BiznesKlasa UNICEF. projekt edukacji humanitarnej. UNICEF/Adam Rostkowski

Transkrypt

1 BiznesKlasa UNICEF projekt edukacji humanitarnej UNICEF/Adam Rostkowski

2 Spis treści Wstęp 3 SCENARIUSZE ZAJĘĆ 4 BiznesKlasa UNICEF inwestycja w życie dzieci 4 Zał. 1 Pomoc rozwojowa a pomoc humanitarna 5 Zał. 2 Globalne Południe 5 Zał. 3 Milenijne Cele Rozwoju czym są i co oznaczają? 6 Zał. 4 Milenijne Cele Rozwoju karta ćwiczeń 8 Edukacja inwestycja długoterminowa 9 Zał. 1 Dostęp do edukacji opis problemu 9 Zał. 2 Historia Fatny 14 Woda inwestycja trwała 15 Zał. 1 Majoure Historia powrotu do zdrowia 16 Zał. 2 Dostęp do czystej wody opis problemu 16 Zdrowie inwestycja bezcenna 23 Zał. 1 Szczepienia opis problemu 23 Zał. 2 Niedożywienie opis problemu 26 Managerowie Pomocy Humanitarnej 29 Spis ilustracji: 31 Opracowanie: Małgorzata Połowniak, Magdalena Malinowska, UNICEF 2

3 Wstęp Szanowni Państwo, Witamy wśród uczestników projektu BiznesKlasa UNICEF i dziękujemy, że zechcieli Państwo się do nas przyłączyć. Wierzymy głęboko, że dzięki temu projektowi uczniowie zdobędą wiedzę na temat problemów współczesnego świata oraz pomocy humanitarnej i rozwojowej organizowanej przez UNICEF. Jest ona odpowiedzią na tragiczny los milionów ludzi, którym możemy pomóc tylko wtedy, gdy działamy wspólnie. Państwa zaangażowanie utwierdza nas w przekonaniu, że to niezwykle trudne zadanie może się udać. Oddajemy Państwu publikację, która, mamy nadzieję, ułatwi przekazywanie uczniom treści związanych z sytuacją dzieci w krajach globalnego Południa. Dostęp do edukacji, czystej wody pitnej, a także problem niedożywienia i szczepień, to najważniejsze obszary działań humanitarnych podejmowanych przez organizacje pomocowe. Poniższa publikacja zawiera konspekty zajęć, a także załączniki, wśród których znajdą Państwo opisy sytuacji dotyczące różnych obszarów pomocy humanitarnej. Pomogą one Państwu przygotować poszczególne zajęcia. Do każdego scenariusza przewidziany jest materiał filmowy. Wszystkie filmy zamieszczone zostały na płycie DVD dołączonej do materiałów. W niektórych scenariuszach wykorzystywane są dodatkowe materiały, które także znajdą Państwo na płycie. Sposób wykorzystania materiałów pozostawiamy do Państwa decyzji. Zachęcamy jednak do prowadzenia zajęć w następującej kolejności: wstęp i zapoznanie z projektem, przedstawienie UNICEF/NYHQ /Giacomo Pirozzi 3 tematów dotyczących pomocy humanitarnej, opracowanie biznesplanu pomocy humanitarnej, a na koniec przygotowanie Gali Biznesu na Rzecz Dzieci. Jeśli jednak nie mogą Państwo zrealizować wszystkich zajęć, to możecie ograniczyć się do scenariusza pierwszego i ostatniego, a następnie przejść do działań związanych z organizacją Gali. BiznesKlasa UNICEF to zupełnie nowy program edukacyjny UNICEF. Zakłada duży stopień zaangażowania ze strony uczniów. Wierzymy jednak, że dzięki temu młodzież lepiej zrozumie te trudne kwestie, a także chętniej zaangażuje się w działania pomocowe. Bycie Managerem Pomocy Humanitarnej to wyzwanie, a być może dla niektórych pierwszy w życiu samodzielnie realizowany projekt społeczny. Mamy nadzieję, że okaże się on nie tylko zadaniem edukacyjnym, ale przede wszystkim lekcją społecznej odpowiedzialności. Życzymy Państwu sukcesów w realizacji programu! UNICEF 3

4 SCENARIUSZE ZAJĘĆ BiznesKlasa UNICEF inwestycja w życie dzieci Cele: zapoznanie uczniów z projektem: przedstawienie założeń i celów omówienie idei pomocy humanitarnej i rozwojowej pokazanie pomocy humanitarnej jako formy inwestycji w poprawę warunków życia dzieci zapoznanie uczniów z ideą Milenijnych Celów Rozwoju Materiały: płyta z materiałami filmowymi do projektu BiznesKlasa UNICEF odtwarzacz DVD lub komputer podłączony do projektora prezentacja multimedialna Wstęp do projektu BiznesKlasa UNICEF kartki, długopisy Przebieg zajęć: 1. Wstęp wprowadzenie uczniów w szczegóły dotyczące projektu (omówienie akcji, zaplanowanie harmonogramu) prezentacja multimedialna Wstęp do projektu BiznesKlasa UNICEF 2. Manager Pomocy Humanitarnej po prezentacji i zapoznaniu się z projektem BiznesKlasa UNICEF, uczniowie określają swoje zadania. Każdy z uczniów, zanim wcieli się w rolę Managera Pomocy Humanitarnej, musi zrozumieć na czym polega to zadanie. Dzielimy klasę na dwa zespoły (można stworzyć więcej mniejszych grup). Pierwsza grupa zastanawia się jakie kompetencje i umiejętności powinien posiadać menager w dużej korporacji niezależnie od zajmowanego stanowiska. Druga grupa z kolei robi listę zadań, jakie stoją przed pracownikami organizacji zajmującej się pomocą humanitarną udzielaną ludziom w najbiedniejszych krajach świata. Obie grupy prezentują swoje odpowiedzi i omawiają je. Odpowiedzi zapisywane są na tablicy bądź na dużych arkuszach papieru umieszczonych w widocznym miejscu (najlepiej w formie tabeli). Na koniec porównujemy zadania znajdujące się Szczepienie przeciwko polio (Port-au-Prince, Haiti) UNICEF/NYHQ /Marco Dormino po stronie managera z tymi należącymi do pracownika organizacji pomocowej. Czy są jakieś elementy wspólne? Czy kompetencje obu pracowników pokrywają się w jakichś obszarach? Czy wiedza z jednej dziedziny może być przydatna w drugiej? Czy praca organizacji pomocowych jest związana z zarządzaniem dużymi projektami? Jeśli tak, to w jaki sposób dyskusja 3. Pomoc udzielana krajom rozwijającym się w jaki sposób możemy pomóc mieszkańcom najbiedniejszych krajów świata? Jakie są rodzaje pomocy? (źródło: zał. 1 + prezentacja o pomocy humanitarnej) Co oznacza termin globalne Południe? (zał.2) 4. Systemowość pomocy i Milenijne Cele Rozwoju projekcja filmu Milenijne Cele Rozwoju dyskusja po projekcji filmu czym są Cele Milenijne? Jakich obszarów dotyczą? Co robi UNICEF, by je realizować (zał.3) 5. Sukces czy porażka? Realizacja Celów Milenijnych to niezwykle ważne, ale i trudne zadanie. Najważniejsze jest bezpośrednie przełożenie na życie ludzi. Osiągnięcie kolejnych Celów oznacza poprawę warunków życia milinów dzieci na świecie. Zastanówcie się, w jaki sposób realizacja konkretnych Celów Milenijnych wpływa na życie ludzi, zwłaszcza mieszkańców najbiedniejszych krajów świata. Pomyślcie też o tym, co się może stać, jeżeli cele te nie zo- 4

