Zaproszenie do biblioterapii
|
|
- Ludwika Dobrowolska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Opracowała: mgr Katarzyna Andreyka-Wilk, nauczyciel Niepublicznego Przedszkola Babcina Kraina w Katowicach. Artykuł skierowany jest do rodziców i nauczycieli wychowania przedszkolnego. Zaproszenie do biblioterapii Biblioterapia, tak jak to z każdą terapią bywa trochę odstrasza nas już tym, że nosi miano terapii. Jak się powszechnie przyjmuje terapia jest pewnego rodzaju działaniem, które wykorzystuje się, gdy mamy do czynienia z pewnego rodzaju zaburzeniem, chorobą itp. Nic bardziej błędnego, biblioterapia to po prostu zabawa z książką, z tekstem literackim, tudzież bajką. Jestem przekonana, że większość z Was wykorzystuje tę metodę w życiu codziennym, czytając swoim pociechom. Zachęcam Państwa do świadomego wykorzystywania bajek i takiego ich dobierania, by pozytywnie wpływały na rozwój i psychikę Waszych dzieci. Postaram się Państwu podpowiedzieć jak dobierać bajki do konkretnej sytuacji życiowej dziecka np. gdy się czegoś boi, gdy nie chce sprzątać swojego pokoju, gdy miewa koszmary senne, gdy nauka jazdy na rowerze sprawia mu trudność itp. Podpowiem jak wykorzystać tekst literacki by wyzwalał w naszych dzieciach potencjał, by dawał im siłę do działania i wachlarz sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, na które nasze dzieci natrafiają przecież każdego dnia. Na początek trochę teorii. W literaturze przedmiotu biblioterapię określa się jako metodę psychoterapeutyczną, która ma za zadanie poprzez literaturę wzmocnić zasoby osobiste jednostki lub je zmodyfikować, skorygować oraz obniżyć nieprzyjemne napięcie emocjonalne. 1 Takie ujęcie umożliwia postrzeganie biblioterapii jako metody wspierającej proces rozwoju. Wspieranie rozwoju przez literaturę, to pomoc w budowaniu korzystnego dla jednostki doświadczenia dotyczącego wiedzy o świecie (przygotowanie do sytuacji trudnych emocjonalnie, realizowanie ich itp.) i kształtowania właściwego (pozytywnego, adekwatnego, optymistycznego) obrazu siebie. 2 W moim przekonaniu na uwagę zasługuje także stanowisko Eweliny J. Koniecznej. Według Koniecznej Biblioterapia, to zamierzone oddziaływanie na jednostkę lub grupę za pomocą specjalnie dobranego tekstu. Jest celowym działaniem. Biblioterapia to nie tylko czytelnictwo, ale także różnorodne formy i metody pracy z książką i czytelnikiem. 3 W tym ujęciu podoba mi się zwrócenie uwagi na to, iż biblioterapia to nie tylko czytelnictwo, osobiście się z tym zgadzam. Należy pamiętać, że tekst to wyłącznie narzędzie, ważne jest to, co dalej się z tym tekstem zrobi, jak się go omówi i przepracuje. Proponuję po przeczytaniu bajki przynajmniej jej omówienie z dzieckiem, wskazanie problemu i dobranych sposobów ich rozwiązania. Doskonale byłoby gdyby znaleźli Państwo czas, by pobawić się bajką, można np. stworzyć ciekawą pracę plastyczną, zrobić rekwizyt, który pojawił się w opowiadaniu, wykonać puzzle lub rozsypankę obrazkową czy też wejść w rolę głównych bohaterów i pobawić się w scenki dramowe. Szczególnym rodzajem biblioterapii, jest bajkoterapia, czyli metoda oddziaływania terapeutycznego za pomocą bajek. Odbiorcą bajkoterapii są przede wszystkim dzieci z uwagi na wykorzystywane w tej metodzie teksty ( bajki terapeutyczne i baśnie). Uważam, że bajkoterapia jest niezbędną metodą w pracy nauczyciela wychowania przedszkolnego, bowiem bajki odgrywają szczególną i doniosłą rolę w prawidłowym rozwoju najmłodszych. Molicka wskazuje, iż bajkoterapia jest ważną metodą wspierania i oddziaływania terapeutycznego we wczesnych okresach rozwoju dziecka. Może pomóc w efektywnym radzeniu sobie z sytuacjami trudnymi. Sytuacje te to np. przeciążenie, ból, deprywacja czy frustracja. Sytuacje trudne, które często wywołują lęk, są nierozerwalne z nabywaniem przez dziecko doświadczeń. Zalicza się do nich np. pierwsze dni pobytu dziecka w przedszkolu, sytuacje kompromitacji, pobyt w szpitalu, śmierć ulubionego zwierzątka i wiele innych. 4 Małe dziecko takiej pomocy potrzebuje z wielu powodów. Silne emocje, których doznaje prowadzą do zachowań budzących dezaprobatę otoczenia i są nieakceptowane przez samo dziecko. Nie zna ono słów określających stany emocjonalne, nie rozumie ani tych sytuacji ani siebie. Nie potrafi zwrócić się do dorosłych o tak potrzebne wsparcie. Nie zna strategii radzenia sobie, tkwi zatem w pułapce własnych negatywnych emocji. Dziecko w toku swojego rozwoju musi rozwiązywać te trudne sytuacje, ale tylko wtedy buduje korzystne doświadczenie, jeśli potrafi sobie z nimi poradzić, rozwiąże je pozytywnie. W przeciwnym przypadku mogą ukształtować się patologiczne mechanizmy radzenia sobie. Sądzę, iż każdy nauczyciel i rodzic powinien pamiętać o tym, że: wielką sztuką jest wprowadzić dziecko w świat dorosłych, ale i niełatwo dorosłym funkcjonować w świecie dziecka. Książki mogą wiele pomóc i nauczyć. Mądrze wykorzystane dają dostęp do głębszej mądrości, przekazują ważne wskazówki, wzory myślenia, przeżywania i zachowania. 5 Dorośli często nie potrafią zrozumieć dziecka. Nie potrafią patrzeć na świat jego oczami. Dziwią się, że myślą one zupełnie inaczej. Czasami sprawy dziecka dla dorosłych błahe u dziecka budzą lęk i niepokój. Dla dziecka świat jego fantazji jest rzeczywisty, dorośli już tego nie rozumieją, bo w przeciwieństwie 1 M. Molicka, Bajkoterapia jako rodzaj biblioterapii w procesie wspierania i terapii, [w:] Biblioterapia w bibliotekach. /zakres, formy i metody, Wrocław tamże, s E. J. Konieczna, Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców i terapeutów Kraków 2005, s M. Molicka, Bajkoterapia jako rodzaj, s E. Szczypińska, Bezbolesna terapia, Pedagogiczna Biblioteka w Sochaczewie, 2004, s.10. 1
