Pszczoły wymagają opieki Wyzwania i rozwiązania

Transkrypt

1 Pszczoły wymagają opieki i rozwiązania Bayer CropScience AG Bayer HealthCare Animal Health Alfred-Nobel-Str Monheim am Rhein Niemcy Kontakt owy: kontakt@bayercropscience.com Lipiec 2011 Oryginalna broszura została wydrukowana na papierze z certyfikatem FSC 1

2 Spis treści Wszystko o pszczołach Niewątpliwie pszczoła miodna powinna być chroniona by mogła nadal dostarczać miód i zapylać rośliny, które są decydujące dla produkcji żywności. Wszystko o pszczołach Zdrowie pszczół Patogeny pszczół Zespół masowego ginięcia pszczół Pszczoły a rolnictwo i Inwazyjne Gatunki Obce Pszczoły wymagają dobrego odżywiania Pszczoły są wrażliwe na warunki pogodowe Dobre praktyki gospodarki pasiecznej Bezpieczeństwo pszczół miodnych Pestycydy: badania laboratoryjne i polowe Monitorowanie stosowania środków ochrony roślin Korzyści z insektycydowych zapraw nasiennych Środki bezpieczeństwa towarzyszące ochronie roślin Zaangażowanie i wkład firmy Bayer w zdrowie i bezpieczeństwo pszczół Wyobraźmy sobie ogród kwiatowy z mnóstwem brzęczących dookoła pszczół, pracowicie zbierających nektar, który później przemienią w pyszny miód. Pszczoły mogą wydawać się jedynie niewielką częścią tej pięknej wizji, lecz w rzeczywistości odgrywają kluczową rolę w przyrodzie i w życiu ludzi. Pszczelarze często skupiają się na miodzie lub produktach pszczelich, np. wosku czy mleczku pszczelim. Jednak najważniejszym zadaniem pszczół jest zapylanie roślin uprawianych przez ludzi. Zapylanie zwiększa plony i jakość wielu roślin uprawnych, a jego wartość dla rolnictwa na całym świecie szacuje się na około 153 miliardy EUR. Pszczoły żywią się głównie nektarem, który stanowi źródło energii, oraz dostarczającym im białka pyłkiem. W poszukiwaniu żywności pszczoły zapylają również wiele roślin dziko żyjących. W ten sposób wnoszą ogromny wkład w różnorodność biologiczną wiele roślin wydaje owoce oraz nasiona dopiero po zapyleniu ich przez pszczoły i mają one kluczowe znaczenie dla dzikiej przyrody. Nie tylko pszczoły miodne są zapylaczami, lecz również tysiące gatunków dzikich pszczołowatych (np. trzmiele i pszczoły samotnice), motyle, osy, chrząszcze a także ptaki i nietoperze. Zachodnia (europejska) pszczoła miodna (Apis mellifera) stanowi główny filar, na którym opiera się przeważająca część komercyjnego zapylania roślin uprawnych w wielu częściach świata. W centrum rodziny pszczelej znajduje się królowa, która może złożyć nawet do 1500 jaj dziennie, a żyje przez 2 4 lata. W rodzinie pracuje do robotnic, a podczas letnich miesięcy żyje w niej kilkaset trutni, których funkcja sprowadza się jedynie do roli reprodukcyjnej. Światowa populacja pszczół wzrosła prawie dwukrotnie w latach Choć liczebność rodzin pszczelich prowadzonych w niektórych częściach świata spadła (Europa, Ameryka Północna i Japonia), wzrost odnotowano w Azji, Afryce, Ameryce Południowej i Australii. Spadki lub wzrosty liczebności rodzin pszczelich na niektórych obszarach mogą być związane po prostu ze zmianą liczby pszczelarzy. Istnieje jednakże wiele czynników, które mogą poważnie wpływać na życie pszczół miodnych. Już lat temu ludzie nauczyli się w jaki sposób oswajać zwierzęta i uprawiać rośliny. Zanim zaczęto uprawiać trzcinę cukrową czy buraki cukrowe, jedynym źródłem cukru (z wyjątkiem owoców, daktyli czy syropu klonowego) był miód zabierany z barci dzikich pszczół. W miarę rozwoju cywilizacji pszczoły przenoszono bliżej siedzib ludzkich, aby ułatwić zbieranie miodu. W tym celu stworzono pierwsze ule. Pierwsze wizerunki przedstawiające ule pojawiają się na egipskich zabytkach około 2400 lat p.n.e. Trzmiel Płaskorzeźba przedstawiająca ul w kształcie kopuły, Dania (1823) 2 3

