Trwałe wycofywanie się z rynku pracy - przejawy dyskryminacji ze względu na wiek
|
|
- Renata Marczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Dorota K ałuża Trwałe wycofywanie się z rynku pracy - przejawy dyskryminacji ze względu na wiek Streszczenie Powszechnie na polskim rynku pracy uważa się, że ludzie po przekroczeniu 50. roku życia są mniej produktywni i stanowią potencjalne zagrożenie socjalne. Takie myślenie związane jest ze spadkiem aktywności zawodowej osób, które nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego. Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie różnic w sytuacji osób starszych na rynku pracy w wybranych krajach świata. Na tym tle przedstawione zostały bariery i możliwości aktywizacji seniorów w Polsce. Podstawą dla prezentowanych badań są wyniki raportu z 2006 roku zatytułowanego The future o f retirement opracowanego przez The Hong Kong Institute o f Aging. Badaniami objęto 20 krajów na świeeie, w tym Polskę. Pytania dotyczyły problemów starości, emerytury, planów na dalsze życie, zabezpieczenia rodzinnego, miejsca pracy i roli rządów państw w realizacji potrzeb osób starszych. Summary On Polish labour market it is considered, that men after 50 year o f life are less productive and are making potential social danger. That kind o f thinking is connected with falling o f professional activity by people who did not reach pensionable age. The aim o f this article is to show differences in the situation o f old people, on labour market in selected chosen countries o f the world. There were also showed barriers and possibilities o f activation o f old people in Poland. Report The future o f retirement from 2006 worked out by Hong Kong Institute o f Ageing was some kind o f basement fo r presented scientific research. That investigations were done in 20 countries around the world-also in Poland. Questions which were hold in that investigations were concerned on problems o f ageing, pension, plans fo r the future, family security, workplace and the role o f countries in realization o f old people needs. 217
2 Dorota Kałuża 1. Wstęp Decyzja o wycofaniu się z aktywnego życia zawodowego jest uwarunkowana wieloma czynnikami (natury społeczno-ekonomicznej, prawnej i zdrowotnej) i może być analizowana z punktu widzenia różnych podejść teoretycznych. Potocznie uważa się, że ludzie po przekroczeniu pewnej granicy - np. 50 lat - są nieproduktywni i stanowią potencjalne obciążenie socjalne (Marshall, Taylor 2005). Pogląd ten jest dość powszechny, zarówno wśród pracodawców, jak i osób starszych. To stereotypowe podejście wynika z założenia homogeniczności populacji seniorów i może prowadzić do dezaktywizacji ludzi starszych, niezależnie od ich rzeczywistego stanu zdrowia i sprawności fizycznej (Szukalski 2006b). Obserwowana w długim okresie poprawa stanu zdrowia osób starszych nie przekłada się jednak na wzrost aktywności zawodowej wśród seniorów. Wpływ na ten stan rzeczy miała prowadzona w ostatnich trzydziestu latach, przez wiele krajów europejskich, w tym również i Polskę, polityka rynku pracy, ułatwiająca przechodzenie na wcześniejsze emerytury. Możliwość uzyskania wcześniejszego świadczenia w świadomości ludzi starszych stała się przywilejem, z którego nie powinno się rezygnować, nawet gdy otrzymywane świadczenie jest niższe od osiąganych z pracy dochodów (Rysz-Kowalczyk, Szatur-Jaworska 2004). Głównym celem tego opracowania jest przedstawienie różnic w sytuacji seniorów na rynku pracy w wybranych krajach świata. Na tym tle pragnę pokazać bariery i możliwości aktywizacji osób starszych w Polsce. Podstawą w realizacji tak postawionego celu będą wyniki raportu z 2006 roku zatytułowanego The future o f retirement, opracowanego przez HSBC (The Hong Kong and Shaghai Banking Corporation) przy współpracy Oxford Institute of Ageing. Badanie zostało przeprowadzone w 20 krajach na świecie, w tym również i w Polsce. Respondenci pytani byli o stosunek do problemu starości, emerytury i planów na dalsze życie. Pytania dotyczyły również zabezpieczenia rodzinnego, miejsca pracy i roli rządu w realizacji potrzeb seniorów. Oprócz osób fizycznych, w badaniu uczestniczyło 6 min pracodawców z sektora prywatnego, którzy pytani byli o stanowisko w sprawie starszych pracowników, procesu starzenia się ludności i zmian modeli emerytalnych. Ponadto w niniejszym tekście przywołane zostaną wyniki innych wybranych badań dotyczących sytuacji osób starszych na rynku pracy. 2. Dezaktywizacja zawodowa w opinii starszych pracowników Przez ostatnie trzydzieści lat zmieniły się okoliczności przechodzenia na emeryturę i spojrzenie na tę kwestię przez seniorów. Rozwój ekonomiczny i społeczny sprawił, że żyjemy coraz dłużej, w lepszej kondycji zdrowotnej, przez co czas pozo 218
3 Trwałe wycofywanie się z rynku pracy - przejawy dyskryminacji ze wzglądu na wiek stawania na emeryturze wydłużył się. Wiele osób starszych pragnie nadal kontynuować pracę po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wyniki raportu The futurę of retirement: What the people want pokazują, że tylko 20% pracowników w badanych krajach nie zamierza już więcej pracować po przejściu na emeryturę, natomiast 75% z nich pragnie nadal być aktywna zawodowo bądź to pracując na cały etat (9%), bądź w niepełnym wymiarze czasu (66%). W krajach europejskich, w tym również i w Polsce, około 70% pracowników chce kontynuować pracę w niepełnym wymiarze czasu, a około 7% w pełnym. Największy udział (90%) respondentów, chcących nadal pozostawać na rynku pracy, najczęściej pracując w niepełnym wymiarze czasu (83%), dotyczy pracowników z Japonii. Wykr. 1. Przyczyny kontynuowania pracy po przejściu na emeryturę w 20 krajach łącznie (w %) o kw estie finansów e utrzymanie kondycji kontak z innymi spędzanie stymulacji fizyczne w artościow o czasu urrysłow ej Źródło: (HSBC 2006b: 5). Respondenci pytani o powody, dla których chcąnadal pracować, najczęściej (25%) wymieniają kwestie finansowe, 22% z nich wskazuje na potrzebę bardziej wartościowego spędzania czasu, nieco mniej (21%) uważa, iż praca pomoże im w zachowaniu dobrej kondycji fizycznej, natomiast 13% ankietowanych chce kontynuować pracę w celu zachowania kontaktu z innymi i z uwagi na stymulację umysłową (wykr. 1). W zależności od kraju występują różnice w hierarchii tych przyczyn. Kwestie finansowe, jako główny powód pracy w wieku emerytalnym, wskazują mieszkańcy Francji, Rosji, Turcji, Kanady, USA i Japonii. Pracownicy z Chin, Egiptu i Hongkongu najczęściej w pracy w idzą możliwość wartościowego spędzania czasu. 219
