OBLICZENIA BIOCHEMICZNE
|
|
- Kajetan Czajkowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OBLICZENIA BIOCHEMICZNE Praca w laboratorium biochemicznym wymaga umiejętności obliczania stężeń i rozcieńczeń odczynników stosowanych do doświadczeń. W podstawowym kursie biochemii nie ma czasu na przygotowywanie odczynników przez studentów. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że ćwiczenia, które Państwo wykonują nie udałyby się, gdyby roztwory nie były przygotowane w odpowiednich stężeniach. Większość ćwiczeń wymaga ilościowego przedstawienia wyników. Tak jest w przypadku obliczania ilości produktu powstałego w wyniku przeprowadzenia reakcji enzymatycznej. Aby móc to zrobić, trzeba znać sposoby obliczania stężenia substancji na podstawie natężenia barwy powstałego produktu, lub na podstawie wartości współczynnika pochłaniania światła właściwego dla danego związku chemicznego. Zanim przystąpimy do eksperymentów nauczmy się obliczać stężenia. Bez tych umiejętności, praca w laboratorium jest niemożliwa. Sposoby wyrażania stężeń Stężenia procentowe W pracowni biochemicznej najczęściej mamy do czynienia z roztworami wodnymi, choć używamy także innych rozpuszczalników. Stężenie roztworu można określić w rozmaity sposób na przykład w procentach wagowych tj. liczbą gramów substancji rozpuszczonej w 100 gramach roztworu. I tak 37% HCl zawiera 37 g cholorowodoru (gazowego HCl) w 100 g roztworu (63 g wody). Procentowość roztworu można wyrazić w procentach wagowoobjętościowych tzn. liczbą gramów substancji rozpuszczonej w 100 mililitrach (ml) roztworu. Ten sposób wyrażania procentowości roztworów jest rozpowszechniony w biochemii. Przykład 1. Ile gramów NaCl i ile ml wody potrzeba do sporządzenia 500 g 10% w/w roztworu oraz 500 ml 10% w/o roztworu. Rozwiązanie: W 100 g 10% w/w roztworu i w 100 ml 10% w/o roztworu znajduje się 10 g NaCl, więc w 500 jest 50 g NaCl. Dla sporządzenia 500 g 10% w/w roztworu należy odważyć 50 g NaCl i rozpuścić je w 450 g (ml) wody, a dla sporządzenia 500 ml 10 % w/o roztworu należy taką samą naważkę rozpuścić w przybliżeniu w 400 ml wody i uzupełnić wodą do 500 ml. Przykład 2. Przygotować 300 ml 20% w/o roztworu Na 2 SO 4 mając do dyspozycji sól uwodnioną Na 2 SO 4 10 H 2 O. Rozwiązanie: Najpierw należy obliczyć potrzebną ilość soli bezwodnej. 100 ml 20% w/o Na 2 SO 4 20 g Na 2 SO ml 20% w/o Na 2 SO 4 60 g Na 2 SO 4 Potem przeliczyć ilość g soli bezwodnej na sól uwodnioną: masa cząsteczkowa Na 2 SO 4 wynosi 142 zaś 322 soli uwodnionej Na 2 SO 4 10 H 2 O 142 g Na 2 SO g Na 2 SO 4 10 H 2 O. 60 g x x = 136 g Należy odważyć 136 g Na 2 SO 4 10 H 2 O, rozpuścić w około 200 ml wody po czym uzupełnić objętość do 300 ml.
2 Stężenia molowe (M) Stężenie roztworów wyraża się też liczbą moli rozpuszczonej substancji. Mol (gramocząsteczka) to ilość substancji odpowiadająca jej masie cząsteczkowej na przykład dla NaCl wynosi 58 g. Dwa mole NaCl to 116 g. Stężenie molowe (M) określa liczbę moli w jednym litrze (1000 ml) roztworu, a stężenie molarne liczbę moli rozpuszczonych w 1 litrze (1000 ml) rozpuszczalnika. Trzeba pamiętać, że w literaturze angielskojęzycznej stężenie zapisywane mianem M nosi nazwę molar concentration. Przykład 3. Sporządzić 100 ml 10-4 M roztworu hemoglobiny (m.cz ). Rozwiązanie: Gramocząsteczka hemoglobiny wynosi g czyli 10-4 M wynosi 6.4 g ml 10-4 M 6,4 g Hb 100 ml 10-4 M 0,64 g Hb Należy naważkę 0,64 g hemoglobiny rozpuścić w wodzie i uzupełnić nią do 100 ml. Przykład 4. Sporządzić 0,5 litra 0,25 M roztworu NaOH (m.cz. 40). Rozwiązanie: Gramocząsteczka wynosi 40 g. Jeśli na 1 litr 1 M NaOH trzeba 40 g zasady to na 500 ml 0,25 M trzeba 0,5 0,25 40 = 5 g. Należy 5 g NaOH rozpuścić np. w 400 ml wody i uzupełnić nią do 500 ml. Nie wolno obliczać objętości wody z różnicy (500 5) i rozpuszczać 5 g w 495 ml wody. Przykład 5. Ile gramów siarczanu żelazowego Fe(III) (m. cz. 400) potrzeba do sporządzenia 0.3 litra 0,5 M roztworu? Rozwiązanie: Gramocząsteczka Fe 2 (SO 4 ) 3 wynosi 400 g, więc potrzebna ilość siarczanu wynosi 0,3 0,5 400 = 60 g. Sporządzanie roztworów z roztworów stężonych kwasów. Roztwory procentowe Stężenie stężonych roztworów kwasów jest zawsze wyrażone w procentach wagowych (w/w). Chcąc przyrządzić z nich roztwór procentowy wagowo-objętościowy (w/o) przez rozcieńczenie wodą należy uprzednio przeliczyć % w/w stężonego roztworu na % wagowoobjętościowy. 100 ml (cm 3 ) stężonego H 2 SO 4 waży 1,84 g/cm = 184 g. W tych 184 g jest 96% czystego kwasu czyli 184 0,96 =176,6 g. Czyli stężenie procentowe w/o stężonego H 2 SO 4 wynosi 176,6%. W praktyce zamiast najpierw mnożyć przez 100, a potem dzielić przez 100 (bo mnożymy przez ułamek dziesiętny 0,96), wystarczy pomnożyć % w/w przez gęstość stężonego kwasu (1,84 g/cm 3 ). Przykład 6. Mamy sporządzić 400 ml 15% w/o roztworu H 2 SO 4 ze stężonego roztworu kwasu siarkowego o gęstości d = 1,84 g/cm 3 i stężeniu 96% (oczywiście w/w). Rozwiązanie: Musimy 96% w/w pomnożyć przez 1,84 co równa się 176,6. Przy wszystkich rodzajach rozcieńczeń stężonych roztworów wodą można wyjść z zależności, że iloczyn stężenia roztworu (%, M,) i jego ilości (g, ml, l) jest wielkością stałą, czyli: c A v A = c B v B. W tym przypadku: % A V A = % B V B czyli 15% 400 ml = 176,6% B ml. Obliczone B wynosi: 6000 : 176,6 = 34 ml 34 ml stężonego kwasu siarkowego trzeba do sporządzenia 400 ml 15% w/o roztworu. Ze względu na zjawisko kontrakcji trzeba obliczyć potrzebną ilość wody z różnicy. Należy wziąć 366 ml wody i dodać 34 ml stężonego kwasu siarkowego.
