EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

Transkrypt

1 pobrano z Miejsce na naklejk# z kodem szko"y dysleksja MGE-R1A1P-052 EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 120 minut ARKUSZ II MAJ ROK 2005 Instrukcja dla zdaj!cego 1. Sprawd!, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron. Ewentualny brak zg"o# przewodnicz$cemu zespo"u nadzoruj$cego egzamin. 2. W rozwi$zaniach zada% przedstaw tok rozumowania prowadz$cy do ostatecznego wyniku. 3. Pisz czytelnie. U&ywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u&ywaj korektora. 5. B"'dne zapisy wyra!nie przekre#l. 6. Pami'taj, &e zapisy w brudnopisie nie podlegaj$ ocenie. 7. Podczas egzaminu mo&esz korzysta( z o"ówka i gumki (wy"$cznie do rysunków), linijki, lupy oraz kalkulatora. 8. Wype"nij t' cz'#( karty odpowiedzi, któr$ koduje zdaj$cy. Nie wpisuj &adnych znaków w cz'#ci przeznaczonej dla egzaminatora. 9. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj$ dat' urodzenia i PESEL. Zamaluj pola odpowiadaj$ce cyfrom numeru PESEL. B"'dne zaznaczenie otocz kó"kiem i zaznacz w"a#ciwe.!yczymy powodzenia! Za rozwi$zanie wszystkich zada% mo&na otrzyma( "$cznie 100 punktów Wype"nia zdaj!cy przed rozpocz#ciem pracy tylko OKE Kraków, OKE Wroc"aw PESEL ZDAJ$CEGO KOD ZDAJ$CEGO

2 2 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 39. (2 pkt) Spo#ród podanych ni&ej miejscowo#ci, wybierz i wpisz w odpowiednie miejsce t', w której: a) w lecie d"ugo#( dnia jest wi'ksza ni& w pozosta"ych... b) w zimie d"ugo#( dnia jest wi'ksza ni& w pozosta"ych... pobrano z A. S"ubice ` N ` E B. Brze#( ` N ` E C. )eba ` N ` E D. Zakopane ` N ` E Zadanie 40. (2 pkt) Schemat przedstawia termiczne pory roku w Polsce. *ród"o: na podstawie P. W"ad Geografia-Bogactwo przyrodnicze Ziemi, Wydawnictwo O#wiatowe ORTUS Sp. J Piaseczno 2003 a) Przyporz$dkuj poszczególnym warto#ciom temperatury nazwy pór roku: b) Wpisz numery tych pór roku, w których odbywa si' wegetacja ro#lin:... Zadanie 41. (3 pkt) Uzupe"nij schemat dotycz$cy ruchów wody morskiej, tak aby powsta"y ci$gi przyczynowo skutkowe. przyczyny rodzaj ruchów wody morskiej podmorskie trz'sienia ziemi p"ywy sta"e wiatry sejsze

3 pobrano z Egzamin maturalny z geografii 3 Zadanie 42. (4 pkt) Przeczytaj uwa&nie fragment z pami'tnika Iwony i odpowiedz na poni&sze pytania: Niedziela Zbli!aj" si# $wi#ta Bo!ego Narodzenia a wraz z nimi mi%a perspektywa odpoczynku w gronie najbli!szych i prezentów pod choink#. Martwi mnie jednak niekorzystna prognoza pogody na &wi#ta. Dzisiaj las wygl"da bajkowo, jest mro'no, ga%#zie drzew pokryte s" szadzi". Ale ju! jutro temperatura nieznacznie wzro&nie a na drogach pojawi si# lodowa pow%oka. Odpada wiec zaplanowany d%ugi spacer z przyjació%mi, bo w tak" pogod# nawet strach wychodzi( z domu... a) W jakich warunkach atmosferycznych tworzy si' szad!? b) Podaj nazw' zjawiska nazwanego w tek#cie lodow$ pow"ok$:... c) Podaj warunki, w jakich dochodzi do oblodzenia jezdni i chodników d) Na podstawie w"asnych wiadomo#ci napisz, jakie negatywne skutki w funkcjonowaniu komunikacji samochodowej przynosi ten osad Zadanie 43. (3 pkt) Wykresy przedstawiaj$ stany miesi'czne wielko#ci przep"ywów dwóch rzek o ustroju (re&imie) #nie&no deszczowym i deszczowym monsunowym. Pod ka&dym z wykresów wpisz w"a#ciwy typ ustroju. Podaj przyczyny wysokich stanów wody w rzekach obydwu ustrojów. A... B... Przyczyny wysokich stanów wody (wy&ówek) w rzekach przedstawionych na wykresach A... B...

