PODSTAWY DZIAŁANOŚCI BIZNESOWEJ. Istota przedsiębiorczości. Andrzej Marjański. R e f l e k s y j n i e

Transkrypt

1 PODSTAWY DZIAŁANOŚCI BIZNESOWEJ Istota przedsiębiorczości Andrzej Marjański R e f l e k s y j n i e Człowiek przedsiębiorczy nie czeka na szansę. On sam ją tworzy. Mario Raich 1

2 Przedsięwzięcie 3 Przedsięwzięcie (zadanie, program, projekt) działanie podjęte w jakim celu W ujęciu prakseologicznym (nauki o sprawnym działaniu) przedsięwzięcie jest to złożone, wielopodmiotowe oraz przeprowadzone zgodnie z planem działanie (celowe i świadome zachowanie ludzkie). Przedsięwzięcie jest zespołem zaplanowanych, wzajemnie ze sobą powiązanych czynności, których celem jest powstanie lub unowocześnienie określonego pod względem rzeczowym, finansowym, lokalizacyjnym i czasowym zasobu majątku trwałego Synonimy słowa przedsięwzięcie 4 Jakie mamy skojarzenia? inicjatywa, pomysł, koncepcja, koncept, myśl, plan, program, projekt, wyobrażenie, zamiar, zamierzenie, zamysł 2

3 Pomysł i co dalej 5 Jeżeli zrodzi się w naszej głowie jakiś pomysł i na myśl o nim jesteśmy bardzo podekscytowani, to znaczy, że możemy przeto dokonać czegoś ciekawego i obrać sobie fajny cel. Jednakże, musimy pamiętać, że taka ekscytacja w miarę szybko przemija. I to jest częstym powodem dla którego porzucamy swoje, nawet najbardziej kuszące plany i cele. Musimy wiedzieć, że jest to naturalne i nie oznacza to tego, że już się do czegoś nie nadajemy. Warto planować 6 Wiadomo już, że jeżeli mamy ważny cel do zrealizowania w swoim życiu, lub nawet chwilowe przedsięwzięcie, to musi być to poparte planem działania, który można wykonać na zasadzie mapy myśli, bądź nawet krótkich notatek. Szybko okaże się, że do zrobienia może być więcej niż myśleliśmy. I to będzie jednym z powodów słabnącej ekscytacji danym zajęciem i zmniejszeniem zapału. 3

4 Uwaga na przeszkody 7 Wiedząc już, że kiedy przewidzimy w swoim życiu jakąś zmianę, jakiś ciekawy projekt do zrealizowania, pojawią się przeszkody, już samo to daje nam odrobinę spokoju. Wiemy przeto, że nie tylko my borykamy się z problemami, że nie tylko my mamy trudno. * Uwaga na przeszkody Ludzie, którzy odnieśli wielkie sukcesy, mieli więcej problemów, niż może się to wydawać, jednak oni potrafili do tego podejść. Mieli świadomość od początku, i może nawet nie na poziomie realnej świadomości, a bardziej podświadomie wiedzieli, że problemy prędzej czy później się pojawią. Obowiązki pojawiają się wszędzie, a im wcześniej będziemy potrafili z nimi współżyć, tym lepiej będzie dla nas i dla naszego celu. * 8 4

5 9 10 5

6 11 Jakie postawy umożliwiają kreowanie nowych przedsięwzięć? 12 Przedsiębiorczość Już w starożytności znane było pytanie: Jeśli jesteś taki mądry, to dlaczego nie jesteś bogaty? Również i dzisiaj problem ten pozostaje ciągle aktualnym. Nierówności w poziomie dobrobytu i bogactwa między krajami, narodami, grupami społecznymi i poszczególnymi członkami społeczeństw interesują filozofów, teologów, socjologów, ekonomistów i wielu innych specjalistów. Studiując historię gospodarczą, łatwo zauważyć, że istotnym źródłem dobrobytu jest przedsiębiorczość. 6

7 13 Przedsiębiorczość, przedsiębiorca, przedsiębiorstwo Przedsiębiorczość jest ściśle związana z pojęciami: przedsiębiorca i przedsiębiorstwo, Chociaż występuje też w działalności, która nie ma nic wspólnego z przedsiębiorstwem. Przedsiębiorczość 14 Prawdopodobnie pierwszym przejawem przedsiębiorczości były próby ujarzmienia przyrody podejmowane przez człowieka pierwotnego. Dzięki postępowi cywilizacyjnemu i stopniowemu odkrywaniu praw rządzących naturą ludzie coraz bardziej ingerowali w poszczególne elementy środowiska przyrodniczego. 7