4 Dorota Kałuża Polscy pracownicy jako główny powód dalszej pracy wymieniają z kolei chęć kontaktu z innymi (33%), na drugim miejscu wskazują kwestie finansowe (21%), nieco mniej osób w kontynuacji zatrudnienia widzi cenną formę spędzania czasu (20%). Na kolejnych miejscach znajdują się powody takie, jak: utrzymywanie kondycji fizycznej (17%) i umysłowej (5%) - wykr. 2. Również Szwedzi jako zasadniczy powód dalszej pracy wymieniają chęć kontaktu z innymi, natomiast pracownicy z Wielkiej Brytanii, Niemiec i Indonezji pragną pozostawać na rynku pracy głównie z uwagi na chęć utrzymywania sprawności umysłowej. Wykr. 2. Przyczyny kontynuowania pracy po przejściu na emeryturę według Polaków (w %) o kwestie utrzymanie kontakz innyrri spędzanie stymulacji finansowe kondycji fizyczne w artościow o um/słowej czasu Źródło: (HSBC 2006b: 5). Różnice między poszczególnymi krajami w hierarchii deklarowanych przyczyn gotowości do dalszej pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego wynikają z odmienności kulturowej i różnic w poziomie rozwoju ekonomicznego tych państw. Na pytanie o najlepszy moment odejścia na emeryturę najwięcej badanych osób (36%) odpowiada, iż wycofają się z rynku pracy w chwili, kiedy przyjdzie na to odpowiedni czas, 25% osób chciałoby przestać pracować w momencie, gdy nic będą chciały już dużej pracować, kolejne 21% wskazuje dokładnie preferowany wiek odejścia na emeryturę, a 15% respondentów zamierza przestać być aktywnymi zawodowo wówczas, gdy będą mogli sobie na to pozwolić. Mieszkańcy Europy, Azji i Ameryki Łacińskiej uważają że najlepszy moment przejścia na emeryturę to wiek około 60 lat. Obecnie Europejczycy wycofują się trwale z aktywności zawodowej mając przeciętnie 61 lat. W Europie wskazywany przez badanych najlepszy moment wycofania się z rynku pracy i typowy wiek prze 220
5 Trwałe wycofywanie się z rynku pracy -przejawy dyskryminacji ze względu na wiek chodzenia na emeryturę podawany przez pracodawców nie różnił się znacząco od tej wielkości (wykr. 3). W przypadku Polski natężenie przechodzenia na emeryturę jest najwyższe na kilka lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego i obniża się w miarę zbliżania się do niego, w 2005 roku średni wiek osoby odchodzącej z rynku pracy wynosił 58 lat. Polscy pracownicy, biorący udział w badaniu, jako najlepszy wiek do wycofania się z aktywności zawodowej wskazywali przeciętnie 60,5 roku, a typowy wiek emerytalny1 według polskich pracodawców to zaledwie półtora roku więcej (62 lata). W pozostałych krajach naszego globu (np. Indiach, Japonii) widać znaczne różnice między oczekiwaniami pracodawców i pracowników w ocenie najlepszego momentu odejścia na emeryturę. Wykr. 3. Najlepszy i typowy wiek odejścia na emeryturę w badanych krajach (w %) H ty p o w y wiek p rzech o d zen ia na e m ery tu rę według pracodaw ców U najlcprzy wiek przechodzenia na em eryturę według pracow ników Źródło: (HSBC 2006b: 15). Wyniki te wskazują, iż spora część pracowników w badanych krajach pragnie nadal być aktywna zawodowo po osiągnięciu wieku emerytalnego, ale czy osoby te będą wówczas miały szansę na kontynuowanie pracy, zależy w dużej mierze od tego, czy będzie popyt na takich pracowników, czy będą oni w stanie sprostać wymaganiom, jakie stawia im rynek. 1 Typowy wiek oznacza najlepszy wiek, w jakim według pracodawców pracownicy powinni odchodzić na emeryturę. 221
6 Dorota Kałuża 3. Opinie pracodawców o starszych pracownikach Wycofywanie się z rynku pracy ludzi starszych rozpatrywać można odwołując się do teorii społecznej kompetencji i wyłamywania się (Szukalski 2006a). Zgodnie z założeniami tej teorii, zachowania osób na przedpolu starości można opisać jako sprzężenie zwrotne pomiędzy społecznymi kompetencjami seniorów a kryzysami wieku zawodowego. Ważnym elementem w tym podejściu jest siła oddziaływania opinii otoczenia na samoocenę osoby starszej. Jeśli w owej opinii człowiek na przedpolu starości określany jest jako jednostka zbędna, stanowiąca obciążenie socjalne, to w konsekwencji może on sam postrzegać siebie jako ciężar. Podobnie opinie w miejscu pracy, określające pracownika po 50. roku życia jako nieproduktywnego, przekładają się na jego dążenie do wcześniejszej dezaktywizacji zawodowej z uwagi na ufność w prawdziwość tych opinii. Wyniki wielu badań pokazują, że pracodawcy postrzegają osoby po 50. roku życia jako mniej zdolne, pracujące wolniej i posiadające mniejsze zdolności do adaptacji (głównie nowych technologii) w porównaniu z młodymi pracownikami. Przeprowadzone badania w 1997 roku wśród kierowników kadr w Wielkiej Brytanii wskazują, iż postrzegają oni starszych pracowników jako trudniej uczących się (30% badanych), niezdolnych do adaptacji nowych technologii (34%) i wymagających znacznie więcej uwagi niż młodzi (36%). Późniejsze badania pracodawców w Wielkiej Brytanii (w latach ) potwierdzały te opinie. Większość brytyjskich przedsiębiorców uważało, iż osoby starsze uczą się wolniej i mają częściej problemy zdrowotne niż młodzi (Marshall, Taylor 2005). Jednocześnie pracodawcy wskazywali na wiele pozytywnych cech seniorów jako pracowników, m.in. lojalność, doświadczenie i koncentrację na pracy. Problem postrzegania zdolności przez pryzmat wieku jest dość powszechny. Przedsiębiorcy najczęściej przypisują starszym pracownikom takie cechy jakościowe, jak: duma z pracy, pogoda ducha, niezawodność, lojalność, natomiast osoby młode najczęściej charakteryzowane są jako: bardziej odporne na stres, łatwiej uczące się i posiadające znajomość nowych technologii (Marshall, Taylor 2005). Te stereotypowe opinie pracodawców o pracownikach po 50. roku życia widoczne są również w badaniu przeprowadzonym przez HSBC i Oxford Institute of Ageing. Przedsiębiorcy uważają starszych pracowników z jednej strony za bardziej lojalnych i godnych zaufania, z drugiej za mniej skłonnych do adaptacji w nowym miejscu pracy, uczących się wolniej oraz słabiej znających nowe technologie. Niemal połowa pracodawców uczestniczących w badaniu (48%) uważa, że seniorzy są mniej zaznajomieni z technologią informatyczną, oraz że wolniej się uczą (51%) w porównaniu z młodymi. Według ok. 40% z nich osoby po 50. roku życia mają mniejszą zdolność do przystosowywania się do nowych warunków pracy w stosunku do młodych, a 25% przedsiębiorców zakłada, iż starsi pracownicy są 222
