Agenda. Andrzej Marjański

Transkrypt

1 ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE Zasoby, majątek, potencjał i kapitał organizacji Andrzej Marjański Agenda 2 Zasoby organizacji Kapitał intelektualny przedsiębiorstwa Majątek i potencjał organizacji w jej kapitał Majątek trwały i obrotowy przedsiębiorstwa 1

2 Zasoby organizacji Sprawne funkcjonowanie organizacji wymaga posiadania i wykorzystywania róŝnorodnych zasobów, które podlegają przekształceniu w efekty pracy organizacji dobra i usługi W ekonomii pojęcie kapitału łączone jest z pojęciem zasobu Zasób organizacji kaŝdy znajdujący się w jej dyspozycji czynnik wytwórczy, który moŝe zostać wykorzystany w procesie produkcji i wymiany Czynniki wytwórcze: o Praca i kapitał (rzeczowy i finansowy) o Czynniki niematerialne (wiedza, lojalność pracowników,...) Efektywność wykorzystania zasobów zaleŝy od zdolności menedŝerów kierujących organizacją i kultury organizacji 3 Zasoby organizacji Co moŝe być zasobem organizacji? o Wszystkie elementy, które moŝna rozpatrywać jako silne lub słabe strony organizacji o Mogą mieć wymiar materialny i niematerialny Podział zasobów: o Ludzkie pracownicy z ich umiejętnościami o Naturalne dobra dane przez naturę o Kapitałowe rzeczowe składniki procesów wytwórczych będące wynikiem pracy człowieka ośrodki pracy o Przedmioty pracy ośrodki pienięŝne w róŝnych postaciach 4 2

3 Kategorie zasobów organizacji Pod pojęciem zasobów rozumiemy sumę czynników produkcji słuŝących do realizacji celu organizacji MoŜemy dokonywać klasyfikacji wg róŝnych kryteriów Zasoby rzeczowe Zasoby ludzkie Zasoby finansowe Zasoby informacyjne 5 Kategorie zasobów organizacji Zasoby rzeczowe kapitał rzeczowy i finansowy o Środki trwałe o Środki obrotowe organizacji o Procesy decyzyjne dotyczące optymalnego ich wykorzystania w procesie pracy o Zasoby rzeczowe stanowią o nowoczesności organizacji 6 3

4 Kategorie zasobów organizacji Zasoby ludzkie pracownicy organizacji, istotne czynniki: o Struktura zatrudnienia z cechami demograficznymi i zawodowymi o Cechy osobowe o Motywacje pracowników o Procesy decyzyjne odnoszące się do wykorzystania zdolności i umiejętności pracowników * 7 Kategorie zasobów organizacji Zasoby finansowe środki finansowe wykorzystywane przez organizację do finansowania działalności bieŝącej i rozwoju Zasoby finansowe świadczą o wiarygodności organizacji o Gotówka w kasie i na rachunkach bankowych o Zaciągnięte kredyty o Papiery wartościowe o

5 Kategorie zasobów organizacji Zasoby informacyjne wszelkiego rodzaju danej liczbowe i jakościowe pochodzące z otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego organizacji Stanowią podstawę podejmowania decyzji Zakres zasobów o Przepisy prawne o Preferowane kierunki polityki gospodarczej państwa i regionu o Informacje marketingowe o Wewnętrzne zasoby informacyjne np.: o Poziom zapasów o Struktura kosztów o Poziom wykorzystania maszyn i urządzeń o Polityka kadrowa i system wynagrodzeń o... * 9 Kategorie zasobów organizacji wg Plawgo Finansowe wykorzystywane do realizacji strategii organizacji, kapitał finansowy, zatrzymane zyski Rzeczowe technologie, budowle, maszyny i urządzenia,.. Rynkowe potencjał jaki organizacja posiada w wyniku powiązań z rynkiem i klientami o Marka handlowa (produktu, organizacji) o Lojalni klienci o Reputacja organizacji o Kanały dystrybucji o Umiejętność współpracy z kontrahentami o... * 10 5