8 Przedsiębiorczość 15 Konstruowanie nowych narzędzi i udoskonalanie już istniejących oraz umiejętność gospodarowania zasobami naturalnymi stały się głównymi przejawami działalności i przedsiębiorczości rosnącej populacji ludzi. Wzrost świadomości społecznej i postęp techniczny są możliwe dzięki ludzkim działaniom, których celem jest zaspokajanie rosnących potrzeb przy ograniczonych zasobach Ziemi Działania przedsiębiorcze 16 Od zarania dziejów człowiek podejmuje działania mające zaspokoić jego potrzeby W zależności od epoki historycznej mają one różne formy Ale zawsze chodzi oto aby robić więcej, lepiej taniej przy mniejszych nakładach Takie działania współcześnie określamy mianem przedsiębiorczych 8

9 17 unowocześnić się i udoskonalić albo zginąć A.Kaufmann, M. Fuster, A. Drevert (1975) Alternatywa, przed którą staje polskie społeczeństwo w dobie zmian ekonomicznych i politycznych. Zaspokojenie potrzeb społeczeństwa, poprawa jakości życia i potrzeba stania się Polski krajem atrakcyjnym dla własnych obywateli Działania przedsiębiorcze W latach 30-tych XX wieku A.N. Whitehead sformułował zasadę tzw. Potrójnego ponaglenia, która stanowi wytłumaczenie dlaczego człowiek jest aktywny w stosunku do swego otoczenia Po pierwsze, aby żyć Po drugie, aby żyć dobrze Po trzecie, aby żyć lepiej 18 Zasada ta dotyczy również organizacji i oznacza działania mające na celu powiększanie korzyści właściciela poprzez jej utrzymywanie i rozwój. Aby to zrealizować konieczne jest podejmowanie działań przedsiębiorczych 9

10 Jakie działania są przedsiębiorcze 19 Przedsiębiorczość człowieka dotyka wszystkich dziedzin życia Kiedy zatem mamy do czynienia z przedsiębiorczością,a kiedy z normalną działalnością? Działania przedsiębiorcze to działania powyżej przeciętnych Cel działań przedsiębiorczych kreowanie postępu we wszystkich dziedzinach działalności człowieka Miara przedsiębiorczości postęp w rozwiązywaniu problemów Wskaźniki mierzenia postępu liczba podmiotów gospodarczych, liczba zatrudnionych, wielkość produkcji, udział danej firmy w zaspokajaniu potrzeb rynku, wielkość przychodów, stopa przedsiębiorczości (udział osób podejmujących działania przedsiębiorcze w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym) Istota i pojęcie przedsiębiorczości Organizacje obecnie funkcjonują w turbulentnym otoczeniu, które wg I. Ansoffa charakteryzują następujące tendencje: wzrost nowości zmiany wzrost intensywności otoczenia wzrost szybkości zmian otoczenia rosnąca złożoność otoczenia Co musi zrobić organizacja, aby przetrwać w turbulentnym otoczeniu? Musi się zmieniać. Zachowując dynamiczną równowagę (homeostaza), zdobywać umiejętności radzenia sobie z pojawiającymi się stale nowymi wyzwaniami

11 Przedsiębiorczość w ujęciu J. Schumpetera 21 Przedsiębiorczość proces twórczej destrukcji, przeciwny procesom zrutynizowanym i biurokratycznemu administrowaniu Rola przedsiębiorcy reformowanie lub rewolucjonizowanie wzorca produkcji poprzez wykorzystywanie nowych pomysłów (techniczne możliwości, nowy produkt, nowe metody wytwarzania...) Funkcja przedsiębiorczości - zasadniczo nie sprowadza się do dokonywania odkryć czy wynalazków polega na wprowadzaniu ich w życie Przedsiębiorczość w ujęciu P. F. Druckera 22 P. F. Drucker sprowadza istotę przedsiębiorczości do kreowania nowych przedsięwzięć gospodarczych opartych na: autentycznych innowacjach lub na ich twórczej imitacji 11

12 Działania przedsiębiorcze 23 Według H. I. Ansoffa Działania przedsiębiorcze związane są: z rezygnacją z przestarzałych produktów (usług), kreowaniem nowych produktów (usług), identyfikacją nabywców tych produktów, określaniem sposobów uatrakcyjniania produktów dla potencjalnych nabywców oraz umacnianiem nowych produktów (usług) na rynku. Przedsiębiorczość a ryzyko 24 Z przedsiębiorczością związane jest ryzyko. Człowiek nie lubiący (bojący się) ryzyka nie będzie przedsiębiorczym. Nieodłączną cechą człowieka przedsiębiorczego jest gotowość do ponoszenia ryzyka. 12