5 staną osiągnięte. Weźcie pod uwagę wszystkie konsekwencje, które przychodzą Wam do głowy. Skorzystajcie z tabeli w zał Cele Milenijne, Pomoc Humanitarna inwestycja trafiona czy zbędna? dyskusja z odniesieniem do poprzedniego zadania ZAŁ. 1 POMOC ROZWOJOWA A POMOC HUMANITARNA Główne kryterium klasyfikacji pomocy udzielanej innym krajom związane jest z czasem trwania działań. W obliczu wszelkiego rodzaju klęsk żywiołowych, np. trzęsień ziemi, huraganów, powodzi, susz czy konfliktów zbrojnych, podczas których cierpi ludność cywilna, udzielana jest doraźna pomoc mająca na celu jak najszybsze zniwelowanie skutków tragedii. Taki rodzaj pomocy, gdzie celem jest szybka reakcja na zaistniały problem, nazywamy pomocą humanitarną. Jest ona niezwykle ważna, gdyż w najtrudniejszych momentach pozwala na uratowanie milionów istnień ludzkich. W odróżnieniu od krótkofalowej pomocy humanitarnej, pomoc rozwojowa (drugi rodzaj pomocy) stanowi odpowiedź ze strony krajów rozwiniętych na problem ubóstwa, z którym w XXI wieku boryka się wiele krajów. Kraje biedne nie są w stanie rozwijać się wyłącznie własnymi siłami, dlatego korzystają z pomocy innych państw i instytucji międzynarodowych (źródło: Zarówno pomoc humanitarna, jak i rozwojowa, są niezwykle istotne z punktu widzenia ratowania życia dzieci. Międzynarodowe organizacje humanitarne zajmują się zarówno udzielaniem pomocy w nagłych sytuacjach klęsk, jak i opracowywaniem długofalowych programów mających na celu poprawę warunków życia ludzi z najbiedniejszych regionów świata. O skuteczności udzielanej pomocy stanowi przede wszystkim dobra znajomość lokalnych problemów. Obecność UNICEF w prawie wszystkich krajach na świecie gwarantuje efektywność podejmowanych działań pomocowych i pozwala na jak najszybszą reakcję. ZAŁ. 2 GLOBALNE POŁUDNIE Panele słoneczne umożliwiające działanie pomp wodnych (Ndżamena, Czad) UNICEF/NYHQ /Olivier Asselin, Tymczasowa szkoła utworzona na Haiti po trzęsieniu ziemi w 2010r. UNICEF/NYHQ /Marco Dormino Kraje globalnego Południa: pojęcie używane naprzemiennie z Trzecim Światem i krajami rozwijającymi się, odnoszące się do podziału współczesnego świata pod względem poziomu rozwoju. Pojęcie Trzeci Świat zostało wprowadzone do nauki w latach 50. przez francuskiego demografa i socjologa A. Sauvy, jako określenie państw Afryki, Ameryki Łacińskiej, Azji i Oceanii, powstających w wyniku procesu dekolonizacji. Powstałe w opozycji do Pierwszego Świata (blok kapitalistyczny) i Drugiego (blok socjalistyczny) sugerowało konieczność poszukiwania trzeciej drogi rozwoju. Z czasem, w mowie potocznej, pojęcie to nabrało jednak konotacji pejoratywnych, jako coś trzeciego, coś zacofanego i gorszego. Zaczęto zastępować je bardziej poprawnym politycznie terminem kraje rozwijające się. Termin ten, niestety, nie zawsze był odzwierciedleniem rzeczywistości, ponieważ wiele krajów charakteryzowanych tym pojęciem de facto nie rozwijało się. W latach 80. upowszechnił się podział świata na zamożną Północ i ubogie Południe, spopularyzowany w tzw. Raporcie Brandta. Zastąpiony sformułowaniami globalne Południe, globalna Północ uważany jest za najmniej wartościujący termin do określania podziału współczesnego świata. Aktualnym kryterium pozwalającym wskazać podział świata pod względem rozwoju (na globalną Północ i globalne Południe, 5

6 świat rozwinięty i rozwijający się czy trzeci świat) jest jakość życia, rozumiana zarówno w sensie społeczno-ekonomicznym, jak i politycznym. Współczesny świat rozwinięty, to świat społeczeństw cieszących się możliwie najwyższymi standardami jakości życia, podczas gdy współczesny świat rozwijający wciąż tylko aspiruje do tego poziomu. Stosując wskaźniki rozwoju społecznego (Human Development Index, miara bardzo wysoki poziom rozwoju) oraz wskaźnik wolności na świecie (Freedom In the World, miara kraj wolny), w grupie krajów globalnego Południa w 2010 roku znalazło się 143 państw i terytoriów zależnych, 36 w grupie krajów globalnej Północy, zaś 15 krajów nie zostało sklasyfikowanych w żadnej z grup. Dzielnice nędzy w Rio de Janeiro UNICEF/NYHQ /Giacomo Pirozzi ZAŁ. 3 MILENIJNE CELE ROZWOJU CZYM SĄ I CO OZNACZAJĄ? W 1990 roku odbył się Ogólnoświatowy Szczyt poświecony dzieciom, podczas którego przedstawiciele 159-ciu krajów stwierdzili, że nie ma nic ważniejszego niż zapewnienie wszystkim dzieciom lepszej przyszłości. Uczestnicy Szczytu zdeklarowali, że będą zawsze dbać o dobro dzieci. Tak narodził się plan działania składający się z 27 celów szczegółowych, którego główną ideą było zagwarantowanie dzieciom odpowiednich warunków rozwoju. Prace zapoczątkowane w 1990 roku były kontynuowane przez kolejne lata, aż do 2000 roku, UNICEF/NYHQ /Susan Markisz kiedy to światowi przywódcy przyjęli do realizacji Cele Milenijne, które doprecyzowały zakres działań na rzecz dzieci. Główne przesłanie Deklaracji Milenijnej to wyeliminowanie skrajnego ubóstwa na świecie do 2015 roku. To niezwykle poważne zadanie wymagało systemowego podejścia do problemu i wyodrębnienia szczegółowych celów, tzw. Milenijnych Celów Rozwoju, które miały wyznaczać kierunek i zasięg prac niezbędnych do wyeliminowania ubóstwa, głodu, chorób, dyskryminacji płciowej i dewastacji środowiska naturalnego. Milenijne Cele Rozwoju zawierają 8 celów głównych, 21 szczegółowych i aż 60 wskaźników pozwalających monitorować postęp w ich realizacji, w przedziale czasowym od 1990 do 2015 r. Główne Cele Milenijne to: 1. Walka ze skrajnym ubóstwem i głodem zmniejszenie o połowę liczby ludności żyjących za mniej niż 1$ dziennie 2. Upowszechnienie edukacji na poziomie podstawowym stworzenie wszystkim chłopcom i dziewczętom warunków do ukończenia nauki na poziomie podstawowym 3. Promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet zagwarantowanie kobietom przede wszystkim możliwości edukacji i prawa samostanowienia o sobie 4. Ograniczenie umieralności dzieci zmniejszenie o 2/3 wskaźnika umieralności dzieci 5. Poprawienie opieki zdrowotnej nad matkami i dziećmi zmniejszenie o ¾ wskaźnika umieralności młodych matek i zadbanie o opiekę nad nimi w okresie okołoporodowym 6