3 Zdrowie pszczół Liczba pszczół w ulu ulega naturalnym wahaniom w ciągu roku. Liczebność rodziny pszczelej może spaść z nawet pszczół w środku lata, gdy pożywienia jest pod dostatkiem, do zaledwie po długiej zimie. Patogeny pszczół Zespół masowego ginięcia pszczół Od lat 50-tych ubiegłego wieku, pasożytnicze roztocza warrozy (Varroa destructor) rozprzestrzeniły się już prawie na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Australii. Pasożyt ten wpływa na zdrowie pszczół ssąc ich krew i roznosząc wirusy. Obecnie znanych jest około 20 wirusów pszczół, w tym wirusy ostrego i chronicznego paraliżu pszczół oraz wirus zdeformowanych skrzydeł. Co ciekawe, rodziny pszczół afrykańskich lub zafrykanizowanych występujące w Ameryce Południowej oraz Afryce są odporniejsze na roztocza warrozy ze względu na ich higieniczne zachowania, dzięki którym aktywnie usuwają roztocza ze swoich ciał. Australia, w której obecnie warroza nie występuje, posiada najzdrowszą populację zachodniej pszczoły miodnej na naszej planecie. Istnieją również inne patogeny pszczoły miodnej: Nosema apis i Nosema ceranae jednokomórkowe grzyby pasożytnicze, które występują na całym świecie; mały chrząszcz ulowy (Aethina tumida) występujący w USA; szerszeń azjatycki (Vespa velutina), drapieżnik atakujący pszczoły, rozprzestrzeniający się obecnie na wielu obszarach we Francji, Hiszpanii i Ameryce Północnej. Ponadto patogeny bakteryjne powodują również szereg chorób (np. zgnilec) na półkuli północnej. W USA zgłaszane są przypadki, gdy pszczoły robotnice opuszczają kolonię, pozostawiając królową i larwy. Te specyficzne objawy określono mianem zespołu masowego ginięcia pszczół (CCD). Uznaje się, że jest on skutkiem działania wielu różnych czynników, jednak jeszcze bardzo dużo pytań nadal pozostaje bez odpowiedzi. Podobne znikanie zaobserwowano u różnych owadów społecznych, które opuszczają swoje siedziby, gdy są bardzo chore, chroniąc pozostałe owady z kolonii przed zarażeniem. Pasożytnicze roztocza warrozy na larwie i na pszczole dorosłej Roztocza warrozy (Varroa destructor) obecnie uznaje się za podstawowe zagrożenie dla zdrowia pszczół miodnych, gdyż występują powszechnie i przenoszą wirusy chorobotwórcze. Ograniczanie występowania roztoczy (pełne zwalczanie nie jest realne) opiera się na ograniczonej gamie produktów, na które już odnotowano pierwsze objawy odporności. Rynek produktów warrozobójczych jest wartościowo niewielki, pszczelarze w niektórych krajach mają ograniczony dostęp do niego ze względu na konieczność uzyskania recept od lekarzy weterynarii. Z drugiej strony wciąż nowe problemy prawne i formalne utrudniają rejestrację i stosowanie nowych leków. Najbardziej skutecznym sposobem poprawy zdrowotności rodziny pszczelej w krótkim czasie jest wprowadzenie i stosowanie dobrych praktyk pasiecznych. Wśród nich wymienić można higienę, rzetelną wiedzę o patogenach i cyklu życia pszczół, ich żywieniu, a także jak najlepsze wykorzystywanie dostępnych obecnie rozwiązań przeciwdziałających rozwojowi roztoczy. Stwierdzono, że warunkiem koniecznym skutecznych działań zapewniających dobre zdrowie pszczół, jest uzyskanie wiarygodnych danych na ten temat z terenu kraju i z zagranicy oraz koordynacja prowadzonych badań. Hodowla pszczół o zwiększonej naturalnej odporności na warrozę jest elementem zintegrowanej walki z tym pasożytem. Nie jest to łatwe, a trwałe