Wystawienie skierowania nie zwalnia z odpowiedzialności za brak aktualnych badań

Transkrypt

1 Wystawienie skierowania nie zwalnia z odpowiedzialności za brak aktualnych badań

2 Prawo pracy dla specjalistów WYJĄTKOWEEBOOKIZADARMODLACIEBIE Pracujesz w kadrach, płacach? Interesuje Cię prawo pracy i wynagrodzenia pracowników? Pobierz darmowe ebooki. CZAS PRACY Zakaz Jak dyskryminacji obliczyć wynagrodzenie w zatrudnieniu w miesiącu, w którym przydatna strategia, wystąpiła choroba orzecznictwo sądów pracy i inna nieobecność Rada pracowników powoływanie i zasady funkcjonowania Zakaz Ruchomy dyskryminacji w czas zatrudnieniu pracy przydatna strategia, orzecznictwo sądów pracy cena: 24,90 zł 1 Jeśli: jesteśspecjalistąds.personalnych,ds.płac,zarządzaszdziałemkadr, płac, chceszwiedzieć,codziejesięwprawiepracyipłacachijakiesąskutki zmianwpraktyce, chceszznaćinterpretacjebieżącychproblemówpoprzezstanowiska urzędóworazorzeczenia. KLIKNIJ i pobierz bezpłatne e-poradniki!

3 Kierownik grupy wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Redaktor prowadzący: Anna Makarczuk Wydawca: Agnieszka Gorczyca Koordynator produkcji: Magdalena Huta Projekt graficzny: Piotr Fedorczyk Korekta: Zespół Skład i łamanie: Raster studio ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2016, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., ul. Łotewska 9a, Warszawa, tel.: , faks: , dokumentacjadlazaawansowanych@wip.pl NIP: KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, wysokość kapitału zakładowego: zł. Publikacja Dokumentacja dla zaawansowanych chroniona jest prawemautorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz ten nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Porady zawarte w publikacji nie mają charakteru porady prawnej redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za ich zastosowanie do konkretnych przypadków. Zamówienia: tel.: , faks: , cok@wip.pl

4 Badania lekarskie Wystawienie skierowania nie zwalnia z odpowiedzialności za brak aktualnych badań Jeśli pracodawca wystawi pracownikowi skierowanie na badanie okresowe, nie znaczy to jeszcze, że zwolnił się z odpowiedzialności za terminowe wykonanie przez pracownika badań. Jednak są pewne sposoby, aby zachęcić pracownika do wykonania zaległych badań. I nie musi być to od razu kara porządkowa lub pieniężna czy zwolnienie dyscyplinarne. Można wręczyć pracownikowi stosowny dokument (wzór poniżej). Badanie lekarskie może stracić ważność Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku (art Kodeksu pracy). ZDANIEM SN Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art Kodeksu pracy jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika. Wyrok Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2002 r., sygn. akt: I PK 44/02, publ.: OSNP 2004/12/209 Pracodawca ma więc obowiązek kierowania swoich pracowników na profilaktyczne badania lekarskie: wstępne na które są kierowane osoby przyjmowane do pracy oraz pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe; UWAGA! Z obowiązku poddania się wstępnym badaniom lekarskim są zwolnione (art Kodeksu pracy): osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni Wzór 3 Szanowny Pan Piotr Rosłoń starszy magazynier, Dział Magazynu Beta sp. z o.o. Lublin, 8 czerwca 2016 r i Informacja o konieczności wykonania profilaktycznych badań lekarskich i konsekwencjach ich niewykonania Informuję, że 24 czerwca 2016 r. traci aktualność orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez Pana pracy na zajmowanym stanowisku służbowym. Oznacza to konieczność poddania się okresowym badaniom lekarskim (skierowanie na te badania w załączeniu). Uprzejmie proszę o wykonanie badań profilaktycznych zgodnie z załączonym skierowaniem oraz dostarczenie aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku do Działu Kadr najpóźniej do 24 czerwca 2016 r. Uwaga! Niewykonanie badań lekarskich i brak dostarczenia orzeczenia lekarskiego w terminie do 24 czerwca 2016 r. spowoduje niedopuszczenie Pana od pracy od dnia następnego. Jeżeli będzie to wynikiem wyłącznie Pańskiego zaniedbania niedopuszczenie do pracy nastąpi bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Może również skutkować rozwiązaniem stosunku pracy z powodu ciężkiego (zawinionego) naruszenia przez Pana jednego z podstawowych obowiązków pracowniczych, jakim jest obowiązek poddawania się profilaktycznym badaniom lekarskim (art pkt 1 w związku z art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy). 6 Potwierdzenie odbioru przez pracownika: Otrzymałem: 8 czerwca 2016 r. Piotr Rosłoń Wojciech Kwiatkowski kierownik Działu Kadr Beta sp. z o.o. POBIERZ wersja dokumentu online DokumentacjaDlaZaawansowanych.wip.pl 4 Wzory dokumentów znajdziesz na