6 Kategorie zasobów organizacji wg Plawgo Ludzkie uwzględniające : o Przeszkolenie o Doświadczenie o Potrzeby i preferencje o Oczekiwania o Inteligencję o Wiedzę specjalistyczną o Umiejętności twórczego myślenia i rozwiązywania problemów o Umiejętności przedsiębiorcze o Umiejętności menedŝerskie * 11 Kategorie zasobów organizacji wg Plawgo Własność intelektualna odzwierciedla prawny mechanizm ochrony zasobów organizacji o Patenty o Prawa autorskie o ZastrzeŜone wzory o Marki handlowe o Know-how 12 6

7 Kategorie zasobów organizacji wg Plawgo Organizacyjne odnoszą się do technologii i procesów zarządzania o Systemy zarządzania o Struktura organizacyjna o Kultura organizacyjna o Systemy komunikowania o Filozofia zarządzania o... * 13 Kategorie zasobów organizacji wg Plawgo Relacyjne - więzi z otoczeniem o Polityczne umiejętności promowania o Umiejętności neutralizowania (bystrość polityczna) o Relacje z instytucjami finansowymi o Relacje z kontrahentami 14 Umiejętność koordynowania wykorzystania zasobów dla osiągnięcia określonych celów organizacji stanowi istotę zarządzania * 7

8 Wiedza jako specyficzny zasób organizacji Zasób ten powstaje w wyniku przechodzenia od danych poprzez informacje do wiedzy i mądrości Koncepcja ta rozwija się od lat 90-tych XX wieku Wcześniej utoŝsamiana z obszarem badań i rozwoju (B+R) Szczególnie istotne jest miejsce występowania i tworzenia wiedzy, jej dostępność oraz jej znaczenie w realizacji celów organizacyjnych Wyodrębnia się wiedzę: o Formalną (uzewnętrznioną) daje się jasno sprecyzować i kodyfikować o Ukrytą (tacit knowledge) uświadamiana, lecz trudno werbalizowana i przekazywana 15 Wiedza jako specyficzny zasób organizacji Podstawowy poziom tworzenia wiedzy poszczególni pracownicy, niezaleŝnie od zajmowanego stanowiska posiadają i przetwarzają wiedzę Poziom wyŝszy gromadzenie wiedzy w zespołach jako rezultat procesów uczenia się organizacji Poziom organizacji całość wiedzy, którą organizacja dysponuje i potrafi wykorzystać dla realizacji swych celów Poziom międzyorganizacyjny tworzenie wiedzy zewnętrznej dotyczącej otoczenia organizacji i relacji między róŝnymi organizacjami oraz systemem, które te organizacje tworzą * 16 8

9 Klasyfikacja rodzajów wiedzy Ułatwia koncentrację działań na najwaŝniejszych zasobach wiedzy Wiedza kluczowa technologiczna - wyróŝnik organizacji, wiedza, która odróŝnia ją od innych konkurujących jednostek Wiedza kluczowa koordynacyjna wiedza o wiedzy opiera się m.in. na przyjętych wzorcach postępowania, konkretnych układach interpersonalnych i przepływie informacji, umoŝliwia wykorzystywanie innych rodzajów wiedzy organizacji Wiedza pomocnicza nie została wytworzona w organizacji i nie stanowi jej własności, ale jest przez nią wykorzystywana (oprogramowanie, licencja) Wiedza rynkowa zbiorowe zrozumienie w organizacjach procesów rynkowych 17 Majątek i potencjał organizacji a jej kapitał Rodzaje potencjału: rzeczowy, pracy, informacyjny, finansowy Realizacja głównych celów organizacji uzaleŝniona od posiadanego potencjału rozwojowego organizacji Są to moŝliwości, zdolności i uŝyteczności zawarte w posiadanych zasobach Umiejętne korzystanie z zasobów otoczenia Potencjał rozwojowy zapewnia moŝliwości przetrwania i rozwoju organizacji ZaleŜy od: o Zasobów (kapitałów) i ich struktury o Cech i właściwości jakościowych oraz umiejętności optymalnego ich komponowania 18 9

