Patomorfologia [seminarium] część lek. med. Pawła Kurzawy
|
|
- Patryk Zalewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1 Patomorfologia [seminarium] część lek. med. Pawła Kurzawy 1. Krwotok - wyjście krwi w pełnym składzie poza łożysko naczyniowe Krwinkotok ( pojęcie rzadko używane) - pojęcie ogólne w skład którego wchodzi wiele różnych jego postaci: krwiak, podbiegnięcie krwawe( siniec), wybroczyny krwawe, wymioty krwawe, krwioplucie, krwiomocz Petechiae wybroczyny krwawe, do 1 mm, skóra i błony śluzowe, Purpura skaza krwotoczna, 1-3 mm, uraz, vasculitis, Ecchymoses wybroczyny krwawe, > 1 cm, uraz, Suffusiones v. Sugillationes podbiegnięcia krwawe, duże, uraz, Focus haemorrhagicus ognisko krwotoczne, wylew niszczący tkankę, np. mózg, Haematoma krwiak, wylew krwi do jam ciała lub szczelin tkankowych, krew nie niszczy tkanek (?), rozsuwa i uciska, Haematocephalus, Gastrorrhagia, Enterorrhagia, Sedes cruentes, Pneumorrhagia, Haematuria, Metrorrhagia, Menorrhagia, Haematothorax, Haemopericardium, Haemarthros, Melania. 2. Przyczyny krwotoków a) zakłócenie równowagi między parciem wewnątrznaczyniowym a wytrzymałością ściany naczynia urazowe samorodne: o z pęknięcia ściany: nagły spadek ciśnienia atmosferycznego (w kabinie samoloty rozhermetyzowanej na dużej wysokości, wzrost ciśnienia w żyłach podczas duszenia się, silnego kaszlu), choroby ściany serca (zawał), choroby tętnic (miażdżyca, tętniak), choroby żył (zapalenie, żylak) o z nadżarcia: choroba tocząca się w sąsiedztwie naczynia (wrzód, gruźlica, nowotwór) b) krwotok bez naruszenia ciągłości ściany naczynia (pozornie samoistny), zmniejszenie szczelności naczynia, rozluźnienie jej utkania. Drobne krwotoki z naczyń włosowatych, drobnych tętnic i żył (błony śluzowe, wybroczyny) 3. Następstwa krwotoków a) miejscowe, zależne od miejsca: punkcikowaty w rdzeniu, w korze nadnerczy w worku osierdziowym = nagły zgon ognisko krwotoczne w narządzie krwiak- w jamach ciała, narządach rurowych podbiegnięcie krwawe- w tkankach
2 2 b) ogólnoustrojowe niedokrwistość: szybka utrata 0,5 l do 1,0 l wstrząs 4. Rodzaje krwotoków a) w zależności od przyczyn: jak wyżej b) w zależności od miejsca: wewnętrzny do jam ciała, które nie mają ujścia zewnętrzny do jam ciała, z ujściem pośrednio zewnętrzny np. żołądek: ma ujście ale nie bezpośrednie c) w zależności od naczynia: tętniczy (rytmiczny, pulsacyjny wypływ jasnoczerwonej krwi), żylny (jednostajny wypływ ciemnoczerwonej krwi), miąższowy (niewielkie sączenie, kapanie kroplami) 5. Wstrząs - zespół zaburzeń ogólnoustrojowych spowodowanych dysproporcją pomiędzy pojemnością łożyska naczyniowego (za mało krwi w stosunku do pojemności) co prowadzi do spadku ciśnienia i niedotlenienia a) podział wstrząsu: hipowolemiczny w następstwie utraty: o krwi (pokrwotoczny, pourazowy), o osocza (oparzenie), o wody i NaCl: odwodnienie izotoniczne - biegunki, wymioty, odwodnienie hipotoniczne - niewydolność nerek, nadnerczy, odwodnienie hipertoniczne normowolemiczny( wazodylatacyjny) wynikający z porażenia ścian naczyń i rozszerzenia się łożyska: o septyczny (endotoksyczny, bakterie), o anafilaktyczny (nadmiernej nadwrażliwości), o neurogenny (przedawkowanie barbituranów, przecięcie rdzenia kręgowego, silny uraz mózgowia), o w następstwie ostrej rozległej martwicy trzustki kardiogenny powstający w wyniku ostrej niewydolności lewej komory (zawał, zator, tamponada serca) b) przebieg wstrząsu: I etap - spadek ciśnienia tętniczego - pobudzenie baroreceptorów - przyspieszenie czynności serca i wydzielenie amin katecholowych skurcz tętniczek na obwodzie (oprócz mózgowych i serca) - bladość, pocenie, oziębienie skóry, osłabienie mięśniowe, skąpomocz (gdy te dysproporcje są małe organizm sam przywraca równowagę) II etap: gdy pierwszy zawodzi dochodzi do: zaburzenia w mikrokrążeniu - niedotlenienie tkanki - kwasica mleczanowa - udrożnienie wszystkich naczyń włosowatych - coraz więcej krwi na obwodzie i coraz mniejsze ciśnienie - płyn wychodzi poza naczynia z powodu nadmiernego ciśnienia w nacz. włosowatych - krew ulega zagęszczeniu - coraz większe niedotlenienie, mikrozakrzepy zgon
3 3 6. Skaza krwotoczna - niezdolność do zatrzymania krwawienia siłami ustroju w razie uszkodzenia naczyń lub skłonność do krwawienia samoistnego. W procesie przeciwdziałania krwawienia biorą udział: ściana naczynia, trombocyty, osoczowy układ krzepnięcia 7. Podział skaz: a) ze wględu na powyższe: osoczowe, płytkowe, naczyniowe b) ze względu na charakter: wrodzone (uwarunkowane genetycznie) nabyte Podział skaz Wrodzone Nabyte Osoczowe hemofilia A (czynnik VIII białko przeciwhemofilowe A), hemofilia B (IX przeciwhemofilowy B), niedobór czynnika XI ( hemofilia C) Płytkowe Naczyniowe jakościowe zmiany płytek krwi (trombastenia Glanzmanna) nieprawidłowa budowa błony płytkowej niezdolność płytek krwi do agregacji (łączenia mniejszych cząstek w większe), które upośledza krzepnięcie naczyniakowatość krwotoczna (choroba Rendu, Moslera i Webera) ściany drobnych naczyń cieńczeją na pewnych odcinkach rozszerzenie naczyń włosowatych i żyłek (błona śluzowa nosa, jamy ustnej, w skórze, żołądku, pęcherzu moczowym, tchawicy i oskrzelach) czynnik II (protrombina), VII, IX, X + niedobór wit. K brak aktywności biologicznej skaza krwotoczna marskość wątroby i jej ostra martwica małopłytkowość nadpłytkowość (np. po usunięciu śledziony) zespół Schönleina Henocha uczulenie na alergeny wybroczyny skórne, objawy brzuszne (bóle, wymioty, krwawe stolce), stawowe (bóle, zmniejszenie ruchomości), kłębuszkowe zapalenie nerek; głównie u dzieci i u młodzieży autoimunizacyjne zapalenie naczyń gnilec (szkorbut - niedobór wit.c)