7 Trwałe wycofywanie się z rynku pracy - przejawy dyskryminacji ze wzglądu na wiek mniej produktywni. Niewielka grupa pracodawców (7%) uważa seniorów za mniej lojalnych od ich młodszych kolegów. Tylko nieliczni przedsiębiorcy nie widzą różnic w kompetencjach młodych i starych pracowników. Zaledwie połowa pracodawców (49%) sądzi, że osoby po 50. roku życia są tak samo produktywne jak młodzi pracownicy, około 30% nie widzi różnicy między nimi w poziomie lojalności, znajomości nowych technologii i szybkości przyswajania wiedzy. Najwięcej pozytywnych opinii o starszych pracownikach wskazywali pracodawcy z Wielkiej Brytanii i USA. Przekonanie o poprawności takiego myślenia zapoczątkowane zostało kilka dekad wcześniej. Wchodzenie w tym czasie na rynek pracy roczników urodzonych w powojennym wyżu demograficznym - powodując wysoki poziom w sytuacji kryzysu naftowego - wymuszało wcześniejszą dezaktywację zawodową osób starszych w celu ustępowania miejsc pracy młodym. Wciąż wielu przedsiębiorców uważa, że wcześniejsze wycofywanie się z rynku pracy osób na przedpolu starości oznacza ustępowanie miejsca pracy młodym pracownikom, choć gwałtownie zmienił się klimat gospodarczy i warunki demograficzne. W ramach badania The futurę of retirement pytano pracodawców, która z dwóch następujących tez odpowiada ich przekonaniom: 1) osoby po 50. roku życia powinny wycofywać się z czynnego życia zawodowego, by ustępować miejsca na rynku pracy młodym pracownikom; 2) wycofywanie się z aktywności zawodowej przez osoby starsze stanowi dla firmy utratę cennej wiedzy i umiejętności. Prawie połowa przedsiębiorców uczestniczących w badaniu (49%) skłaniała się ku drugiej tezie (postrzegając utratę starszych pracowników jako stratę cennego źródła wiedzy), natomiast kolejne 40% wskazało pierwszą opcję (seniorzy powinni zwalniać miejsce młodym pracownikom). W zależności od stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego istnieją pomiędzy badanymi państwami istotne różnice w wyborze wariantu odpowiedzi (wykr. 4). W krajach Azji wśród pracodawców przeważają opinie, że osoby starsze powinny ustąpić miejsca młodym (Chiny 49%, Turcja 58%). Przedsiębiorcy z krajów Europy Zachodniej i Ameryki Północnej odejściu starszego pracownika zdecydowanie przypisują utratę cennych umiejętności i wiedzy, jaką te osoby posiadają (USA 84%, Wielka Brytania 78%, Niemcy 64%). Tylko w opinii 12% pracodawców z USA i 6% z Wielkiej Brytanii seniorzy powinni zwalniać miejsce młodym. W Polsce odsetek odpowiedzi sugerujących, że przejście na emeryturę starszego pracownika stanowi stratę cennego źródła wiedzy wynosi 41%, natomiast 38% polskich przedsiębiorców uważa, że osoby starsze powinny zwalniać miejsca pracy młodym. 223
8 Dorota Kałuża Wykr. 4. Percepcja wcześniejszego wycofywania się z rynku pracy przez starszych pracowników w opinii pracodawców (w %) In d o neąa C hin y Turcja Arabia S audyjska E gipt Brazylia Malezja P olska M eksyk Szw ecja R osja Indie S in g a p u r Ja po n ia H ong Kong Francja N ie m cy K anada W ielka Brytania USA 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 0 ustępów ać miejsca na rynku pracy młodym pracow nikom a utratę cennej w iedzy i umiejętności nie ma zdania Źródło: (HSBC 2006a: 9). Wyniki raportu The futurę of retirement wskazywały, że zaledwie 37% badanych przedsiębiorców jest skłonnych zaoferować osobie po 50. roku życia sposobność wykonywania nowego rodzaju pracy. W krajach europejskich, w tym również i w Polsce, taką możliwość oferuje blisko połowa pracodawców, natomiast w Rosji i Chinach niespełna 10% z nich. Tylko 30% przedsiębiorców wyraża chęć zatrudnienia osoby starszej w niepełnym wymiarze czasu pracy. W przypadku pracodawców z Wielkiej Brytanii aż 71% deklaruje taką możliwość, a w Szwecji i Niemczech odpowiednio 50 i 58%. Niemal 50% badanych przedsiębiorców proponuje starszym pracownikom możliwość zdobycia nowych umiejętności. W krajach takich, jak: Wielka Brytania, Kanada czy USA ok. 80% stwarza takie możliwości, natomiast w Chinach i Rosji zaledwie 15% z nich. W Polsce co trzeci pracodawca zgłasza gotowość szkolenia seniorów. 224
9 Trwałe wycofywanie się z rynku pracy - przejawy dyskryminacji ze wzglądu na wiek Większość przedsiębiorców na świecie nie dostrzega problemu starzenia się społeczeństwa i jego konsekwencji dla rynku pracy. Spora ich część (33%) zakłada, iż nie ma powodów do zatrudniania osób starszych, dalsze 30% z nich nie widzi takiej potrzeby, zaś 28% uważa że seniorzy m ają niższe kwalifikacje. Co czwarty pracodawca wskazuje na zbyt duże koszty związanie z zatrudnianiem ludzi w podeszłym wieku. Najrzadziej przedsiębiorcy jako powód braku zainteresowania zatrudnieniem osób na przedpolu emerytury wym ieniają uregulowania prawne (wykr. 5). Wykr. 5. Powody, dla których pracodawcy nie chcą zatrudniać starszych pracowników w 20 badanych krajach (w %) Źródło: (H SBC2006a: 11). Polscy pracodawcy najczęściej (36%) wskazują na brak potrzeby zatrudniania osób starszych, 35% z nich uważa, że są to pracownicy o niższych kwalifikacjach, kolejne 31% wskazuje, że zatrudnienie seniora wiąże się ze zbyt dużymi kosztami. Wielu przedsiębiorców (28%) zakłada, że nie jest konieczne zatrudnianie osób powyżej pięćdziesiątki, 17% sądzi, że są one niezdolne i nie stanowią cennego nabytku dla firmy, a 16% polskich pracodawców stwierdza, że niechęć do zatrudniania starszych pracowników wynika z prowadzonej przez rząd polityki rynku pracy (wykr. 6). Przedsiębiorcy z USA, Kanady, Niemiec i Szwecji najczęściej uważają, że zatrudnianie osób starszych nie jest konieczne. Brak opłacalności zatrudniania ludzi na przedpolu starości z uwagi na wysokie koszty stanowił duży odsetek odpowiedzi we Francji (33%) i Niemczech (45%). W tych dwóch krajach często jako barierę w zatrudnianiu najstarszych pracodawcy wymieniali uregulowania prawne (Francja -2 0 %, N iem cy-28% ). 225
10 Dorota Kałuża Wykr. 6. Powody, dla których polscy pracodawcy nie chcą zatrudniać starszych pracowników (w %) rzadow e regulacje nie stanów ią cennego nabytku dla firn y zbyt kosztow ni niższe kw alif ikacje nie są potrzebni nie jest to konieczne W % Źródło: (HSBC 2006a: 11). Badania polskie (Perek-Białas, Ruzik 2004) wskazują na ważną rolę mediów w stereotypowym spojrzeniu na osoby starsze na rynku pracy. Prasa, radio i telewizja kreują postawy przedsiębiorców, jak również zniechęcają seniorów do poszukiwania pracy w późniejszym wieku. Istotny wpływ na wcześniejsze wycofywanie się osób po 50. roku życia z rynku pracy ma działalność Powiatowych Urzędów Pracy (PUP). Przyglądając się dobieraniu instrumentów wsparcia dla osób bezrobotnych, należących do różnych grup ryzyka2, można zauważyć, że największą wagę PUP-y przykładają do aktywizacji zawodowej ludzi młodych, do 25. roku życia. Najczęściej osobom tym proponowane są staże zawodowe oraz korzystanie z doradcy zawodowego. Bezrobotni powyżej 50. roku życia znacznie rzadziej otrzymują wsparcie takie, jak: szkolenia czy przyznawanie jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej; najczęściej tej grupie proponowane jest subsydiowanie zatrudnienia i doradztwo zawodowe (Raport ). Jednak same urzędy przyznają, że rzadko człowiek starszy zgłasza się sam z prośbą o pomoc w znalezieniu pracy. Osoby po 50. roku życia znacznie rzadziej znajdują zatrudnienie, częściej z bezrobocia przechodzą w bierność zawodową. 2 W badaniu, w ramach Działania 1.2 i 1.3 Sektora Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich, Ministerstwo Gospodarki i Pracy 2004, przyjęto pięć grup ryzyka: bezrobotni w wieku do 25 lat, długotrwale bezrobotni, bezrobotni powyżej 50. roku życia, bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bezrobotni wychowujący samotnic co najmniej 1 dziecko do 7. roku życia, bezrobotni niepełnosprawni. 226