10 Kapitał organizacji Nagromadzone dobro, słuŝące do rozwijania produkcji oraz zasoby pienięŝne niezbędne do produkcji Dobro poŝądane jego posiadanie umoŝliwia prowadzenie działalności, w wyniku której wzrasta jego wartość Kryterium podziały kapitału czas uŝytkowania o Kapitał obrotowy zuŝywający się całkowicie w ciągu jednego cyklu produkcyjnego, np. praca, surowce, materiały itp. o Kapitał trwały zuŝywa się stopniowo i wykorzystywany jest w ciągu kilku lat w zaleŝności od szybkości zuŝywania się w procesie produkcji np. maszyny, urządzenia, budynki, budowle,... * 19 Kapitały własne i obce organizacji Kapitał źródło finansowania majątku znajdującego się w dyspozycji organizacji. KaŜda organizacja do prowadzenia działalności wymaga posiadania określonego kapitału Kapitał źródło finansowania majątku organizacji Podział wg charakteru własności: o Kapitał własny o Kapitał obcy 20 10

11 Kapitał (fundusz) własny Tworzony zgodnie z obowiązującym prawem na cały okres istnienia organizacji Źródła kapitału: o Wniesienie przez właściciela (załoŝyciela) wartości pienięŝnych lub rzeczowych (aport), odzwierciedla pierwotny wkład wniesiony przy załoŝeniu podmiotu o PodwyŜszenie kapitału w czasie funkcjonowania podmiotu o Gromadzenie części nadwyŝki (kapitalizacja zysku) i tworzenie kapitału samofinansowania (kapitał rezerwowy) słuŝący w pierwszej kolejności do pokrywania strat 21 Kapitał (fundusz) własny MoŜe ulegać zmianom wynikającym z rozwoju lub ograniczania działalności PodwyŜszanie kapitału: o wzrost bazy gwarancyjnej podmiotu w celu podniesienia jego wiarygodności (np. ubieganie się o kapitał obcy) o zwiększenie płynności finansowej o rozszerzanie działalności lub modernizacja produkcji o zmiana struktury kapitału 22 11

12 Kapitał (fundusz) własny Źródła podwyŝszania kapitału: o kapitalizacja zysku przeznaczenie części zysku netto na zwiększenie kapitału( funduszu) zapasowego lub rezerwowego lub załoŝycielskiego o dodatkowe wpłaty udziałowców o wpłaty nowych udziałowców o Fuzja (łączenie) przedsiębiorstw Skład kapitału własnego: o Zakładowy (pierwotny) ma charakter długoterminowy i statyczny o Rezerwowy (zapasowy, zasobowy) * 23 Kapitał (fundusz) obcy Stanowi równowartość tej części majątku, która nie jest finansowana z kapitałów własnych Jest własnością wierzyciela oddaną do dyspozycji danego podmiotu na określony czas w zamian za odsetki. Rodzaje kapitału obcego: o Zobowiązania długoterminowe powyŝej roku o Długoterminowe poŝyczki, obligacje, papiery wartościowe, kredyty bankowe o Zobowiązania krótkoterminowe termin spłaty przypada w ciągu roku o PoŜyczki, zobowiązania z tytułu dostaw i usług, zobowiązania podatkowe i wynagrodzenia,

13 Funkcje kapitałów Kapitały własne finansowanie potrzeb stałych o Stanowią stabilną podstawę finansowania działalności przedsiębiorstwa o Decydują w zasadniczym stopniu o utrzymani płynności finansowej o Gwarancja dla wierzycieli o Są informacją dla wierzycieli o tym do jakiej wysokości firma moŝe ponosić konsekwencje finansowe Kapitały obce doraźne potrzeby oraz sfinansowanie niedoboru kapitałów własnych o Wymagają spłaty w określonym terminie o Ich wysokość jest zmienna o Wzrost kapitału obcego jest równoznaczny ze wzrostem zadłuŝenia 25 Właściwa struktura kapitałów Planowanie właściwej struktury kapitałów oznacza dbałość o wzrost i rozwój podmiotu Maksymalizacja wartości rynkowej jedno z najwaŝniejszych kryteriów oceny efektywności działania przedsiębiorstwa Rentowność kapitału łącznego i kapitału własnego zdolność przynoszenia dochodu z zainwestowanego kapitału * 26 13

