PATOLOGIA JAMY USTNEJ

Transkrypt

1 PATOLOGIA JAMY USTNEJ

2 ZABURZENIA ROZWOJOWE Szczeliny twarzy Zespół Robina palatoschisis, micrognathia, microglossia, glossoptosis Torbiele skrzelopochodne: - I kieszonka okolica przeduszna, zaŝuchwowa, połączenie z przewodem słuchowym zewnętrznym

3 - II kieszonka przedni brzeg mięśnia s-c-m, połączenie z gardłem - III i IV kieszonka nad mostkiem i nad obojczykiem - obraz histopatologiczny - znaczenie kliniczne Torbiel przewodu tarczowo-językowego

4 Zaburzenia rozwojowe zębów: - nieprawidłowa liczba (hypodontia, hyperdontia) - nieprawidłowy kształt i rozmiary (microdontia, macrodontia) - nieprawidłowa struktura (amelogenesis imperfecta, dentinogenesis imperfecta, dysplazja zębiny typ I i II)

5 - zaburzenia w wytwarzaniu szkliwa (dziedziczne i nabyte - brak wapnia, fosforu, niedoczynność przytarczyc, krzywica, kiła wrodzona, płonica, ospa wietrzna) - zaburzenia wytwarzania zębiny (dziedziczne i nabyte - szkorbut) - przedwczesne wyrzynanie (zespół nadnerczowopłciowy, nadczynność tarczycy) - opóźnione wyrzynanie (zaklinowanie się zęba, hormony)

6 ZAPALENIA JAMY USTNEJ

7 Stomatitis Glossitis Gingivitis Cheilitis Pharyngitis Angina Xerostomia

8 STOMATITIS APHTOSA Zmiany częste, 1-3 dekada, M, występowanie rodzinne 45% - powierzchowne owrzodzenia, bolesne - klinicznie 3 typy (minoris, maioris = choroba Suttona, herpetiformis) - immunologiczna destrukcja śluzówki (CD8+) zapoczątkowana przez czynniki genetyczne, alergię, hormony, uraz, stres, zaburzenia hematologiczne, nieprawidłowe Ŝywienie

9 Zespół Behçeta - tło immunologiczne (ścisły związek z HLA-Bw51, angitis leukocytoclastica) - afty jamy ustnej i narządów płciowych, zapalenie naczyniówki - choroby skóry, stawów, nerek, płuc, układu nerwowego - młody wiek, nawroty i remisje

10 Candidiasis - immunosupresja, cukrzyca, neutropenia, kserostomia, anemia, antybiotyki - candidiasis chronica atrophica protezy - c. acuta pseudomembranosa dzieci, starcy - c. chronica hyperplastica - pseudocheilosis angularis

11 Actinomycosis Angina Ludwiga - rozlane zapalenie tkanek dna jamy ustnej - ekstrakcja zęba, zakaŝenie przywierzchołkowe, urazy - aneurysma mycoticum

12 Infekcje wirusem Herpes simplex (HSV1) - u dzieci rzadko gingivostomatitis acuta (rozlane zajęcie jamy ustnej, gardła, języka, dziąseł) - dorośli- infekcja drzemiąca - zwój nerwu trójdzielnego, zakaŝenia górnych dróg oddechowych, oziębienie, wiatr, słońce, alergia

13 CHOROBY JĘZYKA Microglossia (aglossia): - wrodzone zespoły (oromandibular-limb hypogenesis; hypodactylia, hypomelia, palatoschisis, situs inversus) Macroglossia: - wrodzone (haemangioma, lymphangioma, hemihypertrofia, kretynizm, zespół Downa, mukopolisacharydozy, NF, MEN 2B) - nabyte (amyloidoza, myxoedema, akromegalia, nowotwory)