2 do dzieci, mają za sobą pokaźny bagaż wiedzy i doświadczeń. 6 Podobnie jest z czytaniem, dzieciom. Według dorosłych to sposób rozrywki, relaksu, a dla młodego człowieka, to podstawowy sposób uczenia się i poznawania świata. Czytając dzieciom rozbudzamy ich ciekawość i chęć poznawania czegoś nowego. Czytanie przyczynia się do rozwoju i kształtowania osobowości. Czasem chroni przed przykrymi emocjami, czy lękami. Uczy przezwyciężania trudności. Nasuwa się zatem pytanie jakie bajki czytać by wspierać proces wychowawczy i rozwój naszych dzieci? Tutaj pojawia nam się pojecie bajka terapeutyczna. Według Molickiej bajka terapeutyczna jest utworem adresowanym do dzieci, głównie w wieku od 4 do 9 lat, w którym świat jest widziany głównie z dziecięcej perspektywy; występują tam czarodziejskie postacie. 7 Specyfiką bajki terapeutycznej jest to, że jest skierowana do konkretnego odbiorcy mającego konkretny problem. Bajka terapeutyczna pozwala dziecku bez lęku spojrzeć na swoje problemy i uczy jak sobie z nimi radzić. Molicka wyodrębnia trzy rodzaje bajek terapeutycznych: relaksacyjną, psychoedukacyjną, psychoterapeutyczną. Bajka relaksacyjna Głównym celem bajki relaksacyjnej jest uspokojenie i wyciszenie dziecka, posługuje się wizualizacją, czyli obrazowaniem wewnętrznym. Wizualizacja opiera się na trzech strukturach: słuchowej (słyszysz śpiew ptaków), wzrokowej (widzisz fale uderzające o brzeg), czuciowej (wchodzisz na szczyt góry). Czym owa relaksacja jest? Otóż relaksacja, to systematyczne i celowe, odprężenie mięśni mające charakter postępujący, tak, że osiąga się coraz głębszy poziom. Zmniejszając napięcie mięśniowe, aktywizujemy parasympatyczną część układu nerwowego i powodujemy, że naczynia się rozszerzają, a całe ciało harmonijnie pracuje. Budujemy w ten sposób przeciwwagę dla pobudzenia. Im relaks głębszy tym łatwiej o uspokojenie, odprężenie i lepsze samopoczucie. 8 Molicka uważa także, że nie należy opowiadać bajek, kiedy dziecko ma gorączkę, po obfitym posiłku, czy też, kiedy jest w stanie silnego wzburzenia. Osoba czytająca bajkę nie może deklamować utworu, powinna raczej czytać monotonnie, niezbyt głośno przemawiać do wyobraźni dziecka. Treść powinna sprzyjać wywołaniu poczucia bezpieczeństwa, akcja zaś- rozgrywać się w miejscach znanych dziecku i postrzeganych jako spokojne. Przebieg wydarzeń powinien być ograniczony do uzasadnienia relaksu i koncentrować się wokół doznań przeżywanych wszystkimi zmysłami. Treść w sposób naturalny, niewymuszony powinna sprzyjać przyjęciu wygodnej pozycji ciała, rozluźnieniu i wystąpieniu rytmicznego oddechu. 9 W efekcie stosowania bajek relaksacyjnych można osiągnąć trwale pozytywne rezultaty, jeśli zajęcia te są prowadzone systematycznie. Bajka psychoedukacyjna Bajka psychoedukacyjna ma na celu wprowadzenie zmian w szeroko rozumianym zachowaniu dziecka, czyli rozszerzenie możliwego repertuaru zachowań. 10 Bohater takiej bajki ma problem podobny do tego, który przeżywa dziecko. Zdarzenia są przeniesione w świat bajkowy, ale podobne do tych, jakie zdarzają się w życiu codziennym. Sytuacje i zdarzenia są realne. Dziecko poprzez świat bajkowy zdobywa doświadczenie, uczy się wzorów zachowań. Molicka uważa, że bajki psychoedukacyjne powinny mówić o emocjach, jakie wyzwalają konkretne sytuacje w taki sposób, by rozwijały świadomość emocjonalną, czyli rozpoznawanie i nazywanie emocji, by sprzyjały rozumieniu ich wpływu, wywołujących je przyczyn i efektów w postaci doznawanych symptomów, uczyły optymizmu, rozwijały empatię, dawały wsparcie poprzez zwracanie uwagi, jak ważna jest przyjaźń i dobre relacje z innymi. 11 Bajki te nie mogą narzucać dziecku zachowania, są wyłącznie propozycją. Nie mogą także pouczać. Użycie w tekście metafor i symboli pozwala na samodzielne ich odkrywanie i odnoszenie ich do własnych doświadczeń. 12 Bajki psychoedukacyjne oddziałują na procesy intelektualne poprzez: oswajanie z sytuacją zagrożenia; zapoznanie z sytuacją trudną, tak, że staje się ona zrozumiała; zapoznanie ze słownictwem pozwalającym nazywać doznania, a przez to sprzyjać ich uświadomieniu; wyjaśniają związki przyczynowo-skutkowe miedzy zdarzeniem a doznawaniem emocji; obrazują inny sposób myślenia o sytuacji; pokazują strategie radzenia sobie; zachęcają do działania, poszukiwania sposobów rozwiązania; uczą pozytywnego myślenia. Można się tymi bajkami posługiwać, gdy pojawi się konkretny problem, który należy rozwiązać. Można je także stosować profilaktycznie, przygotowując dziecko do wydarzeń, które mogą nastąpić. Bajki psychoedukacyjne 6 tamże, s M. Molicka, Bajkoterapia, s M. Molicka, Bajkoterapia, s M. Molicka, Bajki terapeutyczne [w:] Życie szkoły 2004, numer 2, s E. Małkiewicz, Bajki relaksacyjno-terapeutyczne, s M. Molicka, tamże, s M. Molicka, Bajki terapeutyczne [w:] Życie Szkoły 2004/2, s.76. 2
3 można tworzyć indywidualnie dla danego dziecka, taki rodzaj bajek czy opowiadań prezentują Opowiadania dla Twojego dziecka Doris Brett i Bajki na dobry sen Gerlinde Ortner. Bajki te mają wskazać nowe wzory reagowania emocjonalnego i inne wzory zachowania. Mają też za zadanie uwrażliwić dzieci na problemy innych. Na okładce książki D. Brett czytamy, że opowiadania w niej zawarte koją, leczą, rozwiązują problemy. 13 Problemu jednak nie rozwiązuje bajka, ale samo dziecko. Korzysta ono jedynie z rozwiązań w niej zasugerowanych, a odbiera je jako własne. Autorka pisze, że słuchając o problemach bohatera podobnych do jego wasze dziecko pomyśli wówczas: <<Jeśli to się udało komuś podobnemu do mnie, być może ja też to potrafię>> 14 Bajka psychoterapeutyczna W przeciwieństwie do uprzednio omówionych bajek jest dłuższa, ma rozbudowaną fabułę. Na podstawie rozgrywających się w nich zdarzeń dziecko nie tylko widzi, jakie postępowanie jest właściwe, ale przede wszystkim wytwarza mechanizm naśladownictwa i identyfikacji. Bajka psychoterapeutyczna zawiera niektóre elementy baśni (kompensacja potrzeb) i bajki psychoedukacyjnej (wzory), uzupełnione o dawanie wsparcia, co w efekcie poprzez mechanizmy psychologiczne (identyfikację z bohaterem) pomaga zbudować zasoby osobiste, a tym samym spowodować redukcję napięcia. Nabycie zasobów osobistych powoduje przyjęcie za swoje nowych strategii. 15 Molicka przedstawia schemat każdej bajki psychoterapeutycznej, składają się na nią: główny temat (sytuacja wyzwalająca lęk), główny bohater (dziecko lub zwierzątko, z którym mały człowiek mógłby się identyfikować). Radzi on sobie ze wszystkimi trudnymi sytuacjami), inne wprowadzone postacie (pomagają nazwać uczucia ), tło opowiadania. Celem bajki psychoterapeutycznej jest: zastępczo zaspokoić potrzeby, dowartościować dziecko, które znalazło się w niekorzystnej sytuacji (kompensacja); dać wsparcie poprzez zrozumienie, akceptację, budowanie pozytywnych nadziei, przyjaźni, jaką zapewniają bajkowe postacie; przekazać odpowiednią wiedzę o sytuacji lękotwórczej i wskazać sposoby radzenia sobie. 