3 Przykład 7. Rozcieńczyć 50 ml stężonego roztworu HCl (37%, (d = 1,19 g/cm 3 ) dla uzyskania 20% w/o roztworu. Rozwiązanie: Trzeba przeliczyć procent w/w na procent w/o, czyli 37 1,19 = 44% w/o. Następnie 44% 50 ml = 20 y ml z czego obliczyć y = 2200 : 20 = ml stężonego roztworu HCl uzupełnić wodą do 110 ml. Roztwory molowe Przykład 8. Ile ml stężonego roztworu H 2 SO 4 (96%, d = 1,84 g/cm 3 ) potrzeba do sporządzenia 1 litra 1 M roztworu. Rozwiązanie: Musimy najpierw obliczyć ile czystego kwasu znajduje się w 1ml stężonego kwasu siarkowego: 1, % x 96% 1,84 96 = 176,64 176,4 : 100 = 1,764 Następnie trzeba obliczyć ilość ml stężonego kwasu siarkowego, w której znajduje się potrzebna ilość gramów czystego H 2 SO 4. Masa cząsteczkowa H 2 SO 4 wynosi 98 czyli 1 litr 1 M roztworu zawiera 98 g czystego kwasu. Jeśli w 1ml stężonego kwasu jest 1,764 g czystego H 2 SO 4 to 98 g znajduje się w 98 : 1,764 = 55,55 ml stężonego kwasu siarkowego. Przeliczanie stężenia procentowego na molowe Przykład 9. Jaka jest molowość 96% w/w roztworu H 2 SO 4 o gęstości 1,84 g/cm 3. Masa cząsteczkowa kwasu wynosi 98. Rozwiązanie: Obliczyć liczbę g H 2 SO 4 w 1000 ml roztworu czyli w 1840 g. Jeśli 100 g 96% w/w H 2 SO 4 zawiera 96 g H 2 SO 4 to 1840 g zawiera 1766 g. Po podzieleniu tej wartości przez 98 g (gramocząsteczkę) obliczamy molowość roztworu, która wyniesie 18 moli/litr roztworu. Obliczyliśmy, że stężony kwas siarkowy jest 18 M. Przeliczanie stężenia molowego na stężenie procentowe Przykład 10. Jakie jest stężenie % w/w 12 M roztworu HCl (d = 1,19 g/cm 3, masa cząsteczkowa 36,5) Rozwiązanie: Trzeba obliczyć liczbę gramów HCl w 1000 ml roztworu = 438 g HCl / litr. Następnie trzeba obliczyć liczbę gramów HCl w 100 g roztworu: jeśli w 1000 ml jest 1190 g tzn. że 1190 g roztworu zawiera 438 g HCl. Zatem 100 g roztworu zawiera 37g, co znaczy, że 12 M kwas solny jest 37% w/w. Przykład 11. Jakie jest stężenie procentowe w/o 4 M roztworu NaOH. (m. cz. NaOH = 40) Rozwiązanie: Trzeba obliczyć liczbę gramów NaOH w 1000 ml roztworu: 4 40 g = 160 g/l, a potem w 100 ml roztworu: 160 : 10 = 16 g/ml. 4 M roztwór NaOH jest 16% w/o. Rozcieńczanie roztworów Przykład 12. Należy otrzymać 8% w/o roztwór z roztworu 40% w/o. Ogólna zasada jest następująca: Trzeba wziąć taką ilość ml roztworu stężonego, która równa jest wartości stężenia roztworu żądanego i uzupełnić wodą do ilości ml równych wartości stężenia roztworu rozcieńczanego. Zatem trzeba wziąć 8 ml 40% roztworu i uzupełnić wodą do 40 ml, uzyskując w ten sposób 40 ml 8% w/o roztworu. Można też wykonać obliczenie zauważając, że dla otrzymania tak rozcieńczonego roztworu trzeba roztwór 40% rozcieńczyć 5 krotnie:
4 40 : 8 = 5. Należy wziąć 4 części wody i jedną część roztworu 40%. Na przykład zgodnie z powyższym poleceniem 8 ml roztworu i 32 ml wody, 16 ml roztworu i 64 ml wody itd. Przykład 13. Ile ml 20% roztworu NaOH potrzeba do sporządzenia 500 ml 5% roztworu. Rozwiązanie: wiemy już, że c A v A = c B v B. Po podstawieniu: 20 % x ml = 5% 500 ml obliczamy, że x równa się 125 ml. Należy 125 ml 20% roztworu uzupełnić wodą do 500 ml. Przykład 14. Do jakiej objętości należy rozcieńczyć 20 ml 3 M roztworu NaOH aby uzyskać stężenie 0,15 M. Rozwiązanie: 3 M 20 ml = 0,15 M x ml. Obliczamy x, które wynosi 400 ml. Należy 20 ml 3 M roztworu uzupełnić wodą do 400 ml. Przykład 15. Obliczyć molowe stężenie roztworu po dodaniu 90 ml wody do 30 ml 3M roztworu. Rozwiązanie: Obliczenie jest analogiczne jak w Przykładzie 13 czyli: c A v A = c B v B. Po podstawieniu danych mamy: 3 M 30 ml = x M 120 ( ). Obliczone x = 0,75 M. Mieszanie roztworów Przykład 16. Ile ml 20% i 4% (w/o) roztworu (NH 4 ) 2 SO 4 należy zmieszać w celu otrzymania 400 ml 10% roztworu? Rozwiązanie: Układa się liczby w kwadracie (jak poniżej), gdzie po lewej stronie pisze się w kolumnie liczby wyrażające stężenia procentowe roztworów (20%, 4%), a na przecięciu przekątnych stężenie procentowe, jakie należy otrzymać (10%). Następnie po przekątnej odejmuje się od większej liczby mniejszą (10 4) i (20 10), zaś różnicę wpisuje się w przeciwległym kącie kwadratu tzn. 6 ml 20% i 10 ml 4% ml 20% ml 4% Z tego zapisu widać, że 6 ml 20% należy wziąć do przygotowania 16 ml żądanego roztworu, to x ml 20% do przygotowania 400 ml x = ( 6 400) : 16 = 150 ml Należy zmieszać 150 ml 20% roztworu i 250 ( ) ml 4% roztworu żeby otrzymać 400 ml 10% roztworu (NH 4 ) 2 SO 4. Punktem wyjścia do obliczeń może też być 10 ml 4% roztworu. Dla rozwiązania tego zadania można też ułożyć równanie z jedną niewiadomą w taki sposób: (20 x) + 4 (400 x) = x x = x = x = 2400 x = 150 ml trzeba wziąć 150 ml 20% roztworu i ( ) ml 4% roztworu do przygotowania 400 ml 10% roztworu (NH 4 ) 2 SO 4.