14 Ankyloglossia Tarczyca językowa Język pofałdowany (lingua plicata): - 2-5% populacji, podłoŝe genetyczne, M, częstość rośnie z wiekiem, związek z lingua geographica Glossitis rhomboica mediana: - częściej M, dorośli, niejasny związek z kandidiazą - zanik brodawek, hiper- i parakeratoza, akantoza nabłonka, nacieki limfocytarne

15 Język owłosiony (lingua villosa)- zwiększone rogowacenie, zmniejszone złuszczanie, M, tytoń, radioterapia, antybiotyki, brak higieny Język geograficzny (glossitis migrans) - 1-2% populacji, szaro-ŝółty nalot, czerwone plamy, brak brodawek nitkowatych w centrum zmiany, ścieńczenie nabłonka, poszerzenie naczyń, nacieki zapalne głównie w nabłonku, prawdopodobnie poronna postać łuszczycy krostkowej

16 Zapalenia języka - anemia złośliwa, brak witamin B, zespół Plummera- Vinsona, sprue (zanik brodawek, ścieńczenie błony śluzowej, nadŝerki) Język obłoŝony (lingua saburalis)

17 GINGIVITIS Brak właściwej higieny Częstość rośnie z wiekiem, M (K ciąŝa i doustne środki antykoncepcyjne) Ryzyko rośnie w cukrzycy, zatruciu metalami, u palaczy i w niedoŝywieniu Zapalenie miejscowe lub rozlane, ograniczone do brzegów lub brodawek

18 Gingivitis catarrhalis (simplex) - g. marginalis acuta obrzęk, krwawienie, ból - g. marginalis chronica obrzęk, krwawienia, niebolesne, moŝe przejść w zapalenie przyzębia

19 Ostre martwicze wrzodziejące zapalenie dziąseł (ANUG, zapalenie Vincenta) - Fusobacterium nucleatum, Borrelia vincentii, Prevotella intermedia - stres, palenie, uraz, niedoŝywienie, brak higieny, immunosupresja, młody wiek - angina Vincenta

20 Stomatitis gangraenosa (rak wodny, noma) - infekcja oportunistyczna (fusospirochetoza - ANUG) - niedoŝywienie, odwodnienie, zła higiena jamy ustnej, nowotwory, niedobory immunologiczne rŝ - śmiertelność poniŝej 10%

21 Gingivitis plasmacellularis: - alergiczne (guma do Ŝucia), idiopatyczne - róŝnicowanie z plasmocytoma

22 Zapalenia rozrostowe dziąseł - młodzieńcze (K, hormony) - ciąŝowe (od 3 4 miesiąca do porodu, ziarniniaki cięŝarnych) - białaczkowe - polekowe, hyperplasia fibrosa (dilantyna, cyklosporyna A, bleomycyna)

23 ZAPALENIA ZIARNINIAKOWE Gruźlica- pierwotna lub powikłanie gruźlicy płuc (owrzodzenia języka, rzadziej wargi, podniebienia) Sarkoidoza (dziąsła) Kiła nabyta Promienica 50% postać twarzowo-szyjna, zapalenie kości szczęk

24 CHOROBY OGÓLNOUSTROJOWE Szkarlatyna- język malinowy (czerwony z wybitnymi brodawkami), język truskawkowy (obłoŝony z czerwonymi brodawkami) Odra- plamki Koplika Mononukleoza zakaźna- pharyngitis, tonsillitis acuta

25 Błonica Infekcja HIV: - infekcje oportunistyczne: HSV, Candida i inne grzyby, sarcoma Kaposi, włochata leukoplakia - po 2-3 latach AIDS (akantoza, parakeratoza, koilocytoza, EBV, HPV, Candida)

26 Lichen planus Pęcherzyce (głównie p. vulgaris) Pemphigoid Epidermolysis bullosa Erythema multiforme- infekcje, leki, nowotwory Twardzina uogólniona