16 Zadaniem bajek psychoterapeutycznych jest obniżanie lęku u dzieci. Realizacja tych zadań dokonuje się w dziecku. To ono po przepracowaniu bajki, albo ją przyjmie, albo odrzuci. Niektóre bajki przejdą niezauważone, innych dziecko nie zrozumie, co będzie wskazówką, że nie są to problemy ważne dla niego, a jeszcze inne bajki będzie często czytało, albo prosiło o ich wielokrotne powtarzanie. Jest to znak, że dziecko tej bajki właśnie potrzebuje, że utożsamia się z jej bohaterem, że daje mu to wiele satysfakcji. 17 Bajki terapeutyczne mają pokazać dziecku podobną sytuację do jego własnej, to ułatwi mu proces identyfikacji i pozwoli odnaleźć siebie i własne przeżycia. Bohater bajkowy prezentuje wzory zachowań, które są racjonalne i które umożliwiają działanie. W ten sposób dziecku przybywa wzorów działania i rozumienia sytuacji. Racjonalizacja w bajkach to nie tylko przedstawienie czytelnikowi: nie jesteś sam, są inne osoby tak samo odczuwające, nie masz się czego wstydzić czy obawiać, ale przede wszystkim pokazanie racjonalnego, innego sposobu myślenia, a co się z tym wiąże, przeżywania i zachowania. 18 Wszystkie bajki mają stałe elementy, dotyczące głównego tematu, bohatera, wprowadzonych postaci i tła opowiadania. Cechą bajek terapeutycznych jest to, że bohater znajduje się w trudnej sytuacji i przeżywa lęk, a wprowadzone postacie umożliwiają znalezienie sposobu na jego przezwyciężenie. Głównym bohaterem jest małe zwierzątko lub dziecko czy zabawka, z którym słuchacz miałby się identyfikować. Inne postacie bajkowe dają wsparcie, pomagają zracjonalizować problem, znaleźć rozwiązanie, przećwiczyć je. Mały czytelnik poznaje nowe wzory myślenia, odczuwania, umie je zwerbalizować, uświadamia je sobie i wiąże ich powstawanie z racjonalną przyczyną, nabywa nowe kompetencje. To wszystko sprzyja generalizacji na podobne sytuacje życiowe. 19 Mechanizmy, dzięki, którym bajki terapeutyczne mają oddziaływać to: naśladownictwo i identyfikacja, odwrażliwianie oraz asymilacja wiedzy. Oddziaływanie poprzez obrazy, jakie dziecko kreuje w wyobraźni, pomaga przybliżyć bohatera, upodobnić się do niego, umiejscowić go w swojej sytuacji. 20 Bajki terapeutyczne ofiarują dzieciom przeżycia zastępcze, które umożliwiają przeżycie sukcesu i w ten sposób dziecko uzyskuje lepsze samopoczucie, co zwiększa odporność, sprzyja budowaniu pozytywnego obrazu siebie, z kolei to buduje poczucie pewności, a tym samym redukuje lęk. Proces oddziaływania nie kończy się w momencie czytania czy opowiadania bajki terapeutycznej. Istotne jest to, z czym dziecko wróci do swojego prawdziwego życia, co wyniesie z tych historyjek. Bajki te mają za zadanie przygotowanie dziecka do różnych 13 D. Brett, Opowiadania dla Twojego dziecka, cz. 1, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk D. Brett, Opowiadania dla Twojego (nieco starszego) dziecka, cz. 2, Gdańsk 2000, s tamże, s M. Molicka, Bajki terapeutyczne [w:] Życie Szkoły 2004, nr 2, s M. Molicka, Bajkoterapia, s tamże, s M. Molicka, Bajkoterapia, s tamże, s
4 sytuacji, poprzez gromadzenie zasobów osobistych. Bajki terapeutyczne mogą być wykorzystane w różnych sytuacjach. Po pierwsze mają zastosowanie w działaniach profilaktycznych, tak by przygotować dziecko, oswoić z trudną sytuacją, dać wzory do naśladowania i przez to je wzmocnić. Po drugie mogą być wykorzystane w trakcie przeżywania przez dziecko sytuacji trudnej np. podczas pobytu w szpitalu. Po trzecie bajka może pomóc dzieciom, które przeżyły lęk lub traumatyczną sytuację. Baśnie Poruszając się po tematyce bajkoterapii nie można pominąć baśni, które także są wspaniałym warsztatem biblioterapeutycznym. Baśń, to jeden z podstawowych gatunków epickiej literatury ludowej, utrwala w fantastycznej formie ludowe poglądy na stosunki międzyludzkie, przedstawia ideały dobra i sprawiedliwości oraz kryteria oceny ludzkich poczynań. 21 Baśń łączy w sobie elementy świata realnego i fikcyjnego. W każdej baśni eksponowane są wartości moralne, poprzez jednoznaczne wskazanie, kogo i za co spotyka nagroda lub kara. Baśnie mają zawsze szczęśliwe zakończenie, przez co dają radość, zadowolenie, nadzieję i optymizm. Baśniowy bohater jest wyposażony w niezwykłą moc, ma czarodziejskie kompetencje. Postacie te pomagają małym czytelnikom dając im złudzenie możliwości posiadania mocy, takiej siły za pomocą, której nie tylko uzyskają satysfakcję, ale i zdominują, zwyciężą swych przeciwników o znaczenie o uznanie, które jest tak potrzebne przy konstruowaniu poczucia własnej wartości. 22 Postacie są jednowymiarowe: albo dobre, albo złe. Kryteria estetyczne często pokrywają się z etycznymi: piękna królewna jest jednocześnie dobra, a zła jest brzydka. W baśniach wszystko jest przeciwstawne sobie na zasadzie kontrastu. Dzieci w baśniach, jak w marzeniach odnajdują to, czego człowiek potrzebuje najbardziej, czyli zaspokojenie potrzeb psychicznych, głównie miłości i uznania. Uciekając w świat baśni, młodzi ludzie odnajdują swoje marzenia, które są antidotum na trudną i często smutną rzeczywistość, inną niż oczekiwana. W baśniach to magia rozwiązuje wszystkie problemy [ ] jest jednym ze sposobów wyjaśniania, w danym momencie rozwoju potrzebnym i efektywnym, bo dającym stabilny, bezpieczny i przewidywalny świat. Magia odzwierciedla myślenie życzeniowe, marzenia na jawie, co służy natychmiastowej aczkolwiek chwilowej redukcji napięcia i wyzwala optymistyczne oczekiwania. 23 Myślenie magiczne polega na poszukiwaniu i odnajdywaniu magicznych przedmiotów, to właśnie dzięki nim osiąga się zamierzone cele; może to być różdżka, czarodziejski kufer itp. Baśniowe postacie są jednoznacznie określone: albo dobre, albo złe, co obrazuje myślenie dziecka. Rzeczywistość kreowana w baśniach jest zgodna z myśleniem dziecka, dzięki czemu pomaga mu zrozumieć świat i siebie, wprowadza porządek i ład, pokazując, jakie reguły rządzą światem. Dając uporządkowany obraz świata, przewidywalny, tym samym buduje w dzieciach poczucie bezpieczeństwa. 