7 6. Ograniczenie zachorowalności na HIV/AIDS, malarię i inne choroby zwalczanie istniejących chorób i uchronienie przed nowymi zakażeniami 7. Zapewnienie ochrony środowiska naturalnego zmniejszenie o połowę liczby ludności nie mającej dostępu do czystej wody pitnej 8. Zapoczątkowanie globalnego partnerstwa na rzecz rozwoju stworzenie sprawiedliwej i skutecznej formy współpracy międzynarodowej na rzecz realizacji powyższych postulatów UNICEF/NYHQ /Giacomo Pirozzi Aż 6 z 8 Celów Milenijnych odnosi się bezpośrednio do dzieci, stąd też UNICEF przywiązuje ogromną wagę do działań zmierzających do ich realizacji. Rolą UNICEF, jako jednej z agend ONZ, jest codzienna walka o poprawę losu milionów dzieci na świecie. Aby zrealizować Cele Milenijne UNICEF podejmuje szereg działań: gwarantuje podstawową opiekę zdrowotną matkom i dzieciom, prowadzi szeroko zakrojone kampanie szczepień przeciw wielu chorobom, dostarcza czystą wodę pitną i środki medyczne w sytuacjach klęsk żywiołowych (trzęsienia ziemi, huragany, powodzie etc.), promuje i walczy o dostęp do edukacji chłopców i dziewcząt, a także dba o poprawę jakości edukacji we współpracy z rządami państw, walczy z HIV/AIDS, malarią, gruźlicą, odrą, polio i innymi chorobami wywoływanymi np. brakiem dostępu do czystej wody, nawiązuje współpracę z lokalnymi społecznościami i pomaga w tworzeniu najbardziej odpowiednich warunków dla rozwoju dzieci. 7

8 ZAŁ. 4 MILENIJNE CELE ROZWOJU KARTA ĆWICZEŃ Milenijne Cele Rozwoju W jaki sposób ich osiągnięcie prowadzi do poprawy warunków życia dzieci na świecie? Co się może stać, jeśli Cele nie zostaną osiągnięte? Walka ze skrajnym ubóstwem i głodem Upowszechnienie edukacji na poziomie podstawowym Promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet Ograniczenie umieralności dzieci Poprawienie opieki zdrowotnej nad matkami i dziećmi Ograniczenie zachorowalności na HIV/AIDS, malarię i inne choroby zakaźne Zapewnienie ochrony środowiska naturalnego Zapoczątkowanie globalnego partnerstwa na rzecz rozwoju 8

9 Edukacja inwestycja długoterminowa Cele: uświadomienie uczniom, jakie problemy mają dzieci i młodzież w dostępie do edukacji na świecie uświadomienie roli edukacji w życiu człowieka wykształcenie otwartości na odmienne kultury wykształcenie umiejętności krytycznego myślenia Materiały: płyta z materiałami do akcji odtwarzacz płyt DVD lub komputer podłączony do projektora kartki, długopisy Przebieg zajęć: 1. Wprowadzenie przedstawienie problematyki zajęć. Dyskusja na temat: Jakie znaczenie dla współczesnego człowieka ma edukacja? spisanie przez uczniów (w parach bądź grupach) odpowiedzi i przedyskutowanie ich na forum klasy. 2. Bariery na drodze kariery rozumiejąc już jakie znaczenie ma edukacja we współczesnym świecie, uczniowie zastanawiają się jak wygląda sytuacja w innych krajach? Czy słyszeli o przypadkach nieuczęszczania dzieci UNICEF/NYHQ /Roger LeMoyne do szkoły? Gdzie to było? Co było tego powodem? Jakie mogą być bariery w dostępie do edukacji dzieci i młodzieży w krajach rozwijających się? (źródło: zał. 1) Przygotowanie mapy myśli prezentującej główne przyczyny braku dostępu do edukacji, a następnie dyskusja. 3. Inna kultura jedną z przyczyn nieuczęszczania dzieci, zwłaszcza dziewcząt, do szkoły są czynniki kulturowe. Wczesne zamążpójście determinuje życie młodej dziewczyny. Omówienie problemu w oparciu o projekcję filmu Edukacja_Indie. Dlaczego dziewczynki nie chodzą do szkoły? Co można zrobić, by to zmienić? Czy z kulturą powinniśmy walczyć? 4. Historia Fatny uczniowie dzielą się na 4-osobowe zespoły. Każdy zespół otrzymuje krótki opis z historią Fatny (zał. 2) 12-letniej dziewczynki, która pochodzi z Indii. Fatna wywodzi się z ubogiej rodziny, całe życie musiała pomagać rodzicom w gospodarstwie, zaczęła chodzić do szkoły z dużym opóźnieniem, ale musiała zrezygnować z nauki z powodu zawarcia związku małżeńskiego. Zadaniem grup jest zastanowić się co można zrobić w takiej sytuacji? Jakie kroki mogą podjąć organizacje humanitarne, jakie rząd danego państwa, a jakie zwykli obywatele. Mając na uwadze wszystkie bariery w dostępie do edukacji wyszczególnione w zadaniu 1, każda z grup zastanawia się jak można pomóc w takich sytuacjach. 5. Podsumowanie zajęć czy warto inwestować w edukację? dyskusja. ZAŁ. 1 DOSTĘP DO EDUKACJI OPIS PROBLEMU Pierwsze lata życia dziecka są niezwykle istotne dla jego dalszego rozwoju poznawczego, społecznego i emocjonalnego. Śmiało można powiedzieć, że to najważniejszy okres rozwoju człowieka. Stąd niezwykle istotne jest zagwarantowanie odpowiedniej opieki dziecku w tym czasie. Poza zapewnieniem odpowiednich warunków rozwoju w domu, dzieci powinny pobierać edukację w szkołach lub specjalnie do tego przygotowanych placówkach. Wspierana przez UNICEF szkoła (Tondo, Filipiny UNICEF/NYHQ /Giacomo Pirozzi 9

10 Prawo do edukacji jest jednym z podstawowych praw człowieka, ważnym dla dobrobytu zarówno pojedynczych jednostek, jak i całych społeczeństw. UNICEF walczy o podnoszenie jakości edukacji podstawowej dla wszystkich dzieci dziewczynek i chłopców ze szczególnym naciskiem na równouprawnienie płci oraz eliminację wszelkiego rodzaju dyskryminacji. Edukacja jest jednym ze sposobów walki z ubóstwem na świecie. Im więcej wykształconych dzieci na poziomie podstawowym, tym więcej kontynuuje naukę w późniejszych latach swego życia, a w efekcie więcej jest dorosłych, którzy są w stanie sami zadbać o los swój i swojej rodziny. 1. SYTUACJA OGÓLNA Na świecie żyje ponad 7 miliardów ludzi, z czego ok. 30% stanowią dzieci. UNICEF szacuje, że ponad 61 milionów dzieci w wieku szkolnym nie pobiera edukacji na poziomie podstawowym (dane z 2012 r.). Największy problem z poziomem upowszechnienia edukacji istnieje w południowej Azji (33 milionów dzieci poza systemem), a także we wschodniej i środkowej Afryce (25 milionów dzieci). Prawie 60 krajów globalnego Południa osiągnęło ponad 90% wskaźnik skolaryzacji na poziomie podstawowym, ale zaledwie w 12 z nich ta sama liczba dzieci kontynuuje naukę w szkołach średnich. Rysunek 1. Wskaźnik upowszechnienia edukacji na poziomie podstawowym Źródło: za: Progress for Children. Achieving the MDGs with equity, UNICEF, 2010, s. 18 Rysunek 2. Wskaźnik upowszechnienia edukacji na poziomie szkoły średniej Źródło: za: Progress for Children. Achieving the MDGs with equity, UNICEF, 2010, s