5 Badania lekarskie po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą oraz osoby przyjmowane do pracy u kolejnego pracodawcy na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy o pracę z poprzednim pracodawcą, jeśli orzeczenie dopuszczające pracownika do pracy w poprzednim zakładzie jest nadal ważne (i wydano je po 31 marca 2015 r.). okresowe na które są kierowani pracownicy w momencie, gdy upływa termin ważności poprzednio wykonanych badań profilaktycznych (np. wstępnych badań lekarskich); kontrolne które są zobowiązani wykonać pracownicy powracający do pracy po ponad 30-dniowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Ale uwaga: zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przeprowadzenie kontrolnego badania lekarskiego związane jest z koniecznością ustalenia gotowości pracownika do rzeczywistego wykonywania pracy; ZDANIEM SN Aby pracownik mógł skorzystać z prawa do urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ponad 30-dniowej chorobie, nie trzeba go kierować na badania kontrolne pracownik podczas takiego urlopu nie podejmuje bowiem jeszcze faktycznie pracy. Wyrok Sądu Najwyższego z 20 marca 2008 r., sygn. akt: II PK 214/07, publ.: OSNP 2009/15-16/194 inne zalecone badania lekarskie wynikające z przepisów szczególnych (np. badania epidemiologiczno-sanitarne) lub z bieżącego stanu zdrowia pracownika. Jak wspomniano wcześniej, orzeczenie lekarskie poświadczające stan zdrowia pracownika staje się bowiem nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika (wyrok SN z 18 grudnia 2002 r., sygn. akt: I PK 44/02, publ.: OSNP 2004/12/209). Samo wydanie skierowania nie zwalnia z odpowiedzialności Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca ma nie tylko obowiązek wydania pracownikowi skierowania na profilaktyczne badania lekarskie wstępne, okresowe bądź kontrolne, ale przede wszystkim musi wyegzekwować ich wykonanie w wyznaczonym terminie. A zatem samo wydanie konkretnemu pracownikowi skierowania na badania nie zwalnia pracodawcy z odpowiedzialności np. w razie kontroli PIP za nieposiadanie aktualnych orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań do świadczenia pracy na zajmowanych przez pracowników stanowiskach pracy. Ad 1. Oprócz skierowania wręcza się informację o skutkach braku badań Choć przepisy powszechne nie nakazują tego, pracodawca może dołączyć do wydanego pracownikowi skierowania na badania lekarskie pisemną informację o konieczności wykonania badań profilaktycznych oraz o skutkach ich niewykonania. Zmotywuje to pracowników do poddania się badaniom w terminie. Warto wskazać w niej: w przypadku badań okresowych kiedy upływa termin ważności ostatnio wykonanych badań; termin graniczny, w którym powinny zostać wykonane badania profilaktyczne, na które pracodawca kieruje pracownika, oraz w którym pracownik zobowiązany jest dostarczyć aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku; możliwe konsekwencje niewywiązania się przez pracownika z obowiązku poddania się badaniom profilaktycznym w wyznaczonym terminie. Ad 2. Informację lepiej przekazać z odpowiednim wyprzedzeniem nie w ostatniej chwili W informacji o konieczności wykonania badań należy wskazać datę, z jaką informacja ta została sporządzona. Skierowanie na badania oraz dołączoną do niego informację dotyczącą konieczności wykonania profilaktycznych badań lekarskich najlepiej jest przekazać pracownikowi na kilka tygodni (np. na 3 tygodnie) przed upływem ważności aktualnych badań lekarskich. Dzięki temu pracownik (i pracodawca) będzie miał wystarczająco dużo czasu na zaplanowanie terminu wykonania badań w taki sposób, aby nie kolidowało to z jego obowiązkami służbowymi. W razie zaś gdyby pracownik zaniedbał wykonanie badań w terminie, łatwiej będzie wtedy udowodnić, że wynikało to jedynie z przyczyn leżących po jego stronie, nie zaś z faktu, że pracodawca zbyt późno powiadomił go o konieczności wykonania badań i tym samym przyczynił się do niemożliwości ich wykonania w terminie. To z kolei pozwoli na nałożenie na pracownika sankcji, o których jest mowa w dalszej części tekstu (zob.: Ad 5. Wskazuje się skutki lekceważenia badań przez pracownika oraz: Można też pracownika ukarać, a nawet zwolnić). Ad 3. Imienne powiadomienie działa lepiej Najlepszym rozwiązaniem będzie przekazywanie informacji, o której mowa, do każdego pracownika kierowanego na badania profilaktyczne z osobna, a nie opracowanie jedynie ogólnej informacji i umieszczenie jej np. w firmowym intranecie czy na tablicy ogłoszeń. W przypadku imiennej informacji pracodawca ma bowiem pewność, że pracownik się z nią zapozna i na pewno dowie się o ewentualnych konsekwencjach niewywiązania się z obowiązku poddania się badaniom lekarskim. A zatem ma ona większą szansę odnieść zamierzony skutek, czyli nakłonić pracownika do terminowego wykonania badań. Ad 4. Podaje się, kiedy upływa ważność badań i W informacji o konieczności wykonania badań profilaktycznych warto wskazać pracownikowi, kiedy upływa termin ważności ostatnio wykonanych badań. Nie dotyczy to oczywiście informacji dołączonej do skierowania na badania lekarskie wstępne i kontrolne. W przypadku badań wstępnych należy bowiem napisać w informacji, że w związku z przyjęciem kandydata do pracy konieczne jest 5 Wzory dokumentów znajdziesz na

