Heterogeniczność rolnictwa w Unii Europejskiej
|
|
- Ludwik Michalik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jakub Ignaczak, Wojciech Szyndel * Anna Matuszczak ** Heterogeniczność rolnictwa w Unii Europejskiej 1. Wprowadzenie Celem artykułu wskazanie na zróżnicowanie rolnictwa w Unii Europejskiej, w aspekcie zaangażowania wybranych czynników produkcji oraz sytuacji finansowej gospodarstw rolnych. Wydaje się zasadnym twierdzenie, że fakt zróżnicowania rolnictwa powinien mieć wpływ na instrumenty i rozwiązania stosowane w ramach wspólnej polityki rolnej. Tytułowe różnice zostały ukazane poprzez zaprezentowanie danych liczbowych, charakteryzujących sektor rolny 27 krajów członkowskich UE. Na tym tle wskazano miejsce polskiego rolnictwa. Analiza została przeprowadzona na podstawie 12 wybranych zmiennych charakteryzujących m.in. wielkość i siłę gospodarstwa rolnego, absorbowane przez nie nakłady pracy, wielkość realizowanej produkcji, czy w końcu wyniki finansowe. Dane źródłowe pochodzą z ostatniej dostępnej ogólnoeuropejskiej statystyki FADN z 29 roku i dotyczą przeciętnego, statystycznego gospodarstwa. 2. Wielkość ekonomiczna gospodarstw Pierwszym z analizowanych wskaźników jest wielkość ekonomiczna gospodarstw wyrażona w jednostkach ESU. Wyniki wskaźników dla poszczególnych państw zaprezentowano w tabeli 1. Jednostka ESU wyraża siłę ekonomiczną gospodarstw rolnych, czyli ich dochodowość i była dotychczas wyliczana w oparciu o standardową nadwyżkę bezpośrednią (SGM). W nowej perspektywie finansowej zamiast SGM stosuje się współczynnik SO (Standard Output), który nie uwzględnia płatności bezpośrednich i kosztów. Największą siłą ekonomiczną charakteryzowały się gospodarstwa holenderskie z wynikiem 16,6 ESU. Na drugim miejscu znalazły się farmy słowackie (126 ESU), a na trzecim duńskie (115,6 ESU). Względnie dużą wielkością odznaczały się także gospodarstwa belgijskie (17,2 ESU), czeskie (12,8 ESU) brytyjskie (99,5 ESU) i niemieckie (93,4 ESU). Polskie gospodarstwa uzyskały wynik 1,1 ESU i znalazły się dużo poniżej średniej, która dla UE-27 wyniosła 29,5 ESU. Oznacza to, że przeciętne polskie gospodarstwo uzyskało przychody na poziomie euro. Nie jest to zbyt dobry wynik, chociaż uznaje * Studenci 3 roku studiów I stopnia Wydziału Ekonomii UE w Poznaniu, specjalności Polityka i gospodarka żywnościowa. ** Dr hab. Anna Matuszczak, adiunkt w Katedrze Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej UE w Poznaniu.
2 Tabela 1. Wybrane wskaźniki opisujące rolnictwo krajów UE-27 (dane FADN 29) Kraj Wielkość ekonomiczna (ESU) Całkowity obszar użytkowany rolniczo (ha) Maszyny Nawozy Całkowity wkład pracy (AWU) Całkowita produkcja roślinna Całkowita produkcja zwierzęca Inwestycje netto Zobowiązania Wartość dodana netto Dochód netto Wartość netto BEL 17,2 46, , BGR 8,7 29, , CYP 13,5 7, , CZE 12,8 231, , DNK 115,6 82, , DEU 93,4 85, , GRC 1,5 7, , ESP 32,2 35, , EST 21,8 131, , FRA 77,5 77, , HUN 21,7 52, , IRL 22,4 45, , ITA 32,5 16, , LTU 1,2 5, , LUX 7,6 79, , LVA 14 65, , MLT 25 3, , NLD 16,6 32, , AUT 33,5 34, , POL 1,1 18, , PRT 12,7 25, , ROU 3,7 12, , FIN 42,3 53, , SWE 53,1 98, , SVK , , SVN 8,6 11, , GBR 99,5 161, , Średnia 29,5 32, , Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych FADN
3 się, że gospodarstwa które są większe od 8 ESU są zdolne do odtwarzania potencjału produkcyjnego. Natomiast dopiero gospodarstwa powyżej 16 ESU cechują się pełnymi zdolnościami rozwojowymi i gwarantują uzyskanie parytetowego dochodu. Tym samy trudno za takie znać przeciętne polskie gospodarstwo rolne. Receptą na poprawienie tego wyniku jest stosowanie upraw lub hodowli, które cechuje większa dochodowość, bądź też intensyfikacja produkcji. 2. Obszar użytkowany rolniczo Drugą analizowaną zmienną jest całkowita powierzchnia użytków rolnych wyrażona w hektarach (por tab. 1). Powierzchnia ta składa się z ziemi posiadanej przez właściciela gospodarstwa oraz dzierżawionych gruntów. W jej skład wchodzą także grunty niekultywowane oraz takie które zostały wycofane z produkcji z przyczyn rolniczych, bądź polityki rolnej. Natomiast w jej skład nie wchodzą obszary wykorzystywane do uprawy grzybów, lasy, grunty wynajmowane przez mniej niż rok oraz pozostałe obszary rolnicze (drogi, stawy, itp.). Największą powierzchnią użytków rolnych charakteryzowały się gospodarstwa słowackie z wynikiem 574,54 ha. Na drugim miejscu znalazły się farmy czeskie (231,8 ha), a na trzecim brytyjskie (161,59 ha). Względnie dużą powierzchnią odznaczały się także gospodarstwa estońskie (131,14 ha) i szwedzkie (98,65 ha). Przeciętna powierzchnia polskiego gospodarstwa wyniosła 18,3 ha, co jest wynikiem dwukrotnie niższym od średniej, która dla UE-27 stanowi 32,12 ha. Względnie słaby wynik Polski wiąże się z rozdrobnieniem rolnictwa. W Polsce jest niespełna 2 mln gospodarstw, z czego większość z nich stanowią bardzo małe. Ponadto marginalny odsetek to duże gospodarstwa. W 212 r. odnotowano zaledwie 373 gospodarstwa o powierzchni powyżej 1 tys. ha, natomiast w przedziale,5-1 tys. ha znalazło się ich 85. Należy odnotować że zbyt małe gospodarstwa nie są zdolne do generowania takich dochodów, które pozwalałyby na reprodukcję rozszerzoną i rozwój, a co z tym związane zakup nowych maszyn, technologii itd. Rozwiązaniem tego problemu może być integracja pozioma, jednak ze względu na doświadczenia minionej epoki nie jest ona preferowana przez rolników. Innym rozwiązaniem jest koncentracja ziemi, dokonująca się chociażby poprzez sprzedaż małych gospodarstw na rzecz tych większych. Jednak to rozwiązanie ma także swoje wady, gdyż w Polsce istnieje stosunkowo duże bezrobocie ukryte w rolnictwie, co w przypadku sprzedaży gospodarstw spowodowałoby powiększenie rzeszy bezrobotnych.