13 Przedsiębiorczość a ryzyko Z przedsiębiorczością związane jest ryzyko. Jest to szczególnie istotne w działalności gospodarczej, gdzie ryzyko wiąże się z odpowiedzialnością materialną i prawną. Nie oznacza to jednak, że poprzez umiejętne działania i zachowania nie można tego ryzyka ograniczać. Przedsiębiorczość wyraża się bowiem m. in. w tym, że praktyczne wdrożenie jakiejkolwiek zmiany jest poprzedzone odpowiednim rozpoznaniem i przygotowaniem mającym na celu zminimalizowanie ryzyka. 25 Skłonność do ryzyka nie oznacza gotowości do podejmowania ryzyka nadmiernego (nieuzasadnionego). Człowieka nie potrafiącego rozpoznać ryzyka, oszacować szans skuteczności planowanych zmian, ryzykującego nadmiernie trudno, byłoby uznać za przedsiębiorczego. P. F Drucker: Przedsiębiorczość jest ryzykowna, Ponieważ tak niewielu spośród tak zwanych przedsiębiorców wie co robi. Brak im metodologii. Przedsiębiorczość a ryzyko Naruszają elementarne i znane zasady 26 13

14 Definicja Rady Europy Przedsiębiorczość oznacza zdolność osoby do wcielania pomysłów w czyn Obejmuje ona twórczość, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamierzonych celów. Stanowi ona wsparcie dla wszystkich w codziennym życiu prywatnym i społecznym, zaś pracownikom pomaga uzyskać świadomość kontekstu ich pracy i zdolność wykorzystywania szans; Jest podstawą bardziej konkretnych umiejętności i wiedzy potrzebnych osobom podejmującym przedsięwzięcia o charakterze społecznym lub komercyjnym. 27 Przedsiębiorczość Wiedza, umiejętności i postawa to elementy immanentnie wpisane w przedsiębiorczość. Konieczna wiedza obejmuje dostępne możliwości działalności osobistej, zawodowej i/lub gospodarczej, w tym szersze zagadnienia stanowiące kontekst pracy i życia ludzi, np. ogólne rozumienie zasad działania gospodarki, a także szanse i wyzwania stojące przed pracodawcami i organizacjami. Umiejętności odnoszą się do proaktywnego zarządzania projektami (co obejmuje takie umiejętności, jak planowanie, organizowanie, zarządzanie, kierowanie i zlecanie zadań, analizowanie, komunikowanie, ocena i sprawozdawczość) oraz zdolność zarówno pracy indywidualnej, jak i współpracy w zespole

15 Umiejętność oceny i motywacja 29 Niezbędna jest umiejętność oceny własnych silnych i słabych stron, a także oceny ryzyka i podejmowania go w uzasadnionych przypadkach. Postawa przedsiębiorcza charakteryzuje się inicjatywą, aktywnością, niezależnością i innowacyjnością zarówno w życiu osobistym i społecznym, jak i w pracy. Obejmuje również motywację i determinację w kierunku wypełniania celów, czy to osobistych, czy wspólnych, prywatnych i służbowych Postawa przedsiębiorcza Przedsiębiorczość to nie tylko postawa danej osoby (jednostki fizycznej). To również postawa społeczeństw i instytucji (organizacji) J. Reykowski: Instytucje zbudowane na zasadach przedsiębiorczości mają zupełnie inną charakterystykę. Ich celem jest przekształcać rzeczywistość, wytwarzać coś nowego, otwierać nowe możliwości, przekraczać istniejący stan rzeczy. Organizacje przedsiębiorcze to takie, które dążą do wprowadzania innowacji i reformowania istniejącego stanu rzeczy. O przedsiębiorczości organizacji (instytucji) świadczą zachowania zatrudnionych tam ludzi, ich inicjatywa i skłonność do wprowadzania zmian

16 31 Przedsiębiorczość i wiedza Skuteczne prowadzenie biznesu we współczesnym świecie wymaga postaw przedsiębiorczych i wiedzy. Wiedza staje się ważnym zasobem strategicznym przedsiębiorstwa, który przyciąga inne zasoby strategiczne (materialne i ludzkie). Ich umiejętne wykorzystanie pozwala na wzrost efektywności ekonomicznej i zdobycie przodującej pozycji na rynku. Rodzaje przedsiębiorczości 32 Garażowa Intelektualna Pasjonatów Kobiet Rodzinna Międzynarodowa Korporacyjna. 16