24 Dzięki baśniom następuje też przezwyciężenie egocentrycznego sposobu myślenia. Dziecko uruchamiając wyobraźnię, wyzwala emocje, a one kształtują wrażliwość, stymulują empatię. Baśnie uczą także wyrażania i nazywania uczuć. Poprzez baśnie dziecko uczy się, że warto przestrzegać zakazów i być dobrym, że za takie zachowanie spotyka nagroda. W baśniach, podobnie jak w bajkach psychoterapeutycznych, występują symbole metafory. Ich celem jest pomoc w dotarciu do prawdziwych odczuć dziecka. W bajkach istotną rolę odgrywa racjonalizacja, inaczej jest w baśniach, gdzie bohater skutkiem działań magicznych osiąga zwycięstwo. Tutaj baśniowe postacie pomagają innym w ocenianiu i działaniu, pomagają znaleźć rozwiązania poprzez skuteczne działanie. Świat bajkowy jest prawdziwy, podobny do tego, który dziecko zna, również znany jest problem, który ono przeżywa, tylko postacie są fikcyjne. W bajkach zamazuje się rzeczywistość i baśniowość tak, by ułatwić generalizację, czyli przenoszenie i uogólnianie wzorów. Reasumując biblioterapia to nie tylko rodzaj terapii, to przede wszystkim świetna zabawa, którą możecie Państwo wykorzystywać każdego dnia ze swoimi pociechami. To naprawdę nic trudnego, nic nie kosztuje, a efekty jakie przynosi niejednokrotnie uwalniają dzieci od napięć, zwalczają stresy i przezwyciężają trudne sytuacje, w których nasze dzieci niejednokrotnie się znajdują. Zachęcam Państwa jako rodziców do zapoznania się z kilkoma pozycjami książkowymi, w których znajdziecie państwo omawiane w niniejszym artykule bajki oraz pomysły na ich wykorzystanie: Zalecana literatura: 1. Bąk J. i Wiewióra- Pyka E., Bajkowe spotkania. Rubikon Bettelheim B., cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartości baśni, Tom I, PIW, Warszawa Borecka I., Biblioterapia- nowa szansa książki, Olsztyn Borecka I., Książki, które pomagają żyć, Warszawa Borecka I., biblioterapia- teoria i praktyka: poradnik, Warszawa 2001, SBP. 6. Brett D., Opowiadania dla Twojego dziecka. Koją, leczą, rozwiązują problemy, część 1, Gdańsk 2000, gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. 21 J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1998, s M. Molicka, Bajkoterapia, s M. Molicka, Bajkoterapia, s M. Molicka, Bajki terapeutyczne, [w:] Życie Szkoły luty 2004, numer 2, s.77. 4
5 7. Brett D., Opowiadania dla Twojego (nieco starszego) dziecka, część 2, Gdańsk Konieczn E., Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców, terapeutów, Kraków 2005, Impuls. 9. Kozłowska A., Zaczarowane bajki, które leczą : dla dzieci i dorosłych. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie "Żak", Mayer- Glitza E., Zaczarowany róg Kamila, Jedność Mayer- Glitza E., Kiedy Pani Złość przychodzi z wizytą : terapeutyczne opowiadania dla impulsywnych dzieci. Kielce, Jedność Molicka M., Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Media rodzina, Molicka M., Bajki terapeutyczne (cz. I oraz cz. II), Media Rodzina Ortner G., Bajki na dobry sen, Warszawa 1995, Świat Książki. 15. Szeliga K., Historia Guziołka czyli Jak tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka w wieku przedszkolnym: poradnik dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Kraków, Impuls Bibliografia: 1. D. Brett, Opowiadania dla Twojego dziecka, cz. 1, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000r. 2. D. Brett, Opowiadania dla Twojego (nieco starszego) dziecka, cz. 2, Gdańsk E. J. Konieczna, Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców i terapeutów, Kraków M. Molicka, Bajkoterapia jako rodzaj biblioterapii w procesie wspierania i terapii, [w:] Biblioterapia w bibliotekach. /zakres, formy i metody, Wrocław M. Molicka, Bajki terapeutyczne [w:] Życie szkoły 2004, numer 2, s J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław Szczypińska, Bezbolesna terapia, Pedagogiczna Biblioteka w Sochaczewie,
Program bajkoterapii dla dzieci Szkoły Podstawowej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Pucku p.n. Spacer po wyobraźni
Program bajkoterapii dla dzieci Szkoły Podstawowej w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Pucku p.n. Spacer po wyobraźni Opracowała: mgr Sylwia Maszota 1. Wstęp Dzisiaj dzieci żyją w świecie gier
Bardziej szczegółowoBajkoterapia w przedszkolu
ppppppppp Bajkoterapia w przedszkolu Miejskie Przedszkole nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi w Rudzie Śląskiej Sabina Poloczek Odkąd Eliza odkryła w sklepie pani Swindell książkę z bajkami i zatopiła się
Bardziej szczegółowoZnaczenie głośnego czytania dzieciom
Znaczenie głośnego czytania dzieciom Głośne czytanie dziecku jest niezwykle ważne dla jego prawidłowego rozwoju. Zaspokaja bowiem jego wszelkie potrzeby emocjonalne a także wspiera rozwój psychiczny i
Bardziej szczegółowoKONKURS LITERACKI NA BAJKĘ TERAPEUTYCZNĄ DOTYCZĄCĄ BEZPIECZEŃSTWA
KONKURS LITERACKI NA BAJKĘ TERAPEUTYCZNĄ DOTYCZĄCĄ BEZPIECZEŃSTWA Dyrekcja i nauczyciele Szkoły Podstawowej nr 19 im. Mieszka I w Białymstoku zapraszają do udziału w konkursie literackim na napisanie bajki
Bardziej szczegółowoINNOWACJA PEDAGOGICZNA
INNOWACJA PEDAGOGICZNA Bajki rysowajki - sposobem na rozwiązywanie trudności emocjnalno-społecznych dzieci PRZEDSZKOLE W TRĄBKACH WIELKICH MGR ANGELIKA DĄBEK MGR CELINA KITOWSKA TRĄBKI WIELKIE 2016r. OPIS
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY Czytanie - oto najlepszy sposób uczenia się. Aleksander Puszkin Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie.
Bardziej szczegółowoCzytusiowa bajka-pomagajka
KONKURS Miejska Biblioteka Publiczna w Olsztynie organizuje konkurs familijny na bajkę terapeutyczną Czytusiowa bajka-pomagajka Cele konkursu: pobudzenie twórczości literackiej wśród dzieci i młodzieży;
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY Szkoła Podstawowa w Opatowie Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie. Wiele osób, choć umie czytać, nie czyta.
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY CZYTANIE W znaczeniu psychofizycznym: techniczne rozpoznawanie znaków. W znaczeniu psychologicznym: zapoznanie się z treścią, rozumienie myśli zawartych w tekście
Bardziej szczegółowoProgram zajęć wychowawczych z elementami biblioterapii Z baśni do życia
Program zajęć wychowawczych z elementami biblioterapii Z baśni do życia dla dzieci 4 i 5 letnich z Publicznego Przedszkola Specjalnego Nr 18 przy Zespole Szkół i Placówek Oświatowych w Radomiu. Rok szkolny
Bardziej szczegółowoKluczem do wiedzy wciąż jest czytanie. Wiele osób, choć umie czytać, nie czyta. muszą powstać w dzieciństwie.
Sukces człowieka zależy w dużej mierze od wiedzy. Kluczem do wiedzy wciąż jest czytanie. Wiele osób, choć umie czytać, nie czyta. Dlaczego? Ponieważ nawyk i potrzeba lektury Dlaczego? Ponieważ nawyk i
Bardziej szczegółowoProjekt edukacyjny pt. Książka moim przyjacielem.