4 4 8. Przekrwienie - nadmiernie przepełnienie krwią naczyń. W zależności od rodzaju naczynia wyróżnia się: a) przekrwienie czynne (tętnicze) może wystąpić w: stanach fizjologicznych: w narządach pracujących, które wymagają większego ukrwienia: mózg, mięśnie, układ trawienia w stanach patologicznych: na wskutek przyczyn działających na warstwę mięśniową naczynia bezpośrednio (wysoka temp., czynniki chemiczne, nagłe uwolnienie ucisku) lub pośrednio na drodze nerwowej (rozszerzenie naczyń na wskutek podrażnienia nerwów) b) przekrwienie bierne (żylne) - występuje w stanach patologicznych na wskutek utrudnionego odpływu krwi żylnej przyczyny: o ogólne: osłabienie pracy komory prawej, ucisk na naczynia żylne (guz, zakrzep) o miejscowe: ucisk na naczynie mniejsze, miejscowo następstwa: o żylaki, o zmiany wsteczne narządu, o nieżyt zastoinowy (w błonie śluzowej przewodu pokarmowego - nadmierne wydzielanie śluzu), o obrzęki c) przekrwienie mieszane (tętniczo-żylne) - zwiększony dopływ krwi tętniczej i utrudniony odpływ krwi żylnej (przekrwienie opadowe w płucach u obłożnie chorych), sztucznie - bańki 9. Obrzęk - gromadzenie się w nadmiarze płynu w przestrzeni międzykomórkowej tkanek lub jamach ciała. Następstwo zaburzenia równowagi czynników zatrzymujących płyn w naczyniu sprzyających jego wychodzeniu poza. Przyczyny: uszkodzenie naczynia włosowatego, zwiększenie ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach po stronie żylnej, zmniejszenie ciśnienia osmotycznego koloidów osocza - głodzenie, niedostateczne wytwarzanie albumin (marskość wątroby), utrata białka przez nerki, zwiększone zatrzymanie sodu w płynach ustrojowych (nadmierne spożycie, przewlekłe choroby nerek) utrudnienie odpływu limfy Przesięk - płyn wychodzący poza naczynia w przypadku, gdy budowa ich ściany jest prawidłowa lub nieznacznie zmieniona. Płyn jest przejrzysty, żółtawy - bursztynowy, gęstość ok.. 1,012; zawiera ok.. 2.5% białek (głównie albumin), wolny od enzymów, bezkomórkowy Wysięk - powstaje w razie typowego dla zapalenia uszkodzenia ściany drobnych żyłek, powstającego pod wpływem mediatorów zapalnych Płyn jest mętny, zawiera komórki (granulocyty, limfocyty, złuszczone komórki jam ciała, pewną ilość włóknika), gęstość do 1.025, białka przekraczają 4% o składzie podobnym do składu białek krwi wraz z enzymami
5 5 10. Żylak - rozszerzenie żyły na pewnym jej odcinku, czemu zwykle towarzyszy wydłużenie powodujące jej kręty przebieg a) przyczyny: wzrost ciśnienia wewnątrznaczyniowego uszkodzenie i osłabienie ściany żyły bliznowacenie jej błony środkowej zanik włókien sprężystych i mięśniowych gładkich błony środkowej b) umiejscowienie: kończyny dolne odbyt splot maciczno-pochwowy 11. Tętniak - uwypuklenie się ściany tętnicy na pewnej części jej obwodu albo rozszerzeniem się całej tętnicy na określonym odcinku a) przyczyny: zniszczenie włókien sprężystych i elementów mięśniowych i zastąpienia ich przez niesprężystą tkankę łączną uwypuklającą się pod naporem krwi w wyniku miażdżycy, urazów, zapaleń (kiła) wrodzona nieprawidłowość budowy ściany tętnic (w tętniakach wrodzonych) b) umiejscowienie: każda tętnica ale najczęściej aorta, tętnica śledzionowa, w kole tętniczym mózgu. c) rodzaje: tętniak prawdziwy- ścianę stanowi zmieniona ściana naczynia tętniak rzekomy po przebiciu 3 warstw ściany naczynia (w miejscach wszycia protezy do ściany aorty) tętniak rozdzielający (rozdzielenie tętniakowate) - najczęściej w aorcie 12. Skrzep - powstaje za życia poza naczyniem a w układzie naczyniowym po śmierci a) krew w postaci ciała stałego b) gładki, lśniący c) leży luźno w świetle naczyń d) nie przywiera do ściany naczynia za wyjątkiem serca, gdzie ściana ta posiada pewne nierówności e) w zależności od liczby erytrocytów może być czerwony, żółty lub biały Zakrzep (skrzeplina) - powstaje w świetle układu naczyniowego naczynia za życia a) szaroróżowa lub wiśniowa b) nierównej powierzchni c) krucha d) przylega do zmienionej ściany naczynia e) na przekroju bywa warstwowej budowy f) powstaje wtedy gdy: jest zmieniona ściana naczynia, występują zaburzenia przepływu krwi, zachodzą zmiany w samej krwi f) następstwa zakrzepu: jako ciało stałe, obce dla ustroju (odczyn)
6 6 utrudnienie dopływu i odpływu krwi (niedokrwienie, zawał, zator) zakrzepica, zarośnięcie naczynia 13. Zator - krążenie krwi lub limfy polegające na wędrówce przez naczynia ciała obcego, który następnie grzęźnie w napotkanym po drodze zbyt wąskim naczyniu i zatyka je. a) rodzaje ciał obcych w zatorze: czopy złożone z cząstek skrzepliny, z ognisk miażdżycowych, kryształy cholesterolu, komórki wątroby po urazie, komórki łożyska w przebiegu rzucawki porodowej, komórki szpiku w złamaniach kości, komórki nowotworowe, bakterie, tłuszcze, azot, powietrze b) następstwa: niedokrwienie, zawał, martwica 14. Zawał - czyli martwica tkanek na pewnym obszarze, powstaje wskutek znacznego niedokrwienia, bez możliwości szybkiego i dostatecznego ukrwienia zastępczego a) przyczyny: najczęściej zamknięcie światła naczynia w sposób nagły: o miażdżyca, o wszelkiego rodzaju uciski na ścianę naczynia (guzy nowotworowe, zapalne, płyny, gazy, opaski), o zakrzepy, zatory, zgrubienia ściany naczyń (zarosty naczyń, zmiany kiłowe), podrażnienie nerwów zwężających naczynia (emocje, przestrach, nikotyna, adrenalina) Zawały powstają najczęściej w następstwie zaczopowania małych tętnic, anatomicznie lub czynnościowo końcowych. b) rodzaje: szarobiały (bezkrwisty, blady) - w różnych narządach - serce, śledziona, mózg, nerki (zupełne niedokrwienie). czerwony (krwotoczny) w płucach, jelitach, jądrach i czasami nerkach (warunek: znaczne przekrwienie bierne narządu) Brak zawałów w narządach dobrze ukrwionych: język, tarczyca, prącie, macica, pęcherz moczowy 15. Zawał serca - oznacza rozległą martwicę skrzepową (powyżej 1cm) powstałą z powodu niedostatecznego dopływu krwi przez tętnice wieńcowe a) przyczyny: miażdżyca tętnic wieńcowych (najczęstsza) zakrzepica tętnic wieńcowych (nie jasna) zator tętnic wieńcowych (rzadko) niedostateczny dopływ krwi do tętnic wieńcowych na wskutek: wady serca, zwężenia ujścia aorty, niedomykalności zastawki aorty, częstoskurczu, rzadkoskurczu skurcz tętnic wieńcowych pochodzenia nerwowego