17 Przedsiębiorczość garażowa Symbol wczesnej fazy rozwoju przedsiębiorczości Esencja działań przedsiębiorczych Ukazuje siłę: innowacyjności pomysłu, pasji i zaangażowania przedsiębiorców, dzięki którym nowe przedsięwzięcia biznesowe zapoczątkowane w garażu dynamicznie się rozwijają i osiągają imponujące rozmiary np. Dolina Krzemowa. Najważniejszą rolę odgrywają: dostęp do cennych informacji pozyskana wiedza nawiązane kontakty poczucie własnej skuteczności potencjalnego przedsiębiorcy zbudowane w czasie pracy w organizacji 33 Przedsiębiorczość intelektualna 34 Tworzenie podstaw materialnego bogactwa z niematerialnej wiedzy; bogactwa jednostek, grup społecznych, narodów. (S. Kwiatkowski) Cechy: rozbudowana i wyjątkowo zróżnicowana sieć kontaktów szeroka i zróżnicowana baza wiedzy działanie w sposób globalny przedsiębiorczość traktowana jest jako intelektualne wyzwanie umiejętność znalezienia się we właściwym miejscu i właściwym czasie przywiązywanie szczególnej wagi do kwestii etycznych i rozwoju pracowników * 17

18 Przedsiębiorczość społeczna 35 Aktywne poszukiwanie szans i wykorzystywanie szans na rozwiązywanie problemów społecznych. Zysk nie jest celem w sobie, ale wskaźnikiem. Łączy: podejście społeczne - pasję, motywację i ogromne zaangażowanie podejście biznesowe -podejmowanie ryzyka, innowacyjność, elastyczność Dwa podstawowe podejścia: innowacyjne w organizacjach nienastawionych na zysk realizacja przedsięwzięć biznesowych - z przekazaniem zysku na cele społeczne Przedsiębiorczość kobiet 36 Podejmowanie działalności gospodarczej przez kobiety Ok. 40% firm w Polsce jest prowadzonych przez kobiety!!! Decyzja o podjęciu działalności gospodarczej jest w przypadku kobiet uwarunkowana większą liczbą czynników niż w przypadku mężczyzn Dominuje większa wrażliwość na czynniki pozafinansowe Zróżnicowanie celów zakładania przedsiębiorstwa Inny styl zarządzania 18

19 Przedsiębiorczość rodzinna 37 Najbardziej pierwotna forma przedsiębiorczości Łączy więzy rodzinne i biznesowe Przedsiębiorczość międzynarodowa Identyfikacja i wykorzystywanie szans na arenie międzynarodowej Szanse dotyczą zarówno produktów i usług jak i pozyskiwania zasobów oraz organizacji produkcji Rynek międzynarodowy stanowi miejsce poszukiwania źródeł przewagi konkurencyjnej 38 19

20 Przedsiębiorczość korporacyjna Intraprzedsiębiorca (przedsiębiorca korporacyjny) Działania przedsiębiorcze podejmowane w istniejących organizacjach przez osoby lub grupy osób Świadomie nie zakłada zakładają własnych firm, ale działania przedsiębiorcze rozwijają w obrębie istniejących organizacji Kierują się poczuciem większego bezpieczeństwa oraz szerszymi możliwościami jakie daje korporacja Często realizacja pomysłu jest uzależniona od dostępu do specjalistycznej wiedzy, laboratoriów badawczych, itp. Łatwiejsze wdrożenie pomysłu w ramach istniejącego przedsiębiorstwa Wymiary: innowacyjność, podejmowanie ryzyka, proaktywne nastawienie, tworzenie nowych przedsięwzięć, odnowa strategiczna 39 Inne rodzaje przedsiębiorczości 40 Przedsiębiorczość społeczności lokalnych Przedsiębiorczość mniejszości narodowych i emigrantów Przedsiębiorczość internetowa 20

21 Co sprzyja przedsiębiorczości 41 Czynniki zewnętrzne: uregulowania prawne, otoczenie około-biznesowe (inkubatory, instytucje doradcze), zmniejszenie biurokracji, Czynniki związane z otoczeniem przedsiębiorcy: pieniądze, doświadczenie np. przykłady w rodzinie, wczesne doświadczenia bycia zaradnym, edukacja Czynniki związane z osobą przedsiębiorcy: wytrwałość, pasja, niezależność, otwartość, gotowość do podejmowania ryzyka, kreatywność, inteligencja emocjonalna, umiejętności społeczne, umiejętności związane z zarządzaniem Przedsiębiorczość w zarządzaniu 42 Zmiany w warunkach funkcjonowania organizacji wynikają z: procesów globalizacji gospodarczej, rozwoju techniki, ochrony środowiska naturalnego, przemian w strukturze potrzeb społecznych poziomie ich zaspokojenia stawiają przed podmiotami nowe wyzwania we wszystkich obszarach ich działalności 21