Projekt edukacyjny pt. Książka moim przyjacielem. Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. Jest na to sposób- CZYTAJMY DZIECIOM! WSTĘP We współczesnej dobie wszechobecnej
Bardziej szczegółowoWpływ literatury na rozwój i wychowanie dzieci
Wpływ literatury na rozwój i wychowanie dzieci W trakcie swego rozwoju dziecko napotyka na różne stresowe sytuacje i to, jak je rozwiąże, zależy od tego, jakie strategie radzenia sobie obierze. Radzenie
Bardziej szczegółowoRegulamin konkursu na napisanie bajki terapeutycznej dla dzieci
Regulamin konkursu na napisanie bajki terapeutycznej dla dzieci 1. Postanowienia ogólne 1. Organizatorem konkursu na napisanie bajki terapeutycznej dla dzieci jest Gnieźnieńska Szkoła Wyższa Milenium w
Bardziej szczegółowoRola i znaczenie czytania w ogólnym rozwoju dziecka. Maja Adamkiewicz
Rola i znaczenie czytania w ogólnym rozwoju dziecka Maja Adamkiewicz Jakie ziarno w serca Wasze padnie, takim będzie późniejsze żniwo. Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych
Bardziej szczegółowoW roku 2015/2016 w przedszkolu
W roku 2015/2016 w przedszkolu przeprowadzono ewaluację dotyczącą wdrażania dzieci do czytelnictwa. Badanie obejmowało obserwacje cyklu 10 zajęć głośnego czytania oraz ankietę skierowaną do rodziców dzieci.
Bardziej szczegółowoWpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży
Wpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży Anita Duda nauczyciel Szkoły Podstawowej Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku Białystok, II semestr roku szkolnego 2015/2016 Wszyscy chcemy, aby
Bardziej szczegółowoKSIĄŻKA - MÓJ PRZYJACIEL
KSIĄŻKA - MÓJ PRZYJACIEL Program edukacji czytelniczej Katarzyna Buczak, Katarzyna Wojniak Przedszkole w Strzeszowie WSTĘP Obecne czasy to wszechobecna komputeryzacja, przez którą książka została odsunięta
Bardziej szczegółowoRozwijanie zainteresowań czytelniczych dzieci było jednym z głównych kierunków działań realizowanych w roku szkolnym 2015/2016.
Rozwijanie zainteresowań czytelniczych dzieci było jednym z głównych kierunków działań realizowanych w roku szkolnym 2015/2016. W ramach pedagogizacji rodziców nauczycielki przygotowały prezentację pt.
Bardziej szczegółowoBibliotekarze - koordynatorzy projektu: Joanna Drabowicz Joanna Pietrzyńska Justyna Szymańska
Witamy Państwa Bibliotekarze - koordynatorzy projektu: Joanna Drabowicz Joanna Pietrzyńska Justyna Szymańska Wraz z Dyrekcją i nauczycielami oraz Samorządem Uczniowskim realizujemy projekt Narodowy Program
Bardziej szczegółowoProgram bajkoterapii dla dzieci o specyficznych potrzebach edukacyjnych
Program bajkoterapii dla dzieci o specyficznych potrzebach edukacyjnych Opracowanie: mgr Katarzyna Czyżewska mgr Elżbieta Dolatowska mgr Paulina Jasnowska Barcin 2010 1 I. Wstęp Jedną z niewielu metod
Bardziej szczegółowoPrzygody Koziołka Matołka w terapii dzieci z ADHD
Przygody Koziołka Matołka w terapii dzieci z ADHD FILMOTERAPIA ANIELA CYL 2013-12-09 Film pozwala człowiekowi oderwać się od rzeczywistości. Wywołuje różne emocje. Pozwala utożsamiać się z bohaterami i
Bardziej szczegółowoBajki dobrym sposobem na poznanie świata
Bajki dobrym sposobem na poznanie świata Czego można nauczyć się z bajek? W zasadzie wszystkiego, co jest do życia potrzebne, ale przede wszystkim optymizmu. Z bajek dzieci dowiadują się, że świat jest
Bardziej szczegółowoDlaczego warto czytać dzieciom?
Dlaczego warto czytać dzieciom? Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła Wisława Szymborska Według badania Biblioteki Narodowej na temat stanu czytelnictwa w Polsce w 2014
Bardziej szczegółowoINNOWACJA PEDAGOGICZNA Z ZAKRESU EDUKACJI CZYTELNICZEJ W PRZEDSZKOLU
INNOWACJA PEDAGOGICZNA Z ZAKRESU EDUKACJI CZYTELNICZEJ W PRZEDSZKOLU KONKURS Czytające rodziny Wstęp Opracowała: Grażyna Jeziorna Książki są źródłem niewyczerpanych wrażeń, przeżyć i wzruszeń. Uczą mowy
Bardziej szczegółowoROCZNY PLAN PRACY PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE NR 2 IM. JANA BRZECHWY W CZERSKU ROK SZKOLNY 2016/2017
ROCZNY PLAN PRACY PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE NR 2 IM. JANA BRZECHWY W CZERSKU ROK SZKOLNY 2016/2017 Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych wśród dzieci i młodzieży Razem z książką
Bardziej szczegółowodr Mariola Antczak DRAMA A TEATR
dr Mariola Antczak DRAMA A TEATR PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICER PLAN WYSTĄPIENIA CO TO JEST DRAMA? CZEMU SŁUŻY S Y DRAMA? BIBLIOTERAPIA A DRAMA UZASADNIENIE PORUSZANEJ PROBLEMATYKI DRAMA A TEATR : PODOBIEŃSTWA
Bardziej szczegółowoBożena Jankowska. RODoN 2015
Bożena Jankowska RODoN 2015 Zaburzenia zachowania i ich podłoże Rodzina, a podatność na reagowanie lękiem Inne przyczyny lęków Baśnie i bajki terapeutyczne w redukcji lęków Tyle że w przypadku dzieci
Bardziej szczegółowoFirma EDU-INNOWACJA. zaprasza Państwa na Warsztaty. Uwolnij swój stres - znajdź pokłady relaksu. Jesteśmy przekonani, iż
Firma EDU-INNOWACJA zaprasza Państwa na Warsztaty Uwolnij swój stres - znajdź pokłady relaksu. Jesteśmy przekonani, iż przyniesą one Państwu wiele korzyści przekładając się na harmonizację całego ciała.
Bardziej szczegółowo"Razem z książką wchodzimy w świat" na rok szkolny 2017/2018
ROCZNY PLAN PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA NIEZAPOMINAJKA W SŁUPNIE "Razem z książką wchodzimy w świat" na rok szkolny 2017/2018 "Książka jest niczym ogród, który można włożyć do kieszeni" chińskie przysłowie
Bardziej szczegółowoBajkoterapia w bibliotekach dla dzieci (od teorii do działań)
Prof. dr hab. Bronisława Woźniczka-Paruzel Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Bajkoterapia w bibliotekach dla dzieci (od teorii do działań) Struktura prezentacji
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyczno Wychowawczy o Charakterze Biblioterapeutycznym. dla I Etapu Edukacyjnego i Zespołów Edukacyjno Terapeutycznych
Program Profilaktyczno Wychowawczy o Charakterze Biblioterapeutycznym dla I Etapu Edukacyjnego i Zespołów Edukacyjno Terapeutycznych /CZARODZIEJSKIE BAJKI/ na rok 2006 2009. Opracował zespół w składzie:
Bardziej szczegółowoAKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA. PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI
PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI www.akademiadlamlodych.pl PODRĘCZNIK WPROWADZENIE Akademia dla Młodych to nowa inicjatywa mająca na celu wspieranie ludzi młodych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych w ich miejscu
Bardziej szczegółowoAKADEMIA RODZICA PROGRAM ZWIĘKSZAJĄCY KOMPETENCJE WYCHOWAWCZE
AKADEMIA RODZICA Jak wychować szczęśliwe dziecko PROGRAM ZWIĘKSZAJĄCY KOMPETENCJE WYCHOWAWCZE Wyjątkowe warsztaty psychoedukacyjne w oparciu o: Szkołę dla Rodziców i Wychowawców oraz metodę KID S SKILLS-DAM
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z realizacji innowacji pedagogicznej w I semestrze roku szkolnego 2018/2019
Sprawozdanie z realizacji innowacji pedagogicznej w I semestrze roku szkolnego 2018/2019 Temat innowacji: Bajki uczą życia - w świecie emocji i uczuć dzieci w wieku przedszkolnym Autorzy innowacji: Dominika
Bardziej szczegółowoRola i znaczenie biblioteki szkolnej w systemie oświaty. Sulejówek, 21 marca 2017 r.