4 3. Kapitał 3.1.Mechanizacja Kolejną zmienną wpływającą na zróżnicowanie rolnictwa w UE-27 jest poziom mechanizacji wyrażony w euro (por tab. 1). W skład tego wskaźnika wliczono wartość maszyn, traktorów, samochodów, ciężarówek i sprzętu melioracyjnego (z wyjątkiem tego o małej wartości albo używanego przez mniej niż 1 rok). Największym poziomem mechanizacji charakteryzowały się gospodarstwa czeskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu znalazły się gospodarstwa słowackie ( euro), a na trzecim luksemburskie ( euro). Względnie wysokie wyniki osiągnęły także farmy duńskie ( euro) oraz holenderskie ( euro). Gospodarstwa polskie osiągnęły wynik na poziomie euro, co stanowi 2/3 średniej unijnej. Niestety, to porównanie skupia się na wartości, a nie na wolumenie. W związku z tym, należy zaznaczyć, że gospodarstwa polskie w związku z realizacją programów związanych z działaniami modernizacyjnymi w ostatnich 1 latach nie ma problemu z niedoborem maszyn. Przykładowo pod względem ilości ciągników przypadających na gospodarstwo jesteśmy europejskim liderem. Powodem relatywnie słabej pozycji w tym zestawieniu jest prawdopodobnie niska wartość rynkowa maszyn. Wynikać to również może z sędziwego wieku użytkowanego częściowo parku maszynowego, który niejednokrotnie pochodzi jeszcze z czasów minionego systemu. Jednakże, jak wspomniano wyżej, dzięki funduszom unijnym polscy rolnicy zaczęli modernizację i w podobnym zestawieniu w przyszłości Polska powinna zająć wyższą lokatę. 3.2.Chemizacja Następnym rozważanym wskaźnikiem jest poziom chemizacji wyrażony w euro (por tab. 1). W skład tego wskaźnika wchodzi wartość zakupionych nawozów i dodatków do wzbogacania gleby, z wyjątkiem tych stosowanych w lasach. Na pierwszym miejscu pod względem wartości stosowanych nawozów znalazły się gospodarstwa słowackie z wynikiem euro. Na drugim miejscu znalazły się gospodarstwa czeskie (19 92 euro), a na trzecim brytyjskie (17 15 euro). Względnie wysokim wskaźnikiem charakteryzowały się także gospodarstwa francuskie ( euro). Gospodarstwa polskie osiągnęły wynik na poziomie 2 77 euro, co stanowi niemalże połowę średniej UE-27, która wyniosła euro. Niska wartość nawożenia w polskich gospodarstwach może być spowodowana niską ich dochodowością. Można powiedzieć, że mamy do czynienia z pewnym błędnym kołem, gdyż niskie zużycie nawozów koreluje się z osiąganiem względnie niższych plonów, co z
5 kolei przekłada się na niższe dochody, a to nie pozwala na zakup większej ilości nawozów. Jednak z drugiej strony, niskie zużycie nawozów ma także swoje zalety w postaci korzyści dla środowiska naturalnego. Obecnie na świecie promowane są systemy inteligentnego nawożenia, które skanują bezpośrednio każdy m2 pola i specjalnie dla niego dobierają odpowiednią dawkę nawozu. Takie technologie mogą być rozwiązaniem dla rolników w przyszłości, gdyż na razie są one jeszcze względnie drogie. 4. Nakłady pracy Ważnym miernikiem wpływającym na zróżnicowany obraz rolnictwa w UE-27 jest całkowity wkład pracy wyrażony w rocznych jednostkach pracy AWU (Annual Work Unit) (por tab. 1). Roczna jednostka pracy odpowiada pracy wykonanej przez jedną osobę, która pracuje w gospodarstwie rolnym w pełnym wymiarze czasowym. Pełny wymiar czasowy oznacza w rachunkowości rolnej FADN 212 godzin. Na pierwszym miejscu pod względem wkładu pracy znalazły się gospodarstwa słowackie z wynikiem 15,47 AWU. Na drugim miejscu uplasowały się farmy czeskie (7,28 AWU), a na trzecim holenderskie (2,81 AWU). Reszta krajów wykazała niewielkie zróżnicowanie, oscylując wokół poziomu średniej (1,64 AWU). Polskie gospodarstwa osiągnęły wynik 1,75 AWU, który jest nieznacznie wyższy od średniej unijnej. Oznacza to, że w przeciętnym polskim gospodarstwie przez cały rok pracowały średnio 1,75 pełnozatrudnione osoby. Można przyjąć, że przede wszystkim stanowiły to nakłady pracy własnej, bez konieczności angażowania pracy najemnej. Nakład pracy zależy także od pracochłonności upraw lub hodowli. Na przykład w typie gospodarstw specjalizujących się w produkcji ogrodniczej i sadowniczej wymagane są relatywnie duże nakłady pracy, przy jednoczesnym względnie niewielkim zużyciu kapitału. 5. Wartość produkcji 5.1. Roślinnej Kolejną z analizowanych wielkości jest wartość całkowitej produkcji roślinnej wyrażona w euro (por tab. 1). Całkowitą wartość upraw stanowi: sprzedaż, zużycie w gospodarstwie, zużycie w gospodarstwie domowym oraz wartość zamknięcia skorygowana o wartość otwarcia. Na pierwszym miejscu pod względem wartości produkcji roślinnej znalazły się gospodarstwa holenderskie z wynikiem euro. Na drugim farmy słowackie ( euro), a na trzecim czeskie ( euro). Względnie dużą wartością produkcji roślinnej odznaczały się także gospodarstwa brytyjskie ( euro) i duńskie (9 78 euro). Gospodarstwa polskie osiągnęły wartość produkcji roślinnej na poziomie euro i co
6 plasuje polskie gospodarstwa na trzecim miejscu od końca z wynikiem prawie trzykrotnie niższym od średniej UE-27, która wyniosła euro. Nie jest to zbyt dobry wynik, ale należy uwzględnić, iż zestawienie nie bierze pod uwagę wolumenu, a jedynie wartość produkcji. Oznaczać to może, że polska żywność jest relatywnie tańsza niż ta z Europy Zachodniej, co daje nam przewagę komparatywną w handlu zagranicznym. Dowodem na to może być fakt, iż w 212 roku osiągnęliśmy 4,3 mld euro nadwyżki w całym sektorze rolnospożywczym. Jest to bardzo pozytywny symptom, gdyż w innych dziedzinach gospodarki dominuje głównie import. 5.2 Zwierzęcej Bliźniaczym miernikiem do powyższego jest wartość całkowitej produkcji zwierzęcej wyrażona w euro (por tab. 1). Stanowi ją sumą produkcji zwierzęcej oraz zmiany wartości zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego. Do produkcji są także wliczane koszty zakupu nowych zwierząt. Wartość zwierząt pozostających w gospodarstwie dłużej niż rok jest szacowana. Za produkty pochodzenia zwierzęcego uznaje się: mleko i produkty mleczne od krów, owiec i kóz, wełnę, jaja kurze oraz inne jaja, a także miód. Na pierwszym miejscu pod względem wartości produkcji zwierzęcej znalazły się gospodarstwa duńskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu znalazły się farmy holenderskie ( euro, a na trzecim słowackie (12 21 euro). Względnie wysoką wartością produkcji odznaczały się także gospodarstwa brytyjskie ( euro), belgijskie ( euro), czeskie (12 54 euro), niemieckie ( euro) i luksemburskie ( euro). Polskie gospodarstwa osiągnęły wartość produkcji na poziomie euro, co jest wynikiem ponad dwukrotnie niższym od średniej UE-27, która wyniosła euro. Tym razem niska wartość polskiej produkcji jest także prawdopodobnie spowodowana względnie niższą ceną niż w przypadku pozostałych krajów Unii Europejskiej, jednak niekoniecznie ma to przełożenie na mniejszy wolumen produkcji. W przypadku produkcji zwierzęcej należy także zauważyć, że wymaga ona względnie dużych nakładów kapitału, co stawia rolnictwo krajów wyżej rozwiniętych w lepszej sytuacji. 6. Finanse 6.1.Inwestycje Wydatki na inwestycje netto wyrażone w euro to ważny miernik związany z rozwojem gospodarstwa rolnego (por. tab. 1). Na inwestycje netto składają się inwestycje brutto od których odejmuje się amortyzację. Natomiast na inwestycje brutto składają się zakupy
