Recenzenci: prof. dr hab. Krzysztof Jajuga doc. dr hab. ukasz Stettner Redaktor: Ma gorzata Rajwacka{Jachymek Projekt ok adki i stron tytu owych: Wojc

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Recenzenci: prof. dr hab. Krzysztof Jajuga doc. dr hab. ukasz Stettner Redaktor: Ma gorzata Rajwacka{Jachymek Projekt ok adki i stron tytu owych: Wojc"

Transkrypt

1 IN YNIERIA FINANSOWA Wycena instrument w pochodnych Symulacje komputerowe Statystyka rynku Aleksander Weron Rafa Weron Centrum Metod Stochastycznych im. Hugona Steinhausa Politechnika Wroc awska

2 Recenzenci: prof. dr hab. Krzysztof Jajuga doc. dr hab. ukasz Stettner Redaktor: Ma gorzata Rajwacka{Jachymek Projekt ok adki i stron tytu owych: Wojciech J.Steifer Sk ad i amanie: Rafa Weron Ksi ka czy og ln wiedz o rynkachpapier wwarto ciowychznowoczesnym wyk adem matematyki nansowej, kt ry obejmuje modele i metody dotycz ce wyceny instrument w pochodnych, oceny ryzyka, a tak e statystyk rynku. Poj cia teoretyczne s bogato ilustrowane przyk adami. Szczeg owo om wiono te oryginalny pakiet komputerowy Financial Engineering Toolbox, umo liwiaj cy tw rcze stosowanie metod in ynierii nansowej. Poszczeg lne rozdzia y ko cz si pytaniami i zadaniami, do kt rych odpowiedzi mo na znale w dodatku D. Ksi ka jest przeznaczona dla szerokiego kr gu odbiorc w: dla rodowiska akademickiego, zw aszcza student w kierunk w matematycznych iekonomicznych, kt rym b dzie s u y za podr cznik, dla specjalist w, pracownik w instytucji nansowych, a tak e dla inwestor w indywidualnych, kt rzy chc pog bi swoj wiedz o rynku i transakcjach terminowych. Tytu dotowany przez Polski Bank Rozwoju S.A. c Copyright by Aleksander Weron and Rafa Weron Warszawa 1998 All Rights Reserved Printed in Poland Utw r w ca o ci ani we fragmentach nie mo e by powielany ani rozpowszechniany za pomoc urz dze elektronicznych, mechanicznych, kopiuj cych, nagrywaj cych i innych, bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Adres poczty elektronicznej: wnt@pol.pl Strona WWW: ISBN 83{204{2252{3

3 Spis tre ci Przedmowa Wprowadzenie Pocz tki rynk w nansowych : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Konferencja w Bretton Woods : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Pocz tki matematyki nansowej : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : In ynieria nansowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Nobel'97 z ekonomii : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Blacka-Scholesa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 30 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Rynek nansowy Struktura rynku nansowego : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Uczestnicy rynku : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Gie dy : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Gie dy towarowe i terminowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : Gie dy papier w warto ciowych : : : : : : : : : : : : : : : : : Gie da Papier w Warto ciowych wwarszawie : : : : : : : : : Organizacja i dzia anie gie dy : : : : : : : : : : : : : : : : : : Regulowany rynek pozagie dowy : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 52 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Papiery warto ciowe Wst p : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Obligacje : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Emitenci obligacji : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Euroobligacje : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Klasykacja d u nik w : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Akcje : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kupno na kredyt : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kr tka sprzeda : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Indeksy gie dowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Indeks DJIA : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Indeksy kapita owo-wa one : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Inne znane indeksy : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 78

4 6 Spis tre ci Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakty terminowe Wst p : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakty forward : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Ceny terminowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Walutowe kontrakty forward : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wide ki cen kupna i sprzeda y : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakty FRA : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakty futures : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Rozliczenie dzienne : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : System depozyt w : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Izba rozliczeniowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Zbie no cen terminowych i got wkowych : : : : : : : : : : : Towarowe kontrakty futures : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Finansowe kontrakty futures : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakty wymiany : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakty PLA : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wymiany walutowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wymiany procentowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Modykacje podstawowych kontrakt w wymiany : : : : : : : Opcje : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Instrumenty podstawowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Cena opcji : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Ograniczenia na cen opcji : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Przedterminowe wykonanie opcji ameryka skich : : : : : : : Parytet kupna-sprzeda y : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 125 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Matematyka nansowa modeli dyskretnych Podstawowy model dwumianowy : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wycena opcji europejskich : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Strategia zabezpieczaj ca : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wycena opcji na instrumenty o sta ej stopie dywidendy : : : : : : : Opcje indeksowe iwalutowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcje na kontrakty futures : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wycena opcji ameryka skich : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Strategia zabezpieczaj ca : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Podej cie martynga owe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Twierdzenie o reprezentacji martynga owej proces w dyskretnych : : 153 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Matematyka nansowa modeli ci g ych Wprowadzenie do modeli ci g ych : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Analiza stochastyczna : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : B dzenie losowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Ruch Browna : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 165

5 Spis tre ci Lemat It^o : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Blacka-Scholesa. Metoda r wna r niczkowych cz stkowych Zamiana miary. Twierdzenie Girsanowa : : : : : : : : : : : : : : : : Twierdzenie o reprezentacji martynga owej proces w ci g ych : : : : Zupe no rynku : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Blacka-Scholesa. Metoda martynga owa : : : : : : : : : : : : Zerowa stopa procentowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Niezerowa stopa procentowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wz r Blacka-Scholesa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wz r Mertona dla opcji na akcje o sta ej stopie dywidendy : Analiza wra liwo ci : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Delta : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Gamma : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Theta : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Vega : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Blacka dla opcji na kontrakty futures : : : : : : : : : : : : : : Model Mertona dla opcji z losow stop procentow : : : : : : : : : Model typu Blacka-Scholesa dla opcji walutowych : : : : : : : : : : : Rynek dolarowy : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Rynek z ot wkowy : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wz r Garmana-Kohlhagena : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 199 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Modelowanie struktury terminowej Krzywa dochodowo ci : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Stopy forward : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Modele chwilowej stopy procentowej : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Heatha-Jarrowa-Mortona : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wielofaktorowy model HJM : : : : : : : : : : : : : : : : : : : R wnowa na miara martynga owa : : : : : : : : : : : : : : : Jednofaktorowy model HJM : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wycena instrument w w modelu HJM : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakt forward na obligacj zerokuponow : : : : : : : : : Obligacja o zmiennym oprocentowaniu : : : : : : : : : : : : : Instrumenty na polskim rynku : : : : : : : : : : : : : : : : : 223 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Konstrukcja i wycena egzotycznych instrument w pochodnych In ynieria nansowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kombinacje kontrakt w terminowych : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakt forward swap : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kombinacje opcji : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Instrumenty syntetyczne : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakt break forward : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakt range forward : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcje zale ne od czasu, z o one i binarne : : : : : : : : : : : : : : : Opcja typu forward-start : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 240