22 43 Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe Problematyka przedsiębiorczości jest interdyscyplinarna ekonomia, prawo, demografia, socjologia, psychologia, nauki o zarządzaniu Nauki te mają cenny wkład w określenie znaczenia przedsiębiorczości Ale trudno w literaturze znaleźć jednolite stanowisko w kwestii definiowania pojęcia przedsiębiorczość 44 Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe P. Drucker każdy ekonomista wie, że przedsiębiorca jest ważny i że wywiera określony wpływ, jednak dla ekonomistów przedsiębiorczość jest wydarzeniem metaekonomicznym, czymś co silnie oddziałuje, a nawet kształtuje ekonomię, nie będąc jej częścią P. Drucker przedsiębiorca zawsze poszukuje zmiany, reaguje na nią i wykorzystuje jako okazję. 22

23 Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe 45 Przedsiębiorczość nie jest nauką ani sztuką Stanowi czwarty czynnik wytwórczy w biznesie praca kapitał ziemia przedsiębiorczość Przedsiębiorczość a różne dyscypliny naukowe 46 Istota przedsiębiorczości połączenie i skierowanie do biznesu prowadzonego w warunkach niepewności i ryzyka innych czynników wytwórczych, które przyniosą zysk osobie (grupie osób) pełniącej funkcje przedsiębiorcy Wg. J. Schumpetera to przede wszystkim: innowacyjność, wdrażanie nowych technologii, wprowadzanie nowych wyrobów, nowa forma organizacji produkcji i sprzedaży 23

24 Przedsiębiorczość w biznesie 47 Dwie formy przedsiębiorczości: Odkrywanie nowego sposobu zaspokajania potrzeb klientów (innowacyjność). Postawa wobec zarządzania, która prowadzi do wykorzystywania szans. Forma arbitrażu przenoszenie czynników wytwórczych (aktywów) z działalności przynoszącej mniejsze zyski do działalności przynoszącej większe zyski. Tworzenie podaży tam, gdzie jest wysoki popyt i obniżanie jej tam, gdzie popyt jest niski. Przedsiębiorczość jako postawa lub proces Postawa cecha jednostek ludzkich polegająca na skłonności do podejmowania nowych działań, ulepszania istniejących elementów środowiska, twórcza postawa wobec otaczającej jednostkę rzeczywistości. Postępowanie jednostki ludzkiej posiadającej predyspozycje i swoiste cechy: skłonność do podejmowania ryzyka gotowość do przyswajania nowej wiedzy niespokojny i poszukiwawczy umysł zdolność obserwacji środowiska i zauważania rzeczy wymagających zmiany umiejętność kontaktów z otoczeniem zdecydowanie, odpowiedzialność i rzeczowość w postępowaniu z innymi 48 24

25 Przedsiębiorczość jako postawa 49 Istotą jest sposób zachowania, którego podstawą jest wiedza, nie intuicja. Stałe poszukiwanie i odkrywanie okazji do innowacji, które mają celowy i zorganizowany charakter. Wykreowanie przedsiębiorczości szanse rodzące się w otoczeniu przedsiębiorczych jednostek Przedsiębiorczość jako postawa 50 Cechy osoby podejmującej działalność gospodarczą: Chłonność na innowacje (zmiana to szansa, a nie zagrożenie) Zdolność do pomiarów efektów swego działania (zarówno sukcesów jak i porażek) umiejętność wyodrębnienia w strukturze organizacyjnej ludzi, czynności i środków dla wprowadzenia innowacji w biznesie Zdolność do odrzucania rozwiązań nieefektywnych i koncentrowania się na tworzeniu rozwiązań efektywnych. 25

26 Przedsiębiorczość jako proces Powstawanie i rozwój jednostek przedsiębiorczej działalności gospodarczej (przedsiębiorstwa) Istota działalności gospodarczej angażowanie obecnego aparatu wytwórczego w przyszłe oczekiwania w warunkach ryzyka i niepewności, Wyzwalanie inicjatywy i tworzenie nowych atrybutów przedsiębiorczości Innowacja jest urzeczywistnieniem przedsiębiorczości uzyskuje nowe zastosowania dla istniejących zasobów i w ten sposób tworzy nowe zasoby 51 Przedsiębiorczość w zarządzaniu Uzyskiwanie przewagi konkurencyjnej staje się formą ujawniania różnych przejawów przedsiębiorczości Przedsiębiorczość upatruje się najczęściej w: rozwiniętych sposobach wykorzystywania posiadanych zasobów, efektywnych powiązaniach wewnętrznych i zewnętrznych firmy, zdolności poznawania swoich klientów postrzegania firmy przez klientów, zdolności do tworzenia nowych produktów, technologii i sposobów zarządzania 52 26

27 Przedsiębiorczość jako proces i postawa 53 Postawa przedsiębiorcza i proces przedsiębiorczości przenikają się wzajemnie Przedsiębiorstwa odnoszą sukces wtedy, gdy pozytywnie odpowiadają na okazje wynikające ze zmian w otoczeniu i potrafią oddalić się od zagrożeń Przedsiębiorczy zarządzają efektywniej, podejmują różne inicjatywy, kreują postęp Zachowania przedsiębiorcze 54 Przedsiębiorczość wiąże się z zachowaniem: Osób Przedsiębiorstw Samorządów Organizacji. 27