11 Trwale wycofywanie się z rynku pracy - przejawy dyskryminacji ze wzglądu na wiek 4. Zakończenie W Polsce w ciągu ostatnich kilkunastu lat aktywność zawodowa seniorów znacząco spadła, szczególnie na początku lat dziewięćdziesiątych. Porównując wyniki NSP z 1988 i 2002 roku, współczynnik aktywności zawodowej3 obniżył się dla osób w wieku lata o 40% (z 52 do 30%), a wśród osób w wieku 65 lat i więcej o 70% (z poziomu 24% do niespełna 7%). Obecnie Polska charakteryzuje się jednym z najniższych poziomów aktywności zawodowej osób starszych wśród krajów UE. W 2006 roku współczynnik aktywności zawodowej dla osób w wieku lat wynosił niemal 40%, w wieku lata niespełna 20% i nieco ponad 6% dla osób po 65. roku życia. Dla porównania, w krajach UE-15 średnia wartości tego współczynnika w tym czasie wynosiła: dla osób w wieku lat - 67,2%, w grupie lata - 34,5%, natomiast wśród osób po 65. roku życia - niespełna 8%. Każdy człowiek prędzej czy później wycofuje się z rynku pracy. Jak wskazują wyniki przedstawionych badań, dezaktywizacja zawodowa w wielu krajach zaczyna się na kilka lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego. Najwcześniej z rynku pracy wycofują się mieszkańcy Turcji i Arabii Saudyjskiej (55 lat), natomiast w USA i Japonii wiek ten wynosi około 65 lat. Pracownicy w Europie, w tym również i w Polsce, najczęściej aktywność zawodową kończą w wieku około 60 lat. Ważną barierą kulturową, wymuszającą wcześniejsze odchodzenie z rynku pracy seniorów, jest stereotypowe przekonanie, że osoby te są mniej produktywne i niechętnie przystosowują się do zmian w miejscu pracy. Jednak - jak pokazały prezentowane badania - w różnych częściach świata osoby starsze jako pracownicy postrzegane są odmiennie. Powyższa opinia nadal jest bardzo powszechna wśród pracodawców z krajów Azji (Turcja, Chiny) czy Europy Wschodniej (Rosja), których gospodarka jest w okresie przemian restrukturyzacyjnych. Przeświadczenie, że ludzie starsi, wycofując się z aktywności zawodowej, zwalniają miejsca pracy młodym, nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistości. Badania przeprowadzone przez Freemana (Kaczmarek 2006) pokazały, że młodzi nie zajmują miejsc pracy, które zwalniają starsi, z uwagi na brak kwalifikacji i doświadczenia. Natomiast seniorzy nie są skłonni podejmować pracy wykonywanej przez młodych z powodu wymagań, którym nie są w stanie sprostać. W krajach europejskich (Wielka Brytania, Niemcy, Francja) oraz w krajach Ameryki Północnej (Kanada, USA) większość przedsiębiorców pragnie wykorzystywać doświadczenie i kwalifikacje starszych pracowników. Obecnie, w dobie starzenia się społeczeństw Europy i Ameryki Północnej, kraje te dążą do zatrzymania osób starszych na rynku pracy. Aby seniorzy chcieli pozostawać na rynku i jednocześnie byli atrakcyjnymi pracownikami dla pracodawców, niezbędne jest wspólne działanie organizacji rządowych i pozarządowych oraz przedsiębiorców. Wiele państw podej- 3 Liczony jako stosunek bezrobotnych i pracujących do wszystkich osób danej kategorii. 227
12 Dorota Kałuża mujc wysiłki na rzecz zmiany nastawienia pracodawców i młodszych pracowników wobec ludzi starszych. Osiągnięcia w tym względzie ma przede wszystkim Wielka Brytania, w której w 2006 roku wprowadzono akt prawny zabraniający dyskryminacji zc względu na wiek oraz program New deal skierowany do osób po 50. roku życia poszukujących pracy (Urbaniak 2006). W Polsce, zgodnie z prawem pracy, dyskryminacja ze względu na wiek jest zakazana. Jednak nie chroni to przed jej faktycznym występowaniem, zwłaszcza w momencie rekrutacji i przy zwolnieniu z pracy. Polski rząd w 2003 roku, w celu zwiększenia aktywności zawodowej osób starszych, po raz pierwszy wprowadził program pracy dla ludzi w wieku nicmobilnym (tzw. Program 50+). Jest on adresowany do osób w wieku 50-59/64 lata, które są bezrobotne lub zagrożone zwolnieniem z pracy oraz tracących prawo do świadczeń rentowych z tytułu okresowej niezdolności do pracy (Ministerstwo Gospodarki i Pracy, 2004). Literatura: 1. HSBC: (2006a), The futurę o f retirement: What the business want. London: HSBC. 2. HSBC: (2006b), The futurę o f retirement: What the people want. London: HSBC. 3. HSBC: (2006c), The futurę o f retirement: W hat the word want. London: HSBC. 4. Kaczmarek K.: (2006), Problemy aktywizacji zawodowej osób w wieku 50 lat w polityce rządu. W: Aktywność zawodowa i społeczna osób z grupy wiekowej 50+. Opracowania, analizy, badania, dobre praktyki. Z. Olejniczak, [red.]. Leszno: Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania. 5. Marshall V. W., Taylor P.: (2005), Restructuring the lifecourse: work and retirement. W: The Cambridge handbook o f age and ageing. M. L. Johnson, [red.]. London: Cambridge. 6. Ministerstwo Gospodarki i Pracy: (2004), 50 Plus. Program na rzecz zatrudnienia osób powyżej 50. roku życia, Warszawa. 7. Perek-Białas J., Ruzik A.: (2004), Aktywizacja starszych ludzi na rynku pracy: bariery i możliwości. W: Nasze starzejące się społeczeństwo. Nadzieje i zagrożenia. J. T. Kowałeski, P. Szukalski, [red.]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. 8. Raport zbadania ankietowego dotyczącego realizacji projektów w ramach Działania 1.2 i 1.3, Sektora Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich, Ministerstwo Gospodarki i Pracy. B. Bobrowicz, W. Durka, B. Klepajczuk, B. Piotrowski, M. Walewski. Warszawa (2004). 9. Rysz-Kowalczyk B., Szatur-Jaworska B.: (2004), Polityka społeczna wobec cyklu życia. Faza starości. W: Nasze starzejące się społeczeństwo. Nadzieje i zagrożenia. J. T. Kowałeski, P. Szukalski, [red.]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. 10. Szukalski P.: (2006a), Dezaktywizacja zawodowa Polek i Polaków na przedpolu starości. W: Aktywność zawodowa i społeczna osób z grupy wiekowej 50+. Opracowania, analizy, badania, dobre praktyki. Z. Olejniczak, [red.]. Leszno: Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania. 11. Szukalski P.: (2006b), Zagrożenie czy wyzwanie - proces starzenia się ludności. Polityka Społeczna, 9, s Urbaniak B.: (2006), Starsi pracownicy na rynku pracy UE w perspektywie do roku W: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich. J.T. Kowałeski, P. Szukalski, [red.]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. 228
Aktywizacja osób w podeszłym wieku na rynku pracy.