6 8 Spis tre ci Opcja wyboru : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcja z o ona : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcja binarna : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcje zale ne od trajektorii : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcja azjatycka : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcje barierowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcja kwantylowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcje typu lookback : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Wielowymiarowe instrumenty egzotyczne : : : : : : : : : : : : : : : : Opcja koszykowa : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Instrumenty typu quanto : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Instrumenty egzotyczne na rynku st p procentowych : : : : : : : : : Opcja kupna na obligacj zerokuponow : : : : : : : : : : : : Kontrakt forward swap : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcja caplet : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakt forward cap : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Kontrakt forward oor : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Opcje na kontrakty wymiany (swaptions) : : : : : : : : : : : 269 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Statystyka rynk w nansowych Modele rynk w nansowych : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Hipoteza rynku fraktalnego : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Hipoteza rynku niejednorodnego : : : : : : : : : : : : : : : : Rozk ady niegaussowskie a stopy zwrotu : : : : : : : : : : : : : : : : Empiryczne w asno ci zwrot w : : : : : : : : : : : : : : : : : Rozk ady niesko czenie podzielne : : : : : : : : : : : : : : : : Model CED : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Szeregi czasowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Procesy liniowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Procesy nieliniowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Techniki analizy danych nansowych : : : : : : : : : : : : : : : : : : Badanie grubo ci ogon w rozk ad w : : : : : : : : : : : : : : Badanie zgodno ci rozk ad w : : : : : : : : : : : : : : : : : : Badanie d ugoterminowej zale no ci danych : : : : : : : : : : 323 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Alternatywne modele nansowe Randomizacja modelu dyskretnego : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Racheva-Ruschendorfa : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Gerbera-Shiu : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Transformata Esschera : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Model Hursta-Platena-Racheva : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Modele H-samopodobne : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : U amkowy ruch Browna : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Podej cie bezpo rednie : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Podej cie martynga owe : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 356

7 Spis tre ci 9 Pytania i zadania : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 358 Zako czenie 359 Dodatki 361 A. Pakiet Financial Engineering Toolbox v A.1. Wymagania sprz towe i programowe : : : : : : : : : : : : : : : : : : 363 A.2. Instalacja : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 363 A.3. Praca z programem : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 364 A.3.1. Prole wyp aty : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 364 A.3.2. Greckie wska niki dla pozycji : : : : : : : : : : : : : : : : : : 367 A.3.3. Wycena instrument w pochodnych w modelu dyskretnym : : 368 A.3.4. Wycena opcji egzotycznych w modelu dyskretnym : : : : : : 369 A.3.5. Metoda Monte Carlo : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 374 B. Rachunek nansowy 379 B.1. Przysz a warto sumy pieni nej : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 379 B.2. Bie ca warto przysz ej sumy pieni nej : : : : : : : : : : : : : : : 380 B.3. Przysz a warto ci gu p atno ci : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 381 B.4. Bie ca warto ci gu p atno ci : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 382 B.5. Stopa zwrotu : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 382 C. Laureaci Nagr d Nobla z nauk ekonomicznych 385 D. Odpowiedzi i rozwi zania 389 D.1. Rozdzia 1 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 389 D.2. Rozdzia 2 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 390 D.3. Rozdzia 3 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 391 D.4. Rozdzia 4 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 393 D.5. Rozdzia 5 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 396 D.6. Rozdzia 6 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 398 D.7. Rozdzia 7 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 402 D.8. Rozdzia 8 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 403 D.9. Rozdzia 9 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 405 D.10.Rozdzia 10 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : 407 Literatura 411 Indeks termin w angielskich 419 Indeks 425

8 10 Spis tre ci

9 Przedmowa W ci gu ostatnich kilku lat obserwujemy burzliwy rozw j in ynierii - nansowej { dzia u nans w maj cego charakter interdyscyplinarny, gdzie korzysta si z analizy stochastycznej, rozwini tej w ramach matematycznej teorii proces wstochastycznych. Nie jest atwe sprecyzowanie, czym dok adnie zajmuje si in ynieria nansowa. Dla jednych jest to zarz dzanie ryzykiem nansowym, dla innych za { tworzenie instrument w egzotycznych, specjalnie dostosowanych do indywidualnych potrzeb inwestor w. W zasadzie in ynieria nansowa jest i jednym, i drugim, a jedn z podstawowych dzia alno ci in yniera nansowego jest konstrukcja nowych instrument w o mniejszym ryzyku. Znaczenie in ynierii nansowej we wsp czesnych - nansach zosta o podkre lone przyznaniem w roku 1997 Nagrody Nobla z ekonomii Robertowi Mertonowi i Myronowi Scholesowi za opracowanie metody wyceny pochodnych instrument w nansowych, kt ra pomog a wygenerowa nowe instrumenty nansowe i uprzyst pni bardziej skuteczne zarz dzanie ryzykiem. Przedstawienie tej metody jest w a nie jednym z g wnych temat w niniejszej ksi ki. Ksi ka jest adresowana do szerokich kr g w Czytelnik w: specjalist w, spo eczno ci akademickiej oraz pracownik w instytucji nansowych. Pierwsza cz ksi ki (rozdzia y 2{4) zawiera niezb dne dla Czytelnik w bez wcze niejszego przygotowania ekonomicznego wprowadzenie do rynk w i instrument w nansowych. Autorzy s przekonani, e g wna cz ksi ki (rozdzia y 5{10) zainteresuje r wnie uczestnik w kurs w dla doradc w - nansowych, praktyk w, a tak e inwestor w indywidualnych, kt rzy pragn poszerzy swoj wiedz dotycz c transakcji terminowych, in ynierii nansowej, jej mo liwo ci w dziedzinie zarz dzania ryzykiem oraz konstrukcji iwyceny instrument w egzotycznych. Nowo ci w ksi ce jest dynamiczna metoda wprowadzania z o onych poj matematycznych na konkretnych przyk adach nansowych, wspomagana licznymi ilustracjami gracznymi i komputerowymi. Jej integraln cz ci jest Financial Engineering Toolbox v. 2.0 { atwy w u yciu pakiet program w w rodowisku MATLAB, umo liwiaj cy Czytelnikowi (na-

10 12 Przedmowa wet bez wcze niejszej znajomo ci tego rodowiska) praktyczne testowanie poznawanego materia u. Pakiet, udost pniony w Internecie pod adresem wykorzystuje najnowsze, przyjazne dla u ytkownika, narz dzia informatyczne. Na podkre lenie zas uguje fakt, e od Czytelnika ksi ki nie oczekuje si zaawansowanej wiedzy ani z teorii nans w, ani z teorii prawdopodobie stwa. G wne koncepcje teorii instrument w nansowych oraz matematyki nansowej s systematycznie wprowadzane w kontek cie przyk ad w najpierw dla prostych modeli dyskretnych, a p niej dla bardziej realistycznych modeli ci g ych. Strategie nansowe przedstawiono w postaci przejrzystych algorytm w, co umo liwia atwiejsze przyswojenie kluczowych metod wyceny instrument w nansowych. W przypadku dyskretnym podstawowe poj cia probabilistyczne s reprezentowane na drzewach dwumianowych, co pozwala na wyrobienie niezb dnej intuicji. Natomiast w przypadku ci g ym podobn rol odgrywaj liczne symulacje komputerowe. Ksi ka rozpoczyna si wprowadzeniem w problematyk rynk w nansowych, ze szczeg lnym podkre leniem wp ywu upadku uk adu z Bretton Woods na ryzyko nansowe, oraz zwi z ym om wieniem historii matematyki nansowej w rozdziale 1. Na tym tle przedstawiono zas ugi laureat w Nagrody Nobla z ekonomii w roku Rozdzia 2. to kr tki przegl d rynk w nansowych. Podstawowe papiery warto ciowe: akcje i obligacje, oraz indeksy gie dowe s szczeg owo om wione w rozdziale 3. Cztery podstawowe dla in ynierii nansowej typy instrument w terminowych: kontrakty forward, futures, wymiany oraz opcje s tematem rozdzia u 4. Trzy kolejne rozdzia y stanowi kr tki, praktyczny kurs analizy stochastycznej na u ytek zastosowa nansowych. Systematyczne wprowadzenie w matematyk nansow modeli dyskretnych zawiera rozdzia 5. Kluczowe poj cia probabilistyczne: warunkowa warto oczekiwana, ltracja, martynga oraz zamiana miary s wprowadzane stopniowo na pogl dowych przyk adach nansowych, ilustrowanych prost metod drzewek dwumianowych. W rozdziale 6. wprowadzono podstawowy model stochastyczny, oparty na geometrycznym ruchubrowna i stochastycznych r wnaniach r niczkowych. Liczne symulacje komputerowe stanowi istotn pomoc dla Czytelnika, podobnie jak i mo liwo powt rzenia takich eksperyment w komputerowych poprzez wykorzystanie pakietu Financial Engineering Toolbox v Podstawowy algorytm wyceny instrument w nansowych jest wyprowadzony i w klasycznym modelu Blacka-Scholesa, i w modelu og lnym. W rozdziale 7. zastosowano wprowadzone w rozdziale 6. metody analizy stochastycznej do opisu struktury terminowej. Om wiono szczeg owo zar wno klasyczne modele Vasicka, Ho-Lee oraz Coxa-Ingersolla-Rossa, jak i metod Heatha-Jarrowa-Mortona.

