Energetyczne eldorado

Transkrypt

1 Energetyczne eldorado Powietrze ma 43 stopnie Celsjusza, woda w morzu 34 stopnie, a w basenie - wątpliwa pociecha Do tego wilgotność nie chce zejść poniżej 80 procent, więc oblepiająca wszystko wilgoć jest dosłownie wszędzie. W hotelowej łazience z kranu leci wyłącznie ciepła woda, podobnie jak w toalecie obok restauracji, co dla przybysza z Polski przyzwyczajonego, że latem - gdy elektrociepłownia idzie do remontu - ma prawo nie być ciepłej wody, deficyt zimnej wody jest czymś wręcz niewyobrażalnym. Wytchnienie zapewnia jedynie potężny klimatyzator, który musi pracować, na okrągło przez całą dobę. Tu bez wątpienia karę śmierci można zamienić na życie bez klimatyzacji, bo bez klimatyzacji nie da się żyć. Nic też dziwnego, że produkcja energii elektrycznej w Zjednoczonych Emiratach Arabskich wzrosła począwszy od 1992 roku ponad 4-krotnie. I z poziomu 18,7 TWh w 1992 roku, osiągnęła w ubiegłym roku wielkość 77,2 TWh czyli mniej więcej tyle, ile produkuje mroźna przecież Finlandia. Tu jednak obywa się to bez specjalnych konsekwencji, bowiem do produkcji energii elektrycznej używa się gazu ziemnego towarzyszącego wydobywanej ropie naftowej. Gdyby nie wykorzystano go do produkcji energii elektrycznej, trzeba by go bezproduktywnie spalić w pochodniach. Tak jak robi się to w nieodległym Iranie. Doskonale to widać z pokładu lecącego na wysokości 10 km nad ziemią pasażerskiego Boeinga 757, gdy mrok nocy rozświetlają bijące ciepłym światłem łuny pól naftowych. Gaz towarzyszący ropie naftowej, rozprężając się zapewnia samoczynną, a więc najtańszą eksploatację odwiertów, sam zaś - o ile nie zostanie ujęty w gazociąg, albo skierowany do instalacji skraplania - staje się uciążliwym i niebezpiecznym odpadem. Zjednoczone Emiraty Arabskie to bez wątpienia fenomen drugiej połowy XX wieku, wciśnięta pomiędzy Arabię Saudyjską, a Oman, powołana do życia w 1971 roku federacja siedmiu emiratów, które są niczym innym, jak tylko monarchiami absolutnymi, sprawnie wtłoczonymi w ramy współczesnej gospodarki wolnorynkowej, a rządzoną tradycyjnie przez władców wywodzących się z panującego od dziesięcioleci klanu. Megaholding z rodzinnymi superkoncernami Mają wspólną walutę sztywno związaną stałym kursem z dolarem, wspólną politykę zagraniczną i obronność, ale każdy z nich czymś jednak się różni. Poszczególne emiraty mają duży zakres autonomii wewnętrznej. Organem ustawodawczym państwa, decydującym o podstawach jego funkcjonowania jest siedmioosobowa Najwyższa Rada Federalna, której członkami są władcy poszczególnych emiratów. NRF wybiera prezydenta i wiceprezydenta Federacji. Biorąc pod uwagę dominującą ekonomiczną i demograficzną pozycję Abu Dhabi i Dubaju, niepisaną zasadą jest, iż prezydentem Federacji jest władca Abu Dhabi, a wiceprezydentem i premierem - władca Dubaju. Prezydent w porozumieniu z NRF mianuje premiera, który przedstawia prezydentowi do zaakceptowania proponowany skład rządu. Premier stoi na czele rządu federalnego, spełniającego główną funkcję wykonawczą. Na szczeblu emiratów funkcje o charakterze rządu pełnią Rady Wykonawcze, mianowane przez poszczególnych władców. Parlament Federacji stanowi 40-osobowa Federalna Rada Narodowa, która jest organem doradczym i kontrolnym. Skład Rady jest w połowie mianowany bezpośrednio przez władców emiratów, a w połowie wybierany przez kolegia elektorów wytypowanych także przez władców. Partie polityczne i związki zawodowe nie istnieją. Emirat Sharjah na przykład konsekwentnie stosuje prohibicję podczas gdy pozostałe na konsumpcję alkoholu patrzą coraz bardziej liberalnym i wyrozumiałym okiem. Niewątpliwie życie niegdysiejszych poszukiwaczy pereł i krabów, korsarzy, przemytników złota i beduinów zmieniła ropa naftowa. Najpierw odkryto ją w Abu Dhabi na polach naftowych Murban i Bu Hasa oraz pod dnem morza gdzie w rejonie wyspy Das postawiono platformy Umm asz-shaif i Az-Zakkum, a później w Dubaju.