6 Badania lekarskie wykonanie przez niego w określonym terminie badań lekarskich wstępnych. Natomiast w przypadku kierowania na badania kontrolne wskazuje się, że w związku z długotrwałą chorobą konieczne jest wykonanie badań kontrolnych potwierdzających zdolność pracownika do pracy. do kiedy pracownik musi wykonać nowe i dostarczyć orzeczenie W informacji trzeba wskazać też pracownikowi termin, do upływu którego musi on: wykonać profilaktyczne badania lekarskie, na które otrzymał skierowanie, oraz dostarczyć pracodawcy orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku służbowym. Aby uniknąć nieporozumień, należy wskazać w informacji, do którego działu firmy bądź do której osoby należy dostarczyć aktualne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Najczęściej będzie to dział kadr lub też konkretny pracownik tego działu, odpowiedzialny w imieniu pracodawcy za prowadzenie dokumentacji pracowniczej. Granicznym terminem na wykonanie nowych badań lekarskich powinien być: w przypadku badań wstępnych dzień poprzedzający termin, w którym pracownik ma podjąć pracę w firmie, w przypadku badań okresowych dzień, z którego upływem traci ważność poprzednio wydane pracownikowi orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, w przypadku badań kontrolnych dzień poprzedzający datę, z którą pracownik ma rozpocząć wykonywanie pracy po powrocie z choroby. Ewentualnie może to być dzień następny, ale konieczne jest wówczas dostarczenie pracodawcy oświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku najpóźniej przed rozpoczęciem pracy w tym dniu. Badania tylko we wskazanej jednostce medycyny pracy Pracownik powinien przedstawić orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku wydane przez tę jednostkę medycyny pracy, z którą pracodawca podpisał stosowną umowę o świadczenie usług w zakresie medycyny pracy. Warto przypomnieć o tym pracownikowi skierowanemu na badania, aby nie udał się na badania profilaktyczne np. do swojego lekarza rodzinnego zamiast do jednostki medycyny pracy obsługującej firmę. Ad 5. Wskazuje się skutki lekceważenia badań przez pracownika W niejednej firmie zdarzają się oporni pracownicy, którzy zwlekają z pójściem na badania profilaktyczne (wstępne, okresowe lub kontrolne albo inne zalecone), pomimo otrzymania na nie skierowania od pracodawcy. Warto więc poinformować każdego pracownika kierowanego na badania profilaktyczne, jakie mogą być skutki ich niewykonania. Pracodawca ma bowiem kilka sposobów na wyegzekwowanie wykonania badań. Przede wszystkim jeśli pomimo wydania skierowania na badania pracownik nie chce się im poddać nie dopuszcza się go do pracy po upływie terminu ważności dotychczasowego orzeczenia lekarskiego i nie płaci się mu za ten okres wynagrodzenia. Pracodawca mado tego prawo, co potwierdza również orzecznictwo Sądu Najwyższego. ZDANIEM SN Odmowa poddania się kontrolnym badaniom lekarskim po długotrwałej chorobie uzasadnia niedopuszczenie pracownika do pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia jednak tylko pod warunkiem, że wyłączną przyczyną tej odmowy są okoliczności leżące po stronie pracownika. Wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 2004 r., sygn. akt: I PK 541/03, publ.: OSNP 2005/7/94 UWAGA! Jeśli pracownik w terminie zgłosił się do placówki sprawującej profilaktykę nad zdrowiem pracowników, ale nie wykonał badań w terminie z powodu długich okresów oczekiwania na wizytę lekarską wyznaczonych przez tę placówkę, nie można pozbawić go prawa do wynagrodzenia. Można też pracownika ukarać, a nawet zwolnić Na podstawie art. 108 Kodeksu pracy pracodawca może też nałożyć na pracownika karę porządkową za nieprzestrzeganie przepisów bhp (kara upomnienia, nagany czy kara pieniężna), a nawet w konkretnych okolicznościach zwolnić go dyscyplinarnie w trybie art pkt 1 Kodeksu pracy z powodu naruszenia jednego z podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku pracy (poddania się badaniom lekarskim), związanego ściśle z obowiązkiem przestrzegania zasad bhp (art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy). PRZYKŁAD 1. Zwolnienie za brak wykonania badań Bożenna K. przebywała na długotrwałym zwolnieniu lekarskim (ponad 30 dni). Po jego zakończeniu została skierowana na kontrolne badania lekarskie. Pracownica nie wykonała tych badań i poinformowała pracodawcę, że ich nie wykona, ponieważ jest to niepotrzebna strata czasu. Jednocześnie zgłosiła gotowość do pracy. Nie została jednak do niej dopuszczona, a pracodawca zwolnił ją w trybie dyscyplinarnym. Bożenna K. nie otrzymała też wynagrodzenia za okres od dnia zakończenia zwolnienia lekarskiego do dnia rozwiązania umowy o pracę. Pracodawca uznał bowiem, że nie ma podstaw do wypłaty pensji, skoro pracownica nie świadczyła pracy z własnej winy (jedynie z powoduniewykonania badań kontrolnych). 6 Wzory dokumentów znajdziesz na