11 Najniższy wskaźnik upowszechnienia edukacji występuje w Afryce Subsaharyjskiej zaledwie 65%. Czynnikiem, który także zdecydowanie wpływa na uczestnictwo dzieci w zorganizowanym systemie edukacji, jest zróżnicowanie pod względem miejsca zamieszkania: wieś-miasto. Zgodnie z założeniami Milenijnych Celów Rozwoju (MCR 2 i MCR 3), do 2015 roku każde dziecko, bez względu na płeć, powinno zostać objęte nauczaniem na poziomie podstawowym. Do roku 2005 prawie 2/3 krajów na świecie udało się zrealizować powyższy cel, zwłaszcza w odniesieniu do edukacji dziewcząt. Wciąż jednak są regiony takie jak Afryka Subsaharyjska i Północna, Bliski Wschód, Azja Południowa i Ameryka Łacińska, gdzie przepaść pomiędzy chłopcami a dziewczętami w zakresie dostępu do edukacji jest ogromna. Jedną kwestią jest edukacja dzieci na poziomie podstawowym, inną utrzymanie tych dzieci w systemie edukacji na poziomie średnim. Z ogólnoświatowych statystyk wynika, że 60% całej populacji młodzieży w wieku szkoły średniej objętych jest edukacją, jednak w krajach rozwijających się zaledwie 1/3 dzieci, które odebrały wykształcenie na poziomie podstawowym, kontynuuje naukę. Upowszechnienie edukacji średniej jest niezwykle istotne, by wykształcić u dzieci umiejętności i kompetencje niezbędne do samodzielnego życia w społeczeństwie. 2. BARIERY W DOSTĘPIE DO EDUKACJI Zapewnienie dostępu do edukacji wszystkim dzieciom jest niezwykle ważnym celem, który powinien być jak najszybciej zrealizowany, gdyż tylko w ten sposób można skutecznie i systemowo walczyć ze zjawiskiem ubóstwa. Jednak w wielu miejscach na Ziemi, z różnych przyczyn, dzieci nie mają możliwości pełnego uczestniczenia w procesie nauczania. Do najważniejszych barier należą: Ubóstwo i brak infrastruktury w wielu krajach nie jest możliwe zorganizowanie systemu edukacji, gdyż brakuje środków na prowadzenie placówek szkolnych, kształcenie nauczycieli, dostarczenie dzieciom materiałów, czy też zagwarantowanie dojazdu z odległych wiosek. Z kolei rodziców nie stać na posłanie dziecka do odpłatnej szkoły. Szczególnie dotyczy to dziewczynek wywodzących się z wielodzietnych rodzin, które nie są w stanie wysłać całego potomstwa do szkoły. Rodzice skłonni są zainwestować w edukację chłopca, a dziewczynka przyuczana jest do prac domowych, pomocy w gospodarstwie, itp.problemem jest także odległość, jaka dzieli dom do szkoły, co przekłada się na absencję dzieci na zajęciach. Po raz kolejny cierpią na tym dziewczęta, których rodzice z obawy na czyhające niebezpieczeństwa podczas samotnej drogi do szkoły, pozostawiają je w domu. Praca dzieci wg danych UNICEF jedno na sześcioro dzieci w krajach rozwijających się jest wykorzystywane do pracy. Tym dzieciom odbiera się możliwość normalnego rozwoju, radości z dzieciństwa i pobierania edukacji. Problem ten dotyczy przede wszystkim Afryki i Azji, gdzie łamanie praw dzieci jest nagminne. Niejednokrotnie dzieci zmuszane są do pracy z powodu złych warunków materialnych, w jakich żyją status społeczno-ekonomiczny ich rodzin jest tak niski, że konieczna jest pomoc dzieci w zdobywaniu środków na przeżycie (np. przy uprawie roli). Dzieci pracujące na plantacji San Juan del Carmen, Boliwia UNICEF/NYHQ /Noah Friedman-Rudovsky Katastrofy naturalne nieprzewidywalność zjawisk przyrodniczych, takich jak susze, trzęsienia ziemi, powodzie, powoduje, że w ciągu dosłownie kilku godzin a nawet minut, życie całej społeczności w danym miejscu może diametralnie się zmienić. W obliczu takiej tragedii ludzie potrzebują natychmiastowej pomocy, wody pitnej, pożywienia, zapewnienia tymczasowych 11

12 schronień, szczepień przeciw epidemiom, które mogą się rozwinąć. Ważną kwestią jest także zapewnienie dzieciom możliwości kontynuowania nauki, co pozwoli na szybszy powrót do normalności po traumie. Kultura każdy kraj ma swoją niepowtarzalną kulturę, coś co odróżnia go od innych. Niekiedy jednak przekonania i tradycje kulturowe stają w opozycji do potrzeb i wymagań współczesności. I tak w wielu krajach młode dziewczęta przestają uczęszczać do szkoły z powodu wczesnego zamążpójścia (z danych UNICEF wynika, że jedno na czworo dzieci w wieku lat z krajów rozwijających się, wyłączając Chiny, jest w związku małżeńskim). Taki proceder jest typowy np. dla mieszkańców Indii czy Nepalu, gdzie często kilkunastoletnie dziewczęta wydawane są za mąż dla ich własnego dobra (np. ochrona przed gwałtem). Dziewczyna, która staje się żoną, opuszcza szkołę. Nie powinniśmy walczyć z kulturą i niszczyć tradycji charakterystycznych dla innych nacji, bardziej należy skoncentrować się na znalezieniu rozwiązań, które pozwolą na realizację celów (w tym przypadku edukacji) w istniejących warunkach. Jakość edukacji problem w osiągnięciu zadawalających wyników nauczania w krajach rozwijających się stanowią także same szkoły. Bardzo często ich działalność nie przekłada się na wiedzę i umiejętności uczniów. Po pierwsze brakuje infrastruktury, a więc przeznaczonych w tym celu budynków wyposażonych w niezbędny sprzęt. Te, które istnieją, są do tego nieprzystosowane, niekiedy stanowią zagrożenie dla dzieci. Brakuje pomocy naukowych, a nierzadko zdarza się, że dzieci rozpoczynają naukę w obcym dla nich języku, gdyż takie pomoce naukowe (podręczniki) są dostępne (jedynie 13% UNICEF/NYHQ /Noah Friedman-Rudovsky dzieci w Afryce Subsaharyjskiej pobiera naukę w swoim ojczystym języku). Innym problemem jest brak wykwalifikowanej kadry, która mogłaby nauczać dzieci. Z jednej strony te niedobory kadrowe są konsekwencją braku zorganizowanego systemu edukacji (niewykształcone dzieci to niewykształceni dorośli, którzy nie mogą podjąć pracy nauczycieli), a z drugiej wynikają z niechęci nauczycieli do pracy w niezurbanizowanych regionach. Większość decyduje się na pracę w miastach, co wiąże się także z wyższymi zarobkami. 3. JAK POMÓC? CO ROBI UNICEF? Mając świadomość, jak istotna z punktu widzenia dziecka i całej społeczności, w której ono żyje, jest edukacja, UNICEF prowadzi wiele działań mających na celu zagwarantowanie dzieciom dostępu edukacji: Pomoc doraźna w sytuacji klęski humanitarnej szacuje się, że w latach 90-tych każdego roku ponad 66% dzieci na świecie było dotkniętych katastrofami naturalnymi. Z analiz UNICEF wynika, Pracownik UNICEF rozdaje przybory szkolne dzieciom w Tbilisi, Gruzja UNICEF/NYHQ /Cliff Volpe Szkoła w pudełku dotrała do uczniów w Awassie, Etiopia UNICEF/NYHQ /Petterik Wiggers 12