2 Ale to przemyślność Dubajczy-ków, rządzonych przez dynastię Makto-umów, polegająca na pogłębieniu portu i rzeki Creek sprawiła, że bez problemów można było przetransportować drogą wodną do Abu Dhabi potężne konstrukcje wież procesowych dla budowanych tam rafinerii ropy naftowej. Kolejnym pociągnięciem było zniesienie ceł i podatków. Jakkolwiek międzynarodowe statystyki wykazują wydobycie ropy naftowej i gazu zimnego dla całych Emiratów to wiodącym producentem jest Abu Dhabi. Dubaj dysponuje zaledwie 1/20 potencjału wydobywczego Abu Dhabi, ropę ze złoża Mubarak pod dnem Zatoki Perskiej wydobywa jeszcze emirat Shara-jah. Pozostałe cztery emiraty - wbrew pozorom - pozbawione są - jak na razie - ropy naftowej i gazu ziemnego. Emirat Ras al Khaima żyje z produkcji cementu oraz eksploatacji w jedynym na tym terenie paśmie gór - kamienia budowlanego. Nie przeszkodziło to jednak temu by właśnie tutaj 17 lutego 2006 roku został zatwierdzony plan zbudowania za 265 milionów dolarów komercyjnego kosmodromu dla celów turystyki kosmicznej. Zresztą z turystyki chcą żyć i żyją wszystkie emiraty budując coraz bardziej fantazyjne i najbardziej luksusowe hotele, sztuczne wyspy kreślone według najbardziej fantazyjnych kształtów, pola golfowe z wiecznie zieloną pomimo upałów - bo ciągle podlewane odsoloną wodą - trawą i centra handlowe, których jest już to ponad pięćdziesiąt. Każdy z tych obiektów usiłuje czymś przyciągnąć kupujących. Nie wystarczą już fontanny przez całą wysokość, gigantyczne akwaria czy oranżerie wypełnione śpiewającymi ptaszkami. W największym jak dotąd centrum Mail of the Emirates w Dubaju zbudowano najprawdziwszą - sztucznie naśnieżaną stację narciarską, z wyciągami, najprawdziwszymi stokami łącznie z czarną" trasą zjazdową. Ci, którzy nie mają odwagi przypiąć do nóg wypożyczanych nart i narzucić na galabije również wypożyczonej puchowej kurtki, mogą to wszystko oglądać przez wielkie szyby siedząc przy stoliku w restauracji St. Tro-pez, gdzie z plazmowego ekranu wesoło... buzuje niegrzejący ogień w kominku. Tu wszystko - jak niegdyś w Związku Radzieckim - musi być największe na świecie. Mówi się, że 1/3 wszystkich wysokich dźwigów świata została zgromadzona w... Dubaju. Po najbardziej ekskluzywnym hotelu świata, siedmiogwiazdkowym, przypominającym żagiel napięty na wietrze 321-metrowym i 60-kondygnacyjnym Burj al Arab przyszła kolej na... najwyższy budynek świata Burj al Dubaj, sięgający 818 metrów wysokości, który - gdyby nie kryzys - w zasadzie powinien być już przekazany do użytku. Jeszcze kilka miesięcy temu inwestorzy bili się o to by móc wynająć tutaj piętro do tego stopnia, iż wprowadzono reglamentację określając maksymalnie dwa piętra na firmę. Dzisiaj wiele drapaczy chmur czeka na wynajęcie lub wystawionych zostało na sprzedaż, w całości lub na piętra. Początkowo Burj Dubai miał mieć wysokość około 560 metrów i wykorzystywał projekt niewybudowanej nigdy wieży Grollo Tower Melbourne w Australii. Niedługo potem firma Skidmore, Owings and Merrill która projektowała także budynki Sears Tower w Chicago oraz Wieżę Wolności w Nowym Jorku nadała mu obecny kształt i wygląd podnosząc jego wysokość do 650, a później do 705 metrów. Główny architekt, Adrian Smith uznał jednak, że górne partie budynku nie wyglądają odpowiednio i postanowił jeszcze bardziej zwiększyć wysokość konstrukcji, by nadać wieżowcowi smukłejszy wygląd. Szczytowe