7 skorygowane o sprzedaż aktywów trwałych i powiększone o zmianę wartości hodowli zwierzęcej. Na pierwszym miejscu pod względem wielkości wydatków inwestycyjnych znalazły się gospodarstwa duńskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu uplasowały się farmy brytyjskie ( euro), a na trzecim belgijskie ( euro). Względnie wysokie wyniki odnotowały także gospodarstwa holenderskie ( euro) i szwedzkie ( euro). Warta zauważenia jest ostatnia pozycja Słowacji, która przy dotychczas badanych wskaźnikach plasowała się stosunkowo wysoko, natomiast jeśli rozpatrujemy poziom inwestycji plasuje się ona na końcu stawki z ujemnym wynikiem euro. Oznacza to, że nie podejmuje się tam nawet inwestycji odtworzeniowych, a gospodarstwa zjadają swój majątek. Podobna sytuacja występuje także w gospodarstwach włoskich (-4 62 euro) i francuskich (-3 75 euro). Gospodarstwa polskie uzyskały wynik na poziomie -55 euro, który umiejscawia je tuż poniżej średniej UE-27, która wyniosła -24 euro. Nie jest to dobra przesłanka, gdyż inwestycje to jeden z głównych czynników rozwoju w szeroko rozumianym znaczeniu tego słowa. To właśnie dzięki inwestycjom można zwiększyć skalę i efektywność produkcji. Trzeba jednak przy tym uważać, żeby nie przeinwestować, gdyż od pewnego momentu koszt jednostkowy rośnie, co skutkuje spadkiem rentowności. 6.2.Zobowiązania Kolejną rozpatrywaną zmienną jest wartość zobowiązań wyrażona w euro (por. tab.1), którą stanowią wszystkie zobowiązania długo, średnio i krótkoterminowe, pozostające wciąż do spłacenia w wycenie po wartości zamknięcia. Niekwestionowanym liderem pod względem wartości zobowiązań są gospodarstwa duńskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu znalazły się gospodarstwa holenderskie ( euro), a trzecim szwedzkie ( euro), odbiegając już znacząco od wartości uzyskanych przez czołówkę. W przypadku kolejnych państw sytuacja się stabilizuje i nie ma już tak dużych odchyleń. Polskie gospodarstwa uzyskały wynik na poziomie 8 36 euro, który jest ponad pięciokrotnie niższy od wartości średniej UE-27, wynoszącej 44 8 EURO. Jest to dobry wynik, gdyż oznacza że polskie gospodarstwa są względnie nisko zadłużone. Należy przy tym wspomnieć, że w przypadku działalności rolniczej, która w szczególnym stopniu jest zależna od pogody, ale także również od ryzyka cenowego, za niezbędne uznaje się utrzymanie dodatniego kapitału obrotowego netto, aby w przypadku jakichkolwiek problemów nie mieć kłopotów z utrzymaniem płynności. Warto sobie jednocześnie zadać pytanie, czy niski poziom
8 zobowiązań nie jest determinowany przez znikomą ilość inwestycji polskich gospodarstw, co może mieć negatywne skutki w przyszłości. 7. Dochody 7.1 Wartość dodana Przechodząc do elementów dochodu generowanych przez gospodarstwo rolne, rozpatrzyć należy wartość dodaną netto wyrażoną w euro (por. tab. 1). Na wartość dodaną składa się wynagrodzenie stałych czynników produkcji, niezależnie czy pochodzą one od rodziny, czy z zewnątrz. Dzięki temu gospodarstwa mogą być porównywane bez względu na rodzinny, bądź nierodzinny charakter czynników produkcji. Na pierwszym miejscu pod względem wartości dodanej znalazły się gospodarstwa holenderskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu uplasowały się farmy czeskie (8 34 euro), a na trzecim brytyjskie ( euro). Względnie wysoką wartością dodaną charakteryzowały się także gospodarstwa belgijskie ( euro), duńskie (67 45 euro) i niemieckie (63 79 euro). Polskie gospodarstwa pod względem wartości dodanej uzyskały wynik na poziomie euro, który był prawie trzykrotnie niższy od średniej UE-27 wynoszącej EURO i plasował polskie gospodarstwa na trzeciej lokacie od końca. Nie jest to dobry wynik, gdyż oznacza, że wynagrodzenia czynników produkcji w Polsce są wielokrotnie niższe niż w pozostałych krajach UE, to zaś skutkuje mniejszą zamożnością ich właścicieli. Jednak można tutaj także upatrywać szansy dla polskich rolników, gdyż dzięki temu produkcja krajowa jest dużo bardziej konkurencyjna na arenie europejskiej, co znacząco pomaga w eksporcie artykułów rolno-spożywczych Dochód netto Wartość dochodu netto wyrażona w euro stanowi kolejny miernik różnicujący rolnictwo krajów UE-27 (por. tab.1). W jego skład wchodzi wynagrodzenie stałych czynników produkcji, a także wynagrodzenie ryzyka przedsiębiorcy (strata/zysk) w danym roku obrachunkowym. Największą wartość dochodu netto osiągnęły gospodarstwa brytyjskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu znalazły się farmy belgijskie (41 33 euro), a na trzecim luksemburskie ( euro). Względnie dużymi dochodami odznaczały się także gospodarstwa włoskie ( euro), niemieckie ( euro) i austriackie ( euro). Należy także zwrócić szczególną uwagę na bardzo duże ujemne dochody farm słowackich ( euro) i duńskich ( euro). W przypadku Duńczyków może to wynikać z dużych wydatków inwestycyjnych, a co za tym idzie także zobowiązań, które generują koszty
9 finansowe. W odniesieniu do farm słowackich jest to przede wszystkim efektem wysokiej kapitałochłonności i pracochłonności, co jest prawdopodobnie pozostałością po minionym systemie gospodarczym. Natomiast gospodarstwa z pozostałych państw osiągały wyniki dodatnie. Gospodarstwa polskie uzyskały dochód netto na poziomie euro, a ich wynik był dwukrotnie niższy od średniej UE-27, wynoszącej euro. Wynik Polski nie jest zbyt dobry i przyczynia się do utrwalenia różnic pomiędzy bogatymi krajami starej Unii. Ze względu na niskie dochody polskie gospodarstwa mniej inwestują, co z kolei prowadzi do zmniejszenia efektywności produkcji, a to bezpośrednio przekłada się na niższe dochody. W wyjściu z tego impasu mogą pomóc fundusze europejskie, gdyż bez ich pomocy restrukturyzacja byłaby bardzo długa i bolesna. 8. Wartość netto Ostatnim z badanych wskaźników jest wartość netto gospodarstw wyrażona w euro (por. tab.1). W skład tego wskaźnika wchodzą wszystkie aktywa gospodarstwa, od których następnie odjęto wszystkie zobowiązania. Najwyższą wartość netto osiągnęły gospodarstwa holenderskie z wynikiem euro. Na drugim miejscu uplasowały się farmy brytyjskie ( euro), a na trzecim duńskie ( euro). Względnie wysoką wartością charakteryzowały się także gospodarstwa luksemburskie ( euro) i irlandzkie ( euro). W tym zestawieniu przodują przede wszystkim kraje starej Unii, które dzięki dłuższemu okresowi przynależności do Wspólnoty od lat wykorzystują środki, które pozwalają im na modernizację i unowocześnianie gospodarstw, a co za tym idzie, również zwiększenie ich wartości. Wartość przeciętnego polskiego gospodarstwa wyniosła euro i była dwukrotnie niższa od średniej UE-27 wynoszącej euro. Stosunkowo słaby wynik Polski może być spowodowany rozdrobnieniem rolnictwa, ale także niskimi nakładami inwestycyjnymi oraz względnie niższą wydajnością produkcji. Jednak ta sytuacja zmienia się w ostatnich latach dzięki wykorzystaniu wsparcia unijnego. Polska ma olbrzymie zasoby, lecz wymagają one jeszcze doinwestowania (Poczta, Mrówczyńska). 9. Wybrane współzależności między zmiennymi Pierwszą z wybranych do analizy zależności jest wartość dodana netto, jako element dochodowy, silnie i istotnie skorelowany z siłą ekonomiczną gospodarstw. Wyraźnie zauważalne jest, że duże ekonomicznie gospodarstwa rolne są w stanie generować wyższą wartość dodaną (por. rys. 1).