27 Pancytopenia - gingivitis, pharyngitis, tonsillitis - angina Ludwiga Białaczki - jw. Białaczka monocytarna - nacieki nowotworowe z pogrubieniem dziąseł, peridontitis

28 Przebarwienia- choroba Addisona, hemochromatoza, zespół Albrighta, Peutza-Jeghersa Acanthosis nigricans Zespół Rendu-Webera-Oslera- AD, teleangiektazje jamy ustnej, warg Cukrzyca- zapalenie dziąseł i przyzębia

29 Zatrucie ołowiem (bez zapalenia) Zatrucie bizmutem (zapalenie dziąsła) Zatrucie rtęcią (obrzmienie dziąseł, krwawienie, obluzowanie zębów, owrzodzenia błony śluzowej) Leki przeciwmalaryczne i immunosupresyjne (szaroniebieskie plamy na podniebieniu)

30 NADZIĄŚLAKI Granuloma teleangiectaticum (ciąŝa lub draŝnienie) Nadziąślak wrodzony (przedsionek jamy ustnej, zęby sieczne szczęki) Nadziąślak olbrzymiokomórkowy (obwodowy) - częściej K, lat, przednia część Ŝuchwy, ubytek kości (róŝnicowanie- guz brunatny kości, ziarniniak centralny)

31 TORBIELE

32 TORBIELE KOŚCI SZCZĘKOWYCH - ZĘBOPOCHODNE Torbiel korzeniowa Torbiel zawiązkowa Torbiel erupcyjna Torbiel przyzębna boczna Torbiel gruczołowa Ortokeratotyczna torbiel rogowaciejąca

33 TORBIELE KOŚCI SZCZĘKOWYCH - NIEZĘBOPOCHODNE Torbiel przewodu nosowo-podniebiennego Torbiel nosowo-wargowa Torbiel tętniakowata Torbiel samotna (prosta)

34 Patogeneza - resztki nabłonka (wyspy Malasseza)- proliferacja guzek martwica w centrum torbiel gromadzenie płynu ucisk na otoczenie mediatory resorpcja kości - tkanka łączna, nabłonek wielowarstwowy płaski lub migawkowy, zapalenie

35 CYSTIS FOLLICULARIS (DENTIGEROUS CYST) Najczęstsza torbiel rozwojowa (17-30% torbieli kości szczękowych) Torbiel zawierająca koronę niewyrŝniętego zęba i łącząca się z jego szyjką rŝ, nieco częściej M, dolny ząb mądrości, górne kły, okolica przed- i trzonowa Ŝuchwy DuŜe rozmiary, zanik kości, odczyn zapalny Szkliwiak, rak płaskonabłonkowy, rak śluzowonaskórkowy śródkostny

36 CYSTIS RADICULARIS Najczęstsza torbiel kości szczękowych Ziarniniaki przywierzchołkowe Naciek zapalny, zanik kości, resorpcja korzeni Torbiel szczątkowa (cystis residualis) torbiel korzeniowa pozostała po usunięciu zęba

37 NOWOTWORY JAMY USTNEJ I KOŚCI SZCZĘKOWYCH CHOROBY ŚLINIANEK

38 RAK PŁASKONABŁONKOWY JAMY USTNEJ

39 Zachorowalność w Polsce: 4/ (6,3% u M i 1,2% u K) 90% nowotworów złośliwych w tym obszarze 3-7% / rok drugi guz pierwotny (field cancerization) M>K, 5-9 dekada Raki przed 40 rŝ: M=K, u młodych kobiet bez związku z paleniem tytoniu i piciem alkoholu; czynniki genetyczne?