5 Przykład 17. Zmieszano 3 litry 2 M roztworu i 1 litr 3 M roztworu NaCl. Obliczyć molowość uzyskanego roztworu. Można korzystać z następującej zależności: v 1 M 1 + v 2 M 2 = (v 1 + v 2 ) M x 3 l 2 M + 1 l 3 M = ( 3 + 1) x = 4x x = 9 : 4 = 2,25 M, tyle wynosi molowość nowego roztworu. Obliczanie rozcieńczenia preparatów enzymatycznych i produktów reakcji Często w obliczeniach aktywności enzymów mamy do czynienia z rozcieńczaniem preparatów enzymów i z rozcieńczaniem produktów reakcji w celu możliwości wykonania oznaczenia z odpowiednią dokładnością. Na przykład, z preparatu enzymatycznego bierzemy tylko 1/20. Potem po zakończeniu reakcji do pomiaru ilości powstałego produktu bierzemy 1 ml z 5 ml mieszaniny reakcyjnej. Aby obliczyć aktywność enzymu musimy pamiętać o tych manipulacjach i aktywność obliczona na końcu oznaczenia musi zostać pomnożona przez (20 5), czyli przez 100. Kolorymetria Kolorymetria to metoda analityczna pozwalająca na ilościowe oznaczenie nawet bardzo małych ilości substancji w roztworze na podstawie prostej zależności między intensywnością zabarwienia roztworu (absorpcja światła o określonej długości fali), a stężeniem zawartej w nim substancji. Metodami kolorymetrycznymi można mierzyć zarówno stężenia substancji posiadających własną barwę, jak i substancji bezbarwnych, które za pomocą odpowiednich reakcji chemicznych przeprowadza się w związki zabarwione. Obserwowane zabarwienie jest dopełnieniem barwy promieniowania absorbowanego i odwrotnie. Przepuszczanie przez dany roztwór tylko tej części widma świetlnego, która jest maksymalnie absorbowana sprawia, że zmniejszenie natężenie tego światła po przejściu przez barwny roztwór nie jest zakłócane światłem o innej długości fali. Dlatego w oznaczeniach kolorymetrycznych należy używać światła monochromatycznego (jednobarwnego). W spektrofotometrach uzyskuje się światło ściśle monochromatyczne przez zastosowanie pryzmatów lub siatek dyfrakcyjnych. W prostszych aparatach fotokolorymetrach używanych na ćwiczeniach zastosowane filtry dają światło tylko w przybliżeniu jednobarwne. Do roztworu o kolorze zielonym dobiera się filtr czerwony, który pochłania promienie świetlne o długości fali odpowiadającej barwie zielonej, a przepuszcza odpowiadające barwie czerwonej, absorbowane w maksymalnym stopniu przez roztwór o kolorze zielonym. W przypadku, kiedy żaden z rodzajów promieni widzialnych nie ulegnie pochłonięciu przez substancję odnosi się wrażenie światła białego, a roztwory takie są bezbarwne. Podstawowe prawo kolorymetrii, prawo Lamberta Beera mówi, że absorbancja (efektywność pochłaniania/absorbcji) światła monochromatycznego jest wprost proporcjonalna do grubości warstwy i stężenia roztworu: A = k l c Miano i wartość współczynnika absorpcji k zależy od jednostek stężenia i grubości warstwy absorbującej. W przypadku wyrażenia stężenia w molach na litr (M) nosi on nazwę molowego współczynnika absorpcji ε. Liczbowo równa się on absorpcji, jaką daje roztwór 1M o grubości warstwy 1 cm. Molowy współczynnik pozwala obiektywnie ocenić czułość
6 reakcji (im jego wartość większa tym reakcja czulsza, jeśli ε < 1000, metoda jest mało czuła). Z jego wartości można również obliczyć stężenie substancji w molach na litr: c = A : (ε l) Ponieważ większość pomiarów kolorymetrycznych w pracowni biochemicznej przeprowadza się w 1 cm kuwetach, to obliczenie stężenia substancji sprowadza się do podzielenia wartości absorbancji przez wartość ε. Znając absorbancję roztworu i jego stężenie można obliczyć molowy współczynnik absorpcji dla danej substancji. Przykład 18. Roztwór ATP (adenozyno 5`-trójfosforanu) o stężeniu M wykazuje w kuwecie 1 cm absorbancję A = 0,462. Obliczyć molowy współczynnik absorpcji ε dla ATP. Ponieważ pomiar odbywa się w kuwecie 1 cm to ε = A : c, czyli 4, : = 1, = Pamiętając, że ε równa się absorpcji 1 M roztworu można ten sam wynik otrzymać z proporcji: 0, M x 1M x = 0,462 : = 1, Z prawa Lamberta-Beera wynika że przy zachowaniu jednakowej długości drogi światła absorbancja A jest proporcjonalna do stężenia (c), czyli A próby badanej : A wzorca = c próby badanej : c wzorca. Można więc obliczyć stężenie próby badanej dzieląc: A próby badanej przez A wzorca