28 Przedsiębiorczość w zarządzaniu 55 Zachodzące zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa i ich rosnący wpływ na jego działalność powodują konieczność ciągłego pokonywania trudności i wdrażania nowych rozwiązań Wymaga to od menedżerów: elastyczności w działaniu, twórczego zachowania, zdolności do podejmowania ryzyka, oraz poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie zarządzania i stosowania ich we wszystkich strukturach przedsiębiorstwa Sposób zarządzania ma wyzwalać u pracowników ich aktywność, twórczość w działaniu oraz poczucie odpowiedzialności za własne działania i sytuację firmy Sposób zarządzania ma stwarzać- akceptację ciągłości zmian, myślenie kategoriami kosztów, efektywności Zarządzanie przez przedsiębiorczość Uwidacznia się w zarządzaniu poprzez: wybór odpowiedniej strategii tworzenie elastycznych struktur promowanie innowacyjności, inicjatywy, samodzielności unikanie przerostu administracji wybór właściwych form kontroli Przedsiębiorczość w zarządzaniu znajdowanie bardziej skutecznych sposobów prowadzenia działalności gospodarczej w konkurencyjnym otoczeniu 56 28

29 Proces przedsiębiorczości Nowatorski pomysł stanowi impuls do działania i jest wynikiem pracy koncepcyjnej, przekonuje decydentów o konieczności wprowadzenia zmian ze względu na uzyskanie określonych korzyści Wprowadzenie nowych rozwiązań pozyskanie środków realizacji umożliwiających urzeczywistnienie pomysłu wszelkie działania związane z realizacją pomysłu. Środki są zróżnicowane: czynnik ludzki organizacja i kapitał a także: cena kredytu, podatki, marketing, pojemność rynku Uzyskanie korzyści w wyniki wprowadzonej zmiany uzyskanie efektów w postaci zysku lub innych wartości (np. niematerialnych) 57 Proces przedsiębiorczości 58 Efekty działań przedsiębiorczych korzyści dla gospodarki, organizacji i społeczeństwa, w postaci: wzrost gospodarczy zwiększenie wydajności tworzenie nowych technik tworzenie nowych wyrobów i usług zmiany i ożywienie konkurencji na rynku zmniejszenie bezrobocia itd. Funkcje przedsiębiorczości są wynikiem możliwości organizacji, a także warunków społeczno-gospodarczych państwa 29

30 Efekty przedsiębiorczości 59 Wynik końcowy przedsiębiorczości może zostać uznany za pełny jeśli został osiągnięty cel i uzyskane określone korzyści Funkcja przedsiębiorczości najpełniej ujawnia się w realizacji funkcji menedżera, który posiada szerszy zakres kompetencji, potrafi wykorzystać właściwie soje umiejętności, wiedzę, zasoby do osiągania celów, jakie przyjęła firma dla osiągnięcia zysku. Organizacja przedsiębiorcza gdy rezultaty jej funkcjonowania osiągają lub przewyższają standardy wyznaczające cele przedsiębiorstwa Cechy osoby przedsiębiorczej elastyczna, umiejąca zaakceptować potrzebę ciągłych zmian, dobrze radząca sobie z niepewnością otoczenia, kreatywna i innowacyjna, posiadająca skłonność do tworzenia nowych rozwiązań, a także wprowadzania ich w życie, lubiąca samodzielnie decydować o swojej pracy ceniąca niezależność potrafiąca racjonalnie szacować prawdopodobieństwo powodzenia danego przedsięwzięcia, unikająca skłonności do działań hazardowych. Posiadająca umiarkowaną skłonność do podejmowania ryzyka, potrafiąca wytrwale i ciężko pracować dla osiągnięcia zamierzonego celu, charakteryzująca się wewnętrznym poczuciem kontroli, oznaczającym przekonanie, że wyniki jej działalności, odnoszone sukcesy czy porażki są głównie zdeterminowane jej postępowaniem, a nie wpływem czynników zewnętrznych, posiadająca dużą potrzebę osiągnięć