13 że w latach liczba ta wzrośnie do 175 milionów rocznie. Wszystkim tym dzieciom pomaga UNICEF organizując, m.in. ośrodki tymczasowej edukacji, które pozwalają im na powrót do normalności po traumatycznych doświadczeniach. Szkoła w pudełku specjalny zestaw wczesnoedukacyjny, który pozwala na zorganizowanie zajęć lekcyjnych nawet w najtrudniejszych warunkach, zawiera niezbędne pomoce dydaktyczne, materiały dla nauczycieli oraz zabawki. Pomoc systemowa po zapewnieniu dzieciom bezpiecznego powrotu do szkoły po katastrofie, UNICEF rozpoczyna proces odbudowywania tego, co zostało zniszczone, a więc organizowania np. szkół w rejonach dotkniętych klęską. Główna zasada, jaka przyświeca działaniom UNICEF to Build back better, czyli odtwarzania tego, co zostało zniszczone, ale z uwzględnieniem koniecznych zmian, które usprawnią działanie szkół. Jeśli np. w jakiejś szkole nie było kanalizacji, bądź brakowało udogodnień dla dzieci z niepełnosprawnością, UNICEF przystępując do prac planuje wszystko pod kątem przygotowania nowych, jak najlepszych warunków do nauki dla dzieci. Równy dostęp do edukacji zapewnienie równego dostępu do edukacji chłopców i dziewczynek jest jednym z priorytetów UNICEF. Poza zaangażowaniem w realizację Milenijnych Celów Rozwoju, UNICEF wspiera światową inicjatywę Edukacja dla Wszystkich (Education For All). Uczestniczy we wszystkich pracach mających na celu wyrównanie szans dzieci z krajów rozwijających się. Współpracuje z rządami państw i lokalnymi władzami wspierając ich w budowaniu systemu edukacji. Jest jednym z członków Międzynarodowej Inicjatywy na Rzecz Edukacji Dziewcząt (UNGEI), gdzie we współpracy z innymi organizacjami o zasięgu globalnym działa na rzecz upowszechnienia edukacji. Rządy wielu krajów zaadaptowały projekty i rozwiązania UNICEF, które wspierają szanse edukacyjne dziewcząt. Dzieci ze szkoły wspieranej prze UNICEF (Jordania) UNICEF/NYHQ /Giacomo Pirozzi Nauka w ośrodkach tymczasowej edukacji UNICEF (Haiti) UNICEF/HTIA /Marco Dormino Zagwarantowanie bezpłatnej edukacji w 2005 roku UNICEF i Bank Światowy podjęły inicjatywę pod nazwą Bezpłatna Edukacja (The School Free Abolition), której celem jest wsparcie rządów państw w organizowaniu nieodpłatnej edukacji dla dzieci. Działania skupiają się wokół upowszechnienia edukacji na poziomie podstawowym, wprowadzeniu konkretnych przepisów, które zagwarantują dzieciom dostęp do szkoły (będą przewidywały zakaz pobierania opłat za edukację) i zagwarantują jej wysoką jakość. W krajach, w których podjęto wyzwanie upowszechnienia edukacji, widoczne są już pierwsze rezultaty, np. w Kenii liczba dzieci objętych nauczaniem wzrosła z 5,9 mln do 7,2 mln. Monitorowanie jakości edukacji ważną kwestią jest monitorowanie działań poszczególnych krajów w obszarze edukacji. UNICEF współpracuje z lokalnymi władzami, zbiera dane na temat istniejących problemów, ale też śledzi postęp w rozwoju systemów edukacji. Gruntowna wiedza pozwala na szybką reakcję na wszelkiego rodzaju nieprawidłowości. UNICEF monitoruje także osiągnięcia edukacyjne dzieci, celem sprawdzenia jak efektywne są wprowadzane rozwiązania pedagogiczne. 13

14 ZAŁ. 2 HISTORIA FATNY Fatna ma 12 lat i pochodzi z ubogiej rodziny mieszkającej na południu Indii. Do szkoły chodzi dopiero od 2 lat, gdyż wcześniej w Indiach nie było to obowiązkowe, a rodzice nie widzieli potrzeby edukacji córki. Dziewczynka musiała pomagać rodzicom w gospodarstwie, jej głównym obowiązkiem było dostarczanie wody. Dwa razy dziennie musiała udać się do pobliskiej wioski, gdzie znajdowało się najbliższe ujęcie wody pitnej i nabrać jej tyle, by starczyło dla całej rodziny. Odkąd poszła do szkoły, jej obowiązki przejęła matka. Fatna zdaje sobie sprawę, że jej nieobecność w domu dodatkowo obciąża rodzinę, ale jednocześnie przyznaje, że chodzenie do szkoły bardzo jej się spodobało. Dowiaduje się tam dużo nowych rzeczy, o których wcześniej nie słyszała. Poznała także wiele innych dziewczynek w jej wieku, z którymi może rozmawiać. Nigdy nie miała przyjaciółki. Niestety tydzień temu ojciec powiedział Fatnie, że UNICEF/NYHQ /Tom Pietrasik znalazł dla niej kandydata na męża. Fatna słyszała, że część jej koleżanek również szykuje się do zamążpójścia, przez co w niedługim czasie będą musiały opuścić szkołę. Fatna nie chciałaby rezygnować z edukacji, ale z drugiej strony nie może sprzeciwić się woli rodziców. Wierzy, że chcą dla niej jak najlepiej. Jednak od czasu, gdy się o tym dowiedziała, bardzo się smuci. Nie wie, co może zrobić. 14

15 Woda inwestycja trwała Cele: zwrócenie uwagi na problem ograniczonego dostępu do wody pitnej na świecie uświadomienie konsekwencji braku dostępu do czystej wody uświadomienie, w jaki sposób można walczyć ze skutkami braku czystej wody Materiały: płyta z materiałami odtwarzacz DVD lub komputer podłączony do projektora duże arkusze szarego papieru flamastry, kredki Przebieg zajęć: 1. Woda źródłem życia wprowadzenie w problematykę dostępu do wody pitnej na świecie. Czy na świecie istnieje problem z dostępem do czystej wody? Jeśli tak, to w jakim stopniu determinuje to życie społeczności? Czy słyszeliście kiedyś o jakichś inicjatywach ogólnoświatowych mających na celu zwrócenie uwagi na ten temat? (zał. 1) dyskusja 2. Historia Majoure (czyt. Madżure) uczniowie dzielą się na grupy. Każda z grup otrzymuje krótką historię Majoure (zał. 2), dziecka mieszkającego w Czadzie. Na podstawie tej historii uczniowie zastanawiają się nad skutkami braku dostępu do czystej wody. Czy są jeszcze jakieś inne negatywne efekty? Co to jest ORS? (patrz: zał. 1) 3. Czad miejsce bez wody projekcja filmu Czad_woda. Na podstawie filmu uczniowie dowiadują się więcej na temat znaczenia wody i skutków braku dostępu do wody pitnej. Dzieci ze szkoły w Bhatari (Indie) objętej programem WASH (Water Hygiene and Sanitation) UNICEF/INDA /Prashanth Vishwanathan 4. Głos świata w sprawie wody brak dostępu do wody pitnej jest poważnym problemem. Poprawa sytuacji wymaga podejmowania działań zarówno doraźnych, jak i systemowych. Uczniowie dzielą się na zespoły i pracują nad różnymi zadaniami. Pierwszy zespół wciela się w rolę osób zaniepokojonych sytuacją na świecie, zwykłych obywateli, którzy chcą nagłośnić ten problem i przygotowują kampanię informacyjną mającą na celu zwrócenie uwagi zwykłych obywateli w Polsce na problem mieszkańców krajów rozwijających się (np. Czadu). Przy wykorzystaniu dużych arkuszy szarego papieru i flamastrów przygotowują kampanię plakatową/bilboardową. Druga grupa to przedstawiciele Organizacji Narodów Zjednoczonych, którzy przedstawią w krótkim orędziu, jakie konkretne kroki zostały już podjęte celem zagwarantowania wszystkim ludziom na świecie dostępu do wody, a jakie wyzwania stoją jeszcze przed światem. Trzecia grupa to młodzi naukowcy, którzy specjalizują się w tworzeniu nowych, innowacyjnych rozwiązań poważnych problemów społecznych. Ostatnio opracowali kilka pomysłów, jak walczyć z brakiem dostępu do wody, a teraz zaprezentują swoje rozwiązania inżynieryjno-medyczne. Przed ostatnią grupą stoi najtrudniejsze zadanie: wczucie się w sytuację mieszkańców Czadu i zaprezentowanie w imieniu swojej społeczności na czym polega problem z dostępem do czystej wody. Uczniowie przygotowują wywiad z przedstawicielem kraju dotkniętego tym problemem. 5. Podsumowanie po prezentacji prac grup dyskusja: czy zagwarantowanie dostępu do wody pitnej, to dobra inwestycja? dyskusja. 15