11 Przedmowa 13 Rozdzia 8. jest po wi cony konstrukcji i wycenie instrument w egzotycznych: od najprostszych instrument w (break i range forwards, opcje binarne, wyboru, z o one), przez opcje zale ne od trajektorii (azjatyckie, barierowe, lookback, kwantylowe) i instrumenty wielowymiarowe (opcje koszykowe i instrumenty quanto), po instrumenty egzotyczne na rynku st p procentowych (forward swaps, caps, oors, swaptions). W rozdziale tym wykorzystuje si analiz stochastyczn rozwini t w rozdzia ach 5{7 do konstrukcji i wyceny ca ej gamy nowych instrument w nansowych, budowanych w ramach in ynierii nansowej. Rozdzia 9. wprowadza Czytelnika w wa n problematyk rynk w niezupe nych poprzez prezentacj praktycznych metod statystycznych. Przedstawione s hipoteza rynku fraktalnego i hipoteza rynku niejednorodnego oraz analiza niegaussowskich (hiperbolicznych, stabilnych) rozk ad w st p zwrotu. Om wiono ekonometryczne modele szereg w czasowychtypu ARCH, GARCH, R{GARCH, TARCH i HARCH oraz model CED, stosowane w ostatnich latach do modelowania rynk w nansowych. Szczeg owo opisano metody analizy danych (badanie grubo ci ogon w, zgodno ci rozk ad w i d ugoterminowej zale no ci danych). Niekt re wsp czesne alternatywne kierunki rozwoju matematyki nansowej s kr tko om wione w rozdziale 10. Mi dzy innymi przedstawiono tam model Racheva-Ruschendorfa, model Gerbera-Shiu, model Hursta-Platena- Racheva orazdwa modele bazuj ce na u amkowym ruchu Browna. Ka dy rozdzia jest zako czony pytaniami i zadaniami sprawdzaj cymi stopie przyswojenia materia u, a dodatek D zawiera odpowiedzi lub rozwi zania zada. Dzi ki temu niniejsz ksi k mo na traktowa jako podr cznik. W dodatku A, po wi conym oryginalnemu pakietowi komputerowemu Financial Engineering Toolbox v. 2.0, jest zawarta szczeg owa instrukcja u ycia pakietu oraz informacje pozwalaj ce U ytkownikowi na tw rcze wykorzystanie mo liwo ci element w in ynierii nansowej w interesuj cych go problemach. W dodatku B Czytelnik znajdzie om wienie podstawowych zagadnie z rachunku nansowego, do kt rych cz sto nawi zuje si w g wnej cz ci ksi ki. S to m.in. warto przysz a sumy pieni nej, dyskontowanie oraz stopa zwrotu. Dodatek C zawiera list laureat w Nagrody Nobla z nauk ekonomicznych w latach J zykiem nans w jest angielski. Prawie wszystkie wprowadzane terminy s podawane zar wno w j zyku polskim (czcionk pogrubion ), jak i angielskim (kursyw ). Zdarza si jednak, e podano tylko terminy angielskie { by unikn wprowadzania na si zwrot w w j zyku polskim. Dotyczy to wy cznie przypadk w, gdy nie ma do tej pory dobrych odpowiednik w polskoj zycznych. Pe ni ce funkcj s ownika szczeg owe wykazy polskich

12 14 Przedmowa i angielskich termin w oraz bogaty wyb r literatury (ponad 150 pozycji), zamieszczone na ko cu ksi ki, z pewno ci u atwi Czytelnikowi dalsze studiowanie tej ciekawej problematyki. Niniejsza ksi kapowsta a na podstawie wyk ad w, jakie systematycznie prowadzimy od roku akademickiego 1994/95 dla specjalizacji Matematyka Finansowa i Ubezpieczeniowa na Wydziale PPT Politechniki Wroc awskiej. Jest ona te wynikiem naszych do wiadcze zdobytych za granic. Je li chodzi o stron teoretyczn, to wszechstronnej, yczliwej pomocy, polegaj cej m.in. na inspiruj cych dyskusjach, udzielili nam: O. Barndor-Nielsen (Aarhus University, Dania), P. Embrechts (ETH Zurich, Szwajcaria), R. Engle (University of California San Diego, USA), B. Mandelbrot (IBM Watson Center, USA), H. Markowitz (San Diego, USA), J. Hu McCulloch (Ohio State University, USA), J. Mielniczuk (IPI PAN, Warszawa), M. Musiela (University of New South Wales, Australia), J. Aase Nielsen (Aarhus University, Dania), S. Rachev (University of California Santa Barbara, USA), M. Rutkowski (Politechnika Warszawska) oraz G. Samorodnitsky (Cornell University, USA), kt rym pragniemy tu gor co podzi kowa. Rafa Weron jest szczeg lnie zobowi zany przedstawicielom instytucji nansowych za wprowadzenie w praktyczne aspekty rynk w nansowych. Osobami, kt re chcia by tu wymieni, s : F. Arnieri (F&O Finance AG, Szwajcaria), M. Dacorogna (Olsen & Associates, Szwajcaria), G. Fleming (F&O Finance AG, Szwajcaria), T. Garli ski (Garlinski Finanzhandels, Niemcy) orazg.reum(european Trust and Bank, Holandia). Aleksander Weron pragnie podzi kowa swym (by ym i obecnym) magistrantom i doktorantom, kt rzy przyczynili si istotnie do ulepszenia r nych fragment w pierwotnego tekstu, w szczeg lno ci: K. Burneckiemu, J. G owi skiemu, M. Klickiej, P. Mu kowi (Bank Zachodni S.A.), J. Nowickiej, A. Rejmanowi (Polski Bank Rozwoju S.A.), K. Rojkowi (ING Bank N.V.), P. Sztubie, W. Wilandowi oraz. Wojakowskiemu, bo uczenie si od swoich uczni w i wsp praca z nimi jest prawdziw satysfakcj dla profesora. Nasze podzi kowania za yczliw i konstruktywn krytyk kierujemy pod adresem recenzent w: Profesora K. Jajugi (AE, Wroc aw) i Profesora. Stettnera (IM PAN, Warszawa), a tak e Pani Redaktor M. Jachymek ipani Redaktor Z. Leszczy skiej. Jeste my r wnie wdzi czni Panu Dyrektorowi P. Kazimierczykowi (Polski Bank Rozwoju S.A.) zadecyzj o sponsorowaniu ksi ki. Wroc aw, grudzie 1997 Aleksander Weron Rafa Weron

Spis treści. Przedmowa 11

Spis treści. Przedmowa 11 Przedmowa 11 1. Wprowadzenie 15 1.1. Początki rynków finansowych 15 1.2. Konferencja w Bretton Woods 17 1.3. Początki matematyki finansowej 19 1.4. Inżynieria finansowa 23 1.5. Nobel'97 z ekonomii 26 1.6.