31 Przedsiębiorca ujęcie historyczne 61 Terminy przedsiębiorca i przedsiębiorczość są powszechnie znane i używane, lecz ich znaczenie bywa różnie pojmowane. P. Drucker pisze, że już około roku 1800 francuski ekonomista J.B. Say powiedział: Przedsiębiorca przesuwa zasoby ekonomiczne z obszaru niższej do wyższej zdolności produkcyjnej i większej wydajności. W tej definicji nie określił jednak, kto jest przedsiębiorcą. Mimo upływu dwustu lat nadal istnieje zamieszanie, co do definicji słów przedsiębiorca i przedsiębiorczość * Przedsiębiorca 62 Pojęcia te przewijają się w wielu nurtach teorii ekonomii, a ich złożoność i różnorodność spełnianych funkcji powoduje, że są one przedmiotem zainteresowania wielu różnych koncepcji, które na przestrzeni czasu rozwinęły się we współczesną teorię przedsiębiorczości. Ważnym pytaniem jest kto pełni rolę przedsiębiorcy we współczesnym przedsiębiorstwie? W warunkach kapitalizmu właścicielskiego odpowiedź była jednoznaczna, właściciele spełniali funkcję przedsiębiorcy, Na początku XXI wielu sprawa uległa skomplikowaniu z powodu oddzielenia się zarządzania od własności. 31

32 Kształtowanie się pojęcia przedsiębiorcy Pojęcie przedsiębiorca w języku polskim w pracach naukowych pojawiło się na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku. Wcześniej używano zapożyczonego z języka francuskiego pojęcia Anterprener, które w słowniku S. B. Lindego zostało zdefiniowane jako podejmujący się czego, trzymający co na siebie, der Unternehmer, W Encyklopedyi Powszechnej pod pojęciem Anterprener podano biorący na siebie pewną pracę, utrzymanie jakiego zakładu, dostawy materyjałów. W roku 1885 w Słowniku synonimów polskich pojawiło się słowo przedsiębierstwo znaczące tyle, co francuski wyraz anterpretyza tj. włożenie kapitału czy w fabrykę, czy też w jaki zakład przemysłowy, w zamiarze otrzymania korzyści materialnych * 63 Kształtowanie się pojęcia przedsiębiorcy W Anglii początkowo posługiwano się słowami: adventurer, projector i undertaker. Adventurer oznacza kupca, który prowadzi działalność związaną z pewnym stopniem ryzyka. Natomiast projector to pomysłodawca, projektodawca, człowiek lansujący różne towarzystwa w celach spekulacyjnych. W tym znaczeniu niekiedy miało ono wyraz pejoratywny. Od XVIII w. najczęściej używa się słowa undertaker które oznacza przedsiębiorcę lub (i) właściciela przedsiębiorstwa. W języku niemieckim słowo Unternehmer, oznacza zarówno przedsiębiorcę jak i właściciela przedsiębiorstwa

33 Kształtowanie się pojęcia przedsiębiorcy W Słowniku języka polskiego wydanym w roku 1998, przedsiębiorca został określony jako człowiek, który prowadzi jakieś przedsiębiorstwo na własny rachunek, właściciel przedsiębiorstwa, fabrykant, przemysłowiec. W Wielkiej Encyklopedii Powszechnej z 1996 roku pojęcie przedsiębiorcy znalazło w haśle przedsiębiorczość : Przedsiębiorcy, czyli organizatorzy produkcji i innowatorzy gotowi do podejmowania ryzyka, pełnią ważne funkcje w gospodarce: wprowadzają nowe wyroby na rynek i tworzą nowe rynki, odkrywają zasoby i rozwijają nowe technologie, reorganizują przedsiębiorstwa w nowy, twórczy sposób. To oni decydują o poziomie autonomicznych inwestycji, decydują o konkurencyjności gospodarki na rynku światowym, a przez to o poziomie bogactwa kraju. Przedsiębiorcy, oprócz naturalnego dążenia do osiągnięcia zysku, kierują się motywami, jak pragnienie niezależności, samorealizacji, urzeczywistnienia wizji. 65 Kształtowanie się pojęcia przedsiębiorcy W Słowniku języka polskiego wydanym w roku 1998, przedsiębiorca został określony jako człowiek, który prowadzi jakieś przedsiębiorstwo na własny rachunek, właściciel przedsiębiorstwa, fabrykant, przemysłowiec. W Wielkiej Encyklopedii Powszechnej z 1996 roku pojęcie przedsiębiorcy znalazło w haśle przedsiębiorczość : Przedsiębiorcy, czyli organizatorzy produkcji i innowatorzy gotowi do podejmowania ryzyka, pełnią ważne funkcje w gospodarce: wprowadzają nowe wyroby na rynek i tworzą nowe rynki, odkrywają zasoby i rozwijają nowe technologie, reorganizują przedsiębiorstwa w nowy, twórczy sposób