7 Badania lekarskie Pracodawca postąpił prawidłowo. Nie może bowiem dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku. A zatem odmowa wykonania badań z przyczyn leżących jedynie po stronie pracownicy uzasadnia niedopuszczenie jej do pracy bez prawa do wynagrodzenia. W konkretnych okolicznościach (czyli takich jak w podanym przykładzie) odmowa wykonania badań lekarskich może być również potraktowana jako ciężkie (zawinione przez pracownicę) naruszenie podstawowych obowiązków służbowych. PRZYKŁAD 2. Opóźnienie mimo dochowania staranności przez pracownika Pracownik otrzymał skierowanie na badania okresowe. Umówił wizytę u lekarza medycyny pracy na dzień poprzedzający termin, w którym traciło ważność dotychczasowe orzeczenie lekarskie (był to pierwszy wolny termin od momentu otrzymania skierowania na badania). W dniu wizyty okazało się jednak, że w przychodni, w której miały być wykonane badania okresowe, nastąpiła awaria i nie było możliwości przyjmowania pacjentów. Pracownikowi został więc wyznaczony inny, późniejszy termin wykonania badań okresowych. W tym przypadku pracodawca nie może wprawdzie dopuścić pracownika do pracy po utracie ważności dotychczasowych profilaktycznych badań lekarskich aż do momentu otrzymania nowego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku, ale nie powinien pozbawiać pracownika wynagrodzenia za ten czas. Fakt niewykonania badań lekarskich w terminie nie wynika bowiem z winy pracownika. Ad 6. Warto odebrać pokwitowanie pod informacją Dodatkowym elementem informacji o konieczności wykonania badań profilaktycznych może być pokwitowanie otrzymania pisma przez adresata. Warto, aby pracownik napisał na egzemplarzu informacji, który pracodawca zatrzyma dla siebie, że potwierdza odbiór dokumentu, oraz podpisał się wraz ze wskazaniem daty. Podpis pracownika pod informacją ma znaczenie dowodowe. Świadczy bowiem o tym, że pracownik: otrzymał od pracodawcy skierowanie na badania profilaktyczne (dobrze, jeśli pracodawca zaznaczy wyraźnie w treści informacji, że dołączono do niej skierowanie na badania), był świadomy, jakie konsekwencje może pociągnąć za sobą zawinione przez niego niewykonanie badań w wyznaczonym terminie. Gdy jednak nie ma możliwości bezpośredniego doręczenia omawianego dokumentu i uzyskania pod nim podpisu pracownika (np. przebywa on na zwolnieniu lekarskim), wówczas informację można wysłać pocztą razem ze skierowaniem na badania profilaktyczne za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Informacji nie trzeba przechowywać, ale warto