Europejska ustanowiła inicjatywę Wolontariusze pomocy UE. Ma ona przyczynić się do poprawy zdolności Unii do zapewnienia pomocy humanitarnej opartej na potrzebach oraz do zwiększenia możliwości reagowania i odporności na klęski ludności szczególnie narażonej lub dotkniętej klęską w państwach trzecich, a równocześnie inicjatywa ta ma zapewnić obywatelom europejskim możliwość wzięcia udziału w działaniach humanitarnych prowadzonych w państwach trzecich i okazania solidarności z potrzebującymi. Artykuł 27 rozporządzenia (UE) nr 375/2014 ustanawiającego inicjatywę Wolontariusze pomocy UE 2 zawiera wymóg, aby Komisja przedkładała Parlamentowi Europejskiemu i Radzie roczne sprawozdania z postępów we wdrażaniu tego rozporządzenia. Niniejsze sprawozdanie roczne przedstawia główne działania i osiągnięcia we wdrażaniu inicjatywy Wolontariusze pomocy UE w 2014 r. z uwzględnieniem specyfiki pierwszego roku, który poświęcono na przyjęcie niezbędnych aktów prawnych wyznaczających kierunek dalszych działań w ramach wdrażania inicjatywy. II. DZIAŁANIA PRZYGOTOWAWCZE 1. DZIAŁANIE PILOTAŻOWE Inicjatywa Wolontariusze pomocy UE oparta jest na solidnych podstawach w postaci działania pilotażowego, które realizowano w trzech etapach w latach i którego celem było wyznaczenie kierunku wdrożenia inicjatywy i zapewnienie informacji potrzebnych do opracowania standardów i systemów dotyczących jej poszczególnych elementów (szkoleń, mechanizmu certyfikacji, warunków uruchomienia, bazy danych). W ramach tego działania sfinansowano dwanaście projektów pilotażowych, za pośrednictwem których wysłano około 300 ochotników do 49 państw trzecich. Działanie pilotażowe inicjatywy Wolontariusze pomocy UE 3 okazało się skutecznym sposobem sprawdzenia różnych modeli oraz metod wdrożenia poszczególnych elementów inicjatywy. Zdobyte doświadczenia zapewniły materiał do opracowania aktu prawodawczego, wykonawczego i delegowanego i umożliwią sprawne przejście do 1 Artykuł 214 ust. 5 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: W celu ustanowienia ram wspólnego wkładu młodych Europejczyków w akcje pomocy humanitarnej Unii ustanawia się Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, określają status i warunki działania Korpusu. 2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 375/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. ustanawiające Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej ( inicjatywa»wolontariusze pomocy UE«) (Dz.U. L 122 z , s. 1). 3 Oceny działania pilotażowego dokonała niezależna jednostka oceniająca: 2

3 wdrożenia inicjatywy na mocy rozporządzenia (UE) nr 375/2014. Ważnym celem oceny było także stworzenie i przedstawienie ram monitorowania i oceny, które umożliwią regularną obserwację postępów we wdrażaniu inicjatywy. 2. OCENA POTRZEB Zważywszy na to, że inicjatywa Wolontariusze pomocy UE jest w dużej mierze uzależniona od rzeczywistych potrzeb, Komisja koncentruje się na stworzeniu podstaw do opracowania ram oceny tych potrzeb. Wykorzystano w tym celu kilka sposobów: kompleksową analizę bieżącego zapotrzebowania na ochotników 4 ; warsztaty z udziałem licznej grupy ekspertów i praktyków służące zbadaniu różnych metod rocznej oceny zapotrzebowania oraz wykorzystania do tego celu oceny działań pilotażowych. Ramy te umożliwią coroczne dokonywanie oceny potrzeb, które wymagają działań w ramach inicjatywy. Metoda oceny zapotrzebowania jest podobna do tej, którą stosowano w przypadku działań z zakresu pomocy humanitarnej z uwzględnieniem specyfiki inicjatywy Wolontariusze pomocy UE i z wyłączeniem obszarów objętych trwającymi konfliktami zbrojnymi, w których inicjatywa ta nie powinna być realizowana. Pozwala to na zindywidualizowane podejście przy zapewnieniu maksymalnej spójności z polityką UE w zakresie pomocy humanitarnej na świecie oraz uzupełniania jej działań. III. PRZYJĘCIE PRZEPISÓW Najważniejszym osiągnięciem w 2014 r. było przyjęcie całego pakietu przepisów stanowiących podstawę prawną inicjatywy Wolontariusze pomocy UE ustanawiającego zasady jej wdrożenia i określającego stosowne standardy. W dniu 3 kwietnia 2014 r. przyjęto rozporządzenie ustanawiające inicjatywę Wolontariusze pomocy UE i wyznaczono w ten sposób ramy udziału wolontariuszy z UE we