Prognozy zbiorów rzepaku i zbóż w ciągu ostatnich 10 lat oraz rzeczywiste wielkości zbiorów w tym samym okresie

Transkrypt

1 Warszawa, 10 stycznia 2017 r. BAS- WASGiPU /16 Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Prognozy zbiorów rzepaku i zbóż w ciągu ostatnich 10 lat oraz rzeczywiste wielkości zbiorów w tym samym okresie 1. Rzepak W opracowaniu wykorzystano dane Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej publikowane w raportach Rynek rzepaku stan i perspektywy (seria Analizy Rynkowe). Wielkości zbiorów są w tych raportach przyjmowane wg danych GUS, prognozy i szacunki są opracowywane przez IERIGŻ przy wykorzystaniu ocen i szacunków GUS. Prognozy zbiorów rzepaku podawane są w tych opracowaniach na ogół jesienią roku poprzedzającego zbiór. Poza tym wiosną roku zbioru publikowany jest szacunek tego zbioru, uwzględniający przezimowanie rzepaku ozimego. Obie te wartości uwzględniono zatem w tabeli nr 1. Z analizy danych zamieszczonych w tej tabeli wynika, że jesienne prognozy przyszłorocznych zbiorów często nie odpowiadają rzeczywistej wielkości zbioru, z uwagi na trudny do oszacowania wpływ zimowych warunków pogodowych na stan upraw rzepaku. Z tego względu dokładniejsze są na ogół dane szacunkowe, publikowane na wiosnę w roku zbiorów. Zawyżone prognozy plonów były charakterystyczne dla 2011 r. i 2012 r.: - zbiory rzepaku w 2011 r. różniły się od ch jesienią 2010 r. prognoz tych zbiorów, z uwagi na niekorzystne warunki przezimowania rzepaku. Na początku 2011 r. (w lutym) wzrosła bowiem temperatura, rozpuściła się pokrywa śnieżna chroniąca oziminy, a następnie, w wyniku znacznych spadków temperatury (do minus 29 o C), doszło do wymarzania rzepaku. Straty zimowe oceniono na około 10% zasiewów (wg objaśnień z Rynek rzepaku nr 39),

2 2 - zbiory rzepaku w roku 2012 różniły się znacząco od ch jesienią 2011 r. prognoz tych zbiorów, ponieważ rzepak przezimował znacznie gorzej niż w poprzednich latach. Wiosną 2012 r. w skali kraju zakwalifikowano do zaorania ponad 29% powierzchni jego zasiewów. Większość zaoranych plantacji obsiano następnie rzepakiem jarym (wg objaśnień z Rynek rzepaku nr 41). Tabela nr 1 Zbiory rzepaku w Polsce w latach w tys. ton - prognozy, szacunki i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza zbioru (jesienna) Szacunek zbioru (wiosenny) Rzeczywista wielkość zbioru , , , , , , ,7 (szacunek 2 105,8 przedwynikowy w listopadzie 2008) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 (szacunkowo, dane nieostateczne) Źródła danych: Prognoza na 2007 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 30, IERiGŻ, listopad 2006 r. Szacunek na 2007 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 31, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Prognoza na 2008 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, listopad 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 34, IERiGŻ, listopad 2008 r. Prognoza na 2009 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 34, IERiGŻ, listopad 2008 r. Szacunek na 2009 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza na 2010 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, listopad 2009 r. Szacunek na 2010 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 37, IERiGŻ, czerwiec 2010 r. Prognoza na 2011 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, październik 2010 r. Szacunek na 2011 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 39, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza na 2012 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, październik 2011 r. Szacunek na 2012 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 41, IERiGŻ, czerwiec 2012 r. Prognoza na 2013 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, październik 2012 r. Szacunek na 2013 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 43, IERiGŻ, czerwiec 2013 r. Prognoza na 2014 wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, październik 2013 r. Szacunek na 2014 wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 45, IERiGŻ, czerwiec 2014 r. Prognoza na 2015 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, październik 2014 r. Szacunek na 2015 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 47, IERiGŻ, czerwiec 2015 r. Prognoza na 2016 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, listopad 2015 r. Szacunek na 2016 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 49, IERiGŻ, maj 2016 r. Zbiory w roku 2007 (rzeczywista wielkość) wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, październik 2014 r. Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) oraz zbiór (szacunkowo, dane nieostateczne) w 2016 r. wg Rynek rzepaku stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, listopad 2016 r.

3 3 Niekiedy mamy do czynienia ze zjawiskiem odwrotnym, kiedy to prognozowane lub szacowane zbiory okazują się dużo niższe od faktycznie osiągniętych. Zjawisko takie było szczególnie wyraźne w latach 2009, 2013 i prognozy zbiorów na rok 2009 (opublikowane jesienią 2008 r.) były dość korzystne, natomiast wg szacunków dokonanych wiosną 2009 r. zbiory miały ulec ograniczeniu w efekcie wiosennej suszy i spadku nawożenia (odnotowano wysoki wzrost cen nawozów). Poza tym w szacunku wiosennym uwzględniono mniejszą powierzchnię zasiewów (750 tys. ha) niż w prognozie z jesieni 2008 r. (800 tys. ha). Rzeczywista powierzchnia zasiewów okazała się jednak zbliżona do tej prognozowanej jesienią (810 tys. ha), a susza nie wywarła tak negatywnego wpływu na uprawy, jak się spodziewano. Dane szacunkowe nie okazały się zatem miarodajne i ostatecznie zbiory rzepaku okazały się bardzo wysokie, wyższe nawet od tych prognozowanych jesienią 2008 r. (wg objaśnień z Rynek rzepaku nr 34, 35 i 50) - w prognozie na rok 2013 przyjęto powierzchnię zasiewów rzepaku tys. ha, a plony - w wysokości 2,6 t/ha. Wiosną 2013 r. okazało się, że w trakcie zimy nie doszło do poważniejszych uszkodzeń upraw rzepaku, a ponadto powierzchnia uprawy okazała się wyższa (szacunkowo około 40 tys. ha stanowił bowiem rzepak jary). Według wiosennych szacunków (z uwagi na spodziewane wyższe plonowanie i zwiększoną powierzchnię uprawy) zbiory miały więc być wyższe od prognozowanych jesienią. Okazało się jednak, że również wiosenne szacunki zbiorów były zaniżone; powierzchnia uprawy wyniosła ostatecznie 920,7 tys. ha, a plony 2,91 t/ha, co oznaczało, że zbiory (2 677,7 tys. ton) były o około 35% wyższe od jesiennej prognozy (wg objaśnień z Rynek rzepaku nr 42, 43 i 50) 1. - w prognozie na rok 2014 przyjęto powierzchnię uprawy wynoszącą tys. ha, a plony 2,6 t/ha. Wiosną 2014 r. oszacowano (dość ostrożnie) łączną powierzchnia uprawy rzepaku ozimego i jarego na 840 tys. ha. Plony oszacowano na około 2,91 3,0 t/ha, z uwagi na dobre przezimowanie rzepaku ozimego. Ostatecznie jednak powierzchnia uprawy rzepaku wyniosła 951,1 tys. ha, a plony 1 Wartości zbiorów obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 1. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.

4 4 3,44 t/ha, zbiory zatem wyniosły 3 275,8 tys. ton czyli były o około 50% wyższe od prognozowanych jesienią (wg objaśnień z Rynek rzepaku nr 44, 45 i 50) Zboża W opracowaniu wykorzystano dane IERiGŻ publikowane w raportach Rynek zbóż stan i perspektywy (seria Analizy Rynkowe). Wielkości zbiorów są w tych raportach przyjmowane wg danych GUS, a prognozy są opracowywane przez IERIGŻ przy wykorzystaniu ocen i szacunków GUS. W przypadku zbóż IERiGŻ nie publikuje prognoz jesiennych dotyczących zbiorów w roku następnym. Prognozy publikowane są wiosną roku zbioru Pszenica W analizowanym okresie wyraźne ograniczenia zbiorów pszenicy w stosunku do prognoz miały miejsce w 2007 i w 2016 roku (tabela nr 2). W roku 2007 zmniejszenie zbiorów pszenicy w porównaniu do wartości prognozowanej było spowodowane spadkiem plonowania oraz ograniczeniem faktycznego areału uprawy (z prognozowanego tys. ha do tys. ha) na rzecz uprawy rzepaku. Na spadek plonowania (z prognozowanego 4,16 t/ha do 3,94 t/ha) wpłynęły niedobory wilgoci w glebie jesienią 2006 r. oraz wczesną wiosną 2007 r., deszcze i chłody w maju i czerwcu 2007 r. oraz opady i silne wiatry w okresie żniw (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 32, 33 i 50) 3. Na spadek zbiorów w stosunku do prognoz w roku 2016 wpłynęło głównie zmniejszone plonowanie (4,53 t/ha wg szacunku przedwynikowego, wobec prognozowanego 4,7 t/ha). Spadek plonów nastąpił w efekcie rozhartowania i nadmiernego wybujania roślin ozimych w I połowie zimy (panowały wtedy relatywnie wysokie temperatury), a następnie zniszczenia roślin przez niską temperaturę i wiatr (przy braku okrywy śniegowej). Ponadto ujemny wpływ na zbiory wywarły opady deszczu podczas żniw (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 50 i 51). 2 Patrz uwaga w przypisie nr 1. 3 Wartości zbiorów obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 2. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.

5 5 Tabela nr 2 Zbiory pszenicy w Polsce w latach w tys. ton - prognozy i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza (wiosenna) Rzeczywista wielkość zbioru w październiku 2008) w październiku 2016) Źródła danych: Prognoza wiosenna na 2007 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, październik 2008 r. Prognoza wiosenna na 2009 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza wiosenna na 2010 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, maj 2010 r. Prognoza wiosenna na 2011 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza wiosenna na 2012 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, maj 2012 r. Prognoza wiosenna na 2013 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, maj 2013 r. Prognoza wiosenna na 2014 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, kwiecień 2014 r. Prognoza wiosenna na 2015 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, maj 2015 r. Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) i prognoza wiosenna na 2016: wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, maj 2016 r. Szacunek przedwynikowy na 2016 r. - wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 51, IERiGŻ, październik 2016 r. Wyraźne zwiększenia zbiorów pszenicy w stosunku do prognoz miały natomiast miejsce w roku 2009, 2010, 2012 i W 2009 r. wzrost zbiorów w stosunku do wartości prognozowanej związany był ze zwiększeniem faktycznej powierzchni zasiewów (z prognozowanej tys. ha do tys. ha) oraz ze zwiększonym plonowaniem (4,17 t/ha, zamiast prognozowanej 3,89 t/ha),związanym z korzystnymi warunkami pogodowymi (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 36, 37 i 50) 4. 4 Patrz uwaga w przypisie nr 3.

6 6 W 2010 r. wzrost zbiorów spowodowany był zwiększeniem plonowania (4,39 t/ha), w stosunku do prognozowanego 3,96 t/ha (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 38 i 50). W 2012 wzrost zbiorów był efektem zwiększonego plonowania pszenicy ogółem (4,14 t/ha wobec prognozowanego 3,82 t/ha) i zwiększenia areału uprawy pszenicy jarej (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 42 i 50). W 2014 r. wzrost zbiorów w stosunku do wartości prognozowanej był efektem rekordowych plonów (wynoszących 4,97 t/ha wobec prognozowanych 4,14 t/ha) oraz zwiększenia areału uprawy (2 339 tys. ha) w stosunku do przyjętego w prognozie (2 200 tys. ha). Wysokie plonowanie było możliwe dzięki korzystnym warunkom agrometeorologicznym, które wpłynęły np. na bardzo dobre przezimowanie zbóż ozimych (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 46 i 50) Żyto W analizowanym okresie wyraźne ograniczenia zbiorów żyta w stosunku do prognoz miały miejsce w 2007, 2010, 2011 i 2015 roku (tabela nr 3). W roku 2007 wpływ na ograniczenie zbiorów żyta miały podobne czynniki, jak w przypadku pszenicy: ograniczenie areału uprawy w stosunku do areału przyjętego w prognozie oraz spadek plonowania (2,37 t/ha wobec prognozowanego 2,6 t/ha) spowodowany niekorzystnymi warunkami agrometeorologicznymi (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 32, 33 i 50). W roku 2010 główną przyczyną zmniejszenia zbiorów był spadek areału uprawy (1 063 tys. ha) w stosunku do prognozowanego tys. ha (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 38 i 50). W roku 2011 silnemu ograniczeniu uległ areał uprawy (z prognozowanego tys. ha do tys. ha). Poza tym warunki agrometeorologiczne były niekorzystne (nadmiar opadów w okresie siewów, uszkodzenia upraw w trakcie zimy, wyleganie w lipcu utrudniające żniwa). Dane dotyczące plonowania nie uległy jednak znacznym zmianom; wg prognoz plon miał wynieść 2,3 t/ha, a wg danych ostatecznych był równy 2,4 t/ha (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 40, 41 i 50) 6. 5 Patrz uwaga w przypisie nr 3. 6 Wartości zbiorów obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 3. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.

7 7 W roku 2015 spadek zbiorów w stosunku do prognoz był spowodowany głównie ograniczeniem areału uprawy, który wg prognoz wynieść miał 960 tys. ha, a ostatecznie był równy 725 tys. ha (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 48, 49 i 50). Tabela nr 3 Zbiory żyta w Polsce w latach w tys. ton - prognozy i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza (wiosenna) Rzeczywista wielkość zbioru w październiku 2008) (szacunek przedwynikowy w październiku 2016) Źródła danych: Prognoza wiosenna na 2007 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, październik 2008 r. Prognoza wiosenna na 2009 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza wiosenna na 2010 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, maj 2010 r. Prognoza wiosenna na 2011 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza wiosenna na 2012 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, maj 2012 r. Prognoza wiosenna na 2013 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, maj 2013 r. Prognoza wiosenna na 2014 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, kwiecień 2014 r. Prognoza wiosenna na 2015 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, maj 2015 r. Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) i prognoza wiosenna na 2016: wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, maj 2016 r. Szacunek przedwynikowy na 2016 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 51, IERiGŻ, październik 2016 r. Wyraźne zwiększenie zbiorów żyta w stosunku do wielkości prognozowanych wystąpiło natomiast w roku 2009 i W 2009 r. był to głównie efekt zwiększonego w stosunku do prognoz plonowania żyta (2,66 t/ha, wobec

8 8 prognozowanego 2,35 t/ha). Plonowanie takie było możliwe do osiągnięcia wskutek korzystnych warunków pogodowych w trakcie uprawy (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 36, 37 i 50). W roku 2013 zarówno areał jak i plony okazały się wyższe od prognozowanych. Według prognoz areał uprawy miał wynieść tys. ha, a plon - 2,6 t/ha, a ostatecznie areał był równy tys. ha, a plon 2,86 t/ha 7 (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 44, 45 i 50) Jęczmień W analizowanym okresie wyraźne ograniczenie zbiorów jęczmienia w stosunku do wielkości prognozowanych wystąpiło w roku 2011 (tabela nr 4). Było to głównie spowodowane spadkiem areału uprawy, z prognozowanego tys. ha do tys. ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 40,41 i 50). Wyraźne wzrosty zbiorów jęczmienia w stosunku do wartości prognozowanych miały natomiast miejsce w roku 2009, 2012 i Wzrost zbiorów w roku 2009 w stosunku do wielkości prognozowanej był efektem zwiększenia plonowania jęczmienia (3,44 t/ha wobec prognozowanego 2,96 t/ha); na poprawę plonowania wpłynęły korzystne warunki agrometeorologiczne w trakcie wegetacji jęczmienia (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 36, 37 i 50). W roku 2012 na wzrost zbiorów w stosunku do prognoz wpłynęło zwiększenie areału uprawy (1 161 tys. ha wobec prognozowanego tys. ha) oraz plonowania, które wyniosło 3,6 t/ha wobec prognozowanego 3,31 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 42, 43 i 50). Podobne przyczyny wzrostu zbiorów wystąpiły w roku 2016; powierzchnia uprawy wyniosła 964 tys. ha (szacunek przedwynikowy) wobec prognozowanej 840 tys. ha, a plony - 3,72 t/ha (szacunek przedwynikowy) wobec prognozowanych 3,68 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 50 i 51) 8. 7 Patrz uwaga w przypisie nr 6. 8 Wartości zbiorów obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 4. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.

9 9 Tabela nr 4. Zbiory jęczmienia w Polsce w latach w tys. ton - prognozy i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza (wiosenna) Rzeczywista wielkość zbioru w październiku 2008) w październiku 2016) Źródła danych: Prognoza wiosenna na 2007 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, październik 2008 r. Prognoza wiosenna na 2009 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza wiosenna na 2010 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, maj 2010 r. Prognoza wiosenna na 2011 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza wiosenna na 2012 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, maj 2012 r. Prognoza wiosenna na 2013 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, maj 2013 r. Prognoza wiosenna na 2014 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, kwiecień 2014 r. Prognoza wiosenna na 2015 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, maj 2015 r. Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) i prognoza wiosenna na 2016: wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, maj 2016 r. Szacunek przedwynikowy na 2016 r. - wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 51, IERiGŻ, październik 2016 r Owies W analizowanym okresie spadki zbiorów owsa w stosunku do wartości prognozowanych miały miejsce w roku 2011, 2013, 2014 i 2015 (tabela nr 5).

10 10 W roku 2011, 2013 i 2014 główną przyczyną ograniczenia zbiorów w stosunku do prognoz był spadek areału uprawy; w roku 2011 areał uprawy wyniósł tys. ha, wobec prognozowanego tys. ha, w roku tys. ha, wobec prognozowanego tys. ha (poza tym w 2013 siewy zbóż jarych były spóźnione), a w roku tys. ha, wobec prognozowanego tys. ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 40, 41, 44, 45, 46, 47 i 50). W roku 2015 doszło do poważnego spadku plonowania w wyniku suszy z prognozowanego 3,08 t/ha do 2,72 t/ha (owies ma duże wymagania wodne; stąd tak wyraźny spadek plonowania w efekcie suszy) oraz do zmniejszenia areału uprawy, z prognozowanego tys. ha do tys. ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 48, 49 i 50) 9. Tabela nr 5. Zbiory owsa i mieszanek zbożowych w Polsce w latach w tys. ton - prognozy i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza (wiosenna) Rzeczywista wielkość zbioru w październiku 2008) w październiku 2016) Źródła danych: Prognoza wiosenna na 2007 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, październik 2008 r. Prognoza wiosenna na 2009 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza wiosenna na 2010 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, maj 2010 r. Prognoza wiosenna na 2011 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza wiosenna na 2012 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, maj 2012 r. Prognoza wiosenna na 2013 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, maj 2013 r. Prognoza wiosenna na 2014 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, kwiecień 2014 r. Prognoza wiosenna na 2015 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, maj 2015 r. 9 obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 5. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.

11 11 Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) i prognoza wiosenna na 2016: wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, maj 2016 r. Szacunek przedwynikowy na 2016 r. - wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 51, IERiGŻ, październik 2016 r. Wyraźne wzrosty zbiorów owsa w stosunku do wartości prognozowanych miały miejsce, podobnie jak w przypadku jęczmienia, w roku 2009, 2012 i W roku 2009 wzrost zbiorów w stosunku do wartości prognozowanych był głównie efektem zwiększonego plonowania; korzystne dla owsa warunki agrometeorologiczne (opady w maju) wpłynęły na wzrost plonowania z prognozowanego 2,54 t/ha do 2,84 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 36, 37 i 50). Podobna sytuacja miała miejsce w roku 2012; plony owsa wzrosły z prognozowanych 2,79 t/ha do 3,01 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 42, 43 i 50). W roku 2016 na wzrost zbiorów owsa w stosunku do prognoz decydujący wpływ miał natomiast zwiększony areał uprawy z prognozowanego tys. ha do określonego w szacunku przedwynikowym na poziomie tys. ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 50 i 51) Pszenżyto W analizowanym okresie wyraźne spadki zbiorów w stosunku do prognoz odnotowano w roku 2012 i 2016 (tabela nr 6). Były to głównie efekty przeszacowania powierzchni uprawy. Według prognoz powierzchnie uprawy w powyższych latach miały wynosić odpowiednio tys. ha i tys. ha; powierzchnie te okazały się jednak niższe i wyniosły 992 tys. ha w roku 2012 i tys. ha wg szacunku przedwynikowego w roku 2016 (wg danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 42, 43, 50 i 51). Wyraźne wzrosty zbiorów pszenżyta w stosunku do wartości prognozowanych miały natomiast miejsce w roku 2009 i W roku 2009 wzrost zbiorów w stosunku do prognoz był efektem korzystnych warunków agrometeorologicznych, zwiększenia powierzchni zasiewów (z prognozowanej tys. ha do tys. ha) oraz wzrostu plonów w stosunku do wartości prognozowanej - z 3,16 t/ha do 3,57 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 36, 37 i 50) 10. W roku 2014 na wzrost zbiorów w stosunku do prognoz wpłynęły głównie zwiększenie powierzchni zasiewów (z tys. ha do tys. ha) i plonowania (z 10 Wartości zbiorów obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 6. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.

12 12 3,39 t/ha do 4,02 t/ha) w stosunku do wartości prognozowanych (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 46, 47 i 50) Patrz uwaga w przypisie nr 10.

13 13 Tabela nr 6 Zbiory pszenżyta w Polsce w latach w tys. ton - prognozy i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza (wiosenna) Rzeczywista wielkość zbioru w październiku 2008) w październiku 2016) Źródła danych: Prognoza wiosenna na 2007 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, październik 2008 r. Prognoza wiosenna na 2009 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza wiosenna na 2010 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, maj 2010 r. Prognoza wiosenna na 2011 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza wiosenna na 2012 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, maj 2012 r. Prognoza wiosenna na 2013 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, maj 2013 r. Prognoza wiosenna na 2014 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, kwiecień 2014 r. Prognoza wiosenna na 2015 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, maj 2015 r. Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) i prognoza wiosenna na 2016: wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, maj 2016 r. Szacunek przedwynikowy na 2016 r. - wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 51, IERiGŻ, październik 2016 r Kukurydza W analizowanym okresie spadki zbiorów kukurydzy w stosunku do wartości prognozowanych odnotowano w roku 2015 i 2016 (tabela nr 7). W roku 2015 główną przyczyną spadku zbiorów w stosunku do prognozy było zmniejszenie plonowania kukurydzy w efekcie suszy. Plonowanie zmniejszyło się z prognozowanego 6,73 t/ha do 4,71 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 48,49 i 50).

14 14 Tabela nr 7 Zbiory kukurydzy w Polsce w latach w tys. ton - prognozy i rzeczywiste wielkości zbiorów. Rok Prognoza (wiosenna) Rzeczywista wielkość zbioru w październiku 2008) (szacunek przedwynikowy w październiku 2016) Źródła danych: Prognoza wiosenna na 2007 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 32, IERiGŻ, czerwiec 2007 r. Szacunek przedwynikowy na 2008 r. Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 35, IERiGŻ, październik 2008 r. Prognoza wiosenna na 2009 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 36, IERiGŻ, czerwiec 2009 r. Prognoza wiosenna na 2010 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 38, IERiGŻ, maj 2010 r. Prognoza wiosenna na 2011 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 40, IERiGŻ, maj 2011 r. Prognoza wiosenna na 2012 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 42, IERiGŻ, maj 2012 r. Prognoza wiosenna na 2013 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 44, IERiGŻ, maj 2013 r. Prognoza wiosenna na 2014 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 46, IERiGŻ, kwiecień 2014 r. Prognoza wiosenna na 2015 r. wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 48, IERiGŻ, maj 2015 r. Zbiory w latach (rzeczywiste wielkości) i prognoza wiosenna na 2016: wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 50, IERiGŻ, maj 2016 r. Szacunek przedwynikowy na 2016 r. - wg Rynek zbóż stan i perspektywy, nr 51, IERiGŻ, październik 2016 r W roku 2016 na ograniczenie zbiorów w stosunku do prognoz wpłynął głównie spadek areału uprawy; wg prognozy wyniósł on 690 tys. ha, a wg szacunku przedwynikowego 577 tys. ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 50 i 51). Wyraźne wzrosty zbiorów kukurydzy w stosunku do wartości prognozowanych miały natomiast miejsce w roku 2010, 2011, 2012, 2013 i Trafne oszacowanie zbiorów kukurydzy wydaje się zatem stosunkowo najtrudniejsze. Kukurydza siana jest bowiem stosunkowo późno, i dlatego dość trudno jest wczesną wiosną oszacować areał uprawy. Poza tym jest to roślina wyjątkowo wrażliwa na niedobór wody w okresie kwitnienia stąd ostrożne szacunki plonowania.

15 15 W latach 2010, 2011 i 2012 na wzrost zbiorów w stosunku do prognoz miały wpływ niedoszacowania powierzchni uprawy i plonowania w stosunku do wielkości ostatecznych (szczególnie znaczące było niedoszacowanie powierzchni uprawy kukurydzy w prognozie na rok 2012). W roku 2010 prognozowana powierzchnia uprawy wyniosła 290 tys. ha, a rzeczywista 334 tys. ha. Plon prognozowany wyniósł 5,7 t/ha, a rzeczywisty 5,97 t/ha. W roku 2011 prognozowana powierzchnia uprawy wyniosła 320 tys. ha, a rzeczywista 333 tys. ha. Prognozowany plon wyniósł 6 t/ha, a rzeczywisty 7,18 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 38, 39, 40, 41 i 50). W roku 2012 powierzchnia uprawy kukurydzy wg prognoz miała wynieść 360 tys. ha, natomiast ostatecznie była równa 544 tys. ha. Równolegle zwiększyło się plonowanie - z prognozowanego 6,7 t/ha do 7,35 t/ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 42,43 i 50) 12. W roku 2013 i 2014 na zwiększenie zbiorów kukurydzy w stosunku do prognoz wpłynął głównie wzrost powierzchni uprawy; prognozowane powierzchnie uprawy dla tych lat wyniosły odpowiednio 510 tys. ha i 580 tys. ha, zaś rzeczywiste powierzchnie uprawy wyniosły 614 tys. ha i 678 tys. ha (według danych i objaśnień z Rynek zbóż nr 44, 45, 46, 47 i 50). Autor: Dr Dorota Stankiewicz specjalista ds. systemu gospodarczego w Biurze Analiz Sejmowych Akceptował: Wicedyrektor Biura Analiz Sejmowych Jakub Borawski Deskryptory bazy Rex: rolnictwo, rośliny 12 Wartości zbiorów obliczone jako iloczyny powierzchni uprawy i plonów mogą się nieznacznie różnić od wartości zbiorów podanych w tabeli nr 7. Różnice te wynikają głównie z zaokrągleń danych liczbowych.