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa. O Autorach. Wstęp. Część I. Finanse i system finansowy

Spis treści. Przedmowa. O Autorach. Wstęp. Część I. Finanse i system finansowy Spis treści Przedmowa O Autorach Wstęp Część I. Finanse i system finansowy Rozdział 1. Co to są finanse? 1.1. Definicja pojęcia finanse 1.2. Dlaczego należy studiować finanse? 1.3. Decyzje finansowe gospodarstw

Bardziej szczegółowo

Warszawska Giełda Towarowa S.A.

Warszawska Giełda Towarowa S.A. KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości

Bardziej szczegółowo

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do

Bardziej szczegółowo

Marcin Bartkowiak Krzysztof Echaust INSTRUMENTY POCHODNE WPROWADZENIE DO INŻYNIERII FINANSOWEJ

Marcin Bartkowiak Krzysztof Echaust INSTRUMENTY POCHODNE WPROWADZENIE DO INŻYNIERII FINANSOWEJ Marcin Bartkowiak Krzysztof Echaust INSTRUMENTY POCHODNE WPROWADZENIE DO INŻYNIERII FINANSOWEJ Spis treści Przedmowa... 7 1. Rynek instrumentów pochodnych... 9 1.1. Instrumenty pochodne... 9 1.2. Rynek

Bardziej szczegółowo

Eugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej

Eugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej Eugeniusz Gostomski Ryzyko stopy procentowej 1 Stopa procentowa Stopa procentowa jest ceną pieniądza i wyznacznikiem wartości pieniądza w czasie. Wpływa ona z jednej strony na koszt pozyskiwania przez

Bardziej szczegółowo

Analiza instrumentów pochodnych

Analiza instrumentów pochodnych Analiza instrumentów pochodnych Dr Wioletta Nowak Czwartek 13.00-15.00, p. 205C wioletta.nowak@uwr.edu.pl http://prawo.uni.wroc.pl/user/12141/students-resources Sylabus Zasady i metody wyceny kontraktów

Bardziej szczegółowo

OFERTA WYKŁADÓW, WARSZTATÓW I LABORATORIÓW DLA UCZNIÓW KLAS IV- VI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJALNYCH I ŚREDNICH

OFERTA WYKŁADÓW, WARSZTATÓW I LABORATORIÓW DLA UCZNIÓW KLAS IV- VI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJALNYCH I ŚREDNICH OFERTA WYKŁADÓW, WARSZTATÓW I LABORATORIÓW DLA UCZNIÓW KLAS IV- VI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJALNYCH I ŚREDNICH Strona 1 z 9 SPIS ZAJĘĆ WRAZ Z NAZWISKAMI WYKŁADOWCÓW dr hab. Mieczysław Kula Poznaj swój

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 05/06 Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Kierunek studiów:

Bardziej szczegółowo

IN YNIERIA FINANSOWA Wycena instrument w pochodnych Symulacje komputerowe Statystyka rynku Aleksander Weron Rafa Weron Centrum Metod Stochastycznych im. Hugona Steinhausa Politechnika Wroc awska Recenzenci:

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Akcje na giełdzie dr Adam Zaremba Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 28 kwietnia 2016 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL PLAN WYKŁADU I.

Bardziej szczegółowo

Forma i wymiar zajęć Forma kursu Wykład Ćwiczenia Seminarium Inne Ogólna liczba godzin - 30 Liczba godzin w

Forma i wymiar zajęć Forma kursu Wykład Ćwiczenia Seminarium Inne Ogólna liczba godzin - 30 Liczba godzin w Tryb studiów Stacjonarne Nazwa kierunku studiów EKONOMIA Poziom studiów Stopień drugi Rok studiów/ semestr II/ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 015/016 Specjalność

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe zasady obliczania wysokości. i pobierania opłat giełdowych. (tekst jednolity)

Szczegółowe zasady obliczania wysokości. i pobierania opłat giełdowych. (tekst jednolity) Załącznik do Uchwały Nr 1226/2015 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 3 grudnia 2015 r. Szczegółowe zasady obliczania wysokości i pobierania opłat giełdowych (tekst jednolity)

Bardziej szczegółowo

ANALIZA INWESTYCJI. Wstęp

ANALIZA INWESTYCJI. Wstęp ANALIZA INWESTYCJI Wstęp Pod hasłem "analiza inwestycji" rozumie się analizę dochodowości aktywów, ich wycenę, jak też analizę ryzyka. Niniejsza książka dostarcza narzędzi służących kwantyfikacji wymienionych

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: BEZ-1-109-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: BEZ-1-109-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Nazwa modułu: Podstawy ekonomi i zarządzania - ekonomiczny 1 Rok akademicki: 2014/2015 Kod: BEZ-1-109-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Ekologiczne Źródła Energii

Bardziej szczegółowo

Rozdzia 5. Uog lniona metoda najmniejszych kwadrat w : ::::::::::::: Podstawy uog lnionej metody najmniejszych kwadrat w :::::: Zastos

Rozdzia 5. Uog lniona metoda najmniejszych kwadrat w : ::::::::::::: Podstawy uog lnionej metody najmniejszych kwadrat w :::::: Zastos Spis tre ci PRZEDMOWA :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 11 CZ I. Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ::::::::::: 13 Rozdzia 1. Modelowanie ekonometryczne ::::::::::::::::::::::::::::::

Bardziej szczegółowo

EKONOMETRIA II SYLABUS A. Informacje ogólne

EKONOMETRIA II SYLABUS A. Informacje ogólne EKONOMETRIA II SYLABUS A. Informacje ogólne Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Język Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania wstępne (tzw. sekwencyjny system zajęć

Bardziej szczegółowo

Niniejszy ebook jest własnością prywatną.

Niniejszy ebook jest własnością prywatną. Niniejszy ebook jest własnością prywatną. Niniejsza publikacja, ani żadna jej część, nie może być kopiowana, ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana, powielana, ani odczytywana w środkach publicznego

Bardziej szczegółowo

Numer obszaru: 13. Jak pracować z uczniem uzdolnionym informatycznie? Od grafiki i multimediów do poważnych algorytmów w środowisku Logomocja-Imagine

Numer obszaru: 13. Jak pracować z uczniem uzdolnionym informatycznie? Od grafiki i multimediów do poważnych algorytmów w środowisku Logomocja-Imagine Numer obszaru: 13 Jak pracować z uczniem uzdolnionym informatycznie? Temat szkolenia Od grafiki i multimediów do poważnych algorytmów w środowisku Logomocja-Imagine Symbol szkolenia: PUZIMG SZCZEGÓŁOWY

Bardziej szczegółowo

Komputerowe Systemy Sterowania Sem.VI, Wykład organizacyjny

Komputerowe Systemy Sterowania Sem.VI, Wykład organizacyjny Komputerowe Systemy Sterowania Sem.VI, Kierunek: Automatyka i Robotyka, Specjalność: Automatyka i Systemy Sterowania Wykład organizacyjny Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Wymiar dydaktyczny przedmiotu

Bardziej szczegółowo

Opis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu

Opis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu Opis szkolenia Dane o szkoleniu Kod szkolenia: 512214 Temat: Rachunkowość od podstaw do samodzielnego księgowego - kurs weekendowy 25 Kwiecień - 4 Lipiec Wrocław, BDO Wrocław, Kod szkolenia: 512214 Koszt

Bardziej szczegółowo

Kontrakty terminowe na WIBOR

Kontrakty terminowe na WIBOR Kontrakty terminowe na WIBOR W Polsce podstawowym wskaźnikiem odzwierciedlającym koszt pieniądza na rynku międzybankowym jest WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate). Jest to średnia stopa procentowa

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu

Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu Zarządzanie kosztami w dziale utrzymania ruchu Cele szkolenia Zapotrzebowanie na wykwalifikowanych menedżerów zarządzania procesami i kosztami utrzymania ruchu potęguje się wraz ze wzrostem postrzegania

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy matematyki finansowej (MFI221)