10 Wartość dodana netto 1 5 1,4E5 1,2E5 1E Wartość dodana netto = 6566, ,5 * Wielkość ekonomiczna (ESU) Korelacja: r =, Wielkość ekonomiczna (ESU) X: Wielkość ekonomiczna (ESU) N = 27 Średnia = 49, Odch.st. = 44,78176 Maks. = 16,6 Min. = 3,7 Y: Wartość dodana netto N = 27 Średnia = 32325, Odch.st. = 261,75921 Maks. = 1637, Min. = 5819, 5 1,95 Prz.Ufn. Rysunek 1. Korelacja wartości dodanej netto i wielkości ekonomicznej gospodarstw w UE-27 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN Nawozy Nawozy = 151, , * Wielkość ekonomiczna (ESU) Korelacja: r =, Wielkość ekonomiczna (ESU) X: Wielkość ekonomiczna (ESU) N = 27 Średnia = 49, Odch.st. = 44,78176 Maks. = 16,6 Min. = 3,7 Y: Nawozy N = 27 Średnia = 6813, Odch.st. = 719, Maks. = 31781, Min. = 685, 1 2,95 Prz.Ufn. Rysunek 2. Korelacja wartości zużywanych nawozów i wielkości ekonomicznej gospodarstw w UE-27 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN
11 Całkowita produkcja roślinna Całkowita produkcja roślinna = -3691, + 19,3 * Wielkość ekonomiczna (ESU) N = 27 Korelacja: r =, ,4E5 2,2E5 2E5 1,8E5 1,6E5 1,4E5 1,2E5 1E Wielkość ekonomiczna (ESU) X: Wielkość ekonomiczna (ESU) Średnia = 49, Odch.st. = 44,78176 Maks. = 16,6 Min. = 3,7 Y: Całkowita produkcja roślinna N = 27 Średnia = 52, Odch.st. = 52576, Maks. = , Min. = 727, 1 2,95 Prz.Ufn. Rysunek 3. Korelacja całkowitej produkcji roślinnej i wielkości ekonomicznej gospodarstw w UE-27 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN Całkowita produkcja zwierzęca Całkowita produkcja zwierzęca = -821, ,5 * Wielkość ekonomiczna (ESU) N = 27 Korelacja: r =, ,2E5 2E5 1,8E5 1,6E5 1,4E5 1,2E5 1E Wielkość ekonomiczna (ESU) X: Wielkość ekonomiczna (ESU) Średnia = 49, Odch.st. = 44,78176 Maks. = 16,6 Min. = 3,7 Y: Całkowita produkcja zwierzęca N = 27 Średnia = 5155, Odch.st. = 49653,9899 Maks. = , Min. = 4542, 1 2,95 Prz.Ufn. Rysunek 4. Korelacja całkowitej produkcji zwierzęcej i wielkości ekonomicznej gospodarstw w UE-27 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FADN Inną interesującą zależnością, relatywnie silną i istotną statystycznie, jest obserwacja, że wraz ze wzrostem siły ekonomicznej gospodarstwa wzrasta ilość zużywanych w tych
12 gospodarstwach nawozów i dodatków do wzbogacania gleby. W tym miejscu warto zauważyć, że może to wynikać z dwóch faktów. Po pierwsze, silne gospodarstwa rolne posiadają na tyle wysokie dochody, że stać jest je na zakup środków wspomagających wzrost roślin. Z drugiej strony, może też być tak, że silne gospodarstwa mają względnie wyższy areał UR, co również wiąże się z koniecznością zwiększonego nawożenia (por rys. 2). Recz ma się podobnie z wartością produkcji roślinnej i zwierzęcej, która idzie w parze, czy też buduje siłę ekonomiczną gospodarstw rolnych (por rys. 3 i 4). Należy także podnieść, iż większość przeciętnych gospodarstw rolnych w UE-27 to gospodarstwa o względnie niewielkiej w stosunku do ogółu sile ekonomicznej (do ok. 3 ESU), których wartość produkcji także kształtuje się na stosunkowo niskim poziomie. Jak już wspomniano wyżej, przyczyną takiego stanu rzeczy może być niekoniecznie dużo mniejszy wolumen produkcji, ale ceny artykułów rolnych, które znacząco różnią się od siebie w krajach UE Podsumowanie Konkludując powyższe rozważania należy stwierdzić, że: heterogeniczność rolnictwa unijnego należy użąć za względnie wysoką, co może wynikać z różnych czynników takich jak klimat, kultura rolna, sposoby produkcji, a to wpływa na alokację zasobów kraje które wcześniej przystąpiły do UE mają zazwyczaj znacznie bardziej rozwinięte rolnictwo, niż te które przystąpiły do niej później, co przejawia się w wyższej produkcyjności, czy dochodowości; gospodarstwa zlokalizowane w północnych częściach Europy, charakteryzują się wyższymi wskaźnikami zaangażowania zasobów produkcyjnych oraz efektywnością. Gospodarstwa te są relatywnie silniejsze i cechuje je wyższa produktywność i dochodowość; farmy z południowej części UE można uznać za względnie słabe, biorąc pod uwagę niską zasobność czynników produkcji i majątku oraz ich wydajność; Polska na tle pozostałych krajów UE wypada poniżej przeciętnie. Szansą dla Polski może być rozwój świadomości ekologicznej i dbałości o dobrostan środowiska naturalnego. W tym obszarze, dzięki rencie zacofania mamy szansę na rozwój polskiego rolnictwa, dlatego bieżącym zadaniem powinno być promowanie postaw proekologicznych na arenie Unii Europejskiej, a także paradygmatu zrównoważonego rolnictwa;
13 sektor rolno-spożywczy jest szczególnie ważny dla Polski, gdyż mamy w nim przewagę komparatywną, szczególnie w stosunku do krajów Europy Zachodniej, dzięki czemu możemy generować nadwyżki w handlu zagranicznym; jako przykład gospodarstw, bazujących na paradygmacie rolnictwa industrialnego można podać rolnictwo w Czechach i Słowacji, które charakteryzuje się najwyższym zaangażowaniem czynników produkcji, przy jednoczesnej względnie niskiej efektywności ich wykorzystania, a jego funkcjonowanie w pełni zależne jest od bezpośredniego wsparcia polityki rolnej UE. Jest to potwierdzeniem tezy, że ziemia jest czynnikiem specyficznym i nie można w nieskończoność podnosić jej efektywności; instrumenty WPR powinny uwzględniać heterogeniczność rolnictwa UE, specyfikę regionalną oraz typ gospodarstwa rolnego. Celem tego działania powinna być zbieżność w zakresie generowania dóbr publicznych, dbałość o środowisko naturalne oraz podnoszenie jakości życia rolników. Obecnie trzeba jasno powiedzieć, że podejście one-size-fits-all jest już nieaktualne. Dylematem współczesnej WPR jest wybór pomiędzy wzmacnianiem konkurencyjności, a wyrównywaniem szans, przy jednoczesnym dbaniu o dobrostan środowiska naturalnego. Innym problemem WPR jest także kwestia wyboru pomiędzy industrialnym i zrównoważonym paradygmatem rolnictwa. Kwestia ta wydaje się być przesądzona, gdyż obecnie wiadomo już, że rolnictwo industrialne, w którym zaniedbano lub całkiem pomijano kwestię internalizacji kosztów zewnętrznych nie prowadzi do zadawalających rezultatów (Matuszczak 213). Bibliografia 1. Dane FADN 2. Matuszczak A., Zróżnicowanie rozwoju rolnictwa w regionach UE w aspekcie jego zrównoważenia, PWN, Warszawa Poczta W., Mrówczyńska A. (22), Regionalne zróżnicowanie polskiego rolnictwa (w:) Poczta W., Wysocki F. (red), Zróżnicowanie regionalne gospodarki żywnościowej w Polsce w procesie integracji z Unią Europejską, Wydawnictwo AR im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań.