i mnożąc ten iloraz przez c wzorca. Stężenie wzorca musi być wyrażone w takich samych jednostkach jak stężenie próby. Roztwory wzorcowe (standardowe) zawierają określoną ilość substancji w określonej objętości np. w 1 ml. Na przykład 10 μg białka w 1 ml; 1 mg glukozy w 1 ml itd. Niemożliwe jest zważenie 10 μg substancji ani nawet 1 mg z dokładnością odpowiadającą wymogom oznaczenia kolorymetrycznego. W takich przypadkach należy odważyć wielokrotność żądanej masy, a potem rozcieńczyć taki roztwór odpowiednio do potrzeb analizy. Np. odważamy 10 mg białka, rozpuszczamy w 10 ml rozpuszczalnika i otrzymujemy w ten sposób roztwór 1mg/ml (1000μg/ml). Z tego roztworu posługując się sposobem tzw. szeregu rozcieńczeń sporządzamy roztwór 10-krotnie rozcieńczony (100 μg/ml), a z niego roztwór 10- krotnie rozcieńczony, który będzie zawierał już żądaną ilość białka 10 μg/ml. Również roztwór glukozy warto zrobić przynajmniej 10-krotnie bardziej stężony (10 mg/ml) i rozcieńczyć go 10 razy. Przykład 19. Jakie jest stężenie glukozy w próbie badanej, jeśli absorbancja tej próby wynosi 0,450, natomiast wzorzec o stężeniu 0,5 mg/ml wykazuje absorbancję 0,150. Rozwiązanie: Można skorzystać z zależności: A próby badanej : A wzorca = c próby badanej : c wzorca obliczyć c próby badanej: (0,450 : 0,150) 0.5 = 1.5 mg/ml. Można też ułożyć proporcję 0,5 mg 0,150 x mg 0,450 x = (0,5 0,450) : 0,150 co da ten sam wynik: 1,5 mg/ml i
7 Krzywa wzorcowa dla roztworu stosujęcego się do prawa Lamberta-Beera Krzywa wzorcowa dla roztworu nie stosującego się do prawa Lamberta-Beera Absorbancja 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Stężenie [µ M] A Absorbancja 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Stężenie [µ M] B Gdy roztwór nie stosuje się do prawa Lamberta-Beera (wartości absorbancji nie wzrastają proporcjonalnie do stężeń) należy posługiwać się krzywą wzorcową, która nie jest wtedy linią prostą. Krzywa wzorcowa (kalibracyjna) przedstawia zależność między absorbancją i stężeniem i w przypadku zgodności z prawem Lamberta-Beera ma postać linii prostej przechodzącej przez punkt przecięcia osi współrzędnych. W celu przygotowania krzywej wykonuje się pomiary absorbancji dla kilkunastu stężeń roztworów wzorcowych (maksymalna absorbancja nie powinna przekraczać wartości 1) i wykreśla się krzywą odkładając na osi X stężenia, a na osi Y odpowiednie wartości absorbancji. Należy tak dobierać podziałkę na osiach żeby krzywa była nachylona do osi pod kątem mniej więcej 45. Stężenie próby badanej odczytuje się z krzywej wzorcowej przez interpolację biorąc pod uwagę absorbancję tej próby. Dla prostoty, obliczanie stężeń na podstawie roztworów wzorcowych lub krzywej wzorcowej wymaga żeby końcowe objętości, w których przeprowadzamy reakcję dla wzorców i próby badanej były sobie równe. Na ćwiczeniach korzystamy z krzywej wzorcowej, bo dzięki temu widać, w jakim zakresie wartości absorbancji są wprost proporcjonalne do stężenia. Wykreślanie krzywej niezbędne jest również dla oceny zakresu stężeń, w jakich można przeprowadzać oznaczenia. Z krzywej na rysunku B widać, że powyżej stężenia 50 μm odczyty z krzywej są już mało dokładne, ponieważ wzrost absorbancji jest tylko minimalny pomimo dużego wzrostu stężenia. Stężenie rozcieńczonych roztworów jest wyrażane w milimolach, mikromolach itd., gdzie: 1 mmol = 10-3 mola; 1μmol = 10-6 mola; 1nmol = 10-9 mola; 1 pmol = mola. Gdy wyrażamy stężenia w tych jednostkach, to musimy wiedzieć, że roztwór 1 mm = 10-3 M = 1mmol/litr = 1μmol/ml, roztwór 1μM = 10-6 M = 1μmol/litr = 1nmol/ml, a roztwór 1nM = 1nmol/litr = 1 pmol/ml. Jeśli stężenie jest wyrażane w gramach, to 1g = 1000 mg, 1mg = 1000 μg, 1 μg = 1000 ng, 1 ng = 1000 pg. Zatem, jednostki układają się w kolejności: mili-, mikro-, nano-, piko-, co oczywiście trzeba pamiętać. No to do tablicy!
8
Ćwiczenie 1. Sporządzanie roztworów, rozcieńczanie i określanie stężeń
Ćwiczenie 1 Sporządzanie roztworów, rozcieńczanie i określanie stężeń Stężenie roztworu określa ilość substancji (wyrażoną w jednostkach masy lub objętości) zawartą w określonej jednostce objętości lub
Bardziej szczegółowoPrzeliczanie zadań, jednostek, rozcieńczanie roztworów, zaokrąglanie wyników.