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy matematyki finansowej (MFI221) Załącznik Nr 5 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy matematyki finansowej (MFI221) 2. KIERUNEK: MATEMATYKA 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II/3 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 6

Bardziej szczegółowo

- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które

- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które Oddział Powiatowy ZNP w Gostyninie Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013r. W związku napływającymi pytaniami od nauczycieli do Oddziału Powiatowego ZNP w Gostyninie w sprawie uprawnień

Bardziej szczegółowo

Statystyka finansowa

Statystyka finansowa Statystyka finansowa Rynki finansowe Rynek finansowy rynek na którym zawierane są transakcje finansowe polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych Instrument finansowy kontrakt pomiędzy

Bardziej szczegółowo

EKONOMETRIA dr inż.. ALEKSANDRA ŁUCZAK Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Finansów w i Rachunkowości ci Zakład Metod Ilościowych Collegium Maximum,, pokój j 617 Tel. (61) 8466091 luczak@up.poznan.pl

Bardziej szczegółowo

liwości dostosowania programu studiów w do potrzeb rynku pracy w sektorze IT

liwości dostosowania programu studiów w do potrzeb rynku pracy w sektorze IT Możliwo liwości dostosowania programu studiów w do potrzeb rynku pracy w sektorze IT Jacek Migdałek Katedra Informatyki i Metod Komputerowych Akademia Pedagogiczna w Krakowie Produkt Informatyk Producent

Bardziej szczegółowo

Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych?

Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych? Smart Beta Święty Graal indeksów giełdowych? Agenda Smart Beta w Polsce Strategie heurystyczne i optymalizacyjne Strategie fundamentalne Portfel losowy 2 Agenda Smart Beta w Polsce Strategie heurystyczne

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 6 czerwca 2016 r. Poz. 789 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie rocznych i półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowego

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 11 września 2013 r. Poz. 27. KOMUNIKAT Nr 36 KOMISJI EGZAMINACYJNEJ DLA AGENTÓW FIRM INWESTYCYJNYCH. z dnia 3 września 2013 r.

Warszawa, dnia 11 września 2013 r. Poz. 27. KOMUNIKAT Nr 36 KOMISJI EGZAMINACYJNEJ DLA AGENTÓW FIRM INWESTYCYJNYCH. z dnia 3 września 2013 r. DZIENNIK URZĘDOWY KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO Warszawa, dnia 11 września 2013 r. Poz. 27 KOMUNIKAT Nr 36 KOMISJI EGZAMINACYJNEJ DLA AGENTÓW FIRM INWESTYCYJNYCH z dnia 3 września 2013 r. w sprawie zakresu

Bardziej szczegółowo

Formy zatrudnienia zarządu spółki kapitałowej. Aspekty prawne, podatkowe i ubezpieczeniowe. Zawiera wzory pism

Formy zatrudnienia zarządu spółki kapitałowej. Aspekty prawne, podatkowe i ubezpieczeniowe. Zawiera wzory pism Formy zatrudnienia zarządu spółki kapitałowej. Aspekty prawne, podatkowe i ubezpieczeniowe. Zawiera wzory pism Agnieszka Kowalska,,, Artur Kowalski Publikacja stanowi kompendium wiedzy na 2010 rok dotyczące

Bardziej szczegółowo

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO PLAC POWSTAŃ CÓW WARSZAWY 1, 00-950 WARSZAWA WNIOSEK O ZATWIERDZENIE ANEKSU DO PROSPEKTU EMISYJNEGO zatwierdzonego w dniu 6 marca 2008 r. decyzją nr DEM/410/4/26/08 (Na podstawie

Bardziej szczegółowo

INFORMACJE O INSTRUMENTACH FINANSOWYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD ZARZADZANYCH PRZEZ BIURO MAKLERSKIE PORTFELI Z UWZGLĘDNIENIEM ZWIĄZANYCH Z NIMI RYZYK

INFORMACJE O INSTRUMENTACH FINANSOWYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD ZARZADZANYCH PRZEZ BIURO MAKLERSKIE PORTFELI Z UWZGLĘDNIENIEM ZWIĄZANYCH Z NIMI RYZYK INFORMACJE O INSTRUMENTACH FINANSOWYCH WCHODZĄCYCH W SKŁAD ZARZADZANYCH PRZEZ BIURO MAKLERSKIE PORTFELI Z UWZGLĘDNIENIEM ZWIĄZANYCH Z NIMI RYZYK Akcje Akcje są papierem wartościowym reprezentującym odpowiedni

Bardziej szczegółowo

2.Prawo zachowania masy

2.Prawo zachowania masy 2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco

Bardziej szczegółowo

Opis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu

Opis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu Opis szkolenia Dane o szkoleniu Kod szkolenia: 543114 Temat: Rachunkowość dla kandydatów na głównych księgowych - kurs weekendowy 28 Marzec - 27 Czerwiec Katowice, BDO Katowice, Kod szkolenia: 543114 Koszt

Bardziej szczegółowo

Artur Samojluk Zostań inwestorem

Artur Samojluk Zostań inwestorem Artur Samojluk Zostań inwestorem 1 e-bookowo ZOSTAŃ INWESTOREM Artur Samojluk ZOSTAŃ INWESTOREM Czyli sztuka podejmowania dobrych decyzji finansowych Sekrety praktyków. Poznaj kompletną strategię dochodowych

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE KADRA TORUŃ/POKL/2014

ZAPYTANIE OFERTOWE KADRA TORUŃ/POKL/2014 Toruń, 01.09.2014 r. ZAPYTANIE OFERTOWE KADRA TORUŃ/POKL/2014 Synik Teresa Centrum Edukacji Dorosłych w związku z realizacją projektu Rozwój kwalifikacji w zawodzie Technik informatyk wśród 50 osób dorosłych

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Krzysiak. Projektowanie 2D w programie AutoCAD

Zbigniew Krzysiak. Projektowanie 2D w programie AutoCAD Zbigniew Krzysiak Projektowanie 2D w programie AutoCAD Recenzenci Dr hab. inż. Józef Drewniak, prof. ATH w Bielsku-Białej Dr inż. Kamil Sybilski Projekt okładki Andrzej Leśkiewicz Redakcja Krzysztof Janus

Bardziej szczegółowo

Współczesna bankowość detaliczna

Współczesna bankowość detaliczna Tytuł: Współczesna bankowość detaliczna Autorzy: Anna Szelągowska (red.) Wydawnictwo: CeDeWu.pl Rok wydania: 2010 Opis: "Współczesna bankowość detaliczna" to jedno z najbardziej aktualnych na rynku opracowań

Bardziej szczegółowo

Recenzent: dr hab. Robert Kupiecki Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja: Anna Kaniewska Marek Szczepaniak Korekta: Marek Szczepaniak Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2014 by Wydawnictwo

Bardziej szczegółowo

Rudniki, dnia 10.02.2016 r. Zamawiający: PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE

Rudniki, dnia 10.02.2016 r. Zamawiający: PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE Zamawiający: Rudniki, dnia 10.02.2016 r. PPHU Drewnostyl Zenon Błaszak Rudniki 5 64-330 Opalenica NIP 788-000-22-12 ZAPYTANIE OFERTOWE W związku z planowaną realizacją projektu pn. Rozwój działalności

Bardziej szczegółowo

JAK INWESTOWAĆ W ROPĘ?

JAK INWESTOWAĆ W ROPĘ? JAK INWESTOWAĆ W ROPĘ? Za pośrednictwem platformy inwestycyjnej DIF Freedom istnieje wiele sposobów inwestowania w ropę naftową. Zacznijmy od instrumentu, który jest związany z najmniejszym ryzykiem inwestycyjnym

Bardziej szczegółowo

Podstawa programowa kształcenia ogólnego informatyki w gimnazjum

Podstawa programowa kształcenia ogólnego informatyki w gimnazjum 1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego informatyki w gimnazjum Obowiązująca podstawa programowa nauczania informatyki w gimnazjum, w odniesieniu do propozycji realizacji tych zagadnień w podręcznikach

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE dot. rozliczania projektu. realizowane w ramach projektu: JESTEŚMY DLA WAS Kompleksowa opieka w domu chorego.