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach na podstawie badań PL FADN. Daniel Roszak PODR w Gdańsku
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak PODR w Gdańsku Prezentacja oparta jest na analizie wyników produkcyjno-finansowych 267 gospodarstw prowadzących
Gospodarstwa ogrodnicze w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej
Gospodarstwa ogrodnicze w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Mgr Jolanta Sobierajewska Warszawa, 28 wrzesień 212 r 1. Wprowadzenie
Wyniki gospodarstw polskich na tle unijnych w 2015 roku
Wyniki gospodarstw polskich na tle unijnych w 2015 roku Zbigniew Floriańczyk Dochodowość gospodarstw rolnych na podstawie badań rachunkowości PL FADN oraz działania administracyjne wpływające na funkcjonowanie
1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.
1 UWAGI ANALITYCZNE 1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. w województwie łódzkim było 209,4 tys. gospodarstw
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy. Wojciech Ziętara, Wojciech Józwiak, Zofia Mirkowska
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Rola dużych gospodarstw rolnych we wzroście produktywności pracy rolnictwa polskiego na tle sytuacji w innych w wybranych
Klasy wielkości ekonomicznej
Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN wg klas wielkości ekonomicznej w woj. dolnośląskim w latach 2015 i 2016 Poniżej analiza gospodarstw przeprowadzona wg klas
Rolnictwo w Polsce na tle rolnictwa wybranych krajów UE w latach
Rolnictwo w Polsce na tle rolnictwa wybranych krajów UE w latach 24-218 Zbigniew Floriańczyk Polski FADN, IERiGŻ-PIB Konferencja: Dochodowość gospodarstw rolnych na podstawie rachunkowości PL FADN w latach
Zmiany liczby gospodarstw osób fizycznych ze zdolnością konkurencyjną
Zmiany liczby gospodarstw osób fizycznych ze zdolnością konkurencyjną prof. dr hab. Wojciech Józwiak mgr Jolanta Sobierajewska mgr inż. Marek Zieliński Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych w ramach systemu PL FADN umożliwiają wgląd w sytuację produkcyjno-finansową
Wyniki dotyczące badanego okresu potwierdziły
gospodarstw rolnych według PL FADN Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych w ramach systemu PL FADN umożliwiają wgląd w sytuację produkcyjno-finansową towarowych gospodarstw rolnych. Szczególnie
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim.
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim. Przedstawione wyniki, obliczone na podstawie danych FADN zgromadzonych w komputerowej
Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach Renata Płonka
Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach 213-214 Renata Płonka Założenia metodyczne Analizą objęto dane z ponad 12 tys. gospodarstw, które uczestniczyły w Polskim
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Ocena funkcjonowania gospodarstw z dodatnim saldem sekwestracji CO 2 w glebie na tle gospodarstw pozostałych (na przykładzie
Innowacyjność polskich gospodarstw rolnych w warunkach wygasania kryzysu
Innowacyjność polskich gospodarstw rolnych w warunkach wygasania kryzysu Marcin Adamski Marek Zieliński Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych Warszawa, 08 października 2010 roku Treść wystąpienia 1 Innowacyjność
Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji
Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne
Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN wg typów rolniczych w woj. dolnośląskim w latach 2015 i 2016
Wyniki uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN wg typów rolniczych w woj. dolnośląskim w latach i Typ rolniczy gospodarstwa rolnego jest określany na podstawie udziału poszczególnych
Wielkość ekonomiczna a efekty gospodarowania i możliwe zagrożenia gospodarstw polowych w Polsce
Wielkość ekonomiczna a efekty gospodarowania i możliwe zagrożenia gospodarstw polowych w Polsce Konferencja Międzynarodowa pt. Gospodarstwa industrialne versus drobnotowarowe konkurenci czy partnerzy IERiGŻ-PIB,
GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 2008 ROKU
Badania PL FADN GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 28 ROKU Gospodarstwa są obecnie trwałym elementem krajobrazu rolnictwa w Polsce. Stają się one takŝe coraz bardziej widoczne w próbie gospodarstw prowadzących
Zjawiska występujące w rolnictwie unijnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej po 2004 roku i wnioski na przyszłość
Zjawiska występujące w rolnictwie unijnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej po 2004 roku i wnioski na przyszłość Prof. dr hab. Wojciech Józwiak Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Suchedniów 10-12 czerwca
Konkurencyjność gospodarstw osób fizycznych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach Polskiego FADN w latach
Konkurencyjność gospodarstw osób fizycznych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach Polskiego FADN w latach 2005-2013 Renata Płonka Gdańsk, 14.09.2015 r. Cele analizy Plan wystąpienia Założenia
ZASTOSOWANIE REGRESJI PANELOWEJ DLA OCENY PRODUKTYWNOŚCI I DOCHODOWOŚCI W ROLNICTWIE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ PO 2005 R.
ZASTOSOWANIE REGRESJI PANELOWEJ DLA OCENY PRODUKTYWNOŚCI I DOCHODOWOŚCI W ROLNICTWIE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ PO 2005 R. 1 grudnia 2016, SGGW Teoria i praktyka produkcji w gospodarce żywnościowej prof.
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego dr Piotr Szajner IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
UWAGI ANALITYCZNE. Gospodarstwa z użytkownikiem gospodarstwa indywidualnego. Wyszczególnienie. do 1 ha użytków rolnych. powyżej 1 ha.