Rola i znaczenie biblioteki szkolnej w systemie oświaty Sulejówek, 21 marca 2017 r. Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży to jeden z podstawowych
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE I ROZWÓJ ZAINTERESOWAŃ CZYTELNICZYCH UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ
KSZTAŁTOWANIE I ROZWÓJ ZAINTERESOWAŃ CZYTELNICZYCH UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ WSTĘP MIMO BARDZO DUŻEGO WPŁYWU NA ROZWÓJ PSYCHICZNY I KULTURALNY DZIECKA TELEWIZJI, RADIA, KOMPUTERA I FILMU KSIĄŻKA POZOSTAJE
Bardziej szczegółowoBANK DOBRYCH PRAKTYK
BANK DOBRYCH PRAKTYK Małgorzata Wiśniewska-Cabała Budzenie zainteresowania książką u dzieci 4-, 5- i 6-letnich Wychowywanie przyszłych czytelników PRZEDSZKOLE PUBLICZNE W HUCIE STAREJ A Częstochowa 2016
Bardziej szczegółowoPlan pracy opiekuńczo wychowawczo dydaktycznej na rok szkolny 2016/2017 Przedszkola Sióstr Serafitek w ŻYWCU
Plan pracy opiekuńczo wychowawczo dydaktycznej na rok szkolny 2016/2017 Przedszkola Sióstr Serafitek w ŻYWCU Główne kierunki pracy: 1. Razem z książką wchodzę w świat Cel główny: Rozbudzanie u dzieci zainteresowań
Bardziej szczegółowo(ALTERNATYWA WOBEC KOMPUTERA).
CZYTAĆ? WARTO? PO CO NAM CZYTANIE? Bez umiejętności czytania nie jest możliwe funkcjonowanie we współczesnym świecie. Dzięki niemu zdobywamy i uzupełniamy wiadomości. Podstawowa umiejętność współczesnego
Bardziej szczegółowoKoncepcja Rozwoju. Gminnego Przedszkola nr 3 w Trzciance. na lata:
Koncepcja Rozwoju Gminnego Przedszkola nr 3 w Trzciance na lata: 2014 2019. Motto Przedszkola: Nie zmuszajmy dzieci do aktywności, lecz wyzwalajmy aktywność. Nie każmy myśleć, lecz twórzmy warunki do myślenia.
Bardziej szczegółowoRaport z ewaluacji wewnętrznej w roku szkolnym 2016/2017 przeprowadzonej w Przedszkolu NR 23 w Warszawie
Raport z ewaluacji wewnętrznej w roku szkolnym 2016/2017 przeprowadzonej w Przedszkolu NR 23 w Warszawie Na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października2009r. w sprawie nadzoru
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY. mgr Grażyna Wyszkowska Kętrzyn, styczeń 2016
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Grażyna Wyszkowska Kętrzyn, styczeń 2016 CO TO JEST CZYTANIE? techniczne rozpoznawanie znaków; zapoznanie się z treścią, rozumienie myśli zawartych w tekście
Bardziej szczegółowoRegulamin konkursu na bajkę terapeutyczną pt. Wrocławskie Krasnale pomagają
Regulamin konkursu na bajkę terapeutyczną pt. Wrocławskie Krasnale pomagają Urszula Zybura-Zadworny WROCŁAWSKIE KRASNALE POMAGAJĄ I. Postanowienia ogólne 1. Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne z siedzibą
Bardziej szczegółowoMali czytelnicy. Nikt nie rodzi się czytelnikiem, czytelnika trzeba wychować...
Mali czytelnicy. " Nikt nie rodzi się czytelnikiem, czytelnika trzeba wychować... Według rozporządzenia MENiS z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego głównym celem
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY KATOLICKIEGO PRZEDSZKOLA IM. DZIECIĄTKA JEZUS W CIESZYNIE 2015/ /2017
PROGRAM WYCHOWAWCZY KATOLICKIEGO PRZEDSZKOLA IM. DZIECIĄTKA JEZUS W CIESZYNIE NA LATA: 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Program opracowano w oparciu o: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 2. Konwencja
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY Czytanie - oto najlepszy sposób uczenia się. Aleksander Puszkin ZNACZENIE CZYTELNICTWA W ROZWOJU DZIECKA Sukces jednostek i społeczeństw zależy od ich wiedzy.
Bardziej szczegółowoPEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ w LUBLINIE. Wydział Informacyjno-Bibliograficzny BIBLIOTERAPIA
PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ w LUBLINIE Wydział Informacyjno-Bibliograficzny BIBLIOTERAPIA (bibliografia adnotowana w wyborze) Opracowała Ewelina Czajkowska L U B L
Bardziej szczegółowoPROJEKT EDUKACYJNY KSIĘGA, KSIĄŻKA, KSIĄŻECZKA
PROJEKT EDUKACYJNY KSIĘGA, KSIĄŻKA, KSIĄŻECZKA Nikt nie rodzi się czytelnikiem, czytelnika trzeba wychować W miesiącu Listopad 2018r od do w grupie dzieci 4-letnich Rybki został przeprowadzony projekt
Bardziej szczegółowoProgram adaptacyjny. dla klasy I. Jestem pierwszakiem. w Szkole Podstawowej nr 28
Szkoła Podstawowa nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku Program adaptacyjny dla klasy I Jestem pierwszakiem w Szkole Podstawowej nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku ,,Dzieci różnią się od
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci.
Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci. Oddziaływanie przez sztukę jest uznaną i cenioną formą terapii. Dzieje się tak, ponieważ zarówno muzyka jak i plastyka poruszają w człowieku
Bardziej szczegółowoOFERTA WARSZTATÓW PSYCHOEDUKACYJNYCH DLA SZKÓŁ
OFERTA WARSZTATÓW PSYCHOEDUKACYJNYCH DLA SZKÓŁ Rok szkolny 2013/2014 Pracownia SENSOS przeprowadza ambitne i bezpieczne programy szkoleniowe dla dziec i i młodzieży. Program każdego warsztatu jest dostosowany
Bardziej szczegółowoczytanie czynność czytania. w znaczeniu psychofizycznym: techniczne rozpoznawanie znaków; w znaczeniu psychologicznym: zapoznanie się z treścią,
czytanie czynność czytania. w znaczeniu psychofizycznym: techniczne rozpoznawanie znaków; w znaczeniu psychologicznym: zapoznanie się z treścią, rozumienie myśli zawartych w tekście czyli przekład tych
Bardziej szczegółowoZnaczenie biblioterapii w redukcji lęków dziecięcych i kształtowaniu postaw społecznych Podział książek
Szanowni Rodzice! W grudniu pragnę zachęcić do zapoznania się z artykułem dotyczącym biblioterapii jako jedną z metod terapeutycznych w pracy z dziećmi. Zapewne wiele osób z Państwa zna dzieci, które potrzebują
Bardziej szczegółowoBIBLIOTERAPIA. Oprac. Agnieszka Miczka. Bibliografia ze zbiorów. Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach. Filia w Rudzie Śląskiej
BIBLIOTERAPIA Bibliografia ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Katowicach Filia w Rudzie Śląskiej Oprac. Agnieszka Miczka Teoria 1. Bajki, które leczą. Cz. 1 / Doris Brett. - Wyd. 2. Gdańsk
Bardziej szczegółowoWpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży
Czytanie jest to odnajdywanie własnych bogactw i własnych możliwości przy pomocy cudzych słów. Jarosław Iwaszkiewicz Wpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży CZYTANIE... Czytanie obok liczenia i pisania,
Bardziej szczegółowoTEATR BLIŻEJ DZIECKA
TEATR BLIŻEJ DZIECKA Wiemy nie od dziś, że dziecko uczy się kontaktu ze sztuką już od wczesnego dzieciństwa. Wrodzona wrażliwość pozwala mu żywo reagować na melodyjność głosu matki i śpiewane przez nią
Bardziej szczegółowo,,Książka radości daje tyle. Przykłady dobrych praktyk realizowanych w Niepublicznym Przedszkolu TPD Chatka Misia Uszatka w Gorlicach
,,Książka radości daje tyle Przykłady dobrych praktyk realizowanych w Niepublicznym Przedszkolu TPD Chatka Misia Uszatka w Gorlicach Rozwijanie zainteresowań czytelniczych dzieci w wieku przedszkolnym
Bardziej szczegółowoMitem jest przekonanie, że społeczeństwo nie czyta, bo BIEDNIEJE. Jest odwrotnie: biednieje, bo nie CZYTA. Łukasz Radwan i Wiesław Chełminiak
Gabriela Bonk Rybnik, kwiecień październik 2016 Mitem jest przekonanie, że społeczeństwo nie czyta, bo BIEDNIEJE. Jest odwrotnie: biednieje, bo nie CZYTA Łukasz Radwan i Wiesław Chełminiak Według brytyjskich
Bardziej szczegółowoCZYM DLA CIEBIE JEST SUKCES DZIECKA?