7 7 zaburzenia gospodarki jonowej: niedobór potasu zaburzenia hormonalne: niedobór insuliny, nadmiar amin katecholowych zapalenie tętnic: guzkowe zapalenie tętnic, kiła naczyniowa Mikrozawał - ognisko marwicy mniejsze od 1 cm b) umiejscowienie: najczęściej w komorze lewej o tętnica wieńcowa prawa - dolna i tylna przegroda oraz tylnej ściany komory lewej oraz koniuszka o gałęzie tętnicy wieńcowej lewej: tętnica międzykomorowa przednia - przednia ściana lewej komory tętnica okalająca - ściana boczna lewej komory zawał mięśnia komory prawej rzadko (tętnica wieńcowa prawa przy ujściu od aorty) zawał przedsionków rzadko c) rodzaje: zawał podwsierdziowy: grubość od wsierdzia nie przekracza 50% grubości komory lewej (najczęściej jako następstwo skurczu tętnic), wieloogniskowy zawał pełnościenny: grubość mierzona od wsierdzia przekracza 50% grubości ściany (najczęściej jako następstwo miażdżycy), jednoogniskowy. d) przebieg ostry napad niedokrwienia kończący się śmiercią (w mięśniu brak zmian) chory pozostaje przy życiu, w strefie niedokrwienia pojawiają się: o falisty przebieg kardiomiocytów kontrastujący z prostym przebiegiem włókien żywych (pierwszy objaw) o zatarcie budowy i prążkowania kardiomiocytów, eozynofilia (po 6-12 godz.) o nacieczenie przez granulocyty obojętnochłonne (od 6 godz.) o makroskopowo zblednięcie a potem żółtawe zabarwienie zmienionego obszaru (od 24h) o rozmiękanie zawału i uprzątanie martwiczych włókien (od 4-5 dnia) o uwidocznienie się zrębu naczyń i fibroblastów (tworzenie ziarniny) o gojenie się przez bliznę (od 3 tyg. do kilku miesięcy) e) następstwa - śmierć w zawale może nastąpić na skutek: pęknięcia ściany i tamponady serca (5-10 dzień) migotania komór zatorów skrzeplinowych mózgu ostrej niewydolności komory lewej i wstrząsu kardiogennego rozerwania mięsni brodawkowatych albo przegrody międzykomorowej bloku serca 16. Zawał mózgu - martwica tkanki nerwowej na skutek całkowitego i odpowiednio trwającego niedokrwienia; klinicznym wykładnikiem jest udar a) przyczyny: zamknięcie naczyń mózgowych przez zakrzep, miażdżycę lub materiał zatorowy niedokrwienie z powodu spadku ciśnienia (najczęściej w nocy i nad ranem), zatrzymanie akcji serca, częstoskurcz, wstrząs, zawał serca przerwanie ciągłości naczyń mózgowych: uraz, tętniak, naczyniak i wylew krwi poza łożysko naczyniowe
8 8 lokalizacja zawału zależy od tego, która gałązka tętnicza została zamknięta rozległość zawału zależy od wielkości zamkniętej tętnicy oraz miejsca zamknięcia, oraz możliwości powstania krążenia obocznego b) rodzaje zawału na podstawie makro i mikro wyglądu: zawał blady - w postaci ogniska martwicy rozpływnej, po zakrzepie w tętnicy zawał krwotoczny- w postaci ogniska martwicy zmieszanej z wylaną krwią, po zatorze, który powoduje nagłą martwicę tkanki nerwowej wraz z martwicą ściany naczyń, po krwotokach z naczyń mózgowych ewolucja świeża martwica rozpływna (do tyg.) resorpcja mas martwiczych (4-6 tyg.) bliznowacenie (małe ogniska) lub powstanie jamy poudarowej (kilka miesięcy) wypełnionej tkanką glejową 17. Udar - stan, zespół wykładników klinicznych ostrego zaburzenia ukrwienia mózgowego a) udar niedokrwienny na skutek: zawału bladego, zawału krwotocznego, zawału mieszanego, przemijającego ataku niedokrwienia mózgu b) udar krwotoczny na skutek: krwotoku pierwotnego (z tętnicy zmienionej przez nadciśnienie, miażdżycę, z tętniaka, z naczyniaka), krwotoku wtórnego (do pnia mózgu), pourazowego 18. Miażdżyca - choroba przewlekła, polegająca na stwardnieniu ściany tętniczej i utracie jej elastyczności w wyniku odkładania się złogów w warstwie wewnętrznej i środkowej tętnicy Synonimy: stwardnienie, kaszowatość a) czynniki ryzyka: wiek, płeć, genetyczne predyspozycje, hyperlipidemia, nadciśnienie, cukrzyca, palenie tytoniu b) najczęstsze tętnice: aorta brzuszna, tętnice wieńcowe, szyjne, biodrowe, mózgu, nerkowe, kończyn dolnych - rzadziej c) złogi miażdżycowe (blaszki) - zbudowane z rdzenia i osłony w skład wchodzą: w rdzeniu estry cholesterolu i lipoproteiny najczęściej sfagocytowane przez miocyty, makrofagi, kom. piankowate, złogi innych lipidów, kom. mięsni gładkich, leukocyty w osłonce tkanka łączna złożona z włókien kolagenowych, elastycznych, proteoglikanów
9 9 d) patogeneza: uszkodzenie śródbłonka naczynia (przez utlenione LDL, imminizację po przeszczepach, chorobach, toksyny palenie tytoniu, wolne rodniki tlenowe, nadtlenki nienasyconych kwasów tłuszczowych, wirusy, bakterie, czynniki mechaniczne, nadciśnienie) zwiększona przepuszczalność śródbłonka na te czynniki LDL działanie chemotaktyczne ich polegające na przyciąganiu i adhezji limfocytów i makrofagów uwalnianie czynników migracji kom. mięsni gładkich z błony środkowej do wewnętrznej z proliferacją ich w błonie wewnętrznej dalsze przechodzenie i powstawanie złogów proteoglikanów i lipidów e) następstwa miażdżycy: rozpadanie się blaszek i skutki tego owrzodzenie ścian naczyń wapnienie naczyń Miażdżyca Monckeberga po 50 r, ż pierścieniowate ogniska w błonie środkowej zanik i martwica mięśniówki błony środkowej i zastępowanie ją przez zmiany szkliste, złogi wapnia, kostnienie tętnice obwodowe średniej wielkości kończyn, macicy 19. Cukrzyca - zespół chorobowy którego istotą jest nieprawidłowa przemiana węglowodanów, tłuszczów i białek wraz z tego następstwami z powodu zaburzonego wydzielania insuliny; objawia się to przewlekłą hiperglikemią i innymi zaburzeniami biochemicznymi do ketozy włącznie, a wtórnie doprowadza do uszkodzenia rozmaitych narządów Podział: a) typ I (ze znacznym zmiejszeniem insuliny we krwi) choroba zwykle zaczynająca się w dzieciństwie (ujawnia się w okresie dojrzewania, lub nawet starości czasami) znaczne uszkodzenie lub zniszczenie komórek beta podłożem jest autoimmunizacja (mechanizm niewiadomy) najczęściej uruchamiana przez zakażenie wirusowe lub czynniki toksyczne powstaniu tej jednostki sprzyja także podłoże genetyczne niszczenie wysp komórek beta polega na nacieku limfocytów T oraz przeciwciał przeciw tym komórkom kwasica ketonowa - polegająca na rozpadzie tłuszczów w tkance tłuszczowej (z powodu niedoboru insuliny) zwiększonej ich obecności w krwi, których utlenianie prowadzi do powstania ciał ketonowych - śpiączka, chory jest chudy, cukromocz, odwodnienie, zwiększony katabolizm białek b) typ II (z nieznacznym zmniejszeniem insuliny lub bez niego) ujawnia się po 40 r.ż. stężenie glukozy pow. 7 mmol/ l etiologia: o zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie insuliny