16 ZAŁ. 1 MAJOURE HISTORIA POWROTU DO ZDROWIA 3,5-letnia Majoure mieszka wraz ze swoją rodziną w ubogiej dzielnicy stolicy Czadu, Ndżamenie. Jakiś czas temu cierpiała z powodu ostrej biegunki, co spowodowało poważne odwodnienie organizmu. Szczęśliwie, jaj matka Tika Koundy, znała dobroczynne właściwości doustnych soli nawadniających (ORS), które pomagają niwelować skutki biegunek. W ubogim regionie, z którego wywodzi się Majoure i jej rodzina, niezwykle trudno jest o dostęp do czystej wody pitnej i sanitariatów, stąd często wybuchają epidemie różnych chorób, np. cholery. Każdego roku z powodu odwodnienia i niedożywienia wskutek biegunki umiera na świecie ponad milion dzieci poniżej piątego roku życia. Dla szczególnie wrażliwych dzieci, takich jak Majoure z Czadu, biegunka jest jednym z trzech najpoważniejszych zagrożeń dla życia (poza malarią i zapaleniem płuc). Tika nie jest pewna co spowodowało, że Majoure zachorowała. Najprawdopodobniej przyczyną było spożycie zanieczyszczonej wody, której rodzina używa między innymi do mycia warzyw. 3,5-letnia Majoure z Czadu UNICEF/Chad2012 Mama Majoure rozpuszcza w wodzie nawadniające sole ORS UNICEF/Chad2012 Zażywanie soli nawadniających ORS jest w stanie zapobiec prawie 93% zgonów, które następują z powodu biegunek. Tak samo preparaty zawierające cynk, których przyjmowanie wzmacnia układ odpornościowy człowieka, obniżają statystyki zgonów powodu chorób biegunkowych o 23%. UNI- CEF współpracuje z Ministerstwem Zdrowia w Czadzie oraz dostarcza saszetki ORS i tabletki z cynkiem do powstających ośrodków zdrowia w tym kraju. Ponadto UNICEF prowadzi szkolenia dla pracowników ośrodków, ucząc ich jak stosować nowe preparaty, a także prowadzi kampanię edukacyjną wśród obywateli (we współpracy z lokalnymi władzami i nauczycielami), jak w prosty sposób uchronić się przed chorobami biegunkowymi, np. poprzez mycie rąk, zachowanie higieny przy przygotowywaniu posiłków. Przedstawiciele UNICEF tłumaczą także, jak ważne jest szybkie podanie soli ORS w przypadku zachorowania. Z oficjalnych danych wynika, że dzięki tym działaniom, każdego roku udaje się ocalić życie około 20 tysięcy mieszkających w Czadzie dzieci poniżej piątego roku życia. Dzięki upowszechnianiu stosowania soli nawadniających oraz terapii cynkowej UNICEF wspiera realizację Milenijnych Celów Rozwoju, w szczególności realizacji MCR 4 odnoszącego się do obniżenia wskaźnika umieralności dzieci. ZAŁ. 2 DOSTĘP DO CZYSTEJ WODY OPIS PROBLEMU Dostęp do wody, a właściwie do czystej wody, to podstawowe prawo człowieka. W 2010 roku została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucja, która uznała, że prawo do bezpiecznej, zdatnej do picia czystej wody oraz do urządzeń sanitarnych, jest prawem niezbędnym do korzystania w pełni z życia i praw człowieka (A/RES/64/292 z dnia 28 lipca 2010). Dla ludzi zamieszkujących wysokorozwinięte kraje posiadanie czystej wody jest czymś naturalnym wystarczy odkręcić kran. Niestety 16

17 dla milionów ludzi z najuboższych krajów świata czysta woda to luksus, na który albo nie mogą sobie pozwolić, albo do którego mają bardzo utrudniony dostęp (np. najbliższe ujęcie wody pitnej znajduje się w odległości 10 km od miejsca zamieszkania). Zagwarantowanie wszystkim mieszkańcom Ziemi dostępu do czystej wody jest więc niezbędne, by mogli oni normalnie i zdrowo (!) funkcjonować. 1. SYTUACJA OGÓLNA Jak wynika z danych UNICEF (2010), UNICEF/NYHQ /Giacomo Pirozzi ponad 780 milionów osób na świecie (11% ludności świata) wciąż nie ma dostępu do pitnej wody, bądź korzysta z wody, która nie nadaje się do spożycia. Zapewnienie stałego dostępu do czystej wody pitnej jest jednym ze zobowiązań, które zostały przyjęte w ramach Milenijnych Celów Rozwoju. Rysunek 3. Dostęp do wody pitnej na świecie (2010 r.) W 1990 roku aż 23% ludności świata nie posiadało dostępu do czystej wody pitnej. Pomiędzy rokiem 1990 a 2010 sytuacja znacznie się poprawiła, ale problem nie został całkowicie rozwiązany. W ciągu wspomnianych 30 lat, dzięki rozbudowie systemów wodociągowych oraz zabezpieczonych ujęć wodnych (studni, pomp wodnych), ponad 2 miliardy osób uzyskało dostęp do wody pitnej. Oznacza to, że Milenijny Cel Rozwoju związany z dostępem do czystej wody pitnej (MCR 7: Zapewnić ochronę środowiska naturalnego, Zobowiązanie 10: do 2015 roku zmniejszyć o połowę liczbę ludzi pozbawionych stałego dostępu do czystej wody pitnej) został osiągnięty już w 2010 roku, 5 lat wcześniej niż zakładano. 89% 11% ludność bez dostępu do wody pitnej ludność z dostępem do wody pitnej Rysunek 4. Dostęp do wody pitnej w latach i prognozy do 2015 roku 17

18 Rysunek 5. Stan realizacji Milenijnego Celu Rozwoju dotyczącego zagwarantowania dostępu do wody pitnej w podziale na kraje (stan na 2010 r.) Źródło: Progress on Drinking Water and Sanitation, UNICEF, 2012 UPDATE, str. 6 Należy przyznać, iż osiągnięte rezultaty są zadawalające, ale dalszy postęp w tym zakresie może być bardzo utrudniony: Rysunek 6. Liczba ludności, która uzyskała dostęp do wody pitnej w latach Prawie połowa z dwóch miliardów ludzi, którzy uzyskali dostęp do pitnej wody od 1990 r., żyje w Chinach bądź Indiach 1. Jak zgodnie przyznają eksperci, problem braku dostępu do czystej wody został wyeliminowany z obszarów najłatwiej dostępnych. Oznacza to, iż obecnie dotyczy on głównie najuboższych mieszkańców terenów wiejskich i slumsów. Dotarcie z pomocą jest tam najtrudniejsze. 2. Jeśli dokonamy głębszej analizy dostępnych danych, okazuje się, że osiągnięty postęp w skali świata jest bardzo nierównomierny. W Afryce Subsaharyjskiej (część Afryki na południe od Sahary) co 3 osoba (37% mieszkańców) cierpi z powodu braku dostępu do czystej wody. W skali tego regionu nie można więc mówić o osiągnięciu założeń wynikających z 7. Milenijnego Celu Rozwoju (wskaźniki są niższe, utrzymują się na tym samym poziomie lub są niewiele wyższe). Największy postęp został osiągnięty w Indiach i Chinach. 3. W przypadku wielu krajów dane o dostępie do czystej wody pitnej mogą być nie w pełni obiektywne. Niedoskonałe metody ich zbierania oraz różne definicje pojęcia czysta woda pitna mogą powodować ich zniekształcenie. W rzeczywistości więcej osób może nie mieć dostępu do pitnej wody, niż jest to podawane. Przyczyn braku dostępu do czystej wody pitnej jest wiele. Do głównych z nich zalicza się: 1. Gwałtowny wzrost liczby ludności: środki przeznaczane na rozbudowę sieci wodociągowych i studni są nieproporcjonalne w stosunku do rosnącego zapotrzebowania wynikającego z gwałtownego przyrostu liczby ludności. 18