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy WYCHOWANIE DO SUKCESU Joanna Banaś Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania 17 pażdziernika 2013 r. CZYM DLA CIEBIE JEST SUKCES DZIECKA? 1 SUKCES Wykiełkować może tylko
Bardziej szczegółowoSpis treści. Spis treści. Wstęp... Jak wspierać rozwój przedszkolaka?... Jak ćwiczyć dziecięcy umysł?...
Spis treści Spis treści Wstęp... Jak wspierać rozwój przedszkolaka?... Jak ćwiczyć dziecięcy umysł?... Koncentracja i spostrzeganie... Pamięć i wiedza... Myślenie... Kreatywność... Zadania, które pomogą
Bardziej szczegółowoDOLNOŚLĄSKA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA WE WROCŁAWIU FILIA W ŚWIDNICY
DOLNOŚLĄSKA BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA WE WROCŁAWIU FILIA W ŚWIDNICY PUBLIKACJE DLA NAUCZYCIELI I RODZICÓW NA TEMAT DZIECI DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W SZKOLE ORAZ STOSUNKU DZIECI ZDROWYCH DO NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Bardziej szczegółowoPrzyjaciele Zippiego
Międzynarodowy program promocji zdrowia psychicznego dzieci Trener programu: Bogumiła Ogrodowczyk nauczyciel konsultant MSCDN Wydział w Płocku Realizowany jest w 28 państwach świata, na różnych kontynentach,
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONKURSU na bajkę profilaktyczną Młodzi dzieciom bajki piszą
REGULAMIN KONKURSU na bajkę profilaktyczną Młodzi dzieciom bajki piszą 1. ORGANIZATORZY KONKURSU : Biblioteka Pedagogiczna w Skawinie ul. Rynek 12 32-050 Skawina tel. 12 276 26 10 e-mail: bibped@skawina.net
Bardziej szczegółowoProgram autorski Poznaję uczucia
Dziecko chce być dobre, Jeśli nie umie naucz, Jeśli nie wie wytłumacz, Jeśli nie może pomóż. Janusz Korczak Program autorski Poznaję uczucia 1 Anna Major Program Poznaję uczucia jest skierowany do dzieci
Bardziej szczegółowoBajkoterapia jako rodzaj biblioterapii w procesie budowania zasobów osobistych i terapii.
Bajkoterapia jako rodzaj biblioterapii w procesie budowania zasobów osobistych i terapii. Autor: dr Maria Molicka Biblioterapia to metoda psychoterapeutyczna, oddziałującą poprzez literaturę na procesy
Bardziej szczegółowoNie mów dziecku, jak bardzo je kochasz, pokaż to, poświęcając mu czas.
Nie mów dziecku, jak bardzo je kochasz, pokaż to, poświęcając mu czas. Ulrich Schaffer WSZYSCY CHCEMY, ABY NASZE DZIECI WYROSŁY NA MĄDRYCH, DOBRYCH I SZCZĘŚLIWYCH LUDZI. JEST NA TO SPOSÓB - CZYTAJMY DZIECIOM!
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO im. Królewny Śnieżki. w Zakrzewie. Misja przedszkola
KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO im. Królewny Śnieżki w Zakrzewie Misja przedszkola Każde dziecka jest dla nas ważne. Zrobimy wszystko, aby w naszym przedszkolu czuło się akceptowane i bezpieczne.
Bardziej szczegółowoWpływ bajek i baśni na rozwój dziecka -
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Lompy w Katowicach Filia w Tychach 43-100 Tychy, ul. Andersa 6a, tel. (32) 227 47 03, http://tychy.pbw.katowice.pl/; e-mail: tychy@pbw.katowice.pl Wpływ bajek
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA W MANIECZKACH
Załącznik nr 1/2016 Koncepcji pracy przedszkola PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA W MANIECZKACH CELE NADRZĘDNE: Tworzenie więzi z rodziną i środowiskiem w którym dziecko wzrasta; Rozwijanie umiejętności
Bardziej szczegółowoBAŚNIOWE PODRÓŻE PO ŚWIECIE
... "Wszystko, co we mnie dobre, zawdzięczam książce" Maksym Gorki BAŚNIOWE PODRÓŻE PO ŚWIECIE INNOWACJA O CHARAKTERZE PROGRAMOWYM Opracowała: mgr Iwona Zawadzka (nauczyciel dyplomowany) 1 Niestety można
Bardziej szczegółowoW poszukiwaniu inspiracji, czyli jak rozwijać aktywność poznawczą dziecka. Uniwersytet Szczeciński 31 marca 2016 r.
W poszukiwaniu inspiracji, czyli jak rozwijać aktywność poznawczą dziecka. Ewa Hasek Uniwersytet Szczeciński 31 marca 2016 r. Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem.
Bardziej szczegółowoPROGRAM CZYTELNICZY KSIĄŻKA PRZYJACIELEM DZIECKA
PROGRAM CZYTELNICZY KSIĄŻKA PRZYJACIELEM DZIECKA Opracowanie: Agnieszka Pocheć WSTĘP Czytanie jest kluczem do wiedzy i sprawności umysłu, rozwija język, który stanowi podstawę do myślenia, w tym także
Bardziej szczegółowoProgram kółka teatralnego,, Teatr Przedszkolaka
Przedszkole Nr 1 z Oddziałem Integracyjnym,, Promyczek W Czerwionce- Leszczynach Program kółka teatralnego,, Teatr Przedszkolaka Autorki programu Maria Gilga, Jadwiga Piontek, Aleksandra Usarek, Janina
Bardziej szczegółowoosobowości, kształtują jego zachowanie, nawyki, przekonania, charakter, jak również pomagają dokonać wyboru.
1 Codzienne głośne czytanie jest szczepionką przeciwko wielu niepożądanym wpływom i zagrożeniom dla umysłu i psychiki dziecka ze strony współczesnej cywilizacji. Czytelnictwo jest jednym z bardzo ważnych
Bardziej szczegółowoUŚMIECH DZIECKA PRACOWNIA PEDAGOGICZNO- PSYCHOLOGICZNA OFERTA WARSZTATY INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ (WARSZTATY TWÓRCZEGO MYŚLENIA)
UŚMIECH DZIECKA PRACOWNIA PEDAGOGICZNO- PSYCHOLOGICZNA OFERTA WARSZTATY INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ (WARSZTATY TWÓRCZEGO MYŚLENIA) CEL: Celem zajęć jest zachęcenie dzieci do pracy w grupie oraz budowania
Bardziej szczegółowoPaździernik to czas, w którym świętowany jest Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych.
