SYSTEMY KORPORACYJNEJ BANKOWOŚCI INTERNETOWEJ W POLSCE

Transkrypt

1 ADAM GOLICKI SYSTEMY KORPORACYJNEJ BANKOWOŚCI INTERNETOWEJ W POLSCE Praca magisterska napisana w Katedrze Bankowości Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie pod kierunkiem naukowym dr. Emila Ślązaka Copyright by Adam Golicki Wszystkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie i wykorzystywanie w jakiejkolwiek postaci całości bądź części pracy bez pisemnej zgody autora są zabronione. Wydanie pierwsze Warszawa

2 Spis treści: Wstęp...3 Rozdział pierwszy: Bankowość korporacyjna a elektroniczne kanały dostępu Przedsiębiorstwo jako klient bankowy Klasyfikacja przedsiębiorstw Zarządzanie środkami finansowymi przedsiębiorstwa Produkty bankowe dla przedsiębiorstw Bankowość elektroniczna Rozwój bankowości elektronicznej Elektroniczne kanały dystrybucji usług bankowych...21 Rozdział drugi: Bankowość internetowa a office banking Charakterystyka bankowości internetowej Istota bankowości internetowej Etapy rozwoju systemów bankowości internetowej Bankowość internetowa detaliczna i korporacyjna Charakterystyka office bankingu Cechy wspólne systemów office banking Cechy systemu MultiCash Funkcjonalność modułów systemu MultiCash...36 Rozdział trzeci: Systemy bankowości internetowej dla korporacji Istota systemów internetowych Podstawowa funkcjonalność systemów Funkcjonalność systemowa Funkcjonalność finansowa