Metoda zdarzeń krytycznych w informatologicznych badaniach zachowań informacyjnych w XXI wieku

Transkrypt

1 Metoda zdarzeń krytycznych w informatologicznych badaniach zachowań informacyjnych w XXI wieku Dr Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ III Międzynarodowa Konferencja Naukowa Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, maja

2 Spis treści Moje pytania badawcze i metoda Na czym polega metoda zdarzeń krytycznych? Czym są zachowania informacyjne? CIT w badaniach zachowań informacyjnych w latach Zamiast podsumowania 2

3 Moje pytania badawcze i metoda 3

4 Pytania badawcze Jak często i w jaki sposób (liczba respondentów, ramy pojęciowe itp.) metoda zdarzeń krytycznych była w XXI wieku wykorzystywana do badania zachowań informacyjnych? Jakie aspekty zachowań informacyjnych były za jej pomocą empirycznie studiowane (tematyka prowadzonych badań)? 4

5 Zastosowana metoda Analiza i krytyka piśmiennictwa, w oparciu o bazę LISTA (Library, Information Science and Technology Abstracts firmy EBSCO) 5

6 Na czym polega metoda zdarzeń krytycznych? 6

7 Alternatywne nazwy CIT Critical Incident Approach Critical Incident Technique Technika incydentów (zdarzeń) krytycznych Metoda incydentów (zdarzeń) krytycznych 7

8 Twórca John C. Flanagan Flanagan, John C. (1954). The critical incident technique. Psychological Bulletin, Vol. 51, No. 4, p

9 Zdarzenie krytyczne Pojedyncze wydarzenie (lub sytuacja), które da się wyodrębnić i które znacząco wpływa na jakieś działanie albo zjawisko Jednakże incydenty krytyczne nie muszą być dramatyczne albo niezwykłe (Gilstrap; Dupree 2008, p. 409) to nasza interpretacja czyni jakieś zdarzenie krytycznym [Tripp, David (1993). Critical Incidents in Teaching: Developing Professional Judgment. London: Routledge, p. 29.] 9

10 Metoda zdarzeń krytycznych Polega na zgromadzeniu (najczęściej za pomocą wywiadu bezpośredniego lub ankiety) zdarzeń krytycznych*, a następnie na ich kategoryzacji oraz analizie. Celem jest odkrycie leżących głębiej problemów i uwarunkowań. * A właściwie ludzkich opowieści o zdarzeniach krytycznych 10

11 Metoda zdarzeń krytycznych stanowi jakościową procedurę badawczą 11

12 Czym są zachowania informacyjne? 12

13 Zachowania informacyjne Wszelkie zachowania ludzi przejawiane w obliczu kanałów i źródeł informacji, w szczególności te, które związane są z poszukiwaniem informacji, jej indywidualnym przetwarzaniem i zarządzaniem oraz wykorzystaniem w różnych kontekstach Zachowania informacyjne można podzielić na występujące przed wyszukiwaniem, w trakcie wyszukiwania, po wyszukiwaniu informacji (Marcella, Pirie, Rowlands 2013). 13

14 CIT w badaniach zachowań informacyjnych w latach (wybrane aspekty) 14

15 Ile jest publikacji z XXI wieku, w których wykorzystano CIT do badania zachowań informacyjnych? Wyszukiwanie w bazie LISTA w dniu Wyrażenie wyszukiwawcze critical incident AND ( information behavior OR information-seeking behavior ), Otrzymałam 15 rezultatów (artykułów), wszystkie adekwatne, w tym 13 opartych na badaniach empirycznych i 2 teoretyczno-metodologiczne 15

16 Jak ogólnie definiuje się zdarzenia krytyczne w kontekście badania zachowań informacyjnych? Critical incidents, to some extent, represent information use stories which are complete or near complete (Urquhart 2001) a brief, but memorable information seeking episode (Urquhart 2001) the details and context of just a single event in order to avoid generalizations from similar incidents (Evans, Chi 2010, p. 658) 16

17 Jak w analizowanych publikacjach określano zdarzenia krytyczne? Przykłady Nagły wypadek (ang. emergency) Ostatnie (najświeższe) zadanie zawodowe, które wymagało poszukiwania i wykorzystania informacji Ostatnio przeczytany artykuł naukowy i okoliczności temu towarzyszące Najnowszy przypadek wyszukiwania informacji Problematyczna sytuacja związana ze zdrowiem Ważna decyzja administracyjna lub biznesowa 17