rozwiązania problemu nie będą dostępne w najbliższym czasie. Nowe możliwości walki z roztoczami warrozy są tematem badań prowadzonych przez różne instytucje i firmy. Firma Bayer oferuje szeroką gamę produktów przeciwko tym pasożytom. Są one dopuszczone do stosowania przeciwko warrozie w wielu krajach, zgodnie z lokalnymi przepisami weterynaryjnymi zależnymi od kraju. Nowy lek stworzony w 2010 roku uzupełni nasz dotychczasowy asortyment produktów. Dodatkowo firma Bayer bada obecnie zupełnie nowe, innowacyjne rozwiązania technologiczne. 4 5

4 Inwazyjne gatunki obce (IGO) to rośliny, zwierzęta, patogeny i inne organizmy, które są obce dla danego ekosystemu, a które mogą powodować szkody gospodarcze i środowiskowe czy też negatywnie wpływać na zdrowie człowieka. Znak podnoszenia świadomości na temat IGO, Republika Południowej Afryki: Ogrody Botaniczne Durban Pszczoły a rolnictwo i Inwazyjne Gatunki Obce Gatunki obce, które stają się inwazyjne w nowych siedliskach, zostały uznane powszechnie za bezpośrednią przyczynę zmniejszenia różnorodności biologicznej na świecie. Sprawiają one również, że globalna gospodarka ponosi co roku sięgające setek miliardów dolarów straty. Obliczono, że wartość strat w środowisku rolniczym spowodowana przez szkodniki zawleczone do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii, Afryki Południowej, Indii i Brazylii wynoszą ponad 68 miliardów EUR. Roztocza warrozy to kolejny przykład problemów mających znaczące skutki finansowe. Według jednej z wycen, straty ekonomiczne, które mogłyby wystąpić, gdyby roztocza pojawiły się w Australii, wyniosłyby milionów EUR rocznie w ciągu kolejnych 30 lat. Roztocza warrozy są najlepszym przykładem, jak zachodnia pszczoła miodna cierpi z powodu sprowadzenia pszczoły wschodniej (Apis ceranae) z Azji. Pszczoła wschodnia uległa ewolucji wraz z roztoczami i posiada specyficzne cechy, które pomagają zminimalizować skutki obecności pasożytów. Inne gatunki pszczół, np. zafrykanizowana pszczoła miodna, również wykazują wzorce zachowań, które zmniejszają szkodliwość roztoczy warrozy. Np. roją się częściej, eliminując w ten sposób intensywne inwazje pasożytów w wylęgu. Zachodnia pszczoła miodna nie posiada takich mechanizmów obronnych, dlatego jest bardziej podatna na tego pasożyta. Inne zawleczone szkodniki rodzin pszczelich to: roztocza Tropilaelaps clareae, mały chrząszcz ulowy i szerszeń azjatycki. Inwazyjne gatunki obce mogą stanowić poważne zagrożenie dla rolnictwa i pszczelarstwa. Choć zagrożenie w postaci migracji takich gatunków istniało od zawsze, ich rozprzestrzenianie obecnie jest szybsze dzięki nie przemyślanej działalności człowieka, wzrostowi handlu światowego i zmieniającym się warunkom klimatycznym. Nagły i nie notowany wcześniej ogromny wpływ zawleczonych gatunków inwazyjnych stanowi poważne wyzwanie dla nauki i rolnictwa, zwłaszcza, jeśli brak jest odpowiednich metod zwalczania lub są one nieskuteczne. Zwiększanie społecznej świadomości i znajomości potencjalnych zagrożeń oraz zagadnień związanych z IGO ma nadrzędne znaczenie, kluczowe dla zaopatrzenia w żywność i dla różnorodności biologicznej. Na poziomie międzypaństwowym, regionalnym oraz krajowym wdrożono już systemy powiadamiania o chorobach zwierząt. Zapewniają one uzyskanie podstawowej wiedzy na temat zawleczonych gatunków, w tym patogenów pszczół miodnych, aby ograniczać ich rozprzestrzenianie oraz negatywne skutki obecności. Bayer dostarcza różne narzędzia do rozwiązywania problemów z IGO, w tym środki ochrony roślin i leki dla zwierząt, a także rozwiązania techniczne. Jeden z naszych produktów ochrony zdrowia pszczół stosowany jest do eliminacji małego chrząszcza ulowego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie i mógłby być potencjalnie stosowany również w Europie, gdyby ten szkodnik dotarł na Stary Kontynent. Jednak nie wszystkie IGO muszą być szkodliwe. Inwazyjne rośliny obce (np. nawłoć kanadyjska lub niecierpek gruczołowaty) przeniesione do Europy zapewniają nektar i pyłek dla pszczół w lecie i jesienią, gdy naturalne źródła pożywienia stanowią rzadkość, tym samym wspomagając pszczoły w trudnym okresie, gdy mają ograniczony dostęp do pożytku. Mały chrząszcz ulowy Pszczoła oblatująca kwiaty nawłoci 6 7

5 i straty związane ze zdrowiem pszczół są od wieków opisywane i wynikają z wielu różnych przyczyn. Obecnie pszczoły muszą zmierzyć się z nowymi wyzwaniami, do których należą stosunkowo nowe szkodniki, np. roztocza warrozy, infekcje wirusowe i inne patogeny, niekiedy również niewystarczająca ilość pożywienia i niekorzystne warunki pogodowe. Pszczoły wymagają dobrego odżywiania W umiarkowanych warunkach klimatycznych naturalnie występujące rośliny i uprawy rolne zapewniają dostęp do różnorodnych kwiatów na wiosnę i mniejszej gamy kwitnących roślin w lecie i jesienią. Niektóre rośliny uprawne rzepak, owoce i warzywa stanowią lepsze pożywienie dla pszczół pod względem zawartości białka i jakości pyłku niż na przykład słonecznik lub kukurydza. Rośliny wiatropylne (np. zboża) nie wytwarzają nektaru przyciągającego owady i zwykle nie są atrakcyjne dla pszczoły miodnej. Dla utrzymania dobrej zdrowotności pszczół zasadnicze znaczenie ma zarówno ilość jak i jakość oraz różnorodność pożywienia dostępnego w ciągu całego roku dotyczy to zarówno pszczół miodnych jak i dzikich gatunków pszczołowatych. W skali globalnej rosnąca populacja ludzka na świecie zalewa betonem coraz większe połacie ziemi, co prowadzi do utraty naturalnych siedlisk roślin i utraty ich różnorodności. Produkcja rolna musi nadążać za potrzebami rozwijających się społeczeństw. Doprowadziło to do zmniejszenia zarówno liczby gatunków, różnorodności i powierzchni występowania roślin kwitnących, stanowiących pożytek dla pszczół. Każdy może przyczynić się do zwiększenia dostępności różnorodnego pożywienia dla pszczół, sadząc rośliny, krzewy czy drzewa bogate w nektar i pyłek. Działania takie jak np. środowiskowe plany gospodarstw, działania stewardship owe, plany zagospodarowania gruntów czy inicjatywy na rzecz ochrony zapylaczy różnią się od siebie, lecz pozytywne efekty wzbogacenia gamy kwitnących roślin w gospodarstwach rolnych są powszechnie znane. Działania te można wspierać, np. przez subwencje dla rolników z tytułu potencjalnego zmniejszenia plonów. Należy pamiętać że wyłącznie dobre pożywienie nie rozwiąże pszczelich problemów spowodowanych przez choroby. Bayer promuje zrównoważone rolnictwo w tym metody zwiększania różnorodności biologicznej w gospodarstwach rolnych i promowania zdrowia pszczół poprzez tworzenie możliwości zbierania pożytku i właściwego gniazdowania. Odbywa się to we współpracy z rolnikami, organizacjami pozarządowymi specjalizującymi się w ochronie środowiska, organami państwowymi i instytutami naukowymi. Pszczoły są wrażliwe na warunki pogodowe Anomalia pogodowe, wczesne i mokre wiosny lub nagłe, nawroty zimy powodują nadmierny stres dla pszczół w sposób bezpośredni (nie są one w stanie utrzymać wymaganej temperatury w ulu) lub pośredni (poprzez zmniejszenie dostępności nektaru w kwiatach). Podobnie długotrwałe okresy deszczu lub suszy mogą negatywnie wpływać na pszczoły poprzez brak dostępnego pożywienia nektaru kwiatowego. W ciągu ostatniej dekady, upadki rodzin pszczół miodnych zimą w niektórych przypadkach sięgały do 30 %, notowano także jeszcze wyższe straty. Mimo, że zmiany klimatyczne powodują częstsze niekorzystne warunki pogodowe w niektórych częściach świata, nie to jest główną przyczyną podwyższonych strat zimowych, stanowią one dodatkowy poważny czynnik stresowy dla pszczół. Pszczelarze są uzależnieni od dobrej pogody. Wykazano, że szkodniki pszczół i złe odżywianie mają największy wpływ na zmniejszenie szans przetrwania rodziny. Uwzględnienie tych czynników pomaga rodzinie pszczelej pomyślnie przetrwać zimę. Dobre praktyki gospodarki pasiecznej Praktyki gospodarki pasiecznej różnią się znacznie na całym świecie muszą bowiem być dostosowane do lokalnych wymagań. Różnice zależą również od celów prowadzonej działalności pszczelarskiej: produkcji miodu lub zapylania. Na przykład co roku około miliona uli jest przewożonych na duże odległości, aby umożliwić zapylanie plantacji migdałowców w Kalifornii. Częsty i długotrwały transport uli to dodatkowy czynnik stresowy dla pszczół. Ule w zimie 8 9

6 Bezpieczeństwo pszczół miodnych Rolnictwo i pszczelarstwo są mocno powiązane. Praktyki rolnicze mogą wpływać na zdrowie pszczół w różny sposób. Wpływ pestycydów na pszczołę miodną był badany już w latach 20-tych ubiegłego wieku. Od tamtego czasu wraz ze wzrostem wymagań ewoluowała też wiedza na ten temat. Pestycydy: badania laboratoryjne i polowe Pierwsze uzasadnione założenie opiera się na stwierdzeniu, że insektycyd może mieć wpływ na owady, jakimi są pszczoły, a skutki jego oddziaływania mogą różnić się znacznie w zależności od konkretnego przypadku. Ogromnie istotne jest zbadanie, czy pszczoły są bezpieczne; jak również określenie środków minimalizujących kontakt pszczół ze środkami ochrony roślin. Badania laboratoryjne skupiają się na reakcji pszczół na różne dawki pestycydów, w tym także na celowo zawyżone. Badania takie są przydatne do kompleksowej oceny bezpieczeństwa środków, lecz wyniki te nie dają się przenieść na rzeczywiste warunki ich stosowania w rolnictwie. Z tego względu należy szczególnie uważać, aby nie wyciągnąć pochopnie błędnych wniosków. Oceny pestycydów pod kątem bezpieczeństwa pszczół opierają się na raportach badawczych i wytycznych opracowanych przez ekspertów. Najważniejsza w tym wielopoziomowym procesie oceny jest interakcja pomiędzy pszczołami a pestycydami w rzeczywistych sytuacjach polowych. W niektórych przypadkach unikanie negatywnych skutków może być bardzo proste wystarczy powstrzymać się od wykonywania oprysków podczas kwitnienia roślin. Firmie Bayer ogromnie zależy na tym, aby jej środki mogły być stosowane w sposób odpowiedzialny wobec pszczół. Przy ocenie bezpieczeństwa pestycydów przed wprowadzeniem ich na rynek wykraczamy nawet ponad obecne wymagania prawne uznając, że zdrowie pszczół i innych zapylaczy ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rolnictwa. Laboratorium: kontrola larw w komórkach Bezpieczeństwo pszczół badane jest bardzo szczegółowo, krok po kroku, rozpoczyna się od badań laboratoryjnych, po czym kontynuowane jest w miarę wymagań w badaniach polowych i obserwacyjnych. W zależności od wyników takich badań na etykietach środków zamieszczane są zalecenia precyzyjnie dostosowane dla każdego produktu. Laboratoryjne karmienie pszczół Monitorowanie stosowania środków ochrony roślin Nasze zaangażowanie na rzecz bezpieczeństwa pszczół nie kończy się w momencie oficjalnego dopuszczenia środka do stosowania ani zaraz po jego sprzedaży rolnikowi; ten proces trwa nadal. Wraz z wprowadzaniem nowego produktu na rynek trwa ciągły proces oceny, który korzysta z badań monitoringowych, nowych odkryć naukowych, a także doświadczeń klientów i opinii użytkowników. Aktualizacja dokumentacji rejestracyjnej produktów to proces ciągły, a także wymóg prawny. Umożliwia to również elastyczne zmiany w stosowaniu środka będące wynikiem najnowszej zdobytej wiedzy. Musimy uwzględnić różne warunki stosowania naszych wyrobów szczególnie w zakresie opieki nad produktem i jego stosowaniem przez rolników i innych użytkowników naszych technologii. Badania laboratoryjne i polowe, w połączeniu z doświadczeniami z praktyki, mają kluczowe znaczenie w rozwoju technologii, które będą chronić uprawy i minimalizować szkody wyrządzane pszczołom. Przestrzeganie zaleceń zawartych na etykietach środków ochrony roślin jest w oczywisty sposób korzystne dla bezpieczeństwa pszczół. Ponadto bardzo istotna, wręcz konieczna, jest współpraca pomiędzy rolnikami i pszczelarzami zwłaszcza w czasie, Badania polowe pszczół miodnych Ocena wypełnienia ramek gdy pszczoły mogą zbierać pożytek w celu określenia optymalnych terminów oprysków. Bayer rozwija swoje produkty w oparciu o wyniki badań naukowych i wnioski płynące z praktyki, tworząc coraz lepsze technologie ochrony roślin. Jest to bardzo istotna część promocji odpowiedzialnego i zrównoważonego stosowania pestycydów

7 Różne środki owadobójcze mają zróżnicowany wpływ na pszczoły. Jeśli można spodziewać się potencjalnych skutków ubocznych, należy zwrócić szczególną uwagę na stosowanie takich produktów w sposób odpowiedzialny wobec pszczół. Szczególnie duże znaczenie ma ścisłe przestrzeganie zaleceń zawartych na etykietach i dbałość w procesie ich stosowania. Korzyści z insektycydowych zapraw nasiennych Neonikotynoidy stanowią ważną grupę insektycydów, którą wprowadzono dwadzieścia lat temu. Rolnicy na całym świecie zaakceptowali je ze względu na ich wysoką skuteczność w zwalczaniu szkodników upraw. Neonikotynoidy firmy Bayer, takie jak Gaucho (imidachlopryd) i Poncho (chlotianidyna) to środki owadobójcze, które są powszechnie stosowane jako insektycydy w zaprawach nasiennych. Chronią uprawy przed szkodnikami we wczesnych fazach rozwoju upraw, gdy młode rośliny są najwrażliwsze. Stosowanie neonikotynoidów zwróciło na siebie uwagę opinii publicznej i było przedmiotem kontrowersyjnych debat. Co przyczyniło się do takiego stanu rzeczy? Jak sytuacja przedstawia się z naszej perspektywy? Upadki pszczół po raz pierwszy przypisano imidachloprydowi we Francji pod koniec lat 90-tych ubiegłego wieku. Nie były one związane z żadnymi konkretnymi przypadkami. Mający miejsce w Niemczech późniejszy wypadek z udziałem chlotianidyny zaowocował zwiększeniem środków zapobiegawczych, w celu uniknięcia ponownego wystąpienia takich zdarzeń. Z powodu obu przypadków oraz ze względu na fakt, że wprowadzenie tych produktów na rynek zbiegło się w czasie z szerokim zainte resowaniem kwestią zdrowia pszczół, debata na temat neonikotynoidów trwa nadal. Dziś na temat bezpieczeństwa pszczół związanego z neonikotynoidami wiadomo dużo więcej niż na temat jakiejkolwiek innej grupy substancji chemicznych. Stosowanie zapraw nasiennych jest bardzo ekologiczne i przynosi wiele korzyści dla ogólnego zdrowia ekosystemu: mniej niż 1 % uprawy jest objęte działaniem produktu, w porównaniu do całego obszaru w przypadku oprysku. Wyłącznie owady, które żywią się chronionymi roślinami są