ZAPYTANIE OFERTOWE dot. rozliczania projektu. realizowane w ramach projektu: JESTEŚMY DLA WAS Kompleksowa opieka w domu chorego. ZAPYTANIE OFERTOWE dot. rozliczania projektu Wrocław, 31-07-2014 r. realizowane w ramach projektu: JESTEŚMY DLA WAS Kompleksowa opieka w domu chorego. Zamówienie jest planowane do realizacji z wyłączeniem

Bardziej szczegółowo

Zaproszenie. Ocena efektywności projektów inwestycyjnych. Modelowanie procesów EFI. Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T.

Zaproszenie. Ocena efektywności projektów inwestycyjnych. Modelowanie procesów EFI. Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T. 1 1 Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T. Skrzypek MODEL NAJLEPSZYCH PRAKTYK SYMULACJE KOMPUTEROWE Kraków 2011 Zaproszenie

Bardziej szczegółowo

PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG

PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG WYPŁACALNOŚCI (MB) Próg rentowności (BP) i margines bezpieczeństwa Przychody Przychody Koszty Koszty całkowite Koszty stałe Koszty zmienne BP Q MB Produkcja gdzie: BP próg rentowności

Bardziej szczegółowo

PLAN POŁĄCZENIA UZGODNIONY POMIĘDZY. Grupa Kapitałowa IMMOBILE S.A. z siedzibą w Bydgoszczy. Hotel 1 GKI Sp. z o.o. z siedzibą w Bydgoszczy

PLAN POŁĄCZENIA UZGODNIONY POMIĘDZY. Grupa Kapitałowa IMMOBILE S.A. z siedzibą w Bydgoszczy. Hotel 1 GKI Sp. z o.o. z siedzibą w Bydgoszczy PLAN POŁĄCZENIA UZGODNIONY POMIĘDZY Grupa Kapitałowa IMMOBILE S.A. z siedzibą w Bydgoszczy a Hotel 1 GKI Sp. z o.o. z siedzibą w Bydgoszczy Bydgoszcz, dnia 29 luty 2016r. 1 Plan Połączenia spółek Grupa

Bardziej szczegółowo

System wielokryterialnej optymalizacji systemu traderskiego na rynku kontraktów terminowych

System wielokryterialnej optymalizacji systemu traderskiego na rynku kontraktów terminowych System wielokryterialnej optymalizacji systemu traderskiego na rynku kontraktów terminowych Bartłomiej Wietrak 1 1 Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki Kierunek informatyka, Rok IV Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Zakupy poniżej 30.000 euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej

Zakupy poniżej 30.000 euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej biblioteczka zamówień publicznych Agata Hryc-Ląd Małgorzata Skóra Zakupy poniżej 30.000 euro Zamówienia w procedurze krajowej i unijnej Nowe progi w zamówieniach publicznych 2014 Agata Hryc-Ląd Małgorzata

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ IMPERA CAPITAL S.A.

SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ IMPERA CAPITAL S.A. SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ IMPERA CAPITAL S.A. Z W Y N I K Ó W O C E N Y SPRAWOZDANIA ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI ORAZ GRUPY KAPITAŁOWEJ SPÓŁKI ZA 2015 R., SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPÓŁKI ORAZ SKONSOLIDOWANEGO

Bardziej szczegółowo

Polecenie 2.W spółce akcyjnej akcja na okaziciela oznacza ograniczoną zbywalność. Polecenie 5. Zadaniem controllingu jest pomiar wyniku finansowego

Polecenie 2.W spółce akcyjnej akcja na okaziciela oznacza ograniczoną zbywalność. Polecenie 5. Zadaniem controllingu jest pomiar wyniku finansowego Polecenie 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest podmiotem w pełni bezosobowym. Polecenie 2.W spółce akcyjnej akcja na okaziciela oznacza ograniczoną zbywalność Polecenie 3.W WZA osobą najważniejszą

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe nr 3

Zapytanie ofertowe nr 3 I. ZAMAWIAJĄCY STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH M. WAWRZONEK I SPÓŁKA s.c. ul. Kopernika 2 90-509 Łódź NIP: 727-104-57-16, REGON: 470944478 Zapytanie ofertowe nr 3 II. OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Przedmiotem zamówienia

Bardziej szczegółowo

Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich Końskie, grudzień 2011r.

Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich Końskie, grudzień 2011r. Załącznik nr 17/XXXVIII/11 do Uchwały Zarządu Banku z dnia 22.12.2011r. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich Końskie, grudzień

Bardziej szczegółowo

Zamawiający potwierdza, że zapis ten należy rozumieć jako przeprowadzenie audytu z usług Inżyniera.

Zamawiający potwierdza, że zapis ten należy rozumieć jako przeprowadzenie audytu z usług Inżyniera. Pytanie nr 1 Bardzo prosimy o wyjaśnienie jak postrzegają Państwo możliwość przeliczenia walut obcych na PLN przez Oferenta, który będzie składał ofertę i chciał mieć pewność, iż spełnia warunki dopuszczające

Bardziej szczegółowo

RYZYKO WALUTOWE - NARZĘDZIA MINIMALIZACJI. Wysoka konkurencyjność. Produkty dostosowywane do indywidualnych potrzeb Klienta

RYZYKO WALUTOWE - NARZĘDZIA MINIMALIZACJI. Wysoka konkurencyjność. Produkty dostosowywane do indywidualnych potrzeb Klienta RYZYKO WALUTOWE - NARZĘDZIA MINIMALIZACJI str. 1 Wysoka konkurencyjność Produkty dostosowywane do indywidualnych potrzeb Klienta Oferta cenowa negocjowana indywidualnie dla każdego Klienta Elektroniczne

Bardziej szczegółowo

Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich

Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich Załącznik do Uchwały Nr 9/XL/14 Zarządu Banku Spółdzielczego w Końskich z dnia 23.12.2014r Uchwała Nr 13/IX/14 Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Końskich z dnia 30.12.2014r Polityka zmiennych składników

Bardziej szczegółowo

Wydział Zarządzania. Poziom i forma studiów. Ścieżka dyplomowania: Kod przedmiotu: Punkty ECTS 1) W - 15 C- 15 L- 0 P- 0 Ps- 0 S- 0

Wydział Zarządzania. Poziom i forma studiów. Ścieżka dyplomowania: Kod przedmiotu: Punkty ECTS 1) W - 15 C- 15 L- 0 P- 0 Ps- 0 S- 0 Wydział Zarządzania Nazwa programu kształcenia (kierunku) Politologia Poziom i forma studiów studia I stopnia stacjonatne Specjalność: - Ścieżka dyplomowania: - Nazwa przedmiotu: Rodzaj obieralny 6 przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa. Jak ocenić pozycję finansową firmy. Hanna Micińska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 12 października 2015 r. Analiza wskaźnikowa Każda

Bardziej szczegółowo

Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku.

Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku. Różnice kursowe pomiędzy zapłatą zaliczki przez kontrahenta zagranicznego a fakturą dokumentującą tę Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku.

Bardziej szczegółowo

SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE

SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE Wstęp Rozdział 1 przedstawia istotę mieszkania jako dobra ekonomicznego oraz jego rolę i funkcje na obecnym etapie rozwoju społecznego i ekonomicznego.

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. stopnia Rodzaj przedmiotu

SYLABUS. stopnia Rodzaj przedmiotu Załącznik nr 1 do Zarządzenia Rektora UR Nr 4/2012 z dnia 20.01.2012r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wprowadzenie do metrologii Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Centrum

Bardziej szczegółowo

Projekty uchwał na Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy zwołane na dzień 10 maja 2016 r.