34 Cechy przedsiębiorcy Cechą wspólną, która pomimo wielu znaczących różnic w definiowaniu przedsiębiorcy, jego cech oraz motywów, które nim kierują jest fakt, iż przedsiębiorca nie jest biernym obserwatorem rzeczywistości. W wyniku swej działalności, przedsiębiorca jest aktywnym uczestnikiem wydarzeń gospodarczych i zmienia świat. Niezależnie od spojrzenia czy jest postrzegany jako innowator, czy jako osoba, która wyszukuje w otoczeniu okazji rynkowych, jest postrzegany jako elita społeczna. Działalność przedsiębiorcy jest podstawą procesów gospodarczych i społecznych. 67 Zasady zarządzania 68 Pomimo dynamicznych zmian dokonujących się w ludziach i tworzonych przez nich organizacjach zasady zarządzania maja względnie stałą treść. Niezależnie czy zasady zarządzania są bliższe teorii czy praktyce zarządzania mają olbrzymie znaczenie dla funkcjonowania organizacji Wśród najbardziej znanych twórców współczesnych zasad zarządzania znajdujemy: P. F. Druckera T.J. Petersa R.H. Watermana * 34

35 69 7 podstawowych zasad zarządzania wg Petera Druckera 1. Dotyczy przede wszystkim ludzi 2. Jest zawsze osadzone głęboko w kulturze 3. Wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów działania i zadań jednoczących wszystkich uczestników organizacji. 4. Powinno doprowadzić do tego, by organizacja była zdolna do uczenia się. 5. Wymaga komunikowania się 6. Wymaga rozbudowanego systemu wskaźników 7. Musi być jednoznacznie zorientowane na podstawowy, ostateczny rezultat jakim jest zadowolony klient 3 Cechy doskonałego zarządzania wg. T.J. Petersa i R.H. Watermana Chociaż nie stały się uniwersalną recepta na sukces, mają duże znaczenie dla praktyki jako źródło odniesienia do ich działania Preferowanie działania niż poddawanie zagadnień kolejnym analizom i sprawozdaniom Trzymanie się blisko klienta i poznawanie jego preferencji w celu lepszego zaspokojenia jego potrzeb Autonomia i przedsiębiorczość, zachęcanie do samodzielności i konkurencyjności Wydajność uzyskiwana dzięki uświadomieniu ludziom, jak ważne znaczenie ma to z punktu widzenia sukcesu firmy i ich własnych korzyści Bezpośredni kontakt, motywacja przez podzielane wartości 70 35

36 Cechy doskonałego zarządzania wg. T.J. Petersa i R.H. Watermana Koncentrowanie się na swojej specjalności, czyli tym, na czym firma zna się najlepiej Prosta struktura, nieliczny sztab i dzięki temu niewiele szczebli zarządzania i niewiele najwyższych stanowisk Godzenie dyscypliny i swobody m.in. drogą tworzenia klimatu poszanowania wartości podzielanych przez różne grupy w organizacji 71 Podsumowanie Pojęcia przedsiębiorcy i przedsiębiorczości w literaturze przedmiotu znajdują poczesne miejsce. Na przestrzeni lat wielu autorów podejmowało próby znalezienia odpowiedzi na pytanie o to kto jest przedsiębiorcą oraz jakie jest jego miejsce w gospodarce oraz w jaki sposób należy postrzegać przedsiębiorczość w gospodarce. Różnorodne koncepcje pokazują, że pojęcie przedsiębiorcy jest jednym z najbardziej kluczowych a jednocześnie kontrowersyjnych w teorii ekonomii, a różne jego koncepcje wynikają z wielu funkcji jakie są przypisywane przedsiębiorcy

37 Podsumowanie Praktyka dnia codziennego pokazuje także, że rozwój przedsiębiorczości stał się podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarczego. Przedsiębiorczość przejawia się w wielu różnych aspektach obejmujących wiele dyscyplin naukowych takich jak: ekonomia, socjologia, finanse, psychologia, które dostarczają różnych odniesień do tego zagadnienia. Jest to jeden z powodów dlaczego podejście do przedsiębiorczości i przedsiębiorcy wymaga interdyscyplinarnego ujęcia. 73 Zagadnienia do dyskusji Pojęcie przedsiębiorcy i przedsiębiorczości 2. Kształtowanie się pojęcia przedsiębiorcy 3. Cechy osoby przedsiębiorczej 37

38 Literatura do wykładu 75 M. Christensen Clayton, Przełomowe innowacje, Wydawnictwo Profesjonalne PWN. Warszawa B. Glinka, S. Gudkowa, Przedsiębiorczość, Wolters Kluwer, Warszawa J. Cieslik, Przedsiębiorczość dla ambitnych, WAiP, Warszawa G. Kawasaki, Sztuka rozpoczynania, Helion, Gliwice Pytania? To możliwość spełniania marzeń sprawia, że życie jest tak fascynujące 76 Paulo Coelho - Alchemik Połączenie sił to początek, pozostanie razem to postęp, wspólna praca to sukces. Henry Ford 38