UWAGI ANALITYCZNE UDZIAŁ DOCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ W DOCHODACH OGÓŁEM GOSPODARSTW DOMOWYCH W Powszechnym Spisie Rolnym w woj. dolnośląskim spisano 140,7 tys. gospodarstw domowych z użytkownikiem
Gospodarcze i ekonomiczne skutki suszy w Polsce
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Gospodarcze i ekonomiczne skutki suszy w Polsce Marek Zieliński Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych 20.02.2019 r. Wstęp
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego dr Piotr Szajner IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
OGÓLNE ZASADY EWIDENCJI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW W GOSPODARSTWIE ROLNYM WEDŁUG SYSTEMU FADN. Dr inż. Zofia Kmiecik-Kiszka
OGÓLNE ZASADY EWIDENCJI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW W GOSPODARSTWIE ROLNYM WEDŁUG SYSTEMU FADN Dr inż. Zofia Kmiecik-Kiszka Ewidencja przychodów kategorie produkcji Dla poprawnego prowadzenia ewidencji w gospodarstwie
Działalność operacyjna i inwestycyjna gospodarstw rolnych w woj. pomorskim w latach na podstawie badań PL FADN
Działalność operacyjna i inwestycyjna gospodarstw rolnych w woj. pomorskim w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak PODR w Gdańsku Cel główny Polskiego FADN określony w Rozporządzeniu
Wyzwania dla polskiej rachunkowości rolniczej w świetle 50-lecia europejskiego FADN
Wyzwania dla polskiej rachunkowości rolniczej w świetle 50-lecia europejskiego FADN Zbigniew Floriańczyk Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych na podstawie badań rachunkowości rolnej Pl FADN oraz perspektywa
Dochody w rolnictwie polskim i unijnym. Z. Floriańczyk, P. Czarnota Zakład Rachunkowości Rolnej IERiGŻ-PIB
Dochody w rolnictwie polskim i unijnym Z. Floriańczyk, P. Czarnota Zakład Rachunkowości Rolnej IERiGŻ-PIB Rachunki Ekonomiczne dla Rolnictwa i FADN - elementy systemu informacji rolniczej Podstawowa działalność:
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy GŁÓWNE UWARUNKOWANIA KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEGO ROLNICTWA Stanisław Krasowicz Puławy, 2008 Polska to kraj: o stosunkowo dużym potencjale
Polska Wieś 2014. Raport o stanie wsi. 26 czerwca 2014 r. Prof. dr hab. Walenty Poczta
Polska Wieś 2014. Raport o stanie wsi 26 czerwca 2014 r. Prof. dr hab. Walenty Poczta Wykorzystane rozdziały z Raportu prof. dr hab. Walenty Poczta, dr Agnieszka Baer-Nawrocka, Uniwersytet Przyrodniczy
Osoby fizyczne, osoby prawne, wspólnicy spółek cywilnych, spółki osobowe prawa handlowego, które:
Od 9 listopada br. rolnicy mogą składać w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o dofinansowanie inwestycji w gospodarstwach rolnych. W ramach PROW 2007-2013 Agencja wprowadza w życie
Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
p-issn 0044-1600 e-issn 2392-3458 www.zer.waw.pl 2(347) 2016, 73-95 WOJCIECH ZIĘTARA DOI: 10.5604/00441600.1203343 MAREK ZIELIŃSKI Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut
Wyniki ekonomiczno-środowiskowe w klasie największych gospodarstw rolniczych w Polsce na tle UE
Tadeusz Sobczyński tadsob@utp.edu.pl Wyniki ekonomiczno-środowiskowe w klasie największych gospodarstw rolniczych w Polsce na tle UE Rolnictwo, gospodarka żywnościowa, obszary wiejskie - 10 lat w Unii
NIEWIELKIE GOSPODARSTWA ROLNE: PROBLEM SPOŁECZNY CZY GOSPODARCZY. W. Józwiak, Jachranka
NIEWIELKIE GOSPODARSTWA ROLNE: PROBLEM SPOŁECZNY CZY GOSPODARCZY W. Józwiak, Jachranka 22.06.2016 Spis treści: - Wstęp - Gospodarstwa rolne o wielkości do 4 SO na tle tych o wielkości 25-50 SO - Podsumowanie
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Uwarunkowania rozwoju małych ekonomicznie gospodarstw rolnych (wybrane zagadnienia)
Uwarunkowania rozwoju małych ekonomicznie gospodarstw rolnych (wybrane zagadnienia) Warszawa, 30 września 2011 r. mgr inż. Irena Augustyńska-Grzymek Irena.Augustynska@ierigz.waw.pl 1 Plan prezentacji 1.
Organizacja i efektywność polskich gospodarstw specjalizujących się w uprawach polowych na tle wybranych krajów Unii Europejskiej
Organizacja i efektywność polskich gospodarstw specjalizujących się w uprawach polowych na tle wybranych krajów Unii Europejskiej prof. dr hab. Wojciech Ziętara dr inż. Marek Zieliński 15.01.2016 r. Plan
ZNACZENIE EKONOMICZNE UPRAWY ZIEMNIAKÓW JADALNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNYCH W LATACH
1 ZNACZENIE EKONOMICZNE UPRAWY ZIEMNIAKÓW JADALNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNYCH W LATACH 2005-2008 mgr Mariusz Dziwulski IERiGŻ PIB, ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa, tel. 22 505 44 72 e-mail: dziwulski@ierigz.waw.pl
WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 4(102)/2008 WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Zmieniająca się rola Polski w międzynarodowych łańcuchach wartości
Zmieniająca się rola Polski w międzynarodowych łańcuchach wartości Marek Rozkrut, EY 7 czerwca 2017 Obieg wartości dodanej w międzynarodowych łańcuchach wartości Kraj 1 Kraj 2 Kraj 3 Materiały Produkty
Polskie gospodarstwa trzodowe na tle gospodarstw wybranych krajów Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Mgr Zofia Mirkowska
Polskie gospodarstwa trzodowe na tle gospodarstw wybranych krajów Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Mgr Zofia Mirkowska Warszawa, 4 lipca 2014 roku Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Źródła danych i metody
Porównanie wyników ekonomicznych gospodarstw uczestniczących w PL FADN
Porównanie wyników ekonomicznych gospodarstw uczestniczących w PL FADN Krystyna Maciejak Dz. Ekonomiki i zarządzania gospodarstwem rolnym 28.11.2017 r. FADN to europejski system zbierania danych rachunkowych
Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Konferencja Prasowa Warszawa 18 grudnia 2014 r. W dniu 12 grudnia 2014 r. Komisja Europejska decyzją wykonawczą numer: 2014PL06RDNP001 zaakceptowała Program
Dochodowość gospodarstw rolnych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach
Dochodowość gospodarstw rolnych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach 2010-2015 Obserwacja liczebności gospodarstw w poszczególnych grupach wskazuje na
Wyniki gospodarstw polskich na tle unijnych w 2013 roku
Wyniki gospodarstw polskich na tle unijnych w 2013 roku Zbigniew Floriańczyk Dochodowość gospodarstw rolnych na podstawie badań rachunkowości PL FADN oraz działania administracyjne wpływające na funkcjonowanie
Konkurencyjność polskich gospodarstw mlecznych i z chowem bydła rzeźnego na tle analogicznych gospodarstw z wybranych krajów
Konkurencyjność polskich gospodarstw mlecznych i z chowem bydła rzeźnego na tle analogicznych gospodarstw z wybranych krajów Wojciech Ziętara, Marcin Adamski Warszawa, 13.10.2017 Plan prezentacji - Wprowadzenie
Rozwój i rola polskiego przemysłu spożywczego w warunkach akcesji do Unii Europejskiej
Wydział Ekonomiczno-Społeczny Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej w Agrobiznesie Rozwój i rola polskiego przemysłu spożywczego w warunkach akcesji do Unii Europejskiej prof. dr hab. Walenty Poczta
Podstawowy mechanizm Wspólnej Polityki Rolnej UE
Podstawowy mechanizm Wspólnej Polityki Rolnej UE Rozwój obszarów wiejskich Działania rynkowe Płatności bezpośrednie Wieloletnie Ramy Finansowe 2014-2020: WPR stanowi 38,9% wydatków z budżetu UE Wspólna
4. Integracja polskiego rolnictwa z rolnictwem UE
4. Integracja polskiego rolnictwa z rolnictwem UE Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej wywarło duży wpływ na całą gospodarkę Polski, szczególnie na rolnictwo. Dzięki członkostwu w strukturach Unii Europejskiej
Wydajność pracy jako przesłanka restrukturyzacji zatrudnienia w rolnictwie. prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski
Wydajność pracy jako przesłanka restrukturyzacji zatrudnienia w rolnictwie prof. Andrzej Czyżewski mgr Jakub Staniszewski XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Globalne problemy rolnictwa i gospodarki
TYP ROLNICZY GOSPODARSTW A ZASOBY PRACY I WYPOSAŻENIE W ŚRODKI TECHNICZNE
Inżynieria Rolnicza 5(123)/2010 TYP ROLNICZY GOSPODARSTW A ZASOBY PRACY I WYPOSAŻENIE W ŚRODKI TECHNICZNE Anna Kocira, Sławomir Kocira Instytut Nauk Rolniczych, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
TENDENCJE ZMIAN I DYNAMIKA HANDLU ROLNO- SPOŻYWCZEGO PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ
TENDENCJE ZMIAN I DYNAMIKA HANDLU ROLNO- SPOŻYWCZEGO PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA Mgr Andrzej Kalicki Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych FAMMU
Analiza dochodów rodzin rolniczych na podstawie danych Polski FADN.