19 Kontrola jakości wody w jednym z ujęć w Ganga Sagar (Indie) UNICEF/INDA /Prashanth Vishwanathan UNICEF/INDA / Prashanth Vishwanathan 2. Niekontrolowana urbanizacja: wzrost liczby ludności mieszkającej w miastach (wskaźnik urbanizacji w %, %) sprzyja rozwojowi nieformalnych form osadnictwa, takich jak slumsy i dzielnice nędzy. Obszary te pozbawione są podstawowej infrastruktury technicznej (wodociągi) zapewniającej dostęp do czystej wody pitnej. 3. Zły stan infrastruktury technicznej zapewniającej dostawy wody: niezabezpieczone ujęcia wody, czerpanie wody z miejsc niedozwolonych (stawy, rzeki, itp.) powoduje, że ludzie korzystają z wody, która nie nadaje się do spożycia. UNICEF szacuje, że w 2015 roku 605 milionów osób na świecie wciąż nie będzie miało dostępu do czystej wody pitnej. Rozwiązanie tego problemu wymaga nieustannej mobilizacji społeczności międzynarodowej, monitorowania sytuacji i pomocy krajom, które w ramach swoich istniejących struktur państwowych nie są w stanie rozwiązać tego problemu samodzielnie. Rysunek 7. Procent ludności mającej dostęp do wody pitnej w podziale na kraje (2010 r.) Źródło: Progress on Drinking Water and Sanitation, UNICEF, 2012 UPDATE, str. 9 19

20 2. ZNACZENIE DOSTĘPU DO CZYSTEJ WODY Woda to nieodzowny element budowy naszego ciała. To źródło zdrowia i życia. W krajach borykających się z problemem dostępu do wody pitnej (głównie Afryka Subsaharyjska) te słowa mają szczególnie mocny wydźwięk. Z powodu chorób wywołanych brakiem dostępu do wody pitnej i urządzeń sanitarnych rocznie umiera około 1,5 miliona dzieci poniżej 5 roku życia. Zapewnienie dostępu do czystej wody pitnej dla wszystkich ludzi na świecie to podstawowy krok w zwalczaniu ubóstwa. Brak dostępu do czystej wody ma wiele konsekwencji. Do najważniejszych należą: 1. Choroby wywoływane brakiem dostępu do pitnej wody: choroby biegunkowe i jaglica (przewlekłe zapalenie rogówki i spojówek). Każdego dnia ponad dzieci umiera z powodu chorób biegunkowych. Prosta czynność, jak mycie rąk czystą wodą, może skutecznie temu przeciwdziałać. Zachowanie podstawowych zasad higieny to również niezawodny sposób walki z jaglicą (zapalenie rogówki i spojówek to główna przyczyna ślepoty w krajach globalnego Południa, której można zapobiegać). Jaglica występuje endemicznie w 57 krajach świata, zamieszkanych łącznie przez 1,2 miliarda osób. W ramach programu WASH dzieci uczone są jak prawidłowo dbać o higienę, Indie UNICEF/INDA /Prashanth Vishwanathan Młoda dziewczyna przynosząca wodę dla rodziny, Ubilinu (Burkina Faso) UNICEF/NYHQ /Olivier Asselin 2. Pozbawianie prawa do nauki: dzieci, w tym szczególnie dziewczynki, są pozbawiane możliwości uczęszczania do szkoły z powodu braku właściwego zaplecza sanitarnego. W szkołach, gdzie nie ma podziału na toalety dla dziewczynek i chłopców, te pierwsze nie mogą uczęszczać na zajęcia (jest to czynnik kulturowy, z którym nie powinniśmy walczyć, tylko organizować edukację w taki sposób, by nie stanowił on przeszkody). 3. Pogłębienie nierównych praw kobiet i mężczyzn: zapewnienie czystej wody do picia w krajach globalnego Południa to głównie zadanie kobiet i dziewczynek. Najbliższe ujęcia wody oddalone są często o kilkanaście kilometrów od domu, co oznacza, że zadanie to może pochłaniać dużą część dnia codziennego. Dzieci, w tym szczególnie dziewczynki, zamiast chodzić do szkoły i uczyć się, zajmują się dostarczaniem wody. 3. JAK POMÓC Odpowiedzią na światowy problem braku dostępu do czystej wody pitnej jest pomoc doraźna oraz długofalowa pomoc rozwojowa. Podstawą działania powinna być rozbudowa bezpiecznych systemów wodociągowych, kanalizacyjnych, studni oraz pomp wodnych. Jednakże zmiany te nie dokonają się natychmiast; dlatego równolegle należy prowadzić działania doraźne, związane z przeciwdziałaniem skutkom spożywania wody nienadającej się do picia. UNICEF prowadzi działania w ramach tych dwóch obszarów: 1. Pomoc rozwojowa: Po pierwsze, UNICEF zajmuje się rozbudową sieci studni, pomp wodnych oraz zaplecza sanitarnego w krajach globalnego Południa. Tego typu inwestycje zmieniają życie całych społeczności. Pompa wodna jest przede wszystkim źródłem czystej wody, ale również odciążeniem dla kobiet i dziewczynek, które nie muszą już pokonywać kilkunastu kilometrów dziennie w celu zapewnienia wodny pitnej dla całej rodziny. 20

21 Nowo wybudowane przez UNICEF toalety dla szkoły w Naros, Kenia UNICEF/NYHQ /Kate Holt Oddanie do uzytku studni współfinansowanej przez UNICEF mieszkańcom Kil, Mali UNICEF/MLIA /Harandane Dicko, 2. Pomoc humanitarna: Jak wspominano wcześniej, zanieczyszczona woda jest przyczyną wielu chorób, którym może towarzyszyć biegunka. Powoduje ona odwodnienie, które w połączeniu z niedożywieniem i brakiem lekarstw często okazuje się zabójcze (każdego dnia ponad dzieci umiera z powodu chorób biegunkowych). Istnieje prosta metoda, aby pomóc tym dzieciom. W latach 70-tych XX wieku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i UNICEF opracowały rewolucyjny lek walczący z odwodnieniem ORS (oral rehydration salts), czyli doustne sole nawadniające. Jest to mieszanka chlorku sodu i glukozy, która ulega wchłanianiu w jelicie cienkim i pozwala na uzupełnienie płynów utraconych w wyniku biegunki. Osłabione dziecko już po kilku godzinach czuje się lepiej, a niebezpieczeństwo śmierci mija. UNICEF od ponad 30 lat z powodzeniem stosuje tę metodę i dopóki wszystkie dzieci na świecie nie będą miały dostępu do czystej wody pitnej, musimy je chronić w ten sposób przed odwodnieniem spowodowanym biegunką. Nawadniające sole ORS ratują życie 8-miesięcznej Priyancu Kumari (Indie) UNICEF/INDA /Graham Crouch, UNICEF/NYHQ /Christine Nesbitt Drugim rozwiązaniem stosowanym przez UNICEF są tabletki uzdatniające wodę. Tabletki te dostarczane są w regiony, gdzie korzysta się z wody nienadającej się do picia. 1 tabletka służy do uzdatniania około 5 litrów wody, czyniąc ją wodą pitną. Jest to niezastąpiona metoda, by przeciwdziałać skutkom spożywania nienadającej się do picia wody (biegunka, odwodnienie). 3. Projekty UNICEF na świecie: w celu systemowego obniżania liczby osób niemających dostępu do wody pitnej, UNICEF realizuje szereg wieloletnich projektów. Najważniejszym 21