Projekty uchwał na Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy zwołane na dzień 10 maja 2016 r. Projekty uchwał na Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy zwołane na dzień 10 maja 2016 r. Uchwała nr.. Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy OEX Spółka Akcyjna z siedzibą w Poznaniu z dnia

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU UMIEJĘTNOŚCI

KARTA PRZEDMIOTU UMIEJĘTNOŚCI KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Matematyka ubezpieczeń na życie (MUB231) 2. KIERUNEK: MATEMATYKA 3. POZIOM STUDIÓW: I stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III/5 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 6 6. LICZBA GODZIN:

Bardziej szczegółowo

GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU

GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU GRUPA KAPITAŁOWA POLIMEX-MOSTOSTAL SKRÓCONE SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ZA OKRES 12 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2006 ROKU Warszawa 27 lutego 2007 SKONSOLIDOWANE RACHUNKI ZYSKÓW I STRAT

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE Instrumenty finansowe, ryzyko SPIS TREŚCI

INWESTYCJE Instrumenty finansowe, ryzyko SPIS TREŚCI INWESTYCJE Instrumenty finansowe, ryzyko Jajuga Krzysztof, Jajuga Teresa SPIS TREŚCI Przedmowa Wprowadzenie - badania w zakresie inwestycji i finansów Literatura Rozdział 1. Rynki i instrumenty finansowe

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. UBEZPIECZENIA w języku polskim Nazwa przedmiotu. MAJĄTKOWE w języku angielskim

KARTA PRZEDMIOTU. UBEZPIECZENIA w języku polskim Nazwa przedmiotu. MAJĄTKOWE w języku angielskim KARTA PRZEDMIOTU Kod przedmiotu UMAJ_M UBEZPIECZENIA w języku polskim Nazwa przedmiotu MAJĄTKOWE w języku angielskim NON-LIFE INSURANCE USYTUOWANIE PRZEDMIOTU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek studiów Forma

Bardziej szczegółowo

Excel w logistyce - czyli jak skrócić czas przygotowywania danych i podnieść efektywność analiz logistycznych

Excel w logistyce - czyli jak skrócić czas przygotowywania danych i podnieść efektywność analiz logistycznych Excel w logistyce - czyli jak skrócić czas przygotowywania danych i podnieść efektywność analiz logistycznych Terminy szkolenia 25-26 sierpień 2016r., Gdańsk - Mercure Gdańsk Posejdon**** 20-21 październik

Bardziej szczegółowo

AUTOR MAGDALENA LACH

AUTOR MAGDALENA LACH PRZEMYSŁY KREATYWNE W POLSCE ANALIZA LICZEBNOŚCI AUTOR MAGDALENA LACH WARSZAWA, 2014 Wstęp Celem raportu jest przedstawienie zmian liczby podmiotów sektora kreatywnego na obszarze Polski w latach 2009

Bardziej szczegółowo

Informacja dotycząca instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego. z inwestowaniem w instrumenty finansowe. w PGE Domu Maklerskim S.A.

Informacja dotycząca instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego. z inwestowaniem w instrumenty finansowe. w PGE Domu Maklerskim S.A. PGE Dom Maklerski S.A. Informacja dotycząca instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe w PGE Domu Maklerskim S.A. I. Informacje ogólne Inwestycje w instrumenty

Bardziej szczegółowo

Firma Informatyczna JazzBIT

Firma Informatyczna JazzBIT Artykuły i obrazy Autor: Stefan Wajda [zwiastun] 10.02.2006. Dodawanie i publikowanie artykułów to najczęstsze zadanie. I chociaż nie jest skomplikowane, może początkujacych wprawiać w zakłopotanie. Trzeba

Bardziej szczegółowo

Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r.

Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r. Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r. Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Fundusze własne... 4 2.1 Informacje podstawowe... 4 2.2 Struktura funduszy własnych....5

Bardziej szczegółowo

Być albo nie być produktów strukturyzowanych na polskim

Być albo nie być produktów strukturyzowanych na polskim Być albo nie być produktów strukturyzowanych na polskim rynku Wall Street 2009 Robert Raszczyk Główny Specjalista Dział Instrumentów Finansowych, GPW Zakopane, 06.06.2009 Program Czy wciąż potrzebna edukacja?

Bardziej szczegółowo

TPF CONSULTING 50-077 WROCŁAW ul. Kazimierza Wielkiego 67 WYCENA RYNKOWA

TPF CONSULTING 50-077 WROCŁAW ul. Kazimierza Wielkiego 67 WYCENA RYNKOWA TPF CONSULTING 50-077 WROCŁAW ul. Kazimierza Wielkiego 67 mgr inŝ. Warnicki Wojciech niezaleŝny RZECZOZNAWCA w zakresie Wyceny Maszyn, Urządzeń i Pojazdów Specjalistycznych Zamawiający: GETIN LEASING SA

Bardziej szczegółowo

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których:

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których: Warszawa, dnia 25 stycznia 2013 r. Szanowny Pan Wojciech Kwaśniak Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego Pl. Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa Wasz znak: DRB/DRB_I/078/247/11/12/MM W

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ZAWIERANIA I WYKONYWANIA TERMINOWYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH

REGULAMIN ZAWIERANIA I WYKONYWANIA TERMINOWYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH Tekst jednolity -Załącznik do Zarządzenia Członka Zarządu nr 53/2002 z dnia 04.03.2002 B a n k Z a c h o d n i W B K S A REGULAMIN ZAWIERANIA I WYKONYWANIA TERMINOWYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH Poznań, 22

Bardziej szczegółowo

CHIŃSZCZYZNA PO POLSKU

CHIŃSZCZYZNA PO POLSKU Adina Zemanek CHIŃSZCZYZNA PO POLSKU PRAKTYCZNA GRAMATYKA JĘZYKA CHIŃSKIEGO Tom 2 Chińszczyzna po polsku. Praktyczna gramatyka języka chińskiego Projekt okładki: Elżbieta Kidacka Redaktor prowadzący: Jolanta

Bardziej szczegółowo

Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016

Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Karta przedmiotu Wydział Mechaniczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 015/016 Kierunek studiów: Inżynieria Produkcji Forma

Bardziej szczegółowo

Opole, dnia 9 grudnia 2015 r. Poz. 2916 UCHWAŁA NR XII/99/2015 RADY MIEJSKIEJ W PRÓSZKOWIE. z dnia 26 listopada 2015 r.

Opole, dnia 9 grudnia 2015 r. Poz. 2916 UCHWAŁA NR XII/99/2015 RADY MIEJSKIEJ W PRÓSZKOWIE. z dnia 26 listopada 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 9 grudnia 2015 r. Poz. 2916 UCHWAŁA NR XII/99/2015 RADY MIEJSKIEJ W PRÓSZKOWIE z dnia 26 listopada 2015 r. w sprawie ustalenia trybu udzielania i rozliczania

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE nr 02/10/2014 NA STANOWISKO PROGRAMISTY W PROJEKCIE

ZAPYTANIE OFERTOWE nr 02/10/2014 NA STANOWISKO PROGRAMISTY W PROJEKCIE Zabrze 214-1-17 ZAPYTANIE OFERTOWE nr 2/1/214 NA STANOWISKO PROGRAMISTY W PROJEKCIE W związku z realizacją projektu badawczego Innowacyjne stanowisko sprzedaży detalicznej, w ramach Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

Część II.A. Informacje o studiach podyplomowych ANALIZA DANYCH METODY, NARZĘDZIA, PRAKTYKA (nazwa studiów podyplomowych)