Aktywizacja osób w podeszłym wieku na rynku pracy. Aneta Maciąg Warszawa, 10.12.2015 r. Plan 1. Struktura demograficzna społeczeństwa. 2. Poziom zatrudnienia wśród osób powyżej 50 roku życia. 3. Przyczyny
Finanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 4. Procesy demograficzne a polityka społeczna Averting... rozdz. 1, Clark et al. (2004) Społeczeństwo się starzeje. Coraz więcej osób dożywa starości, ale również
Finanse ubezpieczeń społecznych
Finanse ubezpieczeń społecznych Wykład 4. Procesy demograficzne a polityka społeczna Averting... rozdz. 1, Clark et al. (2004) Społeczeństwo się starzeje. Coraz więcej osób dożywa starości, ale również
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Osoby po pięćdziesiątym roku życio oko grupo w szczególnej sytuacji no rynku procy
Dorota Kałuża-Kopias Osoby po pięćdziesiątym roku życio oko grupo w szczególnej sytuacji no rynku procy Wprowadzenie Obserwowane w ostatnich dwóch dekadach procesy demograficzne są głównym czynnikiem zmian
KOBIETY I MĘŻCZYŹNI NA RYNKU PRACY
KOBIETY I MĘŻCZYŹNI NA RYNKU PRACY Dane prezentowane w niniejszym opracowaniu zostały zaczerpnięte z reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), z rejestrów bezrobotnych prowadzonych
Ubóstwo kobiet badanie Eurobarometru wnioski dla Polski
Ubóstwo kobiet badanie Eurobarometru wnioski dla Polski 17% kobiet w UE znajduje się na granicy ubóstwa. Wyniki badania Eurobarometru przeprowadzonego we wrześniu 2009 roku, wskazują, że w każdej grupie
Młodzież na rynku pracy. młodzieŝ. Małgorzata Rusewicz Słupsk, 12 grudnia 2012r. Gdańsk
młodzieŝ Gdańsk 12.12.2012 Konferencja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Młodzież na rynku pracy Małgorzata Rusewicz Słupsk, 12 grudnia 2012r. Gdzie
Osoby powyżej 50 roku życia na rynku pracy Sytuacja w województwie zachodniopomorskim. Zachodniopomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne
Zachodniopomorskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne Analizy i informacje Osoby powyżej 50 roku życia na rynku pracy Sytuacja w województwie zachodniopomorskim Biuro Programowania Rozwoju Wydział Zarządzania
Sytuacja demograficzna kobiet
dane za rok 2017 Sytuacja demograficzna kobiet Województwo pomorskie ma 2 324,3 tys. mieszkańców, z czego 51,3% stanowią (1 192, 3 tys.), z medianą 1 wieku 40,7 lat ( 38,0 lat). Rodzi się mniej dziewczynek
Struktura wieku Pod względem wieku społeczeństwa dzielimy najczęściej na: dzieci, młodzież i dorosłych osoby starsze
Zróżnicowanie demograficzne społeczeństw Poziom podstawowy Struktura wieku Pod względem wieku społeczeństwa dzielimy najczęściej na: dzieci, młodzież i dorosłych osoby starsze Struktura wieku zależy głównie
W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?
13.06.2014 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 szeremeta@sedlak.pl W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT 69--69; 68-7-0 UL. ŻURAWIA A, SKR. PT. INTERNET http://www.cbos.pl OŚRODEK INFORMACJI 69-6-9, 6-76- 00-0 W A R S Z A W A E-mail: sekretariat@cbos.pl TELEFAX
Plany dezaktywizacji zawodowej
Plany dezaktywizacji zawodowej (wstępne wyniki badań) dr Piotr Szukalski Uniwersytet Łódzki, ekspert Instytutu Spraw Publicznych Pełne wyniki badań zostaną zamieszczone w raporcie Instytutu Spraw Publicznych
Raport: Oczekiwania studentów względem rynku pracy
Raport: Oczekiwania studentów względem rynku Wyniki badań Plany kariery Brak planów rozwoju zawodowego jest powszechnym problemem występującym w Polsce. Zdaniem ekspertów tego rodzaju plany powinny być
Powiatowy Urząd Pracy w Górze. Aktywizacja zawodowa bezrobotnych kobiet 50+
Powiatowy Urząd Pracy w Górze Aktywizacja zawodowa bezrobotnych kobiet 50+ Sytuacja demograficzna i jej wpływ na rynek pracy, prognozy demograficzne Zmiany demograficzne w Polsce spowodują znaczne zmniejszenie
Umiejętności Polaków - wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC
A A A Umiejętności Polaków - wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC dr Agnieszka Chłoń-Domińczak oraz Zespół badawczy PIAAC, Instytut Badań Edukacyjnych Warszawa, 20 listopada
Model aktywizacji rodziców samotnie wychowujących dzieci pozostających bez pracy
Model aktywizacji rodziców samotnie wychowujących dzieci pozostających bez pracy Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Wyzwania w aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych
Model flexicurity a starzejące się społeczeństwo. Ewa Bogacz-Wojtanowska
Model flexicurity a starzejące się społeczeństwo Ewa Bogacz-Wojtanowska Starzenie się społeczeństw: Starzenie się społeczeństw: starzenie się społeczeństw - polega na zwiększaniu się udziału ludzi starszych
Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2011 r. -
Miejski Urząd Pracy w Lublinie ul. Niecała 14, 20-080 Lublin www.mup.lublin.pl Sprawozdanie z działalności Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie - I półrocze 2011 r. - Lublin, wrzesień 2011 Spis treści 1.