partie budynku, od piętra 154 wzwyż będą zbudowane tylko na lekkiej stalowej konstrukcji, zamiast żelbetowego szkieletu, jak niższe piętra. Inwestor, firma Emaar, uważa, że w ten sposób szczyt wieży będzie mógł być jeszcze bardziej podwyższony, by pobić ewentualnych konkurentów do tytułu najwyższego budynku świata Ogólny wygląd i plan wieży nawiązuje do kwiatu pustyni oraz architektury islamu. Bezpośrednią inspiracją dla Adriana Smitha był opis Szmaragdowego Miasta w Czarnoksiężniku z krainy Oz. Wieżowiec składa się z centralnego rdzenia oraz trzech ramion - w miarę wzrostu wysokości wieżowca, poszczególne ramiona będą stawały się coraz mniejsze, co również nada smu-kłości wieżowcowi. Na samym szczycie centralny rdzeń przechodzi w iglicę wieńczącą budynek. Poszczególne piętra będą się rozwidlały, co ma zapewnić lepsze widoki na Zatokę Perską oraz odpowiednie własności aerodynamiczne. Najniższe piętra wieży zostaną przeznaczone na hotel, udekorowany przez Giorgio Arma-niego. W środku zainstalowanych zostanie 60 wind, z których

3 najszybsze 120 pięter mają pokonać w czasie zaledwie... jednej minuty. 60 MW na wieżowiec Zapotrzebowanie energetyczne całego obiektu wymagać będzie przyłącza o mocy MW. Główne cele polityki gospodarczej Emiratów stanowią: dywersyfikacja struktury gałęziowej gospodarki oraz nadanie systemowi gospodarczemu cech nowoczesności. Zgodnie z oficjalnymi planami strategicznymi priorytety te mają Emiratom zapewnić do roku 2030 uniezależnienie się od koniunktury na światowym rynku ropy naftowej oraz oparcie struktury gospodarczo-społecznej państwa na dynamicznych gałęziach działających prorozwojowo: nowoczesnym przemyśle przetwórczym, wykorzystującym własne zasoby energetyczne i surowcowe takie jak petrochemia, hutnictwo żelaza i aluminium, przemysł materiałów budowlanych oraz usługach takich jak hotelar- stwo, turystyka, transport morski i lotniczy, usługi finansowe, zdolnych do konkurowania na skalę międzynarodową. Do dziedzin tych dołączą również min. przemysł lotniczy i informatyka oraz - co znamienne - energetyka jądrowa oraz energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii. Rozwój ten ma być wspierany przez tworzony od podstaw przy współpracy z czołowymi ośrodkami nauki i techniki na świecie sektor naukowo-badawczy Według ostatnich danych w wytwarzaniu produktu globalnego brutto dominuje tu przemysł naftowo-gazowy (38,6%), po którym następują: usługi (19,8% - wraz z sektorem finansowym i obrotem nieruchomościami), przemysł przetwórczy (12,4%), handel, gastronomia i hotelarstwo (11,5%), budownictwo (8,0%), transport i łączność (5,9%), rolnictwo (1,8%) oraz energetyka i usługi komunalne (1,5%). Do ubiegłego roku realizacja założonej wizji rozwoju przekładała się na dynamiczną działalność inwestycyjno-budowlaną. Była ona przejawem utrzymującej się od 6 lat doskonałej koniunktury gospodarczej, która oscylowała na granicy przegrzania. Jednak w III kwartale 2008 roku głęboki spadek światowych cen ropy naftowej oraz ujawnienie się w całej pełni globalnego kryzysu kredytowego zmieniły całkowicie tę sytuację. Dopływ środków finansowania działalności inwestycyjnej został w poważnym stopniu ograniczony. W znacznie większej mierze, niż mogłoby się to wydawać, oparta była ona dotychczas na kredycie, z którego korzystał przede wszystkim sektor prywatny, ale również i inwestorzy realizujący zadania państwowe. Dochody