Część II.A. Informacje o studiach podyplomowych ANALIZA DANYCH METODY, NARZĘDZIA, PRAKTYKA (nazwa studiów podyplomowych) Część II.A. Informacje o studiach podyplomowych ANALIZA DANYCH METODY, NARZĘDZIA, PRAKTYKA (nazwa studiów podyplomowych) 1. Ogólna charakterystyka studiów podyplomowych 1.1 Ogólne cele kształcenia oraz

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne rozwiązania w doradztwie zawodowym Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Nowoczesne rozwiązania w doradztwie zawodowym Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE NR 5/07/ZK/ORE/2014 W SPRAWIE zakupu podkładów muzycznych do filmów informacyjnych nt. zawodów prowadzone zgodnie z ZASADĄ KONKURENCYJNOŚCI W RAMACH PROJEKTU PT. Nowoczesne rozwiązania

Bardziej szczegółowo

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs. HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne

Bardziej szczegółowo

Komputer i urządzenia z nim współpracujące

Komputer i urządzenia z nim współpracujące Temat 1. Komputer i urządzenia z nim współpracujące Realizacja podstawy programowej 1. 1) opisuje modułową budowę komputera, jego podstawowe elementy i ich funkcje, jak również budowę i działanie urządzeń

Bardziej szczegółowo

Sieci komputerowe cel

Sieci komputerowe cel Sieci komputerowe cel współuŝytkowanie programów i plików; współuŝytkowanie innych zasobów: drukarek, ploterów, pamięci masowych, itd. współuŝytkowanie baz danych; ograniczenie wydatków na zakup stacji

Bardziej szczegółowo

Opis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu

Opis szkolenia. Dane o szkoleniu. Program. BDO - informacje o szkoleniu Opis szkolenia Dane o szkoleniu Kod szkolenia: 50711 Temat: Planowanie podatkowe polskie i transgraniczne - nowe podejście w 2011 roku 12-13 Kwiecień Warszawa, Centrum miasta, Kod szkolenia: 50711 Koszt

Bardziej szczegółowo

Regu g l u a l min i n w s w pó p ł ó p ł r p acy O ow o iązuje od dnia 08.07.2011

Regu g l u a l min i n w s w pó p ł ó p ł r p acy O ow o iązuje od dnia 08.07.2011 Regulamin współpracy Obowiązuje od dnia 08.07.2011 1 1. Wstęp Regulamin określa warunki współpracy z firmą Hubert Joachimiak HubiSoft. W przypadku niejasności, prosimy o kontakt. Dane kontaktowe znajdują

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY STASZÓW Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZĄCYMI DZIAŁALNOŚĆ POśYTKU PUBLICZNEGO NA ROK 2009

PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY STASZÓW Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZĄCYMI DZIAŁALNOŚĆ POśYTKU PUBLICZNEGO NA ROK 2009 Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XLIII/356/08 Rady Miejskiej w Staszowie z dnia 23. 12.2008r sprawie przyjęcia Programu współpracy Gminy Staszów z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność

Bardziej szczegółowo

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe nr 4

Zapytanie ofertowe nr 4 Zapytanie ofertowe nr 4 Wrocław, dnia 22.10.2015 r. W związku z realizacją projektu Almas House in Poland dofinansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014, Norweskiego Mechanizmu Finansowego

Bardziej szczegółowo

Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu

Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów 1 Organizatorzy Konkursu 1. Organizatorem Konkursu Start up Award (Konkurs) jest Fundacja Instytut Studiów Wschodnich

Bardziej szczegółowo

Ogłoszenie o zamiarze udzielenia zamówienia nr 173/2016

Ogłoszenie o zamiarze udzielenia zamówienia nr 173/2016 DATA OGŁOSZENIA: 10 maja 2016 Szwajcarsko-Polski Program Współpracy Projekt Produkt Lokalny Małopolska Ogłoszenie o zamiarze udzielenia zamówienia nr 173/2016 Tytuł ogłoszenia: Realizacja usług w zakresie

Bardziej szczegółowo

Regulamin konkursu Kurs Stylizacji z Agata Meble

Regulamin konkursu Kurs Stylizacji z Agata Meble Regulamin konkursu Kurs Stylizacji z Agata Meble I Postanowienia ogólne 1. Regulamin określa zasady konkursu (zwanego dalej konkursem ), przeprowadzanego na łamach miesięcznika M jak Mieszkanie w terminie

Bardziej szczegółowo

Instalacja programu. Omówienie programu. Jesteś tu: Bossa.pl

Instalacja programu. Omówienie programu. Jesteś tu: Bossa.pl Jesteś tu: Bossa.pl Program Quotes Update to niewielkie narzędzie ułatwiające pracę inwestora. Jego celem jest szybka i łatwa aktualizacja plików lokalnych z historycznymi notowaniami spółek giełdowych

Bardziej szczegółowo

WZÓR UMOWY DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO na realizację szkoleń w ramach projektu Patrz przed siebie, mierz wysoko UMOWA NR.

WZÓR UMOWY DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO na realizację szkoleń w ramach projektu Patrz przed siebie, mierz wysoko UMOWA NR. Załącznik nr 6 do SIWZ WZÓR UMOWY DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO na realizację szkoleń w ramach projektu Patrz przed siebie, mierz wysoko UMOWA NR. Zawarta w dniu..... roku w. POMIĘDZY:. reprezentowaną

Bardziej szczegółowo

Wymiana nawierzchni chodników oraz dróg dojazdowych wokół budynku, rozbiórka i ponowny montaż prefabrykowanego muru oporowego

Wymiana nawierzchni chodników oraz dróg dojazdowych wokół budynku, rozbiórka i ponowny montaż prefabrykowanego muru oporowego Istotne postanowienia umowy ------------------------------------------------- W dniu. r w Jastrzębiu Zdroju pomiędzy ZLO dla Dzieci BETLEJEM zwanym dalej Zamawiającym w imieniu którego działa s. Jadwiga

Bardziej szczegółowo

Pozostałe informacje do raportu za I kwartał 2010 r. - zgodnie z 87 ust. 7 Rozp. MF

Pozostałe informacje do raportu za I kwartał 2010 r. - zgodnie z 87 ust. 7 Rozp. MF Pozostałe informacje do raportu za 2010 r. - zgodnie z 87 ust. 7 Rozp. MF 1. Wybrane dane finansowe Wybrane dane finansowe (rok bieŝący) 01.01.10 r do 31.03.10r w tys. zł 01.01.09 r do 31.03.09 r 01.01.10

Bardziej szczegółowo

Koszty bezpośrednie rozliczane w ramach PO KL

Koszty bezpośrednie rozliczane w ramach PO KL Koszty bezpośrednie rozliczane w ramach PO KL - stawki jednostkowe - Stawka jednostkowa to kwota (stawka) należna za daną usługę, której wysokość jest określona przez Instytucję Zarządzającą w załącznikach

Bardziej szczegółowo

Autorzy: Tomasz Kierzkowski (red.), Agnieszka Jankowska, Robert Knopik

Autorzy: Tomasz Kierzkowski (red.), Agnieszka Jankowska, Robert Knopik FUNDUSZE STRUKTURALNE ORAZ FUNDUSZ SPÓJNOŚCI Autorzy: Tomasz Kierzkowski (red.), Agnieszka Jankowska, Robert Knopik Od autorów Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające

Bardziej szczegółowo

PRAWO PRACY NAJNOWSZE ZMIANY jak prawidłowo stosować przepisy k.p.

PRAWO PRACY NAJNOWSZE ZMIANY jak prawidłowo stosować przepisy k.p. WARSZTATY DLA WYMAGAJĄCYCH PRAWO PRACY NAJNOWSZE ZMIANY jak prawidłowo stosować przepisy k.p. 5 sierpnia br. Prezydent RP podpisał 2 ustawy nowelizujące kodeks pracy, zmiany wprowadzają: 1. Nowe zasady

Bardziej szczegółowo