Firmom coraz mocniej brakuje rąk do pracy Prezentacja wyników badania International Business Report
Firmom coraz mocniej brakuje rąk do pracy Prezentacja wyników badania International Business Report Wrzesień 2017 Dwie trzecie firm ma problemy rekrutacyjne Już proc. polskich firm deklaruje, że nie jest
AGER2015. DEFINING THE ENTREPRENEURIAL SPIRIT Polska
AGER2015 DEFINING THE ENTREPRENEURIAL SPIRIT Polska PROJEKT SONDAŻU Edycja 6 edycja Partner Katedra Strategii i Organizacji Zarządzania, Uniwersytet Techniczny w Monachium, Niemcy. Okres prowadzenia badań
KWARTALNA INFORMACJA O AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
KWARTALNA INFORMACJA O AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM Informacja została opracowana na podstawie uogólnionych wyników reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności
Analiza lokalnego rynku pracy Powiatu Sosnowieckiego oraz diagnoza zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności osób bezrobotnych aktualizacja 2014
Analiza lokalnego rynku pracy Powiatu Sosnowieckiego oraz diagnoza zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności osób bezrobotnych aktualizacja 2014 Prezentacja wyników badania Metodologia badawcza Projekt
R y n e k p r a c y a s t a r z e n i e s i ę l u d n o ś c i w P o l s c e. P i o t r L e w a n d o w s k i
R y n e k p r a c y a s t a r z e n i e s i ę l u d n o ś c i w P o l s c e P i o t r L e w a n d o w s k i W XXI wieku Polska będzie krajem starszych ludzi Polska to jeden z najszybciej starzejących się
629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 WARSZAWA, MAJ 95
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz źródła trudności osób bezrobotnych 50+ na polskim rynku pracy
Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz źródła trudności osób bezrobotnych 50+ na polskim rynku pracy Agnieszka Piątkiewicz Dolnośląski Urząd Wojewódzki 1 I. Sytuacja demograficzna i jej wpływ na rynek
tel. (075) 64-50-160, fax. (075) 64-50-170 e-mail: wrka@praca.gov.pl www.pupkamiennagora.pl Styczeń 2011 r.
POWIATOWY URZĄD PRACY CENTRUM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ 58-400 Kamienna Góra, ul. Sienkiewicza 6a tel. (075) 64-50-160, fax. (075) 64-50-170 e-mail: wrka@praca.gov.pl www.pupkamiennagora.pl Działania podejmowane
Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych
Opinie inwestorów zagranicznych o warunkach działalności w Polsce Badanie przeprowadzone na zlecenie Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych przez CBM INDICATOR Warszawa, grudzień 2005 1
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O WIEKU EMERYTALNYM KOBIET I MĘŻCZYZN BS/171/99 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LISTOPAD 99
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW
MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW Raport Work Service S.A. 1 SPIS TREŚCI RAPORT W LICZBACH 4 PREFEROWANE KRAJE EMIGRACJI 5 ROZWAŻAJĄCY EMIGRACJĘ ZAROBKOWĄ 6 POWODY EMIGRACJI 9 BARIERY EMIGRACJI 10 METODOLOGIA
MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2015 II KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2015 II KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,4% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza pogorszenie sytuacji w ujęciu rocznym o 0,5
MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW Agenda
Agenda Migracje Zarobkowe Polaków Emigracja z Polski o o o o o o Skala emigracji Kierunki emigracji Profil potencjalnego emigranta Długość wyjazdów Bariery i motywacje Sytuacja geopolityczna Imigracja
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Sytuacja na mazowieckim rynku pracy wyróżnia się pozytywnie na tle kraju. Kobiety rzadziej uczestniczą w rynku pracy niż mężczyźni
INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002
POWIATOWY URZĄD PRACY W OPOLU ul. mjr Hubala 21, 45-266 Opole tel. 44 22 929, fax 44 22 928, e-mail: opop@praca.gov.pl INFORMACJA O SYTUACJI NA RYNKU PRACY W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU ZA ROK 2002
RAPORT NA TEMAT PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POLSCE W 2012 ROKU
RAPORT NA TEMAT PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W POLSCE W 2012 ROKU Badanie przygotowane przez Uniwersytet Monachijski na prośbę Amway Europe Listopad 2012 r. Przedsiębiorczość: nastawienie do samozatrudnienia w Polsce
MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 42,4% ludności w wieku 15 lat i więcej co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym. W województwie
MIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW Agenda
Agenda Migracje dziś Preferencje Migracyjne Polaków o o o o o o o Skala planowanych emigracji Kierunki wyjazdów Profil potencjalnego emigranta Długość emigracji Powody emigracji Branże, w których chcieliby
Monitor Rynku Pracy. Raport z 17. edycji badania 6 października 2014 r.
Monitor Rynku Pracy Raport z 17. edycji badania 6 października 2014 r. Struktura raportu: Metodologia i opis próby badania Wyniki badania: rotacje na rynku pracy obawa o utratę pracy i przekonanie o możliwości
Firmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT]
Firmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT] data aktualizacji: 2019.01.09 Wzrost zysków i przyciąganie nowych pracowników SĄ priorytetami polskich firm rodzinnych. To wyniki
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2015 I KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2015 I KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,2% ludności w wieku 15 lat i więcej co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym. W województwie
Zarządzanie wiekiem w Polsce -stan obecny i perspektywy rozwoju
Zarządzanie wiekiem w Polsce -stan obecny i perspektywy rozwoju dr Monika Maksim Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń, 29 listopada 2012 Zarządzanie wiekiem kwestie
Start rekrutacji w ramach projektu Aktywny emeryt
Informacja prasowa Warszawa, 31.05.2012 r. Start rekrutacji w ramach projektu Aktywny emeryt Rozpoczął się proces rekrutacji do udziału w projekcie Aktywny emeryt. Usługa szkoleniowo-doradcza realizowana
, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Umiejętności Polaków wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych
Umiejętności Polaków wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC - The Programme for the International Assessment of Adult Competencies) Międzynarodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych
Ingeus Realizacja projektu Express do zatrudnienia innowacyjny model aktywizacji osób bezrobotnych. Urząd Marszałkowski, Kraków r.
Ingeus Realizacja projektu Express do zatrudnienia innowacyjny model aktywizacji osób bezrobotnych Urząd Marszałkowski, Kraków 23.09.2013 r. Ingeus - Współpraca publicznych służb zatrudnienia z sektorem
Dyskryminacja zawodowa osób w wieku 45+ opinie i doświadczenia pracodawców województwa lubelskiego
Dyskryminacja zawodowa osób w wieku 45+ opinie i doświadczenia pracodawców województwa lubelskiego Luty 2011 Magdalena Gwiazda Czy, Pana(i) zdaniem, w Polsce, jakieś grupy wiekowe są dyskryminowane przez
MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 41,9% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym o 0,5 p. proc.