22 z nich jest tak zwany WASH program (WASH = WAter, Sanitation and Hygiene). Założenia projektu pokrywają się ze zobowiązaniami wynikającymi z Milenijnych Celów Rozwoju, ale UNICEF kładzie szczególny nacisk na zapewnienie dostępu do wody pitnej dzieciom oraz rozbudowę infrastruktury sanitarnej w szkołach. Innym przykładem jest uruchomiony w 2007 roku i wspierany przez wiele międzynarodowych gwiazd (Rihanna, Lenny Kravitz, Selena Gomez) amerykański projekt UNICEF Tap Project. Bazuje on na prostej zasadzie: w zamian za szklankę czystej wody, którą restauracje w Stanach Zjednoczonych podają swoim klientom zazwyczaj bezpłatnie, można przekazać darowiznę w wysokości 1 dolara amerykańskiego. Od momentu uruchomienia projektu zebrano już 3 miliony dolarów, które przeznaczono w całości na walkę o dostęp do wody pitnej dla dzieci na całym świecie. 22

23 Zdrowie inwestycja bezcenna Cele: uświadomienie uczniom skali problemu wynikającego z braku dostępności szczepień dla dzieci pokazanie skutków niedożywienia dzieci na świecie uświadomienie roli UNICEF w walce o zdrowie dzieci Materiały: płyta z materiałami projektu odtwarzacz filmów DVD bądź komputer podłączony do projektora Mała dziewczyna otrzymuje kompleksową szczepionkę DTP3, Sierra Leone UNICEF/NYHQ /Olivier Asselin Przebieg zajęć: 1. Szlachetne zdrowie wprowadzenie do tematu zajęć dyskusja na temat jakie czynniki wpływają na nasze zdrowie? Co robią dorośli, by dbać o zdrowie dzieci (właściwe odżywianie, szczepienia). Zrób listę czego potrzebuje małe dziecko/niemowlę, by prawidłowo się rozwijać? A jak wygląda sytuacja w krajach globalnego Południa? Czy bez naszej pomocy dzieci z tych krajów mają szansę na prawidłowy rozwój? 2. Szczepienia projekcja filmu Kongo_szczepienia na podstawie filmu dyskusja, w jaki sposób organizowane są kampanie szczepień przez UNICEF? Jakie artykuły są potrzebne? Jak wygląda współpraca ze społecznością lokalną? Jak wyglądają kampanie szczepień? Jakie jest ich znaczenie? 3. Somalia walka z niedożywieniem projekcja filmu Somalia_niedożywienie na podstawie filmu dyskusja jakie są skutki niedożywienia? Jak wygląda życie codzienne ludzi? (np. historia Mahady) Jak pomóc? Jak działa UNICEF w terenie? Jakie artykuły pomocy humanitarnej odnajdujesz na filmie? (waga, odżywki Plumpy nut, taśma do mierzenia stopnia niedożywienia) Na czym polegają szkolenia prowadzone przez wolontariuszy UNICEF? 4. Wynalazczość w służbie ratowania życia w trakcie ostatnich zajęć zapoznaliście się z podstawowymi problemami, z jakimi borykają się mieszkańcy globalnego Południa. Dowiedzieliście się także, co robi UNICEF, by walczyć o lepszy los tych ludzi. Na filmach mogliście dostrzec artykuły pierwszej pomocy, z których korzystają np. ośrodki opieki zdrowotnej (wagi, moskitiery, odżywki wysokoenergetyczne, pompy wodne, szczepionki, etc.). W większości są to proste artykuły, stosunkowo niedrogie, ale o ogromnym znaczeniu ratują życie milionów ludzi. Zastanówcie się czy można wzbogacić te zestawy o kolejne artykuły? Poznaliście problemy świata w zakresie dostępu do czystej wody pitnej, edukacji, zdrowia, teraz postarajcie się wymyśleć/zaprojektować nowe artykuły, które Waszym zdaniem mogą pomóc w walce z niedożywienie, czy brakiem dostępu do wody? Czy przychodzą Wam do głowy jakieś ciekawe rozwiązania? (praca indywidualna lub grupowa) 5. Podsumowanie prezentacja pomysłów uczniów i podsumowanie serii zajęć o pomocy humanitarnej. ZAŁ. 1 SZCZEPIENIA OPIS PROBLEMU Od Szczytu Milenijnego ONZ w 2000 roku i ustanowienia Milenijnych Celów Rozwoju, szczepienia uznano za jeden z priorytetowych obszarów, którego rozwój może w znaczący sposób przybliżyć nas do osiągnięcia wyznaczonych zobowiązań. Dotyczy to szczególnie 4-go Milenijnego Celu Rozwoju i jego szczegółowego zobowiązania (zobowiązanie 5) o zmniejszeniu o 2/3 wskaźnika umieralności dzieci w wieku do lat 5 w latach (od 93 dzieci na 1000 umierających przed ukończeniem 5-go roku życia w 1990 roku do 31 dzieci na 1000 w 2015). Szczepienie przeciwko polio, Pakistan UNICEF/NYHQ /Asad Zaidi 23

24 1. SYTUACJA OGÓLNA Jak wynika z danych UNICEF, z roku na rok obserwujemy wzrost liczby szczepień w skali świata. W walce o obniżenie wskaźnika umieralności dzieci w wieku do 5-ciu lat szczególną rolę odgrywają: kompleksowa szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP3 diphtheria, tetanus, pertussis) oraz szczepionka przeciwko odrze i polio. W 2010 roku zarejestrowano najwyższą w historii liczbę dzieci, które otrzymały szczepionkę DTP3. Około 109 milionów dzieci w wieku do 1-go roku życia otrzymało wymagane trzy dawki szczepionki. Dzięki tym szczepieniom, tylko w 2010 roku, uratowano od śmierci od 2 do 3 milionów niemowląt, a pozostałe uchroniono od ogromnego cierpienia. Wciąż jednak miliony dzieci na świecie nie mają dostępu do podstawowych szczepień. W samym 2010 roku nie zostało zaszczepionych około 19,5 mln dzieci, to jest 15% tych, które powinny otrzymać DTP3. 1,5 mln z nich umarło z powodu chorób, którym dzięki szczepieniom można było w łatwy sposób zapobiec. Szczepienie przeciwko odrze w Saniquellie, Liberia UNICEF/NYHQ /Christine Nesbitt, Szczepienie przeciwko odrze w Giteranyi, Burundi UNICEF/NYHQ /Adolphus Scott Dane o procencie zaszczepionych dzieci różnią się znacząco w zależności od regionu i kraju. 13,2 mln dzieci (68%) spośród 19,3 mln niezaszczepionych DTP3 w 2010 roku mieszka w 10 krajach świata. Te kraje to: Afganistan, Demokratyczna Republika Konga, Etiopia, Indie, Indonezja, Irak, Nigeria, Pakistan, Republika Południowej Afryki i Uganda. Rysunek 8. Szczepienia dzieci w skali świata przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (2010 r.) Są to jedne z najliczniej zaludnionych krajów świata, o bardzo słabo rozwiniętym systemie szczepień. Większość dzieci, które nie zostają zaszczepione mieszka na obszarach wiejskich. Jednym z największych sukcesów jest kampania szczepień przeciw polio. Od 1980 r. do 2006 r. procent dzieci, które otrzymały 3 dawki szczepionki przeciw tej chorobie wzrósł z 22% do 80%. Wymiernym efektem tego tak szeroko zakrojonego programu szczepień jest zmniejszenie liczby dzieci narażonych na zachorowanie z (w 125 krajach na świecie) do dzieci (stan na 2006 rok). Na chwilę obecną tereny endemiczne polio są ograniczone do kilku krajów: Afganistanu, Indii, Nigerii i Pakistanu, gdzie ma miejsce 94% wszystkich zachorowań. Ogromnym sukcesem UNICEF było wyeliminowanie polio w Demokratycznej Republice Konga (zobacz materiał filmowy). 15% 85% dzieci zaszczepione dzieci nie zaszczepione Komentarz do wykresu: w 2010 roku zaszczepienia DTP3 wymagało około 128,3 mln dzieci na świecie. Zaszczepiono 109 mln (85%), nie zaszczepiono 19,3 mln (15%). 24