10 10 o mniejszona zdolność komórek beta do wydzielania insuliny rozwojowi typu II sprzyja : o uwarunkowanie genetyczne o otyłość o ciąża o nowotwory trzustki, resekcje trzustki, ropienie, martwica (obraz jak w typie I) o hemochromatoza (obraz jak w typie II) kwasica ketonowa występuje rzadko, chory może się odwadniać i to może zagrażać śpiączką zmiany morfologiczne: o glikolizacja nieenzymatyczna (połączenie glukozy z grupami aminowymi białek - albumin, kolagenu, LDL, mieliny) o zgrubienie błony podstawnej kanalików i torebki kłębuszków nerkowych, naczyń włosowatych skóry, mięśni, siatkówki, nerek. o serce: kardiomiopatia cukrzycowa o naczynia: rozwój miażdżycy, wieńcowych tt oraz kończyn dolnych (stopa cukrzycowa) o nerki: zwyrodnienie glikogenowe komórek kanalików - częste zakażenia z zapaleniem odmiedniczkowym o skóra: zapalenia i zakażenia ropne, kępki żółte o układ nerwowy: zaburzenia neurologiczne, demielinizacja (zaburzenia czucia, urazów) o oko Insulina - hormon anabolizujący wydzielany przez komórki Beta wysp trzustkowych który: pomaga glukozie i aminokwasom przedostać się do komórek (miocytów, lipocytów, hepatocytów) sprzyja syntezie glikogenu w hepatocytach i miocytach przyczynia się do przekształcenia glukozy w triglicerydy pobudza syntezę kw. nukleinowych i białek 20. Zmiany rozrostowe a) Przerost - powiększenie się narządu wskutek powiększenia się komórek (ich masy i rozmiarów) Rozrost - powiększenie się narządu wskutek zwiększenia się liczby komórek b) Metaplazja - przekształcenie się tkanki zróżnicowanej i dojrzałej w inną również zróżnicowaną i dojrzałą w następstwie zmiany kierunku różnicowania się komórek macierzystych Dysplazja - zjawisko polegające na nieprawidłowym układzie komórek naruszającym charakterystyczną architektonikę narządu bądź tkanki oraz na pojawieniu się komórek atypowych Anaplazja- skrajna niezdolność do różnicowania i dojrzewania komórek w stosunku do macierzy przy zachowanej jedynie zdolności do rozrostu c) Guz- każde miejscowe obrzmienie niezależnie od jego istoty. W tym pojęciu mogą mieścić się zarówno zmiany nienowotworowe (obrzęk, torbiel, krwiak) jak i nowotworowe.
11 11 Nowotwór- nieprawidłowa tkanka rozrastająca się w nadmiarze i w sposób nieskoordynowany z pozostałymi tkankami, przy czym nadmierna proliferacja utrzymuje się mimo wyeliminowania czynnika, który ja wywołał 21. Nowotwory Stanem przednowotworowym nazywamy stan nienowotworowy (jednostkę chorobową), w którym jest zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego (tzn., że u większości chorych z tymi zmianami nowotwory nie wystąpią), np.: Collitis ulcerosa, Xeroderma pigmentosum, Cirrhosis hepatis Zmianą przednowotworową (przedrakową) nazywamy lokalną zmianę morfologiczną z dysplazją, która niesie ze sobą zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego (z takiej zmiany może rozwinąć się nowotwór złośliwy), np.: Adenoma villosum, Leucoplakia, Hyperplasia atypica. PODZIAŁ NOWOTWORÓW a) podział ze względu na charakter wzrostu: o łagodne - zbudowane z tkanki zróżnicowanej i dojrzałej, często trudnej do odróżnienia od macierzystej o miejscowo złośliwe - mają cechy nowotworów złośliwych, ale nie dają przerzutów ( np.. guz mieszany ślinianki); nawet po usunięciu może ponownie powstać (w tym samym miejscu co poprzednio od nowa) o złośliwe utkanie histologiczne odbiega od tkanki macierzystej rosną powoli brak torebki (najczęściej) dają przerzuty wznowa naciekają tkanki otaczające wpływ na organizm duży, często prowadzący do śmierci ze względu na pochodzenie tkankowe: o nabłonkowe gruczolak,brodawczak, rak o nienabłonkowe (mezenchynalne) - naczyniak, mięśniak, mięsak, chłoniaki, czerniak Nowotwory Nabłonkowe Nienabłonkowe Łagodne gruczolaki, brodawczaki, itp. tłuszczak, naczyniak, chrzęstniak, mięśniak Złośliwe RAKI mięsaki, chłoniaki, czerniaki (melanina melanocyt nie jest nabłonkiem) Potworniak - nowotwory łagodne wywodzące się z wielopotencjalnych komórek rozrodczych, które różnicują się w kierunku dojrzałych tkanek dwóch lub trzech listków zarodkowych (np.: naskórek, przydatki skórne, tkanka glejowa, mięśniowa, nabłonek jelitowy, tarczyca, chrząstka) nazywamy potworniakami dojrzałymi (teratoma maturum).
12 12 b) stopniowanie złośliwości nowotworów: I st % komórek niezróżnicowanych II st % komórek niezróżnicowanych III st % komórek niezróżnicowanych IV st % komórek niezróżnicowanych c) Staging kliniczny stopień zaawansowania nowotworu T guz pierwotny wielkość ( Tx, T1-T3) N- węzły chłonne( Nx, N 1- N3) M- przerzuty ( Mx, M0, M1) Nowotwory sutka łagodne o Fibroadenoma (gruczolakowłókniak) r.ż. najczęściej pojedynczy, dobrze odgraniczony, twardy, ruchomy, średnica od 1 do 3 cm na przekroju wyraźnie odcina się od otaczających tkanek zbudowany z proliferujących przewodów i tkanki łącznej rozrastającej się wokół nich o Brodawczak (papilloma) do 1 cm rozrasta się do wewnątrz przewodów lub torbieli w postaci palczastych, drzewkowych rozrostów nabłonka wewnątrzprzewodowego można go wyczuć jeżeli znajduje się w głównym przewodzie mlecznym objawy : wyciek krwisty lub surowiczy z brodawki o Guz liściasty szybki wzrost ( miesiące) pow. 5 cm lity, mięsisty, dobrze odgraniczony nawroty po wyłuszczeniu mogą złośliwieć o Tłuszczak o Gruczolak złośliwe o Rak Epidemiologia: pow. 25 r.ż. genetyczne ( autosomalne dominujące) ekspozycja radiologiczna wczesna menstruacja i późna menopauza bezdzietne kobiety po 30 r.ż. pierwsze dziecko otyłość hormonoterapia