18 Jak w analizowanych publikacjach gromadzono materiał empiryczny, czyli opisy zdarzeń krytycznych? Za pomocą wywiadu jakościowego, częściowo ustrukturyzowanego, otwartego, pogłębionego (10) Wywiad z jedną osobą trwał od 40 minut do 2 godzin Za pomocą ankiety online (2) i papierowej (1) Za pomocą obserwacji (1) Liczba badanych (respondentów) wahała się od 8 do

19 W ramach jakiej metodologii stosowano Critical Incident Technique? JAKOŚCIOWEJ bądź ang. Interpretative orientation, Naturalistic study, Qualitative, interpretive methods MIESZANEJ ang. a mix of quantitative and qualitative approaches, a mixed methodology approach 19

20 Zamiast podsumowania 20

21 Dlaczego warto stosować CIT w badaniach zachowań informacyjnych? Wybrane argumenty Ponieważ CIT opiera się na rzeczywistych doświadczeniach i przeżyciach użytkowników, o których mówią własnymi słowami, z ich punktu widzenia, posługując się terminami faktycznie występującymi w praktyce, Ponieważ doświadczenie użytkownika (przeszłe sytuacje, zdarzenia, w których brał udział itp.) może funkcjonować jako źródło informacji 21

22 Bibliografia Almehmadi, Fatmah; Hepworth, Mark; Maynard, Sally (2014). A framework for understanding information sharing: an exploration of the information sharing experiences of female academics in Saudi Arabia. Information Research, Vol. 19, No Berryman, Jennifer M. (2008). Influences on the judgement of enough information: an analysis using the information use environment as a framework. Information Research, Vol. 13, No Chaudhry, Abdus Sattar; Al-Sagheer, Luluwa (2011). Information behavior of journalists: Analysis of critical incidents of information finding and use. The International Information and Library Review, Vol. 43, p Evans, Brynn M.; Chi, Ed H. (2010). An elaborated model of social search. Information Processing and Management, Vol. 46, p Fortier, Alexander; Dufour, Christine; Bergeron, Pierrette (2010). Investigation of the sexual health information behaviour of a group of young Quebec adults. The Canadian Journal of Information and Library Science, Vol. 34, No. 4, p Gilstrap, Donald L.; Dupree, Jason (2008). Assessing Learning, Critical Reflection, and Quality Educational Outcomes: The Critical Incident Questionnaire. College and Research Libraries, Vol. 19, Issue 5, p Johnson, Paula C.; Simonsen, Jennifer E. (2015). Do engineering master s students know what they don t know? Exploring abstracting & indexing service use and non-use. Library Review, Vol. 64, No. 1-2, p Lambert, Joshua D. (2010). The Information-Seeking Habits of Baptist Ministers. Journal of Religious and Theological Information, Vol. 9, Issue 1-2, p

23 Bibliografia cd. Lata Cunha, Aurea Adriana; Cendon, Beatriz Valadares (2010). Uso de bibliotecas digitais de periódicos: um estudo comparativo do uso do Portal de Periódicos da Capes entre áreas do conhecimento. Perspectivas em Ciencia da Informacao, Vol. 15, Issue 1, p MacDonald, Jackie; Bath, Peter; Booth, Andrew (2011). Information overload and information poverty: challenges for healthcare services managers? Journal of Documentation, Vol. 67, No. 2, p Marcella, Rita; Pirie, Tracy; Rowlands, Hayley (2013). The information seeking behaviour of oil and gas industry workers in the context of health, safety and emergency response: a discussion of the value of models of information behaviour. Information Research, Vol. 18, No Mishra, Yotlj; Allen David; Pearman, Allen (2015). Information Seeking, Use, and Decision Making. JASIST, Vol. 66, No. 4, p Morgan, Alison Janeice; Trauth, Eileen M. (2013). Socio-economic influences on health information searching in the USA: the case of diabetes. Information Technology and People, Vol. 26, No. 4, p Urquhart, Christine (2001). Bridging information requirements and information needs assessment: do scenarios and vignettes provide a link? Information Research, Vol. 6, No Urquhart, Christine et al. (2003). Critical incident technique and explicitation interviewing in studies of information behavior. Library and Information Science Research, Vol. 25, Issue 1, p