Październik to czas, w którym świętowany jest Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych. W naszej szkole w dniach 2-4 października 2013 r. pracownicy biblioteki zorganizowali obchody tego święta. Bibliotekarki
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo, zainteresowani przyszłością swoich dzieci,
Szanowni Państwo, zainteresowani przyszłością swoich dzieci, Wszyscy znamy te prawdy, przekonujące nas o tym, że sukces zależy od wiedzy. Wiedzy z kolei od czytania przeważnie przybywa. Wszyscy wiemy,
Bardziej szczegółowosystematyczne nauczanie
dojrzałość Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie; harmonijne współgranie
Bardziej szczegółowoBiblioterapia - bajki, które leczą
Literka.pl Biblioterapia - bajki, które leczą Data dodania: 2010-05-16 22:19:41 Autor: Joanna Karkowska, Małgorzata Zimmerman -Noszczyk Trudności dnia codziennego, choroby, stresy powodują, że ludzi potrzebujących
Bardziej szczegółowoPOZNAJ SIEBIE POZNAJ ŚWIAT
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA W MIELCU POZNAJ SIEBIE POZNAJ ŚWIAT WSPIERANIE ROZWOJU DZIECKA przygotowanie i realizacja zajęć Gerta Fijołek pedagog Katarzyna Juras - psycholog CEL WARSZTATÓW W trakcie
Bardziej szczegółowonauczyciele, doceniając wartość programu i widząc jego efekty, realizują zajęcia z kolejnymi grupami dzieci.
Program Przyjaciele Zippiego to międzynarodowy program promocji zdrowia psychicznego dla dzieci w wieku 5-8 lat, który kształtuje i rozwija umiejętności psychospołeczne u małych dzieci. Uczy różnych sposobów
Bardziej szczegółowoAnna Stalmach-Tkacz, Karina Mucha,
Anna Stalmach-Tkacz, Karina Mucha, 02.03.2018 Wychowanie kształtujące, czyli jak wychować mądre i szczęśliwe dzieci Wychowanie i edukacja małego dziecka z roku na rok stają się coraz większym wyzwaniem
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku. Ludzie wokół mnie
Zatwierdzono na Radzie Pedagogicznej w dniu 11.06.2003 r. Program profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku Charakterystyka programu Ludzie wokół mnie Program
Bardziej szczegółowoPRACA Z GRUPĄ. Opracowały: Renata Pietras, Barbara Sałacka - doradcy metodyczni wychowania przedszkolnego
PRACA Z GRUPĄ Opracowały: Renata Pietras, Barbara Sałacka - doradcy metodyczni wychowania przedszkolnego Cele pracy grupowej: - zaspokajanie potrzeb rozwojowych związanych z różnymi rodzajami aktywności,
Bardziej szczegółowoPROGRAM ADAPTACYJNY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 80 W KATOWICACH
PROGRAM ADAPTACYJNY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 80 W KATOWICACH Spis treści: 1. Wstęp 3 2. Założenia programu adaptacyjnego 4 3. Cele programu 4 4. Harmonogram działań 5 5. Ewaluacja spodziewane efekty wdrażania
Bardziej szczegółowoPROJEKT EDUKACYJNY ŻYJĘ WŚRÓD INNYCH
PROJEKT EDUKACYJNY ŻYJĘ WŚRÓD INNYCH Temat projektu: Żyję wśród innych projekt działań uczących empatii współpracy w grupie dzieci w wieku 4 5 lat Założenia projektu: Kiedy przyglądam się dzieciom z mojej
Bardziej szczegółowoAutyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich. York, lipiec mgr Joanna Szamota
Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich York, lipiec 2017 mgr Joanna Szamota Zespół Aspergera oczami dziecka Myślę w konkretny sposób. Pojmuję wypowiadane zdania dosłownie.
Bardziej szczegółowoDostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent :
CARE BROK sp. z o.o Szkoła Specjalistów Psychoterapii Uzależnień i Instruktorów Terapii Uzależnień O7-306 Brok ul. Warszawska 25 tel.: 793 607 437 lub 603 801 442 mail.: care@brok.edu.pl www.brok.edu.pl
Bardziej szczegółowoz dziećmi w przedszkolu
Techniki relaksacji w pracy z dziećmi w przedszkolu Dorota Kalinowska - psycholog Na co narażone są dzieci w przedszkolu: Stres; Hałas; Rywalizacja; Pośpiech; Konieczność dostosowania się do wymagań; Podekscytowanie;
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH
KONCEPCJA PRACY SAMORZĄDOWEGO PRZEDSZKOLA W KOCHANOWICACH CELE KONCEPCJI PRACY PRZEDSZKOLA 1. Diagnozowanie i rozwijanie inteligencji wielorakich dzieci. Zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych
Bardziej szczegółowoZajęcia z Dogoterapii w Świetlicy Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży w Krasnymstawie
Zajęcia z Dogoterapii w Świetlicy Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży w Krasnymstawie Co tydzień w naszej Świetlicy Wsparcia Dziennego dla Dzieci i Młodzieży Pani Małgorzata Jarocka prowadzi zajęcia
Bardziej szczegółowoAkademia Rozwoju Małego Dziecka
Aktualnie zbieram grupy na następujące zajęcia: Akademia Rozwoju Małego Dziecka 1. Maluszkowo - zajęcia dla dzieci do 2 roku życia - czas trwania zajęć: 45 minut / dziecko+dorosły opiekun zajęcia stymulujące
Bardziej szczegółowo,,W krainie bajek i baśni
,,W krainie bajek i baśni PROJEKT EDUKACYJNY PRZEDSZKOLE NR 2 W ZABRZU Bajki zostaną dopóty, dopóki nie zabraknie na świecie dzieci oraz ludzi wrażliwych na piękno. Ignacy Matuszewski I. CEL GŁÓWNY: Głównym
Bardziej szczegółowoGrupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska
Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska k.konczelska@fripp.org.pl 1) W sytuacjach kryzysowych nie wszyscy potrzebują pomocy psychologicznej czy psychoterapii; 2) Ludzie
Bardziej szczegółowoZADANIA EDUKACJI ELEMENTARNEJ
ZADANIA EDUKACJI ELEMENTARNEJ 1. Wspieranie dziecka w poznawaniu oraz wykorzystywaniu własnego potencjału rozwojowego i budowaniu pozytywnego obrazu własnego ja. 2. Tworzenie warunków umożliwiających dziecku
Bardziej szczegółowo{photogallery}images/stories/files/galeria_terapie{/photogallery} Oferujemy: - terapię indywidualną - terapię par - terapię rodzinną - terapie grupowe
{photogallery}images/stories/files/galeria_terapie{/photogallery} Oferujemy: - terapię indywidualną - terapię par - terapię rodzinną - terapie grupowe W naszej poradni pracują terapeuci w nurtach: poznawczo-behawioralnym,
Bardziej szczegółowoTowarzystwo Rozwijania Aktywności Dzieci Szansa Oddział Terenowy Warszawa-Ochota ul. Grójecka 79 Warszawa 02-094 www.szansa.warszawa.
Kilka słów o Towarzystwo Rozwijania Aktywności Dzieci Szansa Oddział Terenowy Warszawa-Ochota ul. Grójecka 79 Warszawa 02-094 www.szansa.warszawa.pl Towarzystwo Rozwijania Aktywności Dzieci Szansa Oddział
Bardziej szczegółowo