4 4 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 44. (4 pkt) Na podstawie mapy rozmieszczenia opadów atmosferycznych na kuli ziemskiej (za". 1), podaj po jednej g"ównej przyczynie bardzo du&ej lub bardzo ma"ej ilo#ci opadów na wskazanych obszarach. A.... pobrano z B C D Zadanie 45. (3 pkt) Uzupe"nij tabel' obrazuj$c$ genez' i wiek wybranych surowców mineralnych Polski. Lp. Surowiec mineralny (skalny) Okres powstania 1 karbon 2 sól kamienna perm 3 jura Zadanie 46. (3 pkt) Rysunki przedstawiaj$ wydm' paraboliczn$ i barchan. kierunek wiatru Geneza w wyniku karbonatyzacji obumar"ych szcz$tków ro#lin w wyniku nagromadzenia zwierz'cych szcz$tków w'glanowych w #rodowisku morskim a) Wpisz pod rysunkami w"a#ciwy typ wydmy. b) Wyja#nij przyczyny ró&nego ustawienia ramion wydm w stosunku do kierunku wiatru. A.... B...

5 pobrano z Zadanie 47. (3 pkt) Rysunki przedstawiaj$ typy wybrze&y morskich. a) Rozpoznaj i wpisz pod rysunkami nazwy typów wybrze&y. A Egzamin maturalny z geografii 5 B C D *ród"o: S. Piskorz St. Zaj$c Geografia $wiat i Polski, WSiP, Warszawa 1995 b) Opisz genez' typu wybrze&a przedstawionego na rysunku A.... Zadanie 48. (5 pkt) W tabeli zestawiono czynniki, procesy i formy polodowcowe. Uzupe"nij tabel', tak aby powsta" ci$g przyczynowo skutkowy. czynnik proces forma cyrk lodowcowy (kar) wody fluwioglacjalne erozja wzd"u& czo"a l$dolodu l$dolód akumulacja przed czo"em l$dolodu sandr dolina U-kszta"tna

6 6 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 49. (4 pkt) Rysunek przedstawia profil glebowy. pobrano z -#ció"ka poziom wymywania - poziom... - ska"a macierzysta a) Wpisz na rysunku brakuj$ce nazwy poziomów glebowych. b) Podaj nazw' typu genetycznego gleby przedstawionej na profilu oraz nazw' strefy klimatycznej, w której te gleby wyst'puj$. Typ gleby (genetyczny)..., strefa klimatyczna.... Zadanie 50. (2 pkt) Na podstawie poni&szych informacji podaj nazw' pi'ter ro#linnych wyst'puj$cych w Polsce: a) Wyst'puje powy&ej górnej granicy lasu, a poni&ej hal w Tatrach:... b) Wyst'puje bezpo#rednio powy&ej pi'tra lasów mieszanych jod"owo bukowych w Sudetach i w Tatrach.:... c) Wyst'puje powy&ej pi'tra lasów bukowych (i zaro#li olchy kosej) w Bieszczadach:...