14 Składniki majątku Rzeczowe składniki majątku występują w postaci rzeczowej, moŝna je podzielić wg pełnionej funkcji: o Środki pracy uczestniczą w wielu cyklach produkcyjnych, w których stopniowo tracą swoją wartość, przenoszoną na wytworzone przy ich uŝyciu produkty, naturalno-rzeczowa treść środków trwałych, posiadają cechy techniczo-ekonomiczne składające się na wartość uŝytkową o Przedmioty pracy środki gospodarcze zuŝywające się całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym o Produkty pracy efekt działalności wytworzone produkty i usługi o Towary składniki majątku zakupione w celu ich odsprzedaŝy 27 Składniki majątku Nierzeczowe elementy majątku: o Wartości niematerialne i prawne prawa autorskie, patenty, licencje o okresie uŝytkowania powyŝej roku o Finansowe składniki majątku: o Środki pienięŝne w kasie i na rachunkach bankowych, bony pienięŝne, czeki obce, weksle obce o Nabyte papiery wartościowe akcje, obligacje, bony skarbowe NaleŜności po ich otrzymaniu zamieniają się w środki pienięŝne * 28 14

15 Majątek trwały i obrotowy w organizacji 29 Składniki majątku posiadane przez organizację moŝna podzielić na majątek o trwały o obrotowy (aktywa). O zaliczaniu poszczególnych składników do którejś z tych grup decyduje rodzaj majątku, jego wartość lub okres uŝytkowania oraz rola jaką spełnia w działalności danego przedsiębiorstwa. Majątek trwały Charakteryzuje się przewaŝnie długim okresem uŝytkowania i znaczną wartością. Pełnią róŝne funkcje w społecznym procesie reprodukcji W jego skład wchodzi: o Rzeczowy majątek trwały o Finansowy majątek trwały o Wartości niematerialne i prawne 30 15

16 31 Długoterminowe aktywa finansowe Instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki Wynikające z zawartych kontraktów prawa do otrzymania aktywów pienięŝnych Prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką Długoterminowe lokaty kapitałowe powierzone innym jednostkom w celu uzyskania korzyści np. dywidendy, odsetki * Wartości niematerialne i prawne Prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o okresie uŝytkowania dłuŝszym niŝ jeden rok, przeznaczone na potrzeby jednostki Nabyte prawa majątkowe i pokrewne (autorskie) Licencje Koncesje Prawa do projektów Wynalazków Znaków towarowych Wzorów uŝytkowych Wzorów zdobniczych Know-how * 32 16

17 Środki trwałe Podstawowy składnik aktywów trwałych Mają postać rzeczową i okres uŝytkowania powyŝej 1 roku Środki pracy i inne przedmioty wyposaŝenia stanowiące własność danego podmiotu, obejmują: Nieruchomości o Grunty o Budowle i budynki o Prawa wieczystego uŝytkowania o Odrębną własność lokali o Spółdzielcze prawo do lokalu Maszyny, urządzenia, środki transportowe Inwentarz Ŝywy stado podstawowe * Środki trwałe funkcje ekonomiczne Oddziaływanie przez człowieka na przyrodę w celu zwiększenia produkcji dóbr i usług słuŝących pełniejszemu zaspokojeniu potrzeb człowieka Decydowania w zasadniczej mierze o zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa Wykorzystywanie zasobów siły roboczej i zasobów naturalnych Współokreślania wydajności pracy Ŝywej oraz charakteryzowania osiągniętego poziomu struktury produkcji * 17