Przepisy nie nakładają na pracodawcę obowiązku przechowywania w aktach osobowych pracownika informacji o konieczności wykonania badań profilaktycznych. Warto jednak w celach dowodowych i porządkowych przechowywać jej egzemplarz w części B akt, jako dokument związany z zatrudnianiem pracownika ( 6 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie akt osobowych, który zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 4 czerwca 2002 r. sygn. akt: I PKN 249/01, OSNP 2004/7/118 zawiera otwarty katalog dokumentów gromadzonych w części B akt osobowych, a więc można w nim umieszczać także dokumenty niewymienione w rozporządzeniu). PODSTAWA PRAWNA:» art pkt 1, art. 108, art. 211 pkt 5, art. 229, art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.),» 6 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 286 ze zm.). Grażyna Mazur prawnik, specjalista prawa pracy UWAGA! Badania wstępne zbyt wcześnie wykonane mogą wymagać powtórzenia Badania wstępne powinny być przeprowadzone najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. Oznacza to, że badania wstępne można przeprowadzić nawet miesiąc przed dopuszczeniem do pracy i zatrudnieniem pracownika na umowę o pracę. Orzeczenie lekarskie zachowuje swoją ważność w okresie od jego wykonania do daty kolejnego badania, wskazanej na zaświadczeniu lekarskim. Jeśli jednak w tym czasie pracodawca dowie się, że przyszły pracownik ma problemy ze zdrowiem, musi skierować go powtórnie na badania wstępne. W kwestii ważności badań profilaktycznych pracowników wypowiedział się również Sąd Najwyższy (zob. na str. 4: wyrok SN z 18 grudnia 2002 r., sygn. akt: I PK 44/2002). 7 Wzory dokumentów znajdziesz na

8 Już dziś zamów prenumeratę roczną i sprawdź, jakie prezenty otrzymasz. Wszyscy Czytelnicy, którzy zamówią i opłacą prenumeratę roczną magazynu Dokumentacja dla zaawansowanych, otrzymają TABLET w prezencie + KALENDARZ KADROWO-PŁACOWY KSIĄŻKĘ KODEKS PRACY 2016 Prenumerata roczna magazynu + prezenty: tablet, Kodeks pracy 2016, Kalendarz kadrowo-płacowy 2016 z aktualnymi wskaźnikami kadrowo-płacowymi. To nie wszystko! W ramach prenumeraty otrzymujesz: telefoniczny i owy dyżur eksperta elektroniczny,,przegląd prawa pracy dostęp do serwisu: JAK ZAMÓWIĆ W celu złożenia zamówienia prosimy o bezpośredni kontakt z naszym Centrum Obsługi Klienta: cok@wip.pl lub tel i podanie kodu DD0L. Oferta jest ważna w ciągu 14 dni. Uwaga! Pierwszy egz. wysyłamy bezpłatnie, abyś mógł/mogła się z nim zapoznać i podjąć w ciągu 14 dni decyzję dotyczącą prenumeraty.

9 1BC217 ISBN