40 Etiologia: 1. palenie i Ŝucie tytoniu (2-4x), picie alkoholu (6-15x u palaczy pijących alkohol) 2. wirusy onkogenne - HPV - do 50% raków migdałka i oropharynx (raki HPV+ rokują lepiej) - EBV w rakach nierogowaciejących 3. UV (raki wargi) 4. niedobory Ŝywieniowe (zespół Plummera-Vinsona, brak witamin A i C)

41 5. niedobory immunologiczne (chorzy po przeszczepach), współistniejące infekcje wirusowe 6. czynniki środowiskowe (naraŝenie na nikiel, formaldehyd) 7. inne (przewlekłe draŝnienie, niska higiena) 8. stany i zmiany przedrakowe: - kiła, liszaj płaski (<1%), włóknienie błony podśluzowej (7-13%), xeroderma pigmentosum, anemia Fanconiego - leukoplakia i erytroplakia

42 Leukoplakia: - df. WHO - 2-3% (?) populacji, picie alkoholu, palenie tytoniu (6x), HPV? - zmiana przedrakowa w 5% (?) - błona śluzowa policzka, dna jamy ustnej, dolnej powierzchni języka, podniebienia, dziąsła - histologicznie: nieinwazyjne zmiany wewnątrznabłonkowe lub tylko hiperkeratoza

43 - postać homogenna (rzadko zmiany wewnątrznabłonkowe) - postać nie-homogenna z podtypem PVL (leukoplakia proliferativa verrucosa) PVL zmiana wieloogniskowa, oporna na leczenie, progresja do raka inwazyjnego u >70% chorych w ciągu 1-27 lat; błona śluzowa policzka lub języka, częściej u starszych kobiet, palenie tytoniu +/-

44 Czynniki ryzyka transformacji złośliwej w OL: 1. płeć Ŝeńska, niepalący 2. długi czas trwania zmiany 3. lokalizacja (dno jamy ustnej, boczna i dolna powierzchnia języka) 4. wielkość > 200 mm 2 5. obecność C. albicans 6. typ nie-homogenny 7. obecność zmian wewnątrznabłonkowych

45 Erytroplakia: - df. WHO - częstość 0,01-0,2% - dolna powierzchnia języka, dno jamy ustnej, łuki podniebienne - nadŝerki, naciek zapalny, poszerzone naczynia krwionośne - w 90% zmiany wewnątrznabłonkowe - dysplazja, rak przedinwazyjny, rak naciekający Postać mieszana speckled leukoerythroplakia

46 Biologia molekularna raków jamy ustnej: - Oral Intraepithelial Neoplasia 1. utrata 3p i 9p21 2. LOH + hipermetylacja promotora = inaktywacja genu p16 (inhibitor cyklinozaleŝnej kinazy) 3. LOH 17p, mutacja p53; delecje 4q, 6p, 8p, 13q, 14q 4. amplifikacja i nadekspresja genu cykliny D1 (11q13) Podział OIN (podobnie jak CIN): - OIN-LG (dysplazja małego stopnia) - OIN-HG (dysplazja średniego i duŝego stopnia i CIS)

47 Obraz histologiczny: 1. zwykły rak płaskonabłonkowy rogowaciejący lub nierogowaciejący, G1-G3 2. warianty - carcinoma verrucosum - carcinoma sarcomatoides - carcinoma basaloides - carcinoma adenoplanoepitheliale - rak typu lymphoepithelioma

48 Rak wargi: - 90% warga dolna - M > K, 5-8 dekada Ŝycia - promieniowanie UV, palenie fajki - granica skórno-śluzówkowa bocznie do linii środkowej - rak płaskonabłonkowy rogowaciejący

49 - warga dolna: powolny wzrost, późne przerzuty do węzłów chłonnych podŝuchwowych i podbródkowych, przeŝycie > 75% - warga górna: względnie wczesne przerzuty do węzłów chłonnych w sąsiedztwie ślinianki przyusznej, przeŝycie 34 58%

50 Rak języka, część przednia: - M>K, 5-9 dekada Ŝycia - boczna i dolna powierzchnia języka - zwykły rak płaskonabłonkowy, teŝ warianty - przerzuty do węzłów podŝuchwowych, potem szyjnych - przeŝycie: do 4 cm %, powyŝej 4 cm %