7 pobrano z Egzamin maturalny z geografii 7 Zadanie 51. (3 pkt) W tabeli zamieszczono dane dotycz$ce ludno#ci województwa ma"opolskiego w roku Liczba ludno#ci Przyrost naturalny w tysi$cach w Saldo migracji ,3-0,5 Korzystaj$c z danych w tabeli, wykonaj zadania. Zapisz obliczenia. a) Oblicz, o ile osób zwi'kszy"a si' liczba ludno#ci województwa ma"opolskiego w 2000 roku w wyniku przyrostu naturalnego.... b) Oblicz, o ile wi'cej osób wyjecha"o ni& przyby"o do województwa ma"opolskiego w 2000 roku.... c) Oblicz przyrost rzeczywisty ludno#ci województwa ma"opolskiego w roku Podaj, czy liczba mieszka%ców zwi'kszy"a si' czy zmniejszy"a i o ile osób Zadanie 52. (2 pkt) Napisz, mi'dzy jakimi odmianami cz"owieka (wielkimi rasami) najcz'#ciej pojawia"y si' konflikty w: a) Republice Po"udniowej Afryki... i... b) Ameryce Pó"nocnej w pocz$tkach kolonizacji...i... c) Australii w pocz$tkach kolonizacji... i... Zadanie 53. (3 pkt) Struktura u!ytkowania ziemi na &wiecie ulega ci"g%ym zmianom uzasadnij to stwierdzenie, podaj$c przyk"ady zmian w u&ytkowaniu ziemi na wskazanych obszarach. 1. Amazonia Wschodnie wybrze&e Stanów Zjednoczonych Okolice Be"chatowa......

8 8 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 54. (4 pkt) Wykres ilustruje wielko#( migracji ludno#ci Polski w latach: i pobrano z Ludno!" w tys emigracja imigracja lata *ród"o: T.Michalski E.So"ohubiak Borchert Geografia 1 Nowa Era 2002 Z prognoz wynika, &e w najbli&szych latach saldo migracji zewn'trznych b'dzie zbli&a"o si' do zera. a) Uzupe"nij wykres o przewidywane warto#ci emigracji i imigracji w latach b) Podaj trzy najwa&niejsze argumenty, jakimi kierowali si' autorzy prognozy Zadanie 55. (2 pkt) Schemat przedstawia struktur' aglomeracji miejskiej w kraju wysoko rozwini'tym. C centrum miasta M strefa mieszkaniowa wielorodzinna P strefa podmiejska zabudowa jednorodzinna Przeprowad! analiz' migracji ludno#ci w obr'bie aglomeracji. Wpisz w wykropkowane miejsca liter', oznaczaj$c$ stref', w której obserwuje si': a) odp"yw ludno#ci zamo&niejszej i nap"yw na jej miejsce ludno#ci biednej:... b) nap"yw ludno#ci zamo&nej:... C M P

9 pobrano z Egzamin maturalny z geografii 9 Zadanie 56. (2 pkt) Podaj przyczyny, z powodu których w Polsce zmniejsza si' w ostatnich latach liczba ludno#ci w miastach powy&ej 200 tys Zadanie 57. (4 pkt) Sytuacja gospodarcza Polski po roku 1989 ulega zmianom. a) Wyja#nij podane ni&ej terminy, obrazuj$ce sytuacj' gospodarcz$ w naszym kraju po 1989 roku:!" restrukturyzacja przemys"u...!" reprywatyzacja... b) Podaj dwie pozytywne i dwie negatywne konsekwencje restrukturyzacji przemys"u Górno#l$skiego Okr'gu Przemys"owego:!" pozytywne: !" negatywne:

10 10 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 58. (4 pkt) Korzystaj$c z za"$czonej tabeli i diagramu (za". 2 i 2a) wykonaj zadania: a) Wyja#nij przyczyny zmian wielko#ci produkcji energii elektrycznej na #wiecie w latach pobrano z b) Przeanalizuj wielko#ci globalne produkcji energii elektrycznej oraz jej produkcji na jednego mieszka%ca w wybranych krajach. Oce%, który z tych mierników jest lepszym wska!nikiem rozwoju gospodarczego pa%stw. Swój wybór uzasadnij, podaj$c przyk"ady. Zadanie 59. (2 pkt) Podaj trzy przyk"ady zmian spo"eczno gospodarczych, które niesie ze sob$ du&e tempo rozwoju nowoczesnych systemów "$czno#ci (Internet, telefonia bezprzewodowa): Zadanie 60. (2 pkt) Wed"ug FAO jedn$ z przyczyn g"odu i niedo&ywienia na #wiecie jest szybki wzrost liczby ludno#ci. a) Podaj dwa regiony #wiata (lub kraje), w których przyczyn$ g"odu jest wysoki przyrost naturalny.... b) Napisz, dlaczego tak trudno zlikwidowa( przyczyny g"odu i niedo&ywienia na #wiecie