z ropy naftowej po sfinansowaniu potrzeb rządowych lokowano w większości za pośrednictwem funduszy majątku państwowego za granicą, co traktowane było min. jako zabezpieczenie egzystencji przyszłych pokoleń. Pod koniec 2008 roku aktywa zagraniczne ZEA szacowano delikatnie licząc na 545 mld USD, a rezerwy walutowe na 80 mld USD. Jednocześnie działalność inwestycyjna i konsumpcja finansowane były w większości poprzez inwestycje zagranicznego kapitału na giełdach w Dubaju i Abu Dhabi oraz z kredytów zaciąganych za granicą, co umożliwiał doskonały rating emirackich kredytobiorców w obliczu stale rosnących światowych cen ropy naftowej i cen nieruchomości w ZEA. W efekcie Emiraty stały się największym międzynarodowym dłużnikiem spośród krajów Zatoki Arabskiej. Na koniec 2008 roku zadłużenie zagraniczne oszacowano na 152 mld USD i w roku tym przypadła na nie spłata 14 mld USD, w roku 2009 spłaty te wyniosą 15,3 mld USD. Załamanie się światowego systemu kredytowego i odpływ ok. 137 mld USD z emirackich giełd za granicę przy jednoczesnej wstrzemięźliwości rodzimych banków do udzielania kredytów stały się źródłem dostępności środków finansowych na działalność inwestycyjną. Nie bez znaczenia było również wstrzymanie napływu kapitałów z Rosji, które dotychczas stanowiły 26 proc. inwestycji w nieruchomościach. Spośród dwóch emiratów decydujących o obliczu gospodarki kraju - Abu Dhabi i Dubaju - zjawiska te dotknęły przede wszystkim Dubaj. Nie ma on liczących się dochodów z ropy, lecz głównie z budownictwa i handlu nieruchomościami oraz usług turystycznych i finansowych, a także z obsługi transportu międzynarodowego. Dekoniunktura w gospodarce światowej i wzrost kursu dolara amerykańskiego, a zatem i związanego z nim na sztywno dirhama w stosunku do większości innych walut spowodowały spadek popytu w gałęziach decydujących o rozwoju Dubaju. Z konieczności doszło tam do ograniczenia działalności inwestycyjnej - głównie na rynku nieruchomości oraz w odniesieniu do większych przedsięwzięć o charakterze prestiżowym. Nie miało to natomiast większego wpływu na realizowane przez sektor publiczny wielkie inwestycje infrastrukturalne o dużym znaczeniu ogólnogospodarczym - takie jak metro, mosty, autostrady,

4 węzły komunikacyjne, tabor autobusowy, lotniska i porty czy związane z nimi specjalne strefy ekonomiczne, ale również w energetyce: elektrownie i linie przesyłowe - wobec zagrożenia, iż mogłyby się one stać wąskimi gardłami wzrostu gospodarczego. Drastyczny spadek cen ropy i światowy kryzys kredytowy nie wpłynęły na realizację planów inwestycyjnych w emiracie Abu Dhabi, w którym powstaje większa część produktu globalnego ZEA. Na ten emirat przypada min. 95% wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego całego kraju. Zasobność finansowa Abu Dhabi, gdzie zarejestrowane są największe na świecie fundusze majątku państwowego stanowi obecnie filar, na którym opiera się system gospodarczy Emiratów i regulująca go polityka gospodarcza. Pozytywnym czynnikiem oceny wiarygodności kredytowej ZEA jako państwa są posiadane przez Abu Dhabi ogromne zasoby ropy naftowej i gazu oraz ulokowane przez instytucje finansowe tego emiratu za granicą zasoby kapitałowe. Wartość ulokowanych za granicą aktywów emirackich inwestorów instytucjonalnych przewyższa zadłużenie zagraniczne ZEA niemal czterokrotnie. Wskaźnik relacji zadłużenia zagranicznego w stosunku