wspieraniu i uzupełnianiu działań humanitarnych w państwach trzecich. Dzięki programowi do 2020 r. 18 tys. osób będzie miało możliwość wzięcia udziału w działaniach humanitarnych na całym świecie, m.in. w inicjatywie Wolontariusze pomocy UE, inicjatywach realizowanych przez internet, a także wśród społeczności lokalnych korzystających z budowania zdolności. Inicjatywa Wolontariusze pomocy UE jest otwarta dla różnych profili zawodowych od młodych ludzi po doświadczonych znawców problematyki pomocy humanitarnej co pozwala spełnić potrzeby w tym zakresie ludności najbardziej narażonej. UE dopilnuje, aby uczestnicy byli wysyłani tam, gdzie ich umiejętności są najbardziej potrzebne, i aby pomagali oni zwiększać zdolności społeczności lokalnych i miejscowych wolontariuszy. Pod koniec 2014 r. zostały przyjęte i weszły w życie akt delegowany 5 i akt wykonawczy 6. Zgodnie z rozporządzeniem akty te wyznaczają wysokie standardy i określają procedury Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1398/2014 z dnia 24 października 2014 r. określające normy dotyczące kandydatów na wolontariuszy i wolontariuszy pomocy UE (Dz.U. L 373 z , s. 8). 3

4 dotyczące certyfikacji organizacji wysyłających i przyjmujących wolontariuszy, a także wyboru, szkolenia i rozmieszczenia wolontariuszy. W dniu 16 czerwca 2014 r. Komisja przyjęła pierwszy roczny program prac dotyczący inicjatywy Wolontariusze pomocy UE 7. Budżet wdrożenia inicjatywy w 2014 r. wynosił EUR, a jego cele były następujące: zapewnienie pomocy technicznej dla przyszłych organizacji wysyłających, tak aby mogły się przygotować do certyfikacji; budowanie zdolności przyszłych organizacji przyjmujących w państwach trzecich, które pragną wziąć udział w inicjatywie; uruchomienie procesu certyfikacji organizacji wysyłających i przyjmujących; stworzenie otoczenia technicznego dla wszystkich powiązanych środków wsparcia i wprowadzenie umowy ubezpieczenia, która zapewniłaby ochronę ubezpieczeniową w okresie IV. DELEGOWANIE ZADAŃ EACEA Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 375/2014 Komisja jest odpowiedzialna za wdrożenie inicjatywy Wolontariusze pomocy UE i przekazała pewne zadania Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (EACEA). EACEA jest agencją wykonawczą odpowiedzialną za realizację aspektów technicznych programów unijnych za pośrednictwem zaproszeń do składania wniosków, zaproszeń do składania ofert i zarządzania zamówieniami na późniejszym etapie, a także za wykonanie odnośnych środków budżetowych 8. Działania te są realizowane w ramach rocznych programów prac przyjmowanych przez Komisję w postaci decyzji wykonawczych, w których określane są priorytety i działania na dany rok i które są podstawą zaproszeń do składania wniosków i ofert ogłaszanych przez EACEA. Jeśli chodzi o zarządzanie operacyjne, Komisja, za pośrednictwem właściwej dla tego obszaru DG ECHO (Pomoc Humanitarna i Ochrona Ludności), pozostaje bezpośrednio odpowiedzialna za ustanowienie sieci wolontariuszy pomocy UE, za centralną platformę internetową, która ma zostać stworzona w 2015 r., i za komunikację. Tryb i procedura kontaktów podlegają protokołom ustaleń zawartym między DG ECHO a EACEA. V. DZIAŁANIA ZREALIZOWANE W 2014 R. W dniu 31 grudnia 2014 r. opublikowano otwarte zaproszenie do składania ofert, aby zagwarantować wolontariuszom zaangażowanym w inicjatywę Wolontariusze pomocy UE objęcie pełnym planem ubezpieczeniowym opracowanym w celu zapewnienia im ochrony podczas całego okresu ich misji (działanie 3 w ramach rocznego programu prac na 2014 r.). 6 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1244/2014 z dnia 20 listopada 2014 r. ustanawiające zasady wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 375/2014 z dnia 3 kwietnia2014r. ustanawiającego Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej ( inicjatywa»wolontariusze pomocy UE«) (Dz.U. L 334 z , s. 52). 7 Decyzja wykonawcza Komisji C(2014)3872 z dnia dotycząca przyjęcia programu prac na 2014 r. oraz finansowania wdrożenia inicjatywy Wolontariusze pomocy UE. 8 Decyzja Komisji C(2013)9189 z w sprawie przekazania uprawnień Agencji Wykonawczej ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego w celu wykonania zadań związanych z wdrożeniem programów Unii w dziedzinie edukacji, sektora audiowizualnego i kultury, obejmujących przede wszystkim wykonanie środków wpisanych w budżecie ogólnym Unii oraz przydziałów na EFR (zmieniona decyzją Komisji C(2015)658 z ). 4

5 Zastosowano wszelkie niezbędne działania, aby zapewnić publikację zaproszenia do składania wniosków o pomoc techniczną dla organizacji wysyłających i budowanie zdolności w zakresie pomocy humanitarnej udzielanej przez organizacje przyjmujące (działanie 1), a także zaproszenia do składania wniosków o certyfikację organizacji wysyłających i przyjmujących, które chcą wziąć udział w inicjatywie Wolontariusze pomocy UE (działanie 2) na początku 2015 r. 9. Inicjatywa Wolontariusze pomocy UE zapewnia dodatkową możliwość wyeksponowania wartości i wpływu wolontariatu oraz okazania solidarności UE z ludnością w krajach dotkniętych klęską. Środki wsparcia na rzecz tworzenia sieci kontaktów i komunikacji (działanie 4) mają na celu zwiększanie świadomości, zachęcanie do udziału, tworzenie nowych możliwości uczestnictwa i ułatwianie kontaktów między uczestnikami. W 2014 r. służby Komisji i EACEA przygotowały także dzień informacyjny, który odbył się w styczniu 2015 r. Celem tego wydarzenia było wyjaśnienie przyszłym partnerom, którymi są organizacje wykonawcze, możliwości związanych z tą inicjatywą oraz rozpoczęcie pierwszych działań w jej ramach (zaproszenie do składania wniosków o pomoc techniczną i budowanie zdolności oraz zaproszenie do składania wniosków o certyfikację organizacji wysyłających i przyjmujących). Na stronie internetowej inicjatywy, znajdującej się na stronie DG ECHO 10, będą nadal publikowane informacje dotyczące inicjatywy oraz materiały komunikacyjne, takie jak blogi wolontariuszy, artykuły i nagrania video. Platforma internetowa dotycząca inicjatywy będzie zawierała dodatkowe informacje dla wolontariuszy i organizacji uczestniczących, przestrzeń do umieszczania wskazówek dla innych wolontariuszy, działania realizowane przez internet oraz możliwości kontaktu dla wolontariuszy i organizacji. Wśród szczególnych działań przewidzianych na 2015 r. znajdą się konferencja służąca wykorzystaniu doświadczeń z etapu pilotażowego przy kolejnych etapach inicjatywy, stworzenie platformy i impreza inauguracyjna. Wyniki tych działań w ramach rocznego programu prac zostaną przedstawione w kolejnym rocznym sprawozdaniu. VI. WNIOSKI I PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ Rok 2014 był bardzo ważnym rokiem dla inicjatywy Wolontariusze pomocy UE, ponieważ przyjęto podstawę prawną, a następnie przeprowadzono działania administracyjne i organizacyjne, zapewniając tym samym solidne podstawy i korzystne warunki dla ustanowienia i rozwoju inicjatywy. Ze względu na konieczność przyjęcia aktu wykonawczego i aktu delegowanego rok 2014 był przede wszystkim rokiem działań

6 prawodawczych i przygotowawczych. Był to także końcowy rok realizacji działania pilotażowego zapewniającego najważniejsze doświadczenia uwzględnione już w działaniach ogólnych przewidzianych w prawodawstwie. Inicjatywa Wolontariusze pomocy UE znajduje się na dobrej drodze do zrealizowania postawionych przed nią celów wieloletnich. Wszystkie działania zostały tak przygotowane, aby możliwe było ich rozpoczęcie w 2015 r. w związku z przyjęciem wspomnianych aktów prawnych: certyfikacja organizacji wysyłających i przyjmujących pragnących wziąć udział w inicjatywie Wolontariusze pomocy UE ; budowanie zdolności organizacji przyjmujących oraz pomoc techniczna dla organizacji wysyłających; wszechstronny pakiet ubezpieczeniowy dla wolontariuszy; szkolenie dla wolontariuszy przed wyjazdem na misję; wysłanie wolontariuszy przez certyfikowane organizacje. Pierwsze wolne miejsca dla wolontariuszy pojawią się na początku 2016 r. Komisja będzie nadal wspierała inicjatywę Wolontariusze pomocy UE i inwestowała w owocną komunikację, tak aby rozszerzać świadomość i gromadzić doświadczenia. Planowanych jest szereg działań, m.in. konferencja zamykająca działania przygotowawcze i powrót wolontariuszy z końcowego etapu projektów pilotażowych oraz szeroko nagłośnione wydarzenie wyznaczające rozpoczęcie misji wolontariuszy. Więcej informacji na temat inicjatywy Wolontariusze pomocy UE można znaleźć pod adresem: 6