18 Środki trwałe funkcje społeczne Uwzględniają czynniki: estetyczne Psychologiczne Fizjologiczne warunki pracy Szeroko rozumiane potrzeby człowieka 35 Oddziaływanie środków trwałych ma szeroki charakter. Oddziaływują na jednostkowe koszty produkcji, środowisko naturalne i organizm człowieka Środki trwałe właściwości UŜytkowane przez długi okres czasu zachowują swoją pierwotną postać materialną, uczestniczą w wielu cyklach produkcyjnych Przenoszą swoją wartość na wyroby w postaci kosztu amortyzacji ZuŜywanie ma charakter stopniowy, zaleŝny od warunków i intensywności eksploatacji oraz cech fizycznych Wielkość i struktura środków trwałych zaleŝy od o Inwestycji o Likwidacji o SprzedaŜy o Przekazania o Leasingu 36 18

19 Środki trwałe ilość, przeznaczenie Ilość środków trwałych będących w dyspozycji przedsiębiorstwa zaleŝy od: Rodzaju działalności Stopnia mechanizacji procesu produkcji Wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy Wymagań ochrony środowiska Techniczne uzbrojenie pracy wartość środków trwałych na jednego zatrudnionego Funkcja produkcyjne, nieprodukcyjne 37 Środki trwałe Podstawowe składniki potencjału materialnotechnicznego pełnią funkcje: o Techniczno-produkcyjne o Ekonomiczne o Społeczne Właściwe gospodarowanie podstawą prawidłowego działania podmiotu Gospodarka środkami trwałymi obejmuje zagadnienia: o Techniczno-organizacyjno-ewidencyjne o Ekonomiczne: pozyskanie, wykorzystanie, likwidacja, odtworzenie Cel gospodarowania przy jak najmniejszym zuŝyciu, jak największy efekt w postaci produkcji i obniŝki kosztów własnych * 38 19

20 Aktywa obrotowe Nie mają charakteru trwałego ciągłe przechodzenie z jednej postaci w drugą, stosownie do procesów zachodzących w podmiocie Przedmioty pracy Produkty pracy do sprzedaŝy Składniki finansowe 39 Aktywa obrotowe Aktywa rzeczowe Aktywa finansowe NaleŜności krótkoterminowe Rozliczenia międzyokresowe ujęcie kosztów zgodnie z zasadą współmierności kosztów z przychodami oraz kompletnego ujęcia kosztów poniesionych w danym okresie 40 20

21 Materiały Produkcja w toku Produkty gotowe Towary handlowe Aktywa rzeczowe 41 Aktywa finansowe Udziały lub akcje Papiery wartościowe Udzielone poŝyczki krótkoterminowe Środki pienięŝne Naliczone odsetki od aktywów finansowych Inne środki pienięŝne (czeki obce gotówkowe i rozrachunkowe, weksle obce) płatne w ciągu 3 miesięcy od daty wystawienia 42 21

22 NaleŜności krótkoterminowe NaleŜności za sprzedane wyroby i usługi Inne rozliczenia z kontrahentami 43 Całkowity potencjał organizacji zaangaŝowane w procesy wytwórcze majątek i ludzie Zagadnienia do dyskusji 44 Czym są zasoby organizacji, omów rodzaje zasobów organizacji Rodzaje kapitału w organizacji Rodzaje majątku w organizacji 22

23 Literatura J. Lichtarski(red.), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, r Pytania? śyć, to nie znaczy czekać aŝ burza przejdzie, ale nauczyć się tańczyć na deszczu 23

24 Zdrowych i wesołych świąt BoŜego Narodzenia i wspaniałego 2012 roku Niech w Nowym Roku nic nie staje naprzeciw Waszym marzeniom, a Wasi współpracownicy podejmują słuszne decyzje oszczędzając Wam dodatkowej pracy i nerwów. Niech zawsze będzie lepiej, szybciej, więcej i dłuŝej 24