do produktu globalnego brutto wyniósł na koniec 2008 r. ok. 56 proc, co jest parametrem miarkowanym. Dla pobudzenia napływu kapitałów do systemu bankowego rząd udzielił za pośrednictwem Banku Centralnego gwarancji na wszelkie depozyty w emirackich bankach w pełnej ich wysokości. Jednocześnie skonsolidowano dwa banki inwestycyjne z Abu Dhabi i dwa z Dubaju w jeden potężny Bank Rozwoju Emiratów, za którego pośrednictwem zasilono cały sektor bankowy kwotą niemal 33 mld USD. Bank Centralny wykupił również obligacje emiratów Dubaj i Abu Dhabi na łączną sumę 30 mld USD. Istotną rolę w rozwoju gospodarczym Emiratów odgrywa wymiana handlowa z zagranicą. Około połowa wartości eksportu przypada na ropę naftową, gaz ziemny i produkty ropopochodne, jedna trzecia to reeksport towarów importowanych, a jedna piąta przypada na eksport pozostały, z którego 4/5 pochodzi ze specjalnych stref ekonomicznych. Aluminium i złoto Główny przedmiot nieropopochodnego eksportu ZEA to aluminium hutnicze, którego Emiraty są czołowym eksporterem. Drugą ważną pozycją jest... złoto, przez Dubaj przechodzi 10 proc. światowych obrotów tym kruszcem. Główni odbiorcy emirackiego eksportu to Japonia, Korea Płd., Tajlandia i Indie. Import pochodzi głównie z Chin, Indii, USA, Japonii, Niemiec oraz W. Brytanii i Włoch. Zjednoczone Emiraty Arabskie są największym partnerem handlowym Polski na obszarze obejmującym Afrykę Północną, Bliski i Środkowy Wschód oraz Południową Azję. Obroty handlowe między oboma krajami oscylowały w 2008 roku w okolicach miliarda dolarów. Dzieje się tak dzięki bardzo dynamicznie rozwijającemu się eksportowi z Polski, który zdołał zrekompensować z dużym naddatkiem spadek wolumenu importu z ZEA. Kwalifikuje to Polskę jako średniej wielkości partnera handlowego spośród krajów Unii Europejskiej. Pod tym względem - zarówno w zakresie eksportu, jak i importu - osiągnęliśmy pozycję takich krajów jak Szwecja czy Austria, a wyprzedziliśmy górujące dotychczas nad nami Czechy i Węgry. Znacznie bardziej urozmaicony jest polski eksport. Na tutejszy rynek weszły produkowane w Polsce autobusy i samochody dostawcze stanowiąc obecnie 40,5 proc. eksportu. Silną pozycję utrzymują urządzenia mechaniczne, elektryczne i narzędzia. W dalszej kolejności znajdują się wyroby chemiczne, jachty, metale nieszlachetne (głównie stal i żeliwo) i wyroby z nich oraz towary spożywcze a także... tytoń. Listę zamykają meble. Skumulowaną wartość polskich inwestycji bezpośrednich w Emiratach szacuje się na ok. 130 min USD. Do powstałych już wcześniej firm produkcyjnych jak Arab-can Co., należąca do krakowskiego Can-packu, budowlanych jak Librus czy instalacyjnych jak Sergas, dołączyły kolejne. Spektakularnym przedsięwzięciem jest spółka deweloperska założona w Dubaju przez Kulczyk Investment House oraz udział jednego z polskich podmiotów w znajdującej się w budowie fabryce fluoru Gulf Fluor w Abu Dhabi. Swoje przyczółki tu mają min. Telefonika Kraków, Koelner i Solaris. W odwrotną stronę w 2007 roku firma deweloperska Limitless z Dubaju wykupiła tereny budowlane we Wrocław, Poznaniu i na Mazurach, a w roku 2008 zawarła porozumienie z władzami Chrzanowa o budowie dużej dzielnicy mieszkaniowej. Holding przemysłowy Al Masaooc z Abu Dhabi kupił fabrykę łożysk i warsztaty mechaniczne we Wrocławiu. W Gdańsku inwestycjami na tamtejszym rynku interesował się holding Royal Group z Abu Dhabi.