Przeliczanie zadań, jednostek, rozcieńczanie roztworów, zaokrąglanie wyników. Stężenie procentowe wyrażone w jednostkach wagowych określa liczbę gramów substancji rozpuszczonej znajdującej się w 0 gramach
Bardziej szczegółowoRozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń
Rozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Rozcieńczanie i zatężanie roztworów
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoObliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny
Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej
Bardziej szczegółowoSpektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego
Spektroskopia molekularna Ćwiczenie nr 1 Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Doświadczenie to ma na celu zaznajomienie uczestników ćwiczeń ze sposobem wykonywania pomiarów metodą spektrofotometryczną
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoMateriały dodatkowe do zajęć z chemii dla studentów
SPOSOBY WYRAŻANIA STĘŻEŃ ROZTWORÓW Materiały dodatkowe do zajęć z chemii dla studentów Opracowała dr Anna Wisła-Świder STĘŻENIA ROZTWORÓW Roztwory są to układy jednofazowe (fizycznie jednorodne) dwu- lub
Bardziej szczegółowo009 Ile gramów jodu i ile mililitrów alkoholu etylowego (gęstość 0,78 g/ml) potrzeba do sporządzenia 15 g jodyny, czyli 10% roztworu jodu w alkoholu e
STĘŻENIA - MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Ile gramów wodnego roztworu azotanu sodu o stężeniu 10,0% można przygotować z 25,0g NaNO3? 002 Ile gramów kwasu siarkowego zawiera 25 ml jego
Bardziej szczegółowoIR II. 12. Oznaczanie chloroformu w tetrachloroetylenie metodą spektrofotometrii w podczerwieni
IR II 12. Oznaczanie chloroformu w tetrachloroetylenie metodą spektrofotometrii w podczerwieni Promieniowanie podczerwone ma naturę elektromagnetyczną i jego absorpcja przez materię podlega tym samym prawom,
Bardziej szczegółowo2. Procenty i stężenia procentowe
2. PROCENTY I STĘŻENIA PROCENTOWE 11 2. Procenty i stężenia procentowe 2.1. Oblicz 15 % od liczb: a. 360, b. 2,8 10 5, c. 0.024, d. 1,8 10 6, e. 10 Odp. a. 54, b. 4,2 10 4, c. 3,6 10 3, d. 2,7 10 7, e.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie
Bardziej szczegółowoOpracował dr inż. Tadeusz Janiak
Opracował dr inż. Tadeusz Janiak 1 Uwagi dla wykonujących ilościowe oznaczanie metodami spektrofotometrycznymi 3. 3.1. Ilościowe oznaczanie w metodach spektrofotometrycznych Ilościowe określenie zawartości
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIA STĘŻENIE PROCENTOWE STĘŻENIE MOLOWE
STĘŻENIA STĘŻENIE PROCENTOWE 1. Oblicz stężenie procentowe roztworu powstałego w wyniku rozpuszczenia 4g chlorku sodu w 15,6dag wody. 2. Ile gramów roztworu 15-procentowego można otrzymać mając do dyspozycji
Bardziej szczegółowoAdsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu
Adsorpcja błękitu metylenowego na węglu aktywnym w obecności acetonu Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie procesu adsorpcji barwnika z roztworu, wyznaczenie równania izotermy Freundlicha oraz wpływu
Bardziej szczegółowoOdpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )
PRZYKŁADOWE ZADANIA Z DZIAŁÓW 9 14 (stężenia molowe, procentowe, przeliczanie stężeń, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zastosowanie stężeń do obliczeń w oparciu o reakcje chemiczne, rozpuszczalność)
Bardziej szczegółowoZadanie: 1 (1 pkt) Oblicz stężenie molowe jonów OH w roztworze otrzymanym przez rozpuszczenie 12g NaOH w wodzie i rozcieńczonego do 250cm 3
Zadanie: 1 (1 pkt) Oblicz stężenie molowe jonów OH w roztworze otrzymanym przez rozpuszczenie 12g NaOH w wodzie i rozcieńczonego do 250cm 3 Zadanie: 2 (1 pkt) Do 20cm 3 20% roztworu kwasu solnego o gęstości
Bardziej szczegółowoKolorymetryczne oznaczanie stężenia Fe 3+ metodą rodankową
Kolorymetryczne oznaczanie stężenia Fe 3+ metodą rodankową (opracowanie: Barbara Krajewska) Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami spektrofotometrii absorpcyjnej w świetle widzialnym (kolorymetrią)
Bardziej szczegółowoWyrażanie stężeń. Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii. opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM
Wyrażanie stężeń Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Stężenie procentowe Stężenie procentowe (procent wagowy, procent masowy) wyraża stosunek
Bardziej szczegółowo1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH
1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH 1.1. przygotowanie 20 g 20% roztworu KSCN w wodzie destylowanej 1.1.1. odważenie 4 g stałego KSCN w stożkowej kolbie ze szlifem 1.1.2. odważenie 16 g wody destylowanej
Bardziej szczegółowoSzkoła Letnia STC Łódź 2013 Oznaczanie zabarwienia cukru białego, cukrów surowych i specjalnych w roztworze wodnym i metodą MOPS przy ph 7,0
Oznaczanie zabarwienia cukru białego, cukrów surowych i specjalnych w roztworze wodnym i metodą MOPS przy ph 7,0 1 Dr inż. Krystyna Lisik Inż. Maciej Sidziako Wstęp Zabarwienie jest jednym z najważniejszych
Bardziej szczegółowo3. Badanie kinetyki enzymów
3. Badanie kinetyki enzymów Przy stałym stężeniu enzymu, a przy zmieniającym się początkowym stężeniu substratu, zmiany szybkości reakcji katalizy, wyrażonej jako liczba moli substratu przetworzonego w
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI REAKCJI KOMPLEKSOWANIA
POLITECHNIK POZNŃSK ZKŁD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENI PRCOWNI CHEMII FIZYCZNEJ RÓWNOWGI REKCJI KOMPLEKSOWNI WSTĘP Ważną grupę reakcji chemicznych wykorzystywanych w chemii fizycznej i analitycznej stanowią
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny.
1 Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny. Chemiczna stabilność leków jest ważnym terapeutycznym problemem W przypadku chemicznej niestabilności
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy...
SPRAWOZDANIE 2 Imię i nazwisko:... Data:.... Kierunek studiów i nr grupy..... Doświadczenie 1.1. Wskaźniki ph stosowane w laboratorium chemicznym. Zanotować obserwowane barwy roztworów w obecności badanych
Bardziej szczegółowoKREW: 1. Oznaczenie stężenia Hb. Metoda cyjanmethemoglobinowa: Zasada metody:
KREW: 1. Oznaczenie stężenia Hb Metoda cyjanmethemoglobinowa: Hemoglobina i niektóre jej pochodne są utleniane przez K3 [Fe(CN)6]do methemoglobiny, a następnie przekształcane pod wpływem KCN w trwały związek
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Spektrofotometryczne oznaczanie stężenia jonów żelaza(iii) opiekun mgr K. Łudzik
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Spektrofotometryczne oznaczanie stężenia jonów żelaza(iii) opiekun mgr K. Łudzik ćwiczenie nr 26 Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Prawo Lamberta
Bardziej szczegółowoCEL ĆWICZENIA: Zapoznanie się z przykładową procedurą odsalania oczyszczanych preparatów enzymatycznych w procesie klasycznej filtracji żelowej.
LABORATORIUM 3 Filtracja żelowa preparatu oksydazy polifenolowej (PPO) oczyszczanego w procesie wysalania siarczanem amonu z wykorzystaniem złoża Sephadex G-50 CEL ĆWICZENIA: Zapoznanie się z przykładową
Bardziej szczegółowoMIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ
4 MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowego sprzętu stosowanego w miareczkowaniu, sposoby przygotowywania
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoSTAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia!
STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Obliczyć stężenie molowe jonów Ca 2+ w roztworze zawierającym 2,22g CaCl2 w 100 ml roztworu, przyjmując a = 100%. 002
Bardziej szczegółowo2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:
2.4. ZADANIA 1. Ile moli stanowi: STECHIOMETRIA a/ 52 g CaCO 3 b/ 2,5 tony Fe(OH) 3 2. Ile g stanowi: a/ 4,5 mmol ZnSO 4 b/ 10 kmol wody 3. Obl. % skład Fe 2 (SO 4 ) 3 6H 2 O 4. Obl. % zawartość tlenu
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia i prawa chemiczne, Obliczenia na podstawie wzorów chemicznych
Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne, Obliczenia na podstawie wzorów chemicznych 1. Wielkości i jednostki stosowane do wyrażania ilości materii 1.1 Masa atomowa, cząsteczkowa, mol Masa atomowa Atomy mają
Bardziej szczegółowoANALIZA SPEKTRALNA I POMIARY SPEKTROFOTOMETRYCZNE. Instrukcja wykonawcza
ĆWICZENIE 72A ANALIZA SPEKTRALNA I POMIARY SPEKTROFOTOMETRYCZNE 1. Wykaz przyrządów Spektroskop Lampy spektralne Spektrofotometr SPEKOL Filtry optyczne Suwmiarka Instrukcja wykonawcza 2. Cel ćwiczenia
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowodla której jest spełniony warunek równowagi: [H + ] [X ] / [HX] = K
RÓWNOWAGI W ROZTWORACH Szwedzki chemik Svante Arrhenius w 1887 roku jako pierwszy wykazał, że procesowi rozpuszczania wielu substancji towarzyszy dysocjacja, czyli rozpad cząsteczek na jony naładowane
Bardziej szczegółowo2. WYRA ANIE ST Iwona eniem roztworu jednostk obj jednostk masy Mol Masa molowa
2. WYRAśANIE STĘśEŃ Iwona śak StęŜeniem roztworu określa się ilość substancji (wyraŝoną w jednostkach masy lub objętości) zawartą w określonej jednostce objętości lub masy roztworu, czasami rozpuszczalnika.
Bardziej szczegółowoCEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego
16 SOLE KWASU WĘGLOWEGO CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów z chemią 14 grupy pierwiastków układu okresowego Zakres obowiązującego materiału Węgiel i pierwiastki 14 grupy układu okresowego, ich związki
Bardziej szczegółowoLaboratorium Podstaw Biofizyki
CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zbadanie procesu adsorpcji barwnika z roztworu oraz wyznaczenie równania izotermy Freundlicha. ZAKRES WYMAGANYCH WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI: widmo absorpcyjne, prawo Lamberta-Beera,
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ. Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy
PRACOWNIA ANALIZY ILOŚCIOWEJ Analiza substancji biologicznie aktywnej w preparacie farmaceutycznym kwas acetylosalicylowy Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie jakościowe kwasu acetylosalicylowego 2. Przygotowanie
Bardziej szczegółowoZadanie: 2 (1 pkt) Zmieszano 100 g 30% roztworu azotanu (V) sodu z 500 g wody. Oblicz Cp otrzymanego roztworu.
Zadanie: 1 (1 pkt) Oblicz rozpuszczalność chlorowodoru (HCl) w wodzie, jeśli wiesz, że stężony kwas solny, czyli nasycony wodny roztwór chlorowodoru ma stężenie 36%. Zadanie: 2 (1 pkt) Zmieszano 100 g
Bardziej szczegółowoBADANIE WŁASNOŚCI KOENZYMÓW OKSYDOREDUKTAZ
KATEDRA BIOCHEMII Wydział Biologii i Ochrony Środowiska BADANIE WŁASNOŚCI KOENZYMÓW OKSYDOREDUKTAZ ĆWICZENIE 2 Nukleotydy pirydynowe (NAD +, NADP + ) pełnią funkcję koenzymów dehydrogenaz przenosząc jony
Bardziej szczegółowoĆwiczenia nr 2: Stężenia
Ćwiczenia nr 2: Stężenia wersja z 5 listopada 2007 1. Ile gramów fosforanu(v) sodu należy zużyć w celu otrzymania 2,6kg 6,5% roztworu tego związku? 2. Ile należy odważyć KOH i ile zużyć wody do sporządzenia
Bardziej szczegółowoObliczanie stężeń roztworów
Obliczanie stężeń roztworów 1. Ile mililitrów stężonego, ok. 2,2mol/l (M) roztworu NaOH należy pobrać, aby przygotować 800ml roztworu o stężeniu ok. 0,2 mol/l [ M ]? {ok. 72,7ml 73ml } 2. Oblicz, jaką
Bardziej szczegółowoObliczanie wydajności reakcji
bliczanie wydajności reakcji Wydajność reakcji chemicznej (W) jest to stosunek masy produktu (m p ) otrzymanej w wyniku przeprowadzenia reakcji chemicznej do masy tego produktu (m t ) wynikającej z równania
Bardziej szczegółowo10. ALKACYMETRIA. 10. Alkacymetria
10. ALKACYMETRIA 53 10. Alkacymetria 10.1. Ile cm 3 40 % roztworu NaOH o gęstości 1,44 g cm 3 należy zużyć w celu przygotowania 1,50 dm 3 roztworu o stężeniu 0,20 mol dm 3? Odp. 20,8 cm 3 10.2. 20,0 cm
Bardziej szczegółowoJan Drzymała ANALIZA INSTRUMENTALNA SPEKTROSKOPIA W ŚWIETLE WIDZIALNYM I PODCZERWONYM
Jan Drzymała ANALIZA INSTRUMENTALNA SPEKTROSKOPIA W ŚWIETLE WIDZIALNYM I PODCZERWONYM Światło słoneczne jest mieszaniną fal o różnej długości i różnego natężenia. Tylko część promieniowania elektromagnetycznego
Bardziej szczegółowod[a] = dt gdzie: [A] - stężenie aspiryny [OH - ] - stężenie jonów hydroksylowych - ] K[A][OH
1 Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny. Chemiczna stabilność leków jest ważnym terapeutycznym problemem W przypadku chemicznej niestabilności
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIA ROZTWORÓW. Oznaczenia - μg- mikrogram, ng nanogram, pg pikogram, fg femtogram.
STĘŻENIA ROZTWORÓW Sposoby wyrażania zawartości składników w roztworach Stosunek ilości substancji rozpuszczonej do ilości roztworu lub rozpuszczalnika określa stężenie roztworu. W praktyce chemicznej
Bardziej szczegółowoIII A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych
III A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych III-A Przygotowywanie roztworów o różnym stężeniu III-A.1. Przygotowanie naważki substancji III-A.2. Przygotowanie 70 g 10% roztworu NaCl III-A.3.