11 pobrano z Egzamin maturalny z geografii 11 Zadanie 61. (4 pkt) Na podstawie zamieszczonego poni&ej wykresu wykonaj polecenia: Zmiany strukturalne zachodz"ce w rolnictwie wraz z rozwojem gospodarczym % Kraje s"abo rozwini'te Kraje wysoko rozwini'te a) Zapisz cztery zmiany strukturalne, dotycz$ce rolnictwa, które zachodz$ wraz z rozwojem gospodarczym b) Podaj przyczyny zmian towarowo#ci rolnictwa i jego udzia"u w tworzeniu PKB zwi$zanych ze wzrostem rozwoju gospodarczego kraju

12 12 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 62. (3 pkt) Na podstawie danych zawartych w poni&szej tabeli wykonaj zadania. Eksport i import w mld dolarów USA w 2000 r. pobrano z Kraj Import Eksport Bilans handlu Niemcy 500,9 549,7 + 48,8 Japonia 379,7 479,3 Polska 48,9 31,7 Turcja 54,5 27,8-26,7 *ród"o: Ma%y rocznik statystyczny Polski 2002, GUS, Warszawa 2002 a) Oblicz bilans handlu zagranicznego Polski i Japonii i wpisz te warto#ci do tabeli. b) Porównaj bilans handlowy Niemiec i Turcji i oce%, który z nich jest korzystniejszy dla gospodarki kraju. Odpowied! uzasadnij. Zadanie 63. (4 pkt) Zapisz w tabeli pozytywne i negatywne skutki nast'puj$cych zjawisk spo"eczno gospodarczych wspó"czesnego #wiata. WZROST INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH Skutki pozytywne Skutki negatywne a)... a) b) b) KONSUMPCYJNY STYL +YCIA Skutki pozytywne Skutki negatywne a)... a) b) b)......

13 pobrano z Egzamin maturalny z geografii 13 Zadanie 64. (5 pkt) Poni&sza tabela prezentuje #redni$ d"ugo#( &ycia kobiet i m'&czyzn w wybranych krajach. Kraje %rednia d"ugo&' (ycia m#(czyzn %rednia d"ugo&' (ycia kobiet Indie 57,7 58,1 Japonia 77,2 83,8 Niemcy 74,0 80,3 Polska 68,9 77,3 Rosja 61,1 72,9 Szwecja 76,7 81,8 *ród"o: $wiat w liczbach, WSiP, Warszawa 1999 a) Porównaj dane i zapisz wnioski dotycz$ce: 1. D"ugo#ci &ycia Polaków i d"ugo#ci &ycia ludno#ci w innych krajach: 2. D"ugo#ci &ycia kobiet i m'&czyzn w Polsce: b) Sformu"uj prawid"owo#( wyst'puj$c$ mi'dzy d"ugo#ci$ &ycia a poziomem gospodarczym kraju:... c) Podaj dwie propozycje dzia"a% zmierzaj$cych do przed"u&enia &ycia ludno#ci w Polsce: Zadanie 65. (2 pkt) Spo#ród ni&ej wymienionych dzia"a% cz"owieka podkre#l cztery, które nie s"u(! racjonalnej gospodarce zasobami #rodowiska przyrodniczego: A. Wycinanie lasów równikowych. B. Wyrzucanie #mieci do lasu. C. Segregacja odpadów. D. Przeznaczanie &yznych gleb pod budownictwo. E. Nadmierne stosowanie nawozów sztucznych i #rodków ochrony ro#lin. F. Wykorzystywanie alternatywnych!róde" energii. G. Budowa oczyszczalni #cieków. H. Rekultywacja terenów zdewastowanych przez przemys". I. Tworzenie parków narodowych i rezerwatów przyrody.