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O SYTUACJI NA RYNKU PRACY BS/126/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LIPIEC 2002
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Sektor publiczny 2016 mierni (pracodawcy), ale wierni (pracownicy)
06.06.2016 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 797 990 799 jurczak@sedlak.pl Sektor publiczny 2016 mierni (pracodawcy), ale wierni (pracownicy) Czy firmy prywatne powinny traktować
POSTAWY POLAKÓW WOBEC KORUPCJI RAPORT Z BADANIA OMNIBUS. DEMOSKOP dla FUNDACJI BATOREGO. Raport opracowała: Małgorzata Osiak
POSTAWY POLAKÓW WOBEC KORUPCJI RAPORT Z BADANIA OMNIBUS DEMOSKOP dla FUNDACJI BATOREGO Raport opracowała: Małgorzata Osiak WARSZAWA, LIPIEC 2000 DEMOSKOP dla Fundacji Batorego strona 2 SPIS TREŚCI NOTA
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 44,3% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza pogorszenie sytuacji w ujęciu rocznym o 1,1 p.
http://www.kph.org.pl/publikacje/raport_sw_2010.pdf http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/swdodatek.pdf http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/prezentacjasw.
http://www.kph.org.pl/publikacje/raport_sw_2010.pdf http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/swdodatek.pdf http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/prezentacjasw.pdf Skrajne ubóstwo Skrajne ubóstwo dochody poniżej 443 zł
Demografia nie zna granic. Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz źródła trudności osób bezrobotnych 50+ na niemieckim rynku pracy
Demografia nie zna granic Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz źródła trudności osób bezrobotnych 50+ na niemieckim rynku pracy Demografia nie zna granic Bezrobotni 50+ charakterystyka grupy oraz
Polacy o planowanej zmianie napięcia z 220V na 230V
Polacy o planowanej zmianie napięcia z 220V na 230V Warszawa, październik 2002 r. Zdecydowana większość badanych (65%) potwierdza, że zetknęła się z informacją o tym, iż w najbliższej przyszłości zostanie
W związku z przypadającym w dniu 8 marca Dniem Kobiet postanowiliśmy przyjrzed się zawodowej sytuacji pao w Polsce.
W związku z przypadającym w dniu 8 marca Dniem Kobiet postanowiliśmy przyjrzed się zawodowej sytuacji pao w Polsce. Mimo, że pozycja kobiet na rynku pracy w Polsce stale się poprawia, to wciąż widoczne
Sytuacja społeczno-ekonomiczna Unii Europejskiej i Strategia Lizbońska
Sytuacja społeczno-ekonomiczna Unii Europejskiej i Strategia Lizbońska Anna Ruzik CASE Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Instytut Pracy i Spraw Społecznych Plan prezentacji Wyzwania demograficzne
Wspieranie kształcenia i zatrudniania ludzi młodych
Międzynarodowe warsztaty Zatrudnienie, równouprawnienie, bezpieczeństwo socjalne (nestor) Wspieranie kształcenia i zatrudniania ludzi młodych Nikogo nie wolno pozostawić samemu sobie pomysły działań i
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W IV KWARTALE 2011 R.
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W IV KWARTALE 2011 R. Informacja została opracowana na podstawie uogólnionych wyników reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności
Młode kobiety i matki na rynku pracy
OTTO POLSKA Młode kobiety i matki na rynku pracy Raport z badania OTTO Polska 2013-03-01 OTTO Polska przy wsparciu merytorycznym stowarzyszenia Aktywność Kobiet na Dolnym Śląsku przeprowadziła badanie
OPINIE STUDENTÓW NA TEMAT ZATRUDNIENIA W POLSCE I ICH CZEKIWAŃ WOBEC PRACY
RAPORT Z BADAŃ OPINIE STUDENTÓW NA TEMAT ZATRUDNIENIA W POLSCE I ICH CZEKIWAŃ WOBEC PRACY Teresa Kupczyk Wrocław 2018 Egzemplarz bezpłatny Copyright by: OTTO Work Force Polska sp. z o. o. Spis treści Wstęp...
GSMONLINE.PL. UKE: Polacy o rynku telekomunikacyjnym w roku
GSMONLINE.PL UKE: Polacy o rynku telekomunikacyjnym w roku 2013 2013-12-13 UKE opublikowało raporty z badań w zakresie korzystania z usług telekomunikacyjnych. Uzyskane rezultaty zawierają opinie konsumentów
Metropolitalny rynek pracy 13 lat doświadczeń
Metropolitalny rynek pracy 13 lat doświadczeń Od początku przemian społeczno ekonomicznych rynek pracy funkcjonował w obszarze metropolitalnym: obejmował Poznań i powiat poznański. Charakterystyka rynku
RYNEK PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W III KWARTALE 2004 ROKU
RYNEK PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W III KWARTALE 2004 ROKU TORUŃ LISTOPAD 2004 R. SPIS TREŚCI TABLICE Bezrobocie w III kwartale 2004 roku... 1 1. Liczba bezrobotnych według powiatów (stan na
Polacy na temat aktywności zawodowej seniorów raport z badania
Badanie przeprowadzone na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP Polacy na temat aktywności zawodowej seniorów raport z badania Informacja o badaniu Prezentowane w raporcie dane pochodzą z badania zrealizowanego
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 30 CZERWCA 2014 ROKU
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 30 CZERWCA 2014 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC CZERWCA 2014 ROKU Liczba ogółem pracujących w sektorze przedsiębiorstw
, , ROCZNICE I ŚWIĘTA WAŻNE DLA POLAKÓW WARSZAWA, KWIECIEŃ 96
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ ZAINTERESOWANIE PODJĘCIEM PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ BS/47/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bezrobocie w okresie transformacji w Polsce. Kacper Grejcz
Bezrobocie w okresie transformacji w Polsce Kacper Grejcz Plan prezentacji: 1. Wprowadzenie 2. Analiza PKB i bezrobocia lat 1990-1998 3. Bezrobocie transformacyjne 4. Prywatyzacja oddolna i odgórna 5.
Bezrobocie i inne wyzwania dla polityki rynku pracy. dr Krzysztof Kołodziejczyk
Bezrobocie i inne wyzwania dla polityki rynku pracy dr Krzysztof Kołodziejczyk Plan 1. Bezrobocie definicja, rodzaje, przyczyny 2. Państwo a bezrobocie 3. Inne wyzwania rynku pracy 4. Wskaźniki rynku
Zapotrzebowanie kadrowe firm z Łodzi na pracowników. w wieku lat oraz 60+ wybrane wyniki badań
Leszek Kuras Specjalista ds. badań i analiz Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji w ŁCDNiKP Zapotrzebowanie kadrowe firm z Łodzi na pracowników w wieku 50-60 lat oraz 60+ wybrane wyniki badań Niniejszy
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO. 2,878 mld euro
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO 2014 2020 2,878 mld euro SCHEMAT RPO WM 2014-2020 + 13. POMOC TECHNICZNA ZMIANA CHARAKTERU FINANSOWANIA * Instrumenty finansowe = pożyczki lub kredyty,
Monitor Rynku Pracy. Raport z 19. edycji badania 14 kwietnia 2015 r.