51 Rak języka, część tylna: - M>K, >7 dekada - obszar bez nerwów przewodzących ból długotrwały przebieg bezobjawowy (T3 i T4) - zwykły rak płaskonabłonkowy G2 i G3 - częste przerzuty do węzłów chłonnych szyjnych jedno- i obustronnych - przeŝycie 20-40%

52 Rak dna jamy ustnej: - M>K, 6-7 dekada - przednia część, okolica wędzidełka języka - w 75% naciekanie sąsiednich struktur, w 15-30% naciekanie kości bezpośrednio lub nerwami - zwykły rak płaskonabłonkowy - przerzuty do węzłów podŝuchwowych i szyjnych - przeŝycie 21-66%

53 Rak dziąsła: - M>K, 6-8 dekada - dziąsło Ŝuchwy, do tyłu od kłów - wczesne naciekanie kości i sąsiednich struktur - przerzuty do węzłów chłonnych podŝuchwowych i szyjnych - przeŝycie 26-55%

54 Rak podniebienia twardego: - rzadki, M>K, 7 dekada - Indie - specyficzny sposób palenia tytoniu - przeŝycie 42% Rak policzka: - M>K, 6-8 dekada - zwykły rak płaskonabłonkowy, teŝ carcinoma verrucosum - przeŝycie 16-89%

55 ZMIANY BARWNIKOWE Melanosis focalis (oral melanotic macule) - 2x częściej K, wiek średni, warga dolna, policzek, dziąsło, podniebienie - pojedyncza, płaska, ciemna plama - zwiększenie ilości barwnika (melanocytów) w warstwie podstawnej nabłonka Melanoacanthoma orale - rasa czarna, K, 3-4 dekada, błona śluzowa policzka - płaska, ciemna zmiana, często szybki wzrost do kilku cm - pogrubiały nabłonek, melanocyty rozrzucone na całej grubości - wycięcie, czasem spontaniczna regresja

56 Znamiona barwnikowe - rzadkie; podniebienie, dziąsło; 2/3 u K, wiek śr. 35 lat - kaŝdy typ, głównie śródśluzówkowe - nie opisano w jamie ustnej znamion dysplastycznych Melanoma (in situ, invasivum) lat (śr. 55), nieco częściej M - 50% podniebienie twarde, 25% górne dziąsło - Indie, Afryka, Japonia - szybki rozsiew- węzły, płuca, wątroba, mózg, kości, przeŝycie do 25%

57 NOWOTWORY DROBNYCH GRUCZOŁÓW ŚLINOWYCH

58 NOWOTWORY UKŁADU LIMFATYCZNEGO

59 Chorzy z prawidłową i upośledzoną odpowiedzią immunologiczną 1. HIV (+) - DLBCL, w 75% EBV(+) 2. PTLD: - proliferacje limfatyczne i chłoniaki - przeszczepy narządów litych + azatiopryna - 48 mies.; + cyklosporyna - 15 mies. - przeszczepy szpiku 5 mies. Plasmocytoma

60 NOWOTWORY TKANEK MIĘKKICH

61 SARCOMA KAPOSI 1. Postać klasyczna zajęcie błony śluzowej w progresji choroby 2. Związana z AIDS częste zajęcie jamy ustnej 3. Postać jatrogenna 4. Postać endemiczna (dorośli)

62 Guz Abrikosowa Proliferacje naczyniowe Rhabdomyoma, rhabdomyosarcoma (embryonale) Nowotwory pochodzenia nerwowego Sarcoma synoviale Przerzuty: K- sutek, M płuco> nerka i in.