Bardziej szczegółowoOznaczanie SO 2 w powietrzu atmosferycznym
Ćwiczenie 6 Oznaczanie SO w powietrzu atmosferycznym Dwutlenek siarki bezwodnik kwasu siarkowego jest najbardziej rozpowszechnionym zanieczyszczeniem gazowym, występującym w powietrzu atmosferycznym. Głównym
Bardziej szczegółowoXXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 21 maja 2016 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoELEMENTY ANALIZY INSTRUMENTALNEJ. SPEKTROFOTOMETRII podstawy teoretyczne
ELEMENTY ANALZY NSTRUMENTALNEJ Ćwiczenie 3 Temat: Spektrofotometria UV/ViS SPEKTROFOTOMETR podstawy teoretyczne SPEKTROFOTOMETRA jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje
Bardziej szczegółowoPODSTAWY STECHIOMETRII
PODSTAWY STECHIOMETRII 1. Obliczyć bezwzględne masy atomów, których względne masy atomowe wynoszą: a) 7, b) 35. 2. Obliczyć masę próbki wody zawierającej 3,01 10 24 cząsteczek. 3. Która z wymienionych
Bardziej szczegółowoSynteza Cu(CH 3 COO) 2 H 2 O oraz (NH 4 ) 2 Ni(SO 4 ) 2 6H 2 O
ĆWICZENIE 2 Synteza Cu(CH 3 COO) 2 H 2 O oraz (NH 4 ) 2 Ni(SO 4 ) 2 6H 2 O 1. Zakres materiału Podstawowe czynności w laboratorium chemicznym (ogrzewanie substancji, filtracja, ważenie substancji, itp.).
Bardziej szczegółowoOpracował: dr inż. Tadeusz Lemek
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracował:
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2. Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych
ĆWICZENIE 2 Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych Część doświadczalna 1. Metody jonowymienne Do usuwania chromu (VI) można stosować między innymi wymieniacze jonowe. W wyniku przepuszczania
Bardziej szczegółowoVI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
Bardziej szczegółowoKATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI
6 KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z zagadnieniami katalizy homogenicznej i wykorzystanie reakcji tego typu do oznaczania śladowych ilości jonów Cu 2+. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie chlorków metodą spektrofotometryczną z tiocyjanianem rtęci(ii)
Bardziej szczegółowoWodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
Bardziej szczegółowoLICEALIŚCI LICZĄ PRZYKŁADOWE ZADANIA Z ROZWIĄZANIAMI
Zadanie 1: Słaby kwas HA o stężeniu 0,1 mol/litr jest zdysocjowany w 1,3 %. Oblicz stałą dysocjacji tego kwasu. Jeżeli jest to słaby kwas, można użyć wzoru uproszczonego: K = α C = (0,013) 0,1 = 1,74 10-5
Bardziej szczegółowoX Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10
Bardziej szczegółowoOdchylenia od deklarowanej zawartości substancji leczniczej dla tabletek o deklarowanej zawartości 100 mg i powyżej ±5%
0,1500 g sproszkowanych tabletek polopiryny rozpuszczono w etanolu i uzupełniono etanolem do 100,0 ml (roztwór A). 1,0 ml roztworu A uzupełniono etanolem do 100,0 ml (roztwór B). Absorbancja roztworu B
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE B: Oznaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych
ĆWICZEIE B: znaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest oznaczenie zawartości rozpuszczalnego w wodzie chromu (VI) w próbce cementu korzystając
Bardziej szczegółowoLaboratorium z bionanostruktur. Prowadzący: mgr inż. Jan Procek Konsultacje: WT D- 1 8A
Laboratorium z bionanostruktur Prowadzący: mgr inż. Jan Procek Konsultacje: WT 9.00-10.00 D- 1 8A Regulamin Studenci są dopuszczeni do wykonywania ćwiczenia jeżeli posiadają: Buty na płaskim obcasie, Fartuchy,
Bardziej szczegółowoJod. Numer CAS:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 153 157 dr EWA GAWĘDA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Jod metoda oznaczania
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ
PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIA ZADAŃ 1. Odważono 1.0 g mieszaniny zawierającej NaOH, Na 2 CO 3 oraz substancje obojętną i rozpuszczono w kolbie miarowej o pojemności 250 ml. Na zmiareczkowanie próbki o objętości
Bardziej szczegółowoZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu)
ZADANIA Z KONKURSU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ (RÓWNOWAGI W ROZTWORZE) Opracował: Kuba Skrzeczkowski (Liceum Akademickie w ZS UMK w Toruniu) Za poprawne rozwiązanie zestawu można uzyskać 528 punktów. Zadanie
Bardziej szczegółowoIX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2016/2017. ETAP I r. Godz Zadanie 1 (11 pkt)
IX Podkarpacki Konkurs Chemiczny 016/017 ETAP I 10.11.016 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. KOPKCh Zadanie 1 (1) 1. Liczba elektronów walencyjnych w atomach bromu
Bardziej szczegółowoSprawozdzanie z ćwiczenia nr 3 - Kinetyka enzymatyczna
Sprawozdzanie z ćwiczenia nr 3 - Kinetyka enzymatyczna Imię i nazwisko..... Data... UZYSKANE WYNIKI LICZBOWE (wartości liczbowe i wymiar) Stała Michaelisa dla H 2 O 2, Km:... Prędkość maksymalna Vmax:...
Bardziej szczegółowoROBOCZA I CAŁKOWITA ZDOLNOŚD WYMIENNA JONITU
Fizykochemiczne metody w ochronie środowiska - laboratorium Katedra Technologii Chemicznej, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu ROBOCZA I CAŁKOWITA ZDOLNOŚD WYMIENNA JONITU Definicje Całkowita zdolnośd
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoZ roztworami za pan brat, nie tylko w laboratorium
Z roztworami za pan brat, nie tylko w laboratorium Zajęcia realizowane metodą przewodniego tekstu Cel główny: Przygotowanie roztworów o określonym stężeniu. Treści kształcenia zajęć interdyscyplinarnych:
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji w ramach korelacji chemii z matematyką
Scenariusz lekcji w ramach korelacji chemii z matematyką Nauczyciel : Klasa : Przedmiot : Temat : Typ lekcji : 1 technik technikum chemia Układy liniowe w zadaniach chemicznych. lekcja poświęcona opracowaniu
Bardziej szczegółowo13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI
Wykonanie ćwiczenia 13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI Zadania do wykonania: 1. Wykonać pomiar temperatury
Bardziej szczegółowoMAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY
Kod ucznia MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów szkół podstawowych 24 października 2018 r. Etap I (szkolny) Wypełnia Komisja Etapu Szkolnego Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 Maksymalna liczba 1 2 1 6 4 9 2 Liczba
Bardziej szczegółowo6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity
6. ph i ELEKTROLITY 31 6. ph i elektrolity 6.1. Oblicz ph roztworu zawierającego 0,365 g HCl w 1,0 dm 3 roztworu. Odp 2,00 6.2. Oblicz ph 0,0050 molowego roztworu wodorotlenku baru (α = 1,00). Odp. 12,00
Bardziej szczegółowo8. MANGANOMETRIA. 8. Manganometria
8. MANGANOMETRIA 5 8. Manganometria 8.1. Oblicz ile gramów KMnO 4 zawiera 5 dm 3 roztworu o stężeniu 0,0285 mol dm 3. Odp. 22,5207 g 8.2. W jakiej objętości 0,0205 molowego roztworu KMnO 4 znajduje się
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA JONÓW TIOSIARCZANOWYCH Miejsce ćwiczenia: Zakład Chemii Fizycznej, sala
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety
II. Wagi i ważenie. Roztwory. Emulsje i koloidy Zagadnienia Rodzaje wag laboratoryjnych i technika ważenia Niepewność pomiarowa. Błąd względny i bezwzględny Roztwory właściwe Stężenie procentowe i molowe.