Monitor Rynku Pracy Raport z 19. edycji badania 14 kwietnia 2015 r. Struktura raportu: Metodologia i opis próby badania Wyniki badania: rotacje na rynku pracy mobilność gotowość do zmiany pracy obawa o
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2017 I KWARTAŁ 2017 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2017 I KWARTAŁ 2017 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,3% ludności w wieku 15 lat i więcej. W województwie mazowieckim populacja pracujących wyniosła
17. badanie CEO Survey Powrót do starych wyzwań w nowych warunkach
www.pwc.com 17. badanie CEO Survey Powrót do starych wyzwań w nowych warunkach Śniadanie prasowe 22 stycznia 2014 r. O badaniu 17 edycja globalnego badania przeprowadzona w czwartym kwartale 2013 roku
Warszawa, czerwiec 2011 BS/71/2011 OPINIE O NASTAWIENIU KRAJÓW SĄSIEDZKICH DO POLSKI
Warszawa, czerwiec 2011 BS/71/2011 OPINIE O NASTAWIENIU KRAJÓW SĄSIEDZKICH DO POLSKI Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania
Elastyczny rynek pracy gdzie zmierzamy?
Elastyczny rynek pracy gdzie zmierzamy? dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Konferencja Przemysłu Materiałów Budowlanych 20 maja 2010 r., Rawa Mazowiecka Rynek pracy wyzwania na przyszłość Starzenie się ludności
INDEKS PREZENTACJI. Definicja starzenia się Percepcja zdrowia przez ludzi starszych Postawy wobec starości
Monika Płomińska Definicja starzenia się Percepcja zdrowia przez ludzi starszych Postawy wobec starości INDEKS PREZENTACJI Potencjał osób starszych i zalety ich zatrudnienia Koncepcja aktywnego starzenie
Warszawa, październik 2009 BS/140/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O DEMOKRACJI
Warszawa, październik 00 BS/0/00 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O DEMOKRACJI CBOS, wspólnie z ośrodkami badania opinii społecznej z innych państw, uczestniczy w programie World Public Opinion. Jest to program
Zaufanie do instytucji finansowych
Zaufanie do instytucji finansowych Warszawa, kwiecień 2002 roku Bankom państwowym ufa 68% Polaków. Nie ufa im 17% osób. W porównaniu z rokiem ubiegłym różnica między pozytywnymi a negatywnymi opiniami
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2014 ROKU
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2014 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC MARCA 2014 ROKU Liczba ogółem pracujących w sektorze przedsiębiorstw
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 12 415 60 11 Internet: http://www.stat.gov.pl/krak Informacja sygnalna - Nr 5 Data opracowania
MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,4% ludności w wieku 15 lat i więcej. W województwie mazowieckim populacja pracujących wyniosła
Wyzwania i perspektywy wielkopolskiego rynku pracy
Wyzwania i perspektywy wielkopolskiego rynku pracy Prof. dr hab. Józef Orczyk Przewodniczący Wielkopolskiej Rady Rynku Pracy Rektor Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu Praca najważniejszym spoiwem społecznymczy
PROBLEMY AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ LUDZI STARSZYCH (GŁOS W DYSKUSJI) Wstęp
T. XL Zeszyty Naukowe WSHE 2015 r. Henryk Stępień (Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku) PROBLEMY AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ LUDZI STARSZYCH (GŁOS W DYSKUSJI) Wstęp Współczesne społeczeństwa
Otwarty Świat. Atrakcyjność Inwestycyjna Europy Raport Ernst & Young 2008
Otwarty Świat Atrakcyjność Inwestycyjna Europy Raport Ernst & Young 2008 Dane dotyczące raportu 834 menedżerów z 43 krajów Badane firmy pochodziły z 5 głównych sektorów: 2 37% przemysł, sektor motoryzacyjny
Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury. Warszawa, 29 lutego 2008 roku
Cudu nie będzie, czyli ile kosztują nas wczesne emerytury Andrzej Rzońca Wiktor Wojciechowski Warszawa, 29 lutego 2008 roku W Polsce jest prawie 3,5 mln osób w wieku produkcyjnym, które pobierają świadczenia
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 30 WRZEŚNIA 2012 ROKU
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 30 WRZEŚNIA 2012 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC WRZEŚNIA 2012 ROKU Liczba ogółem pracujących w sektorze
YTUACJA KOBIET SNA MAZOWIECKIM RYNKU PRACY
YTUACJA KOBIET SNA MAZOWIECKIM RYNKU PRACY 1. Aktywność ekonomiczna 1.1. Współczynnik aktywności zawodowej 2012 r. (dane średnioroczne) MAZOWSZE 60,2 % 52,6% 68,8% POLSKA 55,9% 48,1% 64,3% Analiza powyższych
Jak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach?
Jak zatroszczyć się o zabezpieczenie na starość osób o niskich dochodach? Jarosław Oczki Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Skutki reformy z 1999 r. Celem
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIA PUBLICZNA O KONTRAKCIE Z NORWEGIĄ NA DOSTAWĘ GAZU DO POLSKI BS/166/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Trudne czasy dla polskiego budownictwa
Warszawa, 21 maja 2013 r. Informacja prasowa Trudne czasy dla polskiego budownictwa Budownictwo w Polsce. Edycja 2013 - raport firmy doradczej KPMG, CEEC Research i Norstat Polska. W 2013 roku zarządzający
Badanie postaw i opinii środowiska lekarzy i lekarzy dentystów związanych z Systemem Informacji Medycznej i wizerunkiem środowiska lekarzy
Badanie postaw i opinii środowiska lekarzy i lekarzy dentystów związanych z Systemem Informacji Medycznej i wizerunkiem środowiska lekarzy Skrócona wersja raportu z badania ilościowego realizowanego wśród
Połowa Polaków chętnie zatrudniłaby się w firmie zagranicznej [RAPORT]
Połowa Polaków chętnie zatrudniłaby się w firmie zagranicznej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.10.09 Francuskich pracodawców wyróżnia kreatywność, innowacyjność i przyjazna atmosfera, Niemcy to pracodawcy
Warszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE
Warszawa, lipiec 2009 BS/108/2009 ŚWIATOWA OPINIA PUBLICZNA O POLITYCE STANÓW ZJEDNOCZONYCH I OPERACJI NATO W AFGANISTANIE CBOS, wspólnie z ośrodkami badania opinii społecznej z innych państw, uczestniczy
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 30 CZERWCA 2013 ROKU
CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 30 CZERWCA 2013 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC CZERWCA 2013 ROKU Liczba ogółem pracujących w sektorze przedsiębiorstw
Realizacja: MillwardBrown SMG/KRC Warszawa, ul. Nowoursynowska 154A
Badanie specyfiki bezrobocia w wybranych powiatach województwa mazowieckiego, w zakresie stanu obecnego, perspektyw rozwoju sytuacji na lokalnych rynkach pracy oraz wniosków dla polityki rynku pracy. Wyniki
Sytuacja kobiet 50+ na europejskim rynku pracy. Iga Magda Instytut Badań Strukturalnych 13.01.2014
Sytuacja kobiet 50+ na europejskim rynku pracy Iga Magda Instytut Badań Strukturalnych 13.01.2014 Zatrudnienie w UE: kobiety a mężczyźni Zatrudnienie kobiet rosło przy spadających wskaźnikach zatrudnienia
Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /511
Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn. 20.09.2016/511 2016 1.1. Centra usługowe w Polsce będą się dynamicznie rozwijać W Polsce istnieje wg danych jakie podaje ABSL (Związek Liderów Sektora Usług