Analiza dochodów rodzin rolniczych na podstawie danych Polski FADN. Sytuacja ekonomiczna rodzin rolniczych oraz podejmowane przez rolnika produkcyjne i inwestycyjne decyzje kształtowane są przez poziom
Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych Marek Zieliński
MODEL SZACOWANIA PEŁNYCH KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARSTW ROLNYCH
MODEL SZACOWANIA PEŁNYCH KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARSTW ROLNYCH Lech Goraj, Stanisław Mańko Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 1 Struktura
Płatności w ramach WPR i ich wpływ na polskie rolnictwo w świetle danych FADN. Mgr inż. Wiesław Łopaciuk Mgr Agnieszka Judzińska
Płatności w ramach WPR i ich wpływ na polskie rolnictwo w świetle danych FADN Mgr inż. Wiesław Łopaciuk Mgr Agnieszka Judzińska Plan prezentacji Wprowadzenie Definicje FADN Dochody Płatności Zmiany w rolnictwie
Artur Łączyński Departament Rolnictwa GUS
Artur Łączyński Departament Rolnictwa GUS Plan wystąpienia Czynniki pływające na rolnictwo polskie od roku 2002 Gospodarstwa rolne Użytkowanie gruntów Powierzchnia zasiewów Zwierzęta gospodarskie Maszyny
Zachodniopomorskie rolnictwo w latach
Arkadiusz Malkowski Wydział Ekonomiczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zachodniopomorskie rolnictwo w latach 2007-2017 16.10.2017 ROLNICTWO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
Sektor rolny i handel zagraniczny we Francji 2013-02-11 10:08:01
Sektor rolny i handel zagraniczny we Francji 2013-02-11 10:08:01 2 Francuski sektor rolniczy jest jednym z najważniejszych sektorów gospodarki tego kraju i zajmuje kluczowe miejsce w handlu zagranicznym
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Pomorska Izba Rolnicza wobec projektu PROW na lata
Pomorska Izba Rolnicza wobec projektu PROW na lata 2014-2020 Środki finansowe 2007 2013 2014 2020 13,5 mld Euro 14,5 mld Euro (25% przesunięcia z Osi II do I???) 11,5 mld Euro Dyscyplina finansowa w ramach
Ubezpieczenia rolne a zrównoważenie ekonomiczne i finansowe gospodarstw rolnych
Ubezpieczenia rolne a zrównoważenie ekonomiczne i finansowe gospodarstw rolnych Joanna Pawłowska-Tyszko Michał Soliwoda Jelenia Góra, 24-26.04.2017 r. Cel pracy Próba identyfikacji oddziaływania ubezpieczeo
RYNEK WYBRANYCH NARZĘDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI ROŚLINNEJ W POLSCE W LATACH
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 1/2009 Czesław Waszkiewicz Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie RYNEK WYBRANYCH NARZĘDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI
ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE ZMIANY W STANIE PARKU CIĄGNIKOWEGO
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2008 Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wstęp ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE ZMIANY W STANIE
Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa
Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) Konferencja prasowa Warszawa, 17 lutego 2017 r. PRZYJĘCIE STRATEGII PRZEZ RADĘ
Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną
Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną Plan prezentacji Wybrane efekty realizacji instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Oczekiwania co do przyszłej perspektywy
Najważniejsze pojęcia w rachunkowości rolniczej
Zarządzanie gospodarstwem rolnym ze szczególnym uwzględnieniem korzyści z prowadzenia rachunkowości rolniczej w gospodarstwie rolnym Najważniejsze pojęcia w rachunkowości rolniczej 1 Działalności gospodarstwa
Koncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską. Prof. dr hab. Wojciech Ziętara
Koncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Ursynów, 11 kwietnia 2014 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Źródła danych i
Rachunkowość rolna jako innowacyjne narzędzie zarządzania gospodarstwem rolnym
Rachunkowość rolna jako innowacyjne narzędzie zarządzania gospodarstwem rolnym Innowacje Innowacja, to wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do produktu (towaru
Badanie koniunktury w gospodarstwach rolnych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa Warszawa, 30.09.2013 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Badanie koniunktury w gospodarstwach rolnych Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki ankiety
Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu Pojęcie agrobiznesu Inne określenia agrobiznesu... 17
Spis treści Wstęp... 11 Rozdział 1. Podstawy teoretyczne agrobiznesu 13 1.1. Pojęcie agrobiznesu... 13 1.2. Inne określenia agrobiznesu... 17 Rozdział 2. Pierwszy agregat agrobiznesu zaopatrzenie 20 2.1.
1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1.
Spis treści 1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1. Zastosowana metodologia rangowania obiektów wielocechowych... 53 1.2.2. Potencjał innowacyjny
Analiza możliwości zmian krajowego budżetu rolnego w kontekście przewidywanego kształtu WPR na lata Barbara Wieliczko
Analiza możliwości zmian krajowego budżetu rolnego w kontekście przewidywanego kształtu WPR na lata 2014-2020 Barbara Wieliczko Plan wystąpienia 1. Skala krajowego wsparcia rolnictwa w Polsce w porównaniu
POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU W LATACH Gdańsk, wrzesień 2015r.
POMORSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W GDAŃSKU W LATACH 2004-2014 Gdańsk, wrzesień 2015r. Obszar działania PODR w Gdańsku Sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych na podstawie badań rachunkowości rolnej
Prawo: PROW a pomoc w modernizacji gospodarstw
.pl https://www..pl Prawo: PROW a pomoc w modernizacji gospodarstw Autor: Tomasz Żydek Data: 5 stycznia 2015 Po długim oczekiwaniu 12 grudnia 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła Program Rozwoju Obszarów
TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH
Inżynieria Rolnicza 2(100)/2008 TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH Sławomir Kocira, Józef Sawa Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Rozwój produkcji bydła mięsnego: co z dofinansowaniem?
https://www. Rozwój produkcji bydła mięsnego: co z dofinansowaniem? Autor: Elżbieta Sulima Data: 29 grudnia 2015 Co zyskają hodowcy bydła mięsnego w okresie finansowym 2014 2020? Czy poddziałanie Rozwój
Bank Zachodni WBK odpowiada na potrzeby rolników
.pl https://www..pl Bank Zachodni WBK odpowiada na potrzeby rolników Autor: Redaktor Naczelny Data: 31 maja 2016 Kredyty, pożyczki, leasing przed rolnikami szukającymi sposobu na powiększenie gospodarstwa,
Jak inwestować z głową?
.pl https://www..pl Jak inwestować z głową? Autor: Elżbieta Sulima Data: 16 czerwca 2016 Kierunek i cel działań proinwestycyjnych wyznaczają możliwości pozyskania środków na rozwój. Teraz inwestycje w
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 Dr inż. Dariusz Nieć Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Warszawa 28 stycznia 2015
Zakres zróżnicowania poziomu dochodów z gospodarstwa rolnego w układzie regionalnym
Agata Marcysiak Zakład Agrobiznesu, Akademia Podlaska Adam Marcysiak Zakład Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa, Akademia Podlaska Zakres zróżnicowania poziomu dochodów z gospodarstwa rolnego w układzie
Dochody rolników zwiększyły się!
https://www. Dochody rolników zwiększyły się! Autor: Ewa Ploplis Data: 8 maja 2018 Rok 2018 rolnicy zaczęli z zupełnie dobrą sytuacją. Wzrost produkcji rolniczej, mały wzrost kosztów i przede wszystkim
Zmiany merytoryczne Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. L.p. Działanie Tekst przed zmianą Tekst docelowy
Załącznik nr 1 do uchwały nr 21 Zmiany merytoryczne Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 L.p. Działanie Tekst przed zmianą Tekst docelowy 1. Ułatwianie Definicja rozpoczęcia prowadzenia działalności
STAN I PESPEKTYWY ROZWOJU RYNKU MIĘSA. Warszawa, r.
STAN I PESPEKTYWY ROZWOJU RYNKU MIĘSA Warszawa, 13.04.2016 r. Rynek surowca CENY SUROWCA, ULEGAJĄCE SILNYM WAHANIOM, MAJĄ ISTOTNY WPŁYW NA POZIOM KOSZTÓW PRZETWÓRCÓW Produkcja mięsa w Polsce Energia oraz
EKONOMIKA GOSPODARSTWA ROLNEGO A ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE WIOLETTA WRZASZCZ
EKONOMIKA GOSPODARSTWA ROLNEGO A ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE WIOLETTA WRZASZCZ Konferencja IERiGŻ-PIB pt. Ekonomia versus środowisko konkurencyjność czy komplementarność, Jachranka, 23-25.11.2015 FUNKCJE ROLNICTWA
RYNEK CIĄGNIKÓW I PRZYCZEP ROLNICZYCH W POLSCE W LATACH
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2008 Czesław Waszkiewicz Katedra Maszyn Rolniczych i Leśnych Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie RYNEK CIĄGNIKÓW I PRZYCZEP ROLNICZYCH W POLSCE W LATACH
POLSKIE ROLNICTWO W PIERWSZYCH LATACH AKCESJI DO UE
POLSKIE ROLNICTWO W PIERWSZYCH LATACH AKCESJI DO UE dr Zbigniew Floriańczyk Pułtusk, 30 listopada 2 grudnia 2009 roku Zakres badania Kompilacja Rachunków Ekonomicznych dla Rolnictwa - RER Analiza wyników
Wyniki standardowe uzyskane przez ekologiczne gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w 2006 roku Część II. Analiza wyników standardowych
Wyniki standardowe uzyskane przez ekologiczne gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w 2006 roku Część II. Analiza wyników standardowych OPRACOWAŁA: mgr inż. Grażyna Nachtman Warszawa 2008 Redakcja
Konkurencyjność polskich gospodarstw rolnych będących w posiadaniu osób fizycznych w latach
Konkurencyjność polskich gospodarstw rolnych będących w posiadaniu osób fizycznych w latach 2004-2013 Wojciech Józwiak Pułtusk, 30.11.2009 02.12.2009 1 Zdolność konkurencyjna to trwała umiejętność gospodarujących
SYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE IN THE CEE COUNTRIES
Walenty Poczta 1 Anna Fabisiak 2 Katedra Ekonomiki Gospodarki Żywnościowej Akademia Rolnicza w Poznaniu SYTUACJA DOCHODOWA ROLNICTWA W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I WCHODNIEJ THE INCOME SITUATION IN AGRICULTURE
Ekonomiczne i technologiczne skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu cukrowniczego
Ekonomiczne i technologiczne skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Proces restrukturyzacji
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Informacja o wstępnych wynikach Powszechnego spisu rolnego 2010 Warszawa, 2011-06-30 Powszechny Spis Rolny z 2010 r. (PSR 2010) był pierwszym spisem realizowanym od czasu przystąpienia
Prof. dr hab. Hanna Klikocka
Dr hab. Armand Kasztelan Ekonomia i marketing, Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Ekonomia menedżerska, Seminarium dyplomowe, Zrównoważony rozwój; Green Growth; Środowiskowa konkurencyjność regionów i państw;
Kierunki zmian w indywidualnych gospodarstwach rolnych województwa zachodniopomorskiego w latach
Grażyna Karmowska Zakład Analizy Systemowej Akademia Rolnicza w Szczecinie Kierunki zmian w indywidualnych gospodarstwach rolnych województwa zachodniopomorskiego w latach 2004 2006 Wstęp Celem opracowania
Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w 2006 roku
Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w 2006 roku REGION FADN 795 MAZOWSZE I PODLASIE Część II. Analiza wyników standardowych OPRACOWAŁA: mgr inż. Katarzyna
Typy rolnictwa TYPY ROLNICTWA według przeznaczenia produkcji rolniczej. TYPY ROLNICTWA według poziomu nowoczesności
TYPY ROLNICTWA według przeznaczenia produkcji rolniczej Typy rolnictwa Poziom rozszerzony SAMOZAOPATRZENIOWE produkcja rolnicza na potrzeby rolnika i jego rodziny. Charakteryzuje się niewielką produktywnością,
Autor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE
CZY ENERGIA JEST DROGA? Autor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE ( Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 4/2004) Namacalnym efektem działalności
6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych
6. Wybrane wskaźniki nierówności społecznych Możliwości bieżącej analizy zmian nierówności społecznych w Polsce na podstawie dochodów i wydatków są niestety ograniczone. Prezentacja odpowiednich danych
Systemy rolnicze i wpływ na środowisko produkcji żywności
Systemy rolnicze i wpływ na środowisko produkcji żywności Jakie będzie rolnictwo przyszłości? dr inż. Jerzy Próchnicki Bayer CropScience Polska oraz Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP