Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych

Transkrypt

1 Różnorodność, zagrożenia i ochrona pszczół na terenach rolniczych dr Weronika Banaszak-Cibicka Zakład Hodowli Owadów Użytkowych Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

2 Krajobraz rolniczy

3 Wyspy środowiskowe Fot. W. Banaszak-Cibicka Zadrzewienie grądowe w krajobrazie rolniczym w otulinie PK Puszcza Zielonka pod Poznaniem.

4 a bioróżnorodność Owady zapylające

5 Główne zagrożenia Stosowanie nawozów i pestycydów, usuwanie zadrzewień śródpolnych, nieużytków oraz miedz, proces upraszczania płodozmianu.

6 W naszej szerokości geograficznej głównymi zapylaczami są pszczoły (Hymenoptera: Apiformes)

7 Różnorodność owadów zapylających pszczoła miodna (Apis mellifera)

8 Różnorodność owadów zapylających Na świecie żyje około gatunków pszczół. W Polsce stwierdzono występowanie ponad 470 gatunków. Wielkość waha się od 2 mm do około 40 mm. Smuklik (Evylaeus sp.) i trzmiel leśny (Bombus pratorum) Miesierka (Megachile sp.)

9 Pszczoły samotnie żyjące Zdecydowana większość gatunków pszczół żyje samotnie. Pszczoły te występują parami samica i samiec. Samica buduje jedno lub kilka gniazd, złożone z kilku do kilkunastu komórek lęgowych. Po zamknięciu ostatniej komórki w gnieździe, więcej się nim nie interesuje.

10 Pszczoły właściwie społeczne Osobniki jednego gatunku wspólnie opiekują się potomstwem. Istnieje podział pracy. Współwystępują przynajmniej dwa pokolenia zdolne do pracy na rzecz całej rodziny.

11 Pszczoły właściwie społeczne Cykl rozwojowy rodziny trzmielej (Heinrich 1979)

12 Pasożyty gniazdowe - kleptopasożyty Fot. P. Szefer

13 Gniazdowanie Fot. P. Szefer Źródło: Banaszak 1993

14 Gniazdowanie Fot. P. Szefer

15 Pszczoła miodna a inne pszczołowate Pszczoła miodna jest zapylaczem podstawowym, ale nie jest ona zapylaczem uniwersalnym. Dziko żyjące pszczołowate stanowią ważny uzupełniający czynnik zapylający rośliny uprawne. Fot. P. Szefer

16 Żródło: Źródło: impletreasures101.blogspot.com pszczoła miodna (Apis mellifera)

17 Czynniki wpływające na utrzymanie dużych i różnorodnych zgrupowań pszczół Dostępność roślin pokarmowych.

18 Dostępność miejsc do gniazdowania.

19 Owady zapylające w krajobrazie rolniczym Środowiska ostojowe (takie jak przydroża, miedze, zadrzewienia śródpolne, kwietne pasy) stwarzają dobre warunki gniazdowe i pokarmowe dla pszczół.

20 Owady zapylające w krajobrazie rolniczym Środowiska ostojowe w krajobrazie rolniczym zapewniają pożywienie w ciągu całego sezonu wegetacyjnego.

21 Owady zapylające w krajobrazie rolniczym Wyspy środowiskowe mają istotny wpływ nie tylko na różnorodność biologiczną, ale również na zachowanie powiązań ekologicznych w krajobrazie.

22 Owady zapylające w krajobrazie rolniczym Sieć takich wysp środowiskowych w krajobrazie rolniczym tworzy system, zapewniający istnienie tej grupy w stosunkowo stałym składzie w warunkach silnej antropopresji. Fot. P. Szefer

23 Zmiana nastawienia Znaczenie gospodarcze wysp środowiskowych zwykle jest niedoceniane. Pozytywne znaczenie dla funkcjonowaniu agrocenoz. Zapewniają dodatkowe źródła pokarmu i miejsce gniazdowania wielu gatunków owadów zapylających, które korzystnie oddziałują na produktywność agroekosystemów.

24 Zmiana nastawienia Wyspy środowiskowe są naturalnym sprzymierzeńcem rolnika w zapylaniu roślin. Powinno się dążyć nie tylko do utrzymania tych środowisk, ale również do wprowadzania nowych refugiów do krajobrazu rolniczego co zwiększałoby szansę ochrony owadów w agroekosystemach.

25 Dziękuję za uwagę