63 NOWOTWORY KOŚCI

64 Osteosarcoma: - 7% w kościach szczękowych (szczęka i Ŝuchwa równie często; kąt Ŝuchwy i tylna część trzonu; w szczęce tylna część wyrostka zębodołowego, dno zatoki szczękowej, podniebienie) - po napromienianiu lub chemioterapii (5-15 lat), choroba Pageta kości, retinoblastoma - M>K, 1-2 dekady później niŝ w kościach długich - róŝny obraz w rtg, reakcja okostnowa, trójkąt Codmana - nawroty (do 25%), częściej w szczęce - lepsze rokowanie (80%), późno przerzutują (płuca)

65 Chondrosarcoma: - rzadkie w obrębie głowi i szyi, M>K, 5-7 dekada, głównie szczęka i podstawa czaszki - w rtg zmiana destrukcyjna, zwapnienia - przeŝycie 70% (G1-90%, G3-50%); nawroty w 40% Chondrosarcoma mesenchymale: - M=K, 2-3 dekada, Ŝuchwa=szczęka - w rtg zmiana osteolityczna - nawroty, przerzuty do płuc i kości - lepsze rokowanie w kościach szczękowych

66 Osteoma Osteoid osteoma, osteoblastoma Mięsak Ewinga Przerzuty - sutek> nerka> płuco> prostata> tarczyca> jelito grube

67 AMELOBLASTOMA(TA) 1. Szkliwiak lity / wielokomorowy (SMA) 2. Szkliwiak jednokomorowy (UA) 3. Szkliwiak desmoplastyczny (DA) 4. Szkliwiak zewnątrzkostny / obwodowy (PA) 5. Szkliwiak złośliwy / przerzutujący (MA)

68 Pochodzenie: - pozostałości narządu szkliwotwórczego - komórki warstwy podstawnej nabłonka błony śluzowej jamy ustnej - wyściółka torbieli zębopochodnej 10% nowotworów zębopochodnych 3 4 dekada, M=K 6x częściej Ŝuchwa, powolny wzrost Rtg - jedno- lub wielokomorowy ubytek kości, plaster miodu

69 SMA (postać najczęstsza, agresywna): - wolno rosnący, miejscowo złośliwy nowotwór - typy histologiczne 1. pęcherzykowy (z podtypem jasnokomórkowym, bardzo agresywnym) 2. splotowaty 3. akantotyczny 4. ziarnistokomórkowy 5. bazaloidny Leczenie radykalne Nawroty do 25% (przy naciekaniu tkanek miękkich do 35%)

70 UA (5-15% szkliwiaków): - szczyt zachorowalności w 2. dekadzie - często związany z zatrzymanym zębem; 90% w Ŝuchwie - w rtg jak torbiel zawiązkowa Histologicznie: 1. typ luminalny 2. typ intraluminalny 3. typ śródścienny Dobre rokowanie; nawroty do 10% (>35% przy metodach zachowawczych)

71 DA: % szkliwiaków, najbardziej agresywny - starsza grupa wiekowa (50 60 lat) - 55% w szczęce - w rtg nieregularny ubytek kości Leczenie radykalne, rokowanie niepewne lub złe Nawroty > 40%

72 PA: - 1-5% szkliwiaków - starsza grupa wiekowa (5 7 dekada) - błona śluzowa jamy ustnej, 2x częściej dziąsło dolne Przebieg łagodny, rokowanie dobre, nawroty do 19%

73 Szkliwiak złośliwy / przerzutujący: - nowotwór o typowej dla szkliwiaka budowie histologicznej z przerzutami odległymi 2% szkliwiaków * SMA i DA w 2% * UA w 0,8-1% * PA w 0,2-0,5% Przerzuty w płucach (70%), kościach (20%), węzłach chłonnych, wątrobie, mózgu

74 CHOROBY ŚLINIANEK Sialadenitis: - urazy, bakterie, wirusy (świnka, HIV), czynniki immunologiczne - mucocoele - ranula - sialolithiasis Sialometaplasia necroticans: - M>K, róŝny wiek (5-6 dekada) - drobne gruczoły ślinowe (podniebienie) - uraz, niedokrwienie, martwica - de novo - skojarzona z chorobami nienowotworowymi i nowotworami