5 Gdy skończy się ropa Sceptycy twierdzą, że ten cały bajkowy świat z pogranicza s-f skończy się wraz z tym jak skończą się zasoby taniej w wydobyciu ropy. Litr benzyny kosztuje w Emiratach tyle co 1,5-litrowa butelka wody niegazowanej. A woda kosztuje w hipermarkecie Carrefour - tyle co u nas. Dzisiaj Emiraty są ósmym po Arabii Saudyjskiej, Rosji, USA, Iranie, Chinach, Meksyku, Kanadzie producentem ropy naftowej. Zaczynały w 1965 roku od wydobycia na poziomie 13,7 min ton, by w 2008 roku dojść do rekordowego wydobycia 139,5 min ton rocznie. I rzecz ciekawa, zasoby - począwszy od 1995 roku - pomimo, że w tym czasie wydobyto łącznie 17,273 mld ton ropy naftowej - utrzymują się na niezmiennym poziomie 13 mld ton. Wytłumaczenia tego stanu są dwa: albo nowe złoża udostępniane są w takim samym tempie jak następuje sczerpywa-nie złóż już eksploatowanych, albo jest to... potwierdzenie teorii Mendelejewa o nieorganicznym pochodzeniu złóż ropy naftowej i dowód na to, że jest ona nieustannie generowana we wnętrzu ziemi i nieprzerwanie migruje bliżej powierzchni, tam gdzie własności skał zbiornikowych są najlepsze. A nawet gdyby tak nie było to ZEA jest najlepszym pod słońcem miejscem na ziemi do skutecznych eksperymentów właśnie z energią solarną. Baterie ogniw fotowoltaicznych czy olbrzymie zwierciadła skupiające promienie słoneczne można postawić na pustymi zaraz za... rogatkami miasta, albo wręcz przy autostradzie, która łączy emirat z emiratem. Wiatry też tutaj wieją regularnie, więc wiatrow-nie mają rację bytu. Jest jeszcze jedna mniej popularna przyczyna gospodarczego powodzenia ZEA. To dostęp do taniej siły roboczej. Robotnicy budowlani z Indii, Filipin, Pakistanu, Bangladeszu czy Sri Lanki pracują za 5-8 dolarów dziennie. Te relacje są może dla nas w tej chwili szokujące, ale przypominają sytuację polskich pracowników zatrudnionych na budowach eksportowych w Libii czy Iraku w latach 70. czy 80. poprzedniego wieku. Natomiast lekarz z Polski na państwowej posadzie zarabia 10 razy tyle co w kraju przy 5,5-godzinnym dniu pracy. Tutaj nie ma bezrobocia, albowiem pracownik, który traci pracę, ma miesiąc na znalezienie nowej. W przeciwnym wypadku jego wiza wygasa i musi wracać tam, skąd przybył. Oznacza to także dla gospodarki ZEA brak obciążeń finansowych związanych z zaopatrzeniem społecznym, rentami, emeryturami czy leczeniem chorób zawodowych. Kraj liczy około 4,8 miliona mieszkańców, z czego tylko jedną piątą, a więc niespełna milion osób stanowią obywatele ZEA, którzy mają dwa wyjścia: być bogatym, albo bardzo bogatym. Pozostałą grupę, w jednej czwartej stanowi ludność z innych państw arabskich takich jak Liban, Syria, Jordania, Egipt, Palestyna i Iranu, zaś resztę czyli prawie połowę, przybysze z krajów południowej Azji takich jak: Indie, Pakistan, Filipiny, Sri Lanka, Bangladesz. Wśród tzw. ludności zachodniej największą bo 100-ty-sięczną grupę stanowią Brytyjczycy, Polaków jest tutaj ok. 2 tysiące. (opr. jb) Dane statystyczne pochodzą ze strony Źródło: Gigawat Energia 09/