Bardziej szczegółowoAnaliza spektralna i pomiary spektrofotometryczne
Analiza spektralna i pomiary spektrofotometryczne Zagadnienia: 1. Absorbcja światła. 2. Współrzędne trójchromatyczne barwy, Prawa Gassmana. 3. Trójkąt barw. Trójkąt nasyceń. 4. Rozpraszanie światła. 5.
Bardziej szczegółowoANALIZA TŁUSZCZÓW WŁAŚCIWYCH CZ II
KATEDRA BIOCHEMII Wydział Biologii i Ochrony Środowiska ANALIZA TŁUSZCZÓW WŁAŚCIWYCH CZ II ĆWICZENIE 8 ZADANIE 1 HYDROLIZA LIPIDÓW MLEKA ZA POMOCĄ LIPAZY TRZUSTKOWEJ Lipazy (EC 3.1) to enzymy należące
Bardziej szczegółowoOznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego
Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego Oznaczanie dwóch kationów obok siebie metodą miareczkowania spektrofotometrycznego (bez maskowania) jest możliwe, gdy spełnione są
Bardziej szczegółowoMateriał powtórzeniowy do sprawdzianu - roztwory i sposoby wyrażania stężeń roztworów, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zadania z rozwiązaniami
Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - roztwory i sposoby wyrażania stężeń roztworów, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zadania z rozwiązaniami I. Mieszaniny Mieszanina to układ przynajmniej dwuskładnikowy
Bardziej szczegółowoGłówne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks
Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks 1. Która z próbek o takich samych masach zawiera najwięcej
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 4. Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu
ĆWICZENIE 4 Oczyszczanie ścieków ze związków fosforu 1. Wprowadzenie Zbyt wysokie stężenia fosforu w wodach powierzchniowych stojących, spiętrzonych lub wolno płynących prowadzą do zwiększonego przyrostu
Bardziej szczegółowoKINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY
Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie z wytworzeniem -D-glukozy i -D-fruktozy. Jest to reakcja
Bardziej szczegółowoSZYBKOŚĆ REAKCJI JONOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD SIŁY JONOWEJ ROZTWORU
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW SZYBKOŚĆ REAKCI ONOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD SIŁY ONOWE ROZTWORU Opiekun: Krzysztof Kozieł Miejsce ćwiczenia: Czerwona Chemia,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp. Twardość wody
Spis treści 1 Wstęp 1.1 Twardość wody 1.2 Oznaczanie twardości wody 1.3 Oznaczanie utlenialności 1.4 Oznaczanie jonów metali 2 Część doświadczalna 2.1 Cel ćwiczenia 2.2 Zagadnienia do przygotowania 2.3
Bardziej szczegółowoProcentowa zawartość sodu (w molu tej soli są dwa mole sodu) wynosi:
Stechiometria Każdą reakcję chemiczną można zapisać równaniem, które jest jakościową i ilościową charakterystyką tej reakcji. Określa ono bowiem, jakie pierwiastki lub związki biorą udział w danej reakcji
Bardziej szczegółowoObliczanie stężeń roztworów
Obliczanie stężeń roztworów 1. Ile mililitrów stężonego, ok. 2,2mol/l (M) roztworu NaOH należy pobrać, aby przygotować 800ml roztworu o stężeniu ok. 0,20 mol/l [ M ]? {ok. 72,7ml 73ml } 2. Oblicz, jaką
Bardziej szczegółowoOznaczanie aktywności proteolitycznej trypsyny metodą Ansona
Oznaczanie aktywności proteolitycznej trypsyny metodą Ansona Wymagane zagadnienia teoretyczne 1. Enzymy proteolityczne, klasyfikacja, rola biologiczna. 2. Enzymy proteolityczne krwi. 3. Wewnątrzkomórkowa
Bardziej szczegółowoĆw. 5 Absorpcjometria I
Ćw. 5 Absorpcjometria I Absorpcja promieniowania elektromagnetycznego z obszaru widzialnego i nadfioletowego przez atomy i cząsteczki powoduje zmianę ich stanu elektronowego. Zjawiska te moŝna badać za
Bardziej szczegółowo1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne
1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22
Bardziej szczegółowoMetody spektroskopowe:
Katedra Chemii Analitycznej Metody spektroskopowe: Absorpcyjna Spektrometria Atomowa Fotometria Płomieniowa Gdańsk, 2010 Opracowała: mgr inż. Monika Kosikowska 1 1. Wprowadzenie Spektroskopia to dziedzina
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 OZNACZANIE CHLORKÓW METODĄ SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ Z TIOCYJANIANEM RTĘCI(II)
Bardziej szczegółowo46 Olimpiada Biologiczna
46 Olimpiada Biologiczna Pracownia biochemiczna Radosław Mazur 22 kwietnia 2017 r. Biochemia Czas: 90 min. Łączna liczba punktów do zdobycia: 35 Na tej pracowni wyjątkowo odpowiedzi na zadania należy udzielić
Bardziej szczegółowoPODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO. ĆWICZENIE 3a
PODSTAWY LABORATORIUM PRZEMYSŁOWEGO ĆWICZENIE 3a Analiza pierwiastkowa podstawowego składu próbek z wykorzystaniem techniki ASA na przykładzie fosforanów paszowych 1 I. CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studentów
Bardziej szczegółowoANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II
ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II Ćwiczenie 1 Przygotowanie próbek do oznaczania ilościowego analitów metodami wzorca wewnętrznego, dodatku wzorca i krzywej kalibracyjnej 1. Wykonanie
Bardziej szczegółowo