75 NOWOTWORY ŚLINIANEK 2% nowotworów u człowieka; częściej chorują kobiety 65 80% w śliniance przyusznej, 10% w podŝuchwowej 5% nowotworów ślinianek występuje u dzieci 25% nowotworów ślinianek u dorosłych to nowotwory złośliwe: % nowotworów ślinianki podjęzykowej, 50% nowotworów drobnych gruczołów, 40% nowotworów ślinianki podŝuchwowej, 15-30% ślinianki przyusznej

76 Adenoma pleomorphum (tumor mixtus) - 80% w przyusznicy, rzadkie w małych śliniankach (podniebienie) - napromienianie - elementy nabłonkowe, mioepitelialne, mezenchymalne - nawroty (w przyusznicy do 8%), wieloogniskowe W 7% złośliwieje: - czynniki ryzyka długi wywiad, mnogie nawroty, wiek > 40 lat, płeć męska, średnica >2 cm, guzy w płacie głębokim

77 Guz Warthina (adenolymphoma) - prawie wyłącznie w przyusznicy, M>K, 5-7 dekada - 12% wieloogniskowe, 10% obustronne - tytoń podnosi ryzyko 8x - łagodne - nawroty 2% Złośliwieje wyjątkowo rzadko (rak płaskonabłonkowy, onkocytarny, gruczołowy NOS, niezróŝnicowany, śluzowo-naskórkowy, non-hodgkin lymphoma)

78 Carcinoma mucoepidermale: - najczęstszy złośliwy nowotwór ślinianek u dorosłych i u dzieci - nieco częściej K, 3-7 dekada - napromienianie - 45% w przyusznicy - podniebienie> policzek> warga dolna> warga górna> okolica zatrzonowcowa> podstawa języka - róŝne stopnie zróŝnicowania

79 - raki G1 i G2 rzadko przerzutują, mogą nawracać - raki G3 często nawracają i przerzutują do węzłów chłonnych, płuc, kości, mózgu, skóry - 5-letnie przeŝycie w G1 i G2 do 90%, G3 40%

80 Carcinoma mucoepidermale centrale: - pierwotny rak w kościach szczękowych (głównie Ŝuchwa) - w 50% związany z niewyrŝnietym zębem lub torbielą Pochodzenie - nabłonek torbieli zębopochodnej (ektopiczna tkanka gruczołowa?) Nawroty do 40%, przerzuty do 10%

81 Carcinoma adenoides cysticum: - równie często w duŝych (przyusznica) jak i w małych gruczołach (podniebienie, język) - nieco częściej K, 4-6 dekada - promienioczułe (róŝne efekty leczenia) - naciekanie wzdłuŝ nerwów, nawroty w 16-85%, przerzuty do węzłów w 5-25%, odległe w 25-55% (płuca, kości, wątroba, mózg) - przeŝycie 5-letnie do 89%, 15-letnie do 55%

82 Polymorphous low-grade adenocarcinoma: - terminal duct carcinoma, carcinoma lobulare - drugi co do częstości nowotwór złośliwy drobnych gruczołów ślinowych - w duŝych śliniankach wyjątkowo (carcinoma ex tumore mixto) - K>M, róŝny wiek, rzadko u dzieci - 60% na podniebieniu - dobre rokowanie

83 Carcinoma acinocellulare - rzadkie, K>M; przyusznica (80%), drobne gruczoły w 6-15% (policzek, górna warga, podniebienie) - moŝe być obustronny lub wieloogniskowy - drugi co do częstości nowotwór złośliwy ślinianek u dzieci - nawroty do 35%, 10-15% przerzuty (węzły chłonne, płuca i kości) - przeŝycia 90% (5 lat), 60% (20 lat)