narażone na oddziaływanie produktu. Potencjalne narażenie położonych w okolicy zbiorników wodnych i owadów pożytecznych jest bardzo ograniczone. Ponadto zmniejsza się zużycie energii (paliwa, a wraz z nimi emisja gazów cieplarnianych) i wody, gdyż dzięki zastosowaniu takich produktów zmniejsza się liczba przejazdów opryskiwaczem. Rolnicy cenią sobie całą rolniczą i ekonomiczną wartość dodaną związaną ze zdrowszymi roślinami, zwiększonymi plonami i większą ilością wolnego czasu podczas tego bardzo pracowitego okresu w roku. Siewnik z deflektorem kierującym wywiewane powietrze W Stanach Zjednoczonych, Austrii, Belgii, Kanadzie, Francji i Niemczech przeprowad- -zono wiele szeroko zakrojonych naukowych badań uwzględniających wpływ wielu czynników na pszczoły. Wykazały one, że słabe zdrowie pszczół związane jest z obecnością warrozy, wirusów i wielu innych czynników, lecz nie znaleziono związku ze stosowaniem insektycydów. Potwierdziły to wyniki wielostronnych i długotrwałych badań monitoringowych pszczół trwające w Niemczech od 2004 roku z udziałem ponad stu pszczelarzy i tysiąca pszczelich rodzin, podobnie jak badania przeprowadzone we Francji i Ameryce Północnej. Zaprawione nasiona Środki bezpieczeństwa towarzyszące ochronie roślin W celu ciągłego udoskonalania poprawnego i bezpiecznego korzystania z naszych technologii, opracowano i wdrożono różne środki bezpieczeństwa w ścisłej współpracy z wieloma zainteresowanymi podmiotami. Środki takie obejmują: wyższe standardy jakości zaprawiania nasion, w celu zapewnienia działania produktu wyłącznie w miejscu przeznaczenia, tzn. w nasionach; udoskonalony sprzęt redukujący roznoszenie pyłu z zaprawy, kierujący powietrze wywiewane z siewników w stronę gleby; indywidualne szkolenia dla ekspertów ds. nasion w naszych regionalnych centrach technologii stosowania zapraw nasiennych na całym świecie; dotarcie do rolników poprzez etykiety na workach z nasionami, zawierające wszystkie niezbędne informacje. Wszystkie te środki dostępne są w wielu krajach, a duża część z nich przyjęła je jako wymagania prawne. Wnioski wyciągnięte z badań, błędów w przeszłości, wypadków i niewłaściwych zastosowań okazały się bardzo cenne dla postępu w rozwoju nowoczesnych technologii

8 Zaangażowanie i wkład firmy Bayer w zdrowie i bezpieczeństwo pszczół Żywotnym interesem firmy Bayer jest promowanie zrównoważonego rolnictwa i ochrony zdrowia pszczół. W naszej własnej hodowli roślin polegamy na zapylaniu przez pszczoły i w pełni uznajemy ogromną wartość zapylania roślin dla światowego rolnictwa. Poszukujemy aktywnie rozwiazan w celu poprawienia zdrowia i bezpieczenstwa pszczól poprzez: dostarczanie produktów eliminujących roztocza warrozy i odkrywanie nowych metod zwalczania tego pasożyta; zapewnianie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin dzięki badaniom naukowym i promowaniu odpowiedzialności za pszczoły w praktyce rolniczej; dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z zainteresowanymi stronami w społecznościach pszczelarskich i rolniczych oraz w instytucjach naukowych i rządowych, organizacjach pozarządowych, organach prawodawczych i decyzyjnych. W centrum naszego zaangażowania w zdrowie pszczół znajduje się nasz asortyment produktów eliminujących roztocza warrozy. W roku 2010 opracowaliśmy nowy produkt oparty na naturalnym olejku tymolowym, który w dalszym ciągu rozwijamy w celu stosowania w różnych krajach świata. Nasze zaangażowanie potwierdzają dalsze innowacyjne rozwiązania zapewniające poprawę zdrowia pszczół, nad którymi obecnie pracujemy