13 13 Podział: nienaciekające (in situ) - przewodowe - zrazikowe naciekające - przewodowe - zrazikowe - cewkowe - śluzowe - rdzeniaste - brodawkowate Rak sutka Nienaciekający Naciekający Przewodowy CDIS bez inwazji zmiany niepalpacyjne wykrywany w MMR wydzielina z brodawki najczęstszy rak sutka: 65-80% wszystkich raków sutka r ż guz od 1 do 20 cm lity, spoisty, szarobiały, martwica, zawapnienia receptory: PGR, ER lepsza prognoza, hormonoterapia Zrazikowy CLIS 1-6% wszystkich raków sutka towarzyszy innym łagodnym zmianom niewykrywalny w MM r ż obustronny, wieloogniskowy 10-14% raków sutka r ż (powyżej 75 r.ż.) rzadko mikrozawapnienia ( MMR - ) często obustronny, wieloogniskowy wielkość od mikroskopijnej do całego sutka przerzuty naczyniami chłonnymi i krwionośnymi Cewkowy poniżej 2 % ok.. 40 r.ż. zwykle na obwodzie sutka wielkość od 0,8 do 1,5 cm w 50 % mikrozawapnienia
14 14 Śluzowy - Rdzeniasty - Brodawkowaty - 2 % powyżej 60 r ż wielkość od 1 do 20 cm spoisty, dobrze odgraniczony, miękki duża ilość śluzu przeżycie ponad 5 lat u 90 % brak przerzutów w 70 do 91 % 5-6% poniżej 50 r.ż. 10 % kobiet poniżej 35 r.ż. szybko rosnący dobrze odgraniczony, spoisty, łatwy do pomyłki z fa 2-3 cm wielkości, z naciekiem zapalnym Rak Pageta 26 do 88 r ż w 95% towarzyszy mu rak przewodowy w skórze brodawki i jej otoczenia przewlekłe zapalenie z powstawaniem drobnych pęcherzyków i sączących wyprysków bolesność i łuszczenie naskórka owrzodzenie i krwista wydzielina Przerzuty do sutka: z drugiego sutka, z żołądka, z macicy, ze ślinianki, z nerki, z płuca, z tarczycy, ze stercza o Czerniak o Chłoniak o Mięsak Ginekomastia - nienowotworowe powiększenie sutka u mężczyzn
15 15 Nowotwory płuca nienabłonkowe o łagodne (rzadko) włokniak tłuszczak naczyniak chrzęstniak hamartoma (najczęstszy) o złośliwe włokniakomięsak chłoniak nabłonkowe - rak najczęstszy u mężczyzn M: K - 2:1 wiek r ż czynniki etiologiczne: palenie papierosów (80 % u palaczy) radioaktywne środki (uran) azbest nikiel, chrom, węgiel, beryl zanieczyszczenie powietrza (inhalacje) predyspozycje genetyczne podział: płaskonabłonkowy (25 do 40 %) - duże oskrzela, przywnękowo - rośnie szybko, duża martwica z jamą - przerzuty: wątroba, mózg, kości, nadnercza - objawy: kaszel, krwioplucie, spadek masy ciała, ból w klatce piersiowej, - następstwa: zapalenie płuc, oskrzeli, ropnie, płyn w opłucnej, dysfagia, destrukcja żeber, zapalenie osierdzia, tamponada serca, zapalenie paraneoplasyczne - diagnostyka : cytologia, PCI, RTG, bronchoskopia, NMR, KT - leczenie: chirurgiczne, radioterapia gruczołowy (25 40 %) - najczęstszy u kobiet niepalących - umiejscowiony obwodowo - różne utkanie (cewkowe, pęcherzykowe, brodawkowe) - małych rozmiarów - objawy dopiero w trakcie przerzutów do mózgu, kości (neurologiczne, psychiczne, patologiczne złamania kości drobnokomórkowy (20 25 %) - bardzo złośliwy - rośnie przywnękowo - może wydzielać :różne hormony (ACTH, kalcytonina) - objawy: neuropatie, miopatie, objawy zespołów paraneoplastycznych - leczenie: chemioterapia
16 16 wielkokomórkowy - jest prawdopodobnie niedojrzałą postacią płaskonabłonkowego lub gruczołowego - rośnie szybko, przywnękowo - wczesne przerzuty - kilka miesięcy życia Nowotwory szyjki macicy Histologicznie: w kanale nabłonek gruczołowy przechodzi na granicy ujścia w nabłonek wielowarstwowy płaski Leukoplakia - powstanie nabłonka typu skórnego ( rogowaciejącego) na tarczy szyjki (białe plamy) Nadżerka o prawdziwa - stan w którym dochodzi do ogniskowego usunięcia nabłonka tarczy najczęściej na skutek zapalenia bądź urazowego o rzekoma - zastąpienie nabłonka płaskiego tarczy przez nabłonek gruczołowy kanału szyjki Dysplazja - zaburzona architektonika, nieprawidłowy układ warstwowy komórek o cechach dyskariozy CIN I III Rak szyjki macicy o płaskonabłonkowy 93 % wiek r.ż. czynniki ryzyka: wirusy (HPV, HSV), wczesna i częsta aktywność seksualna, częste zmiany partnerów, brak higieny osobistej, duża liczba ciąż i porodów, dysplazja, urazy około i poporodowe, nadżerki, zniekształcenia szyjki macicy nie występuje u muzumanek i żydówek gdzie partnerzy byli obrzezani wzrasta: egzofitycznie (do światła) endofitycznie (w głąb ściany powodując owrzodzenia) szerzy się przez ciągłość na ścianę pochwy, trzonu, naciekanie sąsiednich tkanek, narządów przerzuty % na przymacicza, macicę, węzły chłonne, wątrobę, kości, płuca, jelita rodzaje : wielkokomórkowy: rogowaciejący i nierogowaciejący drobnokomórkowy: najgorzej rokuje
17 17 o gruczołowy 3-7 % rozwija się z gruczołów kanału: egzofitycznie: zamyka kanał i prowadzi do ropniaka jamy endofitycznie przyczyny śmierci: wyniszczenie nowotworowe, zakażenie miejscowe lub uogólnione, mocznica stopnie zaawansowania klinicznego: 0 CIN III; 5 letnie przeżycie w 100% I rak mikroinwazyjny 5 lat w 90 % II do 1/3 pochwy III naciekanie całej pochwy IV- lite naciekanie; 5 letnie przeżycie w 10 % o mieszany Zmiany rozrostowe prostaty rozrost guzkowy prostaty o występowanie: 20% powyżej 40 r.ż. 70 % powyżej 60 r.ż. 90 % powyżej 70 % o etiologia: estrogeny (rozrost zrębu, uwrażliwienie nabłonka na testosteron) testosteron (wzrost gruczołu dowód: wycięcie jądra prowadzi do zaniku) o powyżej 200 gr o makroskopowo: na przekroju nieotorebkowane guzki do 2 cm średnicy o rozrost gruczołów i podścieliska o objawy kliniczne: ucisk na moczowód prowadzący do rozrostu pęcherza, zastój moczu, infekcje, rozwój torbieli nerek, dysuria trudności w oddawaniu moczu: oddawanie moczu małymi porcjami, w sposób przerywany nocturia co najmniej 2 razy wstawanie w nocy do toalety problemy z rozpoczęciem i zakończeniem mikcji o badania : PSA w surowicy USG CT NMR
18 18 rak prostaty o drugi co do częstotliwości występowania u mężczyzn o wiek powyżej 50 r.ż. o predyspozycje: genetyczne dieta bogata w cynk (wypierany przez kadm) hormony: androgeny rozrost guzkowy o około 70 % w peryferyjnych partiach dlatego rzadko wykrywany palpacyjnie o rozsiew: lokalne naciekanie, naczynia krwionośne, węzły chłonne o przerzuty: kręgosłup lędźwiowy i piersiowy, żebra, miednica o objawy: problemy z rozpoczęciem i zakończeniem mikcji, dysuria, hematuria - krwiomocz ból pleców (przerzuty do kręgosłupa) o badania: PSA powyżej 4 ng / ml surowicy (niespecyficzny tylko dla raka) o leczenie: chirurgiczne radioterapia androgeny