14 14 Egzamin maturalny z geografii Zadanie 66. (2 pkt) Podaj nazw' parku narodowego w Polsce, który jest obiektem wpisanym na list',wiatowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Nazwa parku narodowego:... Napisz, jaka jest przyczyna uznania tego parku za obiekt przyrodniczy Dziedzictwa,wiatowego.... pobrano z Zadanie 67. (3 pkt) Przeczytaj uwa&nie zamieszczony poni&ej fragment artyku"u Raport o stanie Ziemi i na jego podstawie wykonaj zadania: Zaporowa gigantomania... Wielkie zapory... zak%ócaj" migracje ryb, a spi#trzone wody zatapiaj" cenne zabytki kultury. W 1950 roku na &wiecie istnia%o wielkich (o wysoko&ci ponad 15 metrów) tam. Do roku 2000 ich liczba wzros%a do Znaczy to,!e codziennie oddano do u!ytku 2 zapory w tym jedn" na terenie Chin. Budowa wysokiej na 185 metrów i d%ugiej na 2 km Zapory Trzech Prze%omów na rzece Jangcy (uko)czenie budowy planuje si# na rok 2009) prawdopodobnie b#dzie wymaga( przesiedlenia 2 mln ludzi, a tafla jeziora przykryje oko%o ha gruntów ornych. Rio Grande, przegradzana tamami w ubieg%ym roku wysch%a przed uj&ciem.... +ród"o: National Geographic Polska, Nr 12 (39) grudzie% a) Wska& po dwa negatywne skutki, jakie niesie za sob$ budowa tam zaporowych dla #rodowiska przyrodniczego i dla gospodarki cz"owieka.!" dla #rodowiska przyrodniczego: !" dla gospodarki cz"owieka: b) Wymie%, inny ni& wymienione w artykule, negatywny skutek budowy jezior zaporowych: Zadanie 68. (1 pkt) Z podanego ni&ej zestawienia dzia"a% podkre#l trzy, które s"u&$ zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery: A. Wzrost wykorzystania alternatywnych!róde" energii. B. Wzrost wykorzystania energii j$drowej w produkcji energii elektrycznej. C. Wzrost zu&ycia w'gla kamiennego i brunatnego na #wiecie w produkcji energii elektrycznej. D. Budowa elektrowni wodnych. E. Rozpowszechnienie alternatywnych!róde" energii s"u&$cych do nap'du #rodków transportu.

15 pobrano z Egzamin maturalny z geografii 15 Zadanie 69. (2 pkt) Wyja#nij wp"yw pasatów i Zachodnioaustralijskiego pr$du morskiego na wyst'powanie wielkich obszarów pustynnych i cz'ste wyst'powanie suszy w Australii. Wp"yw pasatów Wp"yw pr$du morskiego Zadanie 70. (4 pkt) Dokonaj analizy mapy, przedstawiaj$cej wyst'powanie powodzi w Polsce (za". 3). a) Sformu"uj spostrze&enia dotycz$ce rozmieszczenia powodzi w Polsce (wg typów zaznaczonych na mapie) b) Wyja#nij, czym s$ spowodowane powodzie w Polsce, uwzgl'dniaj$c ich typy oraz miesi$ce ich najcz'stszego wyst'powania Zadanie 71. (4 pkt) Mapa (za". 4) przedstawia obszary ekologicznego zagro&enia w Polsce. Dla ka&dego z ni&ej podanych obszarów podaj przyczyn' degradacji #rodowiska przyrodniczego (ga"$! gospodarki, obiekt przemys"owy lub inn$ przyczyn'):!" be"chatowski:!" tarnobrzeski:!" legnicko- g"ogowski:!" krakowski:

16 16 Egzamin maturalny z geografii pobrano z BRUDNOPIS