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoLp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi
Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu
Bardziej szczegółowoZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie
Bardziej szczegółowoTEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO
TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII PIELĘGNIARSTWO 2016-2017 WYKŁAD NR 1 6. X. 2016 I Wprowadzenie do patofizjologii 1. Pojęcia: zdrowie, choroba, etiologia, patogeneza, symptomatologia 2. Etapy i klasyfikacja
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia
Bardziej szczegółowoDz. U. z 2013 poz. 1347 Brzmienie od 5 grudnia 2013. I. Osoby dorosłe
Dz. U. z 2013 poz. 1347 Brzmienie od 5 grudnia 2013 Załącznik nr 1 WYKAZ NIEULECZALNYCH, POSTĘPUJĄCYCH, OGRANICZAJĄCYCH ŻYCIE CHORÓB NOWOTWOROWYCH INIENOWOTWOROWYCH, W KTÓRYCH SĄ UDZIELANE ŚWIADCZENIA
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowoChoroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze
Choroba wieńcowa Niewydolność serca Nadciśnienie tętnicze Choroba niedokrwienna serca zapotrzebowanie na O2 > moŝliwości podaŝy O2 niedotlenienie upośledzenie czynności mięśnia sercowego przemijające trwałe
Bardziej szczegółowoTemat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Bardziej szczegółowoDziałania niepożądane radioterapii
Działania niepożądane radioterapii Powikłania po radioterapii dzielimy na wczesne i późne. Powikłania wczesne ostre występują w trakcie leczenia i do 3 miesięcy po jego zakończeniu. Ostry odczyn popromienny
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoCałość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego
HEMOSTAZA Definicja: Całość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego Założenia: Mechanizmy hemostazy są aktywowane o Jedynie w miejscu w którym są niezbędne
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware. Część II Choroby układu oddechowego 137 Eleanor C. Hawkins
Spis treści Część I Choroby układu krążenia 1 Wendy A. Ware 1 Badanie układu krążenia 2 2 Badania dodatkowe stosowane w chorobach układu krążenia 8 3 Leczenie zastoinowej niewydolności serca 29 4 Zaburzenia
Bardziej szczegółowo2010-04-03. dr n. med. Adam Węgrzynowski. Sobotta, Atlas anatomii człowieka, 1994. Wikipedia 2009
dr n. med. Adam Węgrzynowski Sobotta, Atlas anatomii człowieka, 1994 Wikipedia 2009 transport substancji odżywczych transport tlenu i dwutlenku węgla transport produktów przemiany materii utrzymanie równowagi
Bardziej szczegółowoWywiady z zakresu układu moczowego. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM
Wywiady z zakresu układu moczowego Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM Dyzuria Częstomocz Główne objawy Zmiany wyglądu moczu - krwiomocz - pienienie się moczu Zaburzenia
Bardziej szczegółowoGEMCYTABINUM. Załącznik C.28. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1050 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1050 Poz. 42 Załącznik C.28. GEMCYTABINUM 1 GEMCYTABINUM C11 NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY CZĘŚCI NOSOWEJ GARDŁA (NASOPHARYNX) 2 GEMCYTABINUM C11.0 ŚCIANA GÓRNA CZĘŚCI NOSOWEJ GARDŁA
Bardziej szczegółowoFORMULARZ MEDYCZNY PACJENTA
Data wypełnienia: FORMULARZ MEDYCZNY PACJENTA NAZWISKO i IMIĘ PESEL ADRES TELEFON Nazwisko i imię opiekuna/osoby upoważnionej do kontaktu: Telefon osoby upoważnionej do kontaktu: ROZPOZNANIE LEKARSKIE
Bardziej szczegółowoSpis treści ROZDZIAŁ 1 ROZDZIAŁ 2 ROZDZIAŁ 3 ROZDZIAŁ 4. Spis Autorów Wstęp
Spis treści Spis Autorów Wstęp ROZDZIAŁ 1 Metabolizm w chirurgii 1.1. Informacje wstępne...1 1.2. Podział ustroju...1 1.3. Prawa równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej...2 1.4. Skład elektrolitowy
Bardziej szczegółowoOddział Chorób Wewnętrznych - ARION Szpitale sp. z o.o. Zespół Opieki Zdrowotnej w Biłgoraju
Nazwa świadczenia A26 zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym A31 choroby nerwów obwodowych A32 choroby mięśni A33 zaburzenia równowagi A34c guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni A34d guzy
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA.... (imię i nazwisko)
UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA... (imię i nazwisko) III rok (semestr 5/6) wykłady seminaria ćwiczenia I Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej II Klinika Chirurgii Ogólnej
Bardziej szczegółowoGEMCYTABINUM. Załącznik C.28. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Lp. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1260 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1260 Poz. 71 Załącznik C.28. GEMCYTABINUM 1 GEMCYTABINUM C11 NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY CZĘŚCI NOSOWEJ GARDŁA (NASOPHARYNX) 2 GEMCYTABINUM C11.0 ŚCIANA GÓRNA CZĘŚCI NOSOWEJ GARDŁA
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 7. ZABURZENIA W KRĄŻENIU cz. I: Przekrwienie, jego przyczyny i następstwa.
Ćwiczenie 7. ZABURZENIA W KRĄŻENIU cz. I: Przekrwienie, jego przyczyny i następstwa. 1. Hyperaemia passiva s. venosa hepatis recens (3) - barwienie hematoksyliną i eozyną. Wycinek z wątroby mężczyzny lat
Bardziej szczegółowozwiększenie ilości płynu w przestrzeniach śródmiąższowych. Krew z tętniczek naczynia włosowate żyłki zbierające krew.
1. Obrzęk a. Mechanizm powstawania obrzęku b. Morfologia obrzęk tkanki podskórnej, płuc, mózgu 2. Przekrwienie i zastój krwi a. Zastój w krążeniu płucnym b. Zastój w krążeniu wątrobowym 3. Zakrzepica a.
Bardziej szczegółowoLeczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007
Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007 Klasyfikacja guzów tarczycy wg WHO Guzy nabłonkowe 1. Łagodne 2. Złośliwe Gruczolak pęcherzykowy Inne gruczolaki 2.1. Rak pęcherzykowy
Bardziej szczegółowoBadanie płynów z jam ciała z wykorzystaniem analizatora Spotchem ez.
Badanie płynów z jam ciała z wykorzystaniem analizatora Spotchem ez. Dr nauk wet Janina Łukaszewska Przesięk Niskie stężenie białka całkowitego < 2,5 g/dl ; zawartość komórek jest
Bardziej szczegółowoZŁOŚLIWE GUZY KOŚCI ZGK Złośliwe guzy kości rozwijają się ze zmienionych nowotworowo pierwotnych komórek kości oraz komórek pochodzących z innych tkanek i narządów. Do rozwoju przerzutów nowotworowych
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoWielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym
Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia
Bardziej szczegółowoUkłady: oddechowy, krążenia,
Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Przedmowa Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia Objawy radiologiczne zmian nowotworowych kości Guzy z tkanki kostnej
SPIS TREŚCI Przedmowa... 7 1. Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia... 9 Zbigniew I. Nowecki, Piotr Rutkowski 1.1. Wstęp... 9 1.2. Epidemiologia i etiologia...... 9 1.3. Objawy kliniczne
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoTEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA
TEMATYKA WYKŁADÓW Z PATOLOGII FIZJOTERAPIA 2017-2018 Prof. dr hab. med. Jolanta Jaworek Środa 14.00-16.30 WYKŁAD NR 1-25.X.2017 1. Niewydolność krążenia pochodzenia sercowego: definicja, epidemiologia,
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowoGRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus)
NOWOTWORY PIERSI NOWOTWORY ŁAGODNE SUTKA: GRUCZOLAKOWŁÓKNIAK (fibroadenoma mammae) TORBIEL (cystis mammae) ZWYRODNIENIE WŁÓKNISTPTORBIELOWATE (mastopathia fibrocystica,morbus Kronig, morbus Reclus) BRODAWCZAK
Bardziej szczegółowoI II III IV V VI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12. 170, w tym: 46 - wykłady, 40 - seminaria, 84 ćwiczenia, 0 fakultety
Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Patomorfologia Wydział Lekarski I Kierunek lekarski Jednolite studia magisterskie Stacjonarne, 6-letnie
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ W POSZCZEGÓLNYCH KOMÓRKACH ORGANIZACYJNYCH SZPITALA ODDZIAŁ WEWNĘTRZNO - KARDIOLOGICZNY
WYKAZ ŚWIADCZEŃ W POSZCZEGÓLNYCH KOMÓRKACH ORGANIZACYJNYCH SZPITALA ODDZIAŁ WEWNĘTRZNO - KARDIOLOGICZNY Kod usługi Nazwa usługi A26 ZABIEGI ZWALCZAJĄCE BÓL 1NA UKŁADZIE 5.51.01.0001026 WSPÓŁCZULNYM 5.51.01.0001031
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM 1. IRINOTECANUM C15 RAK PRZEŁYKU 2. IRINOTECANUM C15.0 SZYJNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 3. IRINOTECANUM C15.1 PIERSIOWA CZĘŚĆ PRZEŁYKU
Bardziej szczegółowoSeminarium dla studentów Przemysław Pyda
Seminarium dla studentów - 2016 Przemysław Pyda Historia wyników transplantacji jelit 1967 1972 1985 Pierwsze przeszczepienie jelit Lillehei Uniwesytet Minesota Pierwsze 10 transplantacji jelit najdłuższe
Bardziej szczegółowoFLUOROURACILUM. Załącznik C.26. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1039 Poz. 42 Załącznik C.26. FLUOROURACILUM 1 FLUOROURACILUM C00 NOWOTWORY ZŁOŚLIWE WARGI 2 FLUOROURACILUM C00.0 POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA WARGI GÓRNEJ 3 FLUOROURACILUM
Bardziej szczegółowochirurgia ogólna ortopedia i traumat narz Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi ruchu Choroby układu nerwowego X X
Choroby układu nerwowego Zabiegi wewnątrzczaszkowe z powodu poważnego urazu * 2 Zabiegi wewnątrzczaszkowe z powodu urazu * 3 Kompleksowe zabiegi wewnątrzczaszkowe * 4 Duże zabiegi wewnątrzczaszkowe * 5
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoWydział Zdrowia Publicznego, Kierunek DIETETYKA, Studia I stopnia stacjonarne I rok, Rok akademicki 2013/2014
Grupa 1 1 63571 2.1 3.1 4.1 8.1 12.1 14.1 2 63572 2.2 3.2 4.2 8.2 12.2 14.2 3 63573 2.3 3.3 4.3 8.3 12.3 14.3 4 63574 2.4 3.4 4.4 8.4 12.4 14.4 5 63575 2.5 3.5 4.5 8.5 12.5 14.5 6 63576 2.6 3.6 5.1 9.1
Bardziej szczegółowoRadiologia zabiegowa. Radiologia zabiegowa. Radiologia zabiegowa. dr n.med. Jolanta Meller
Radiologia zabiegowa dr n.med. Jolanta Meller Radiologia zabiegowa wykorzystuje metody obrazowania narządów oraz sprzęt i techniki stosowane w radiologii naczyniowej do przeprowadzania zabiegów leczniczych
Bardziej szczegółowo(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi
Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy
Bardziej szczegółowoChoroba wieńcowa i zawał serca.
Choroba wieńcowa i zawał serca. Dr Dariusz Andrzej Tomczak Specjalista II stopnia chorób wewnętrznych Choroby serca i naczyń 1 O czym będziemy mówić? Budowa układu wieńcowego Funkcje układu wieńcowego.
Bardziej szczegółowoNiedokrwistość normocytarna
Dominika Dąbrowska Interpretacja badań laboratoryjnych III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Niedokrwistość normocytarna NIedokrwistość normocytarna Hemoglobina - normy, przelicznik Kobiety
Bardziej szczegółowoZadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum
Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Informacje do zadań 1. i 2. A C D B Schemat przedstawia szkielet kończyny górnej. Zadanie 1. (0 2) Podaj nazwy kości oznaczonych literami
Bardziej szczegółowoDiagnostyka różnicowa omdleń
Diagnostyka różnicowa omdleń II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Omdlenie - definicja Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie
Bardziej szczegółowo... (imię, nazwisko, data urodzenia, nr hist. chor.) Pacjent został zakwalifikowany do operacji przez dr..
LAPAROSKOPIA APPENDECTOMIA CHOLECYSTEKTOMIA dr Informacja dla pacjentów i rodziców dzieci operowanych z powodu zmian chorobowych pęcherzyka żółciowego, wyrostka robaczkowego i innych operacji metodą laparoskopową
Bardziej szczegółowoBól w klatce piersiowej. Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych PUM
Ból w klatce piersiowej Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych PUM Patomechanizm i przyczyny Źródłem bólu mogą być wszystkie struktury klatki piersiowej, z wyjątkiem miąższu płucnego: 1) serce
Bardziej szczegółowoIRINOTECANUM. Załącznik C.35.a. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Załącznik C.35.a. IRINOTECANUM Lp 1. IRINO TECANUM C15 RAK PRZEŁYKU 2. IRINO TECANUM C15.0 SZYJNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 3. IRINO TECANUM C15.1 PIERSIOWA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 4. IRINO TECANUM C15.2 BRZUSZNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU
Bardziej szczegółowoRodzaje omdleń. Stan przedomdleniowy. Omdlenie - definicja. Diagnostyka różnicowa omdleń
Omdlenie - definicja Diagnostyka różnicowa omdleń Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie ilości tlenu dostarczonego
Bardziej szczegółowoPrzewlekła niewydolność serca - pns
Przewlekła niewydolność serca - pns upośledzenie serca jako pompy ssąco-tłoczącej Zastój krwi Niedotlenienie tkanek Pojemność minutowa (CO) serca jest zbyt mała do aktualnego stanu metabolicznego ustroju
Bardziej szczegółowoUltrasonografia (USG)
48 Ultrasonografia (USG) Ultrasonografia (USG) to nieinwazyjna, atraumatyczna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu. Metoda ta wykorzystuje zjawisko rozchodzenia
Bardziej szczegółowoHarmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja. Rok akademicki 2018/ Semestr V
Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja Rok akademicki 2018/2019 - Semestr V Środa 16:15 17:45 ul. Medyczna 9, sala A Data Temat: Prowadzący:
Bardziej szczegółowoROZKŁAD ZAJĘĆ DLA II ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO Z PRZEDMIOTU PATOMORFOLOGIA (Moduł PATOLOGIA) semestr 2 rok akademicki 2018/2019
ROZKŁAD ZAJĘĆ DLA II ROKU KIERUNKU LEKARSKIEGO Z PRZEDMIOTU PATOMORFOLOGIA (Moduł PATOLOGIA) semestr 2 rok akademicki 2018/2019 Realizacja 15 tygodni 1h 30 min seminarium + 2h 15 min. Ćwiczeń (grupy 6
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowoHarmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne
Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Rok akademicki 2017/2018 - Semestr V Środa 15:45 17:15 ul. Medyczna 9, sala A
Bardziej szczegółowoMichał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie
DIAGNOSTYKA CHORÓB NARZĄDÓW MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie 1 2 2 Cele wykładu Zaprezentowanie
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patologii
Bardziej szczegółowoNaczyniopochodne następstwa. Zakład ad Neuropatologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Choroby dużych naczyń OUN Naczyniopochodne następstwa chorób b dużych naczyń Zakład ad Neuropatologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Tętnice tnice odchodzące ce od łuku aorty naczynia typu
Bardziej szczegółowoDLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB mgr Weronika Szaj, wszelkie prawa zastrzeżone
Układ pokarmowy przewód pokarmowy wątroba trzustka DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB Przewód pokarmowy: ściany: błona śluzowa nabłonek wielowarstwowy płaski jama ustna, gardło, przełyk nabłonek jednowarstwowy
Bardziej szczegółowoBÓL W KLATCE PIERSIOWEJ, ZASŁABNIĘCIE, OMDLENIA, PADACZKA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA
BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ, ZASŁABNIĘCIE, OMDLENIA, PADACZKA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA PAMIĘTAJ!!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA. Opracował: mgr Mirosław Chorąży Zasłabnięcie
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowoPoważne zachorowania
Załącznik do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Nastepstw Nieszczęśliwych Wypadków SPECIALTYsolutions dla Dzieci, Młodzieży oraz Pracowników w Placówkach Oświatowych Poważne zachorowania Jeżeli u Osoby ubezpieczonej
Bardziej szczegółowoKREW II ZABURZENIA HEMOSTAZY
KREW II ZABURZENIA HEMOSTAZY HEMOSTAZA DEFINICJA Całość procesów związanych z utrzymaniem krwi w stanie płynnym w obrębie łożyska naczyniowego 1 HEMOSTAZA ZAŁOŻENIA Mechanizmy hemostazy są aktywowane Jedynie
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA
biologia w gimnazjum 2 UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA SKŁAD KRWI OSOCZE Jest płynną częścią krwi i stanowi 55% jej objętości. Jest podstawowym środowiskiem dla elementów morfotycznych. Zawiera 91% wody, 8%
Bardziej szczegółowoZespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego
Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół
Bardziej szczegółowoII KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK
II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Zawał serca ból wieńcowy p30 min +CPK +Troponiny Zawał serca z p ST STEMI ( zamknięcie dużej tętnicy wieńcowej) Z wytworzeniem załamka Q Zawał serca bez pst NSTEMI Zamknięcie
Bardziej szczegółowoZakres wiedzy z patomorfologii dla studentów III roku Oddziału Stomatologii
www.patomorfologia.lublin.pl Zakres wiedzy z patomorfologii dla studentów III roku Oddziału Stomatologii Student powinien znać następujące zagadnienia z zakresu patomorfologii oraz terminologię medyczną
Bardziej szczegółowoSpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Bardziej szczegółowokłucie i pobolewanie w klatce piersiowej powtarzające się zapalenia oskrzeli odpluwanie żółto-białej wydzieliny obecność krwi w plwocinie
OBJAWY RAKA PŁUC Kaszel(zwłaszcza poranny) Chrypka Duszności Krótki oddech ze świstem Złe samopoczucie Ogólne osłabienie Szybkie męczenie się Brak apetytu Nocne poty kłucie i pobolewanie w klatce piersiowej
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Cena Oczekiwana 03.0000.301.
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Bardziej szczegółowoANATOMIA FUNKCJONALNA
BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoDefinicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA 2015-04-23
Definicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Wewnątrznaczyniowe zakażenie obejmujące struktury serca (np. zastawki, wsierdzie komór i przedsionków), duże naczynia krwionośne
Bardziej szczegółowoKURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI
KURS PATOFIZJOLOGII WYDZIAŁ LEKARSKI CELE KSZTAŁCENIA Patologia ogólna łączy wiedzę z zakresu podstawowych nauk lekarskich. Stanowi pomost pomiędzy kształceniem przed klinicznym i klinicznym. Ułatwia zrozumienie
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Bardziej szczegółowo- w przypadku leczenia onkologicznego Małe zabiegi klatki piersiowej X konieczność spełnienia warunków określonych w zał.
Katalog grup Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 81/2014/DSOZ Załącznik nr 1a do zarządzenia Nr 89/2013/DSOZ produktu Nazwa Uwagi A31 5.51.01.0001031 Choroby nerwów obwodowych A32 5.51.01.0001032 Choroby
Bardziej szczegółowoUkład krwiotwórczy BADANIE PRZEDMIOTOWE. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek.
Układ krwiotwórczy BADANIE PRZEDMIOTOWE Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM lek. Olga Rostkowska Jakie objawy mogą towarzyszyć chorobom krwi? Jakie objawy mogą towarzyszyć
Bardziej szczegółowoPrzedzabiegowa ankieta anestezjologiczna
SPECJALISTYCZNY NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ MOTO MED Kazimiera Sikora 25 731 KIELCE, ul. Słoneczna 1 Biuro tel (041) 346-08-50; fax (041) 346-21-00 Przychodnie- ul Słoneczna 1 (041)345-11-47;
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Katedra i Zakład Patomorfologii WUM ul. Pawińskiego 7, 02-106 Warszawa tel. 22 599 16 70; fax 22 599 16 71 e-mail: patomorfologia@wum.edu.pl CATHEDRA ANATOMIAE PATHOLOGICAE PRZEWODNIK dydaktyczny z patomorfologii
Bardziej szczegółowoULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci
ULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci Katarzyna Czerwińska Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej WUM WSKAZANIA DO BADANIA USG SUTKÓW GINEKOMASTIA PRZEDWCZESNE POWIĘKSZENIE SUTKÓW ZNACZĄCA ASYMETRIA
Bardziej szczegółowoPoziom i. studiów. Punkty ECTS
WYDZIAŁ LEKARSKI II Poziom i Nazwa kierunku Lekarski tryb studiów Nazwa Jednostka realizująca, wydział Fizjologia kliniczna- Patofizjologia Punkty ECTS 3 Katedra i Zakład Patofizjologii Wydział Lekarski
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoCo może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Bardziej szczegółowoPatomorfologia wykład 5. wstrząs
Patomorfologia wykład 5 prof. hab. n. med. Andrzej Marszałek Patomorfologia wykład 5 Morfologiczne wykładniki: -choroby zakrzepowo-zatorowej, -wstrząsu -oraz rozsianego zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego
Bardziej szczegółowoKatalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych
Katalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych Lp. Kod Nazwa świadczenia Ryczałt roczny (punkty) Uwagi 1 2 3 4 5 1 5.08.08.0000001 Diagnostyka w programie leczenia przewlekłego WZW typu B lamiwudyną
Bardziej szczegółowoDefinicja INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA
INFEKCYJNE ZAPALENIE WSIERDZIA II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Definicja Wewnątrznaczyniowe zakażenie obejmujące struktury serca (np. zastawki, wsierdzie komór i przedsionków), duże naczynia krwionośne
Bardziej szczegółowoZaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
17 Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej Tabela 17.1. Ocena stopnia zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej ph krwi tętniczej Równowaga kwasowo-zasadowa Stężenie jonu wodorowego (nmol/l) < 7,2 Ciężka kwasica
Bardziej szczegółowoKrwotoki okołoporodowe. Dotyczą 5 do15%rodzących
Krwotoki okołoporodowe Dotyczą 5 do15%rodzących Najczęstsze przyczyny Urazy Nieprawidłowe oddzielanie i wydalanie łożyska Niedowład macicy - atonia Zaburzenia krzepliwości krwi Urazy okołoporodowe W trzonie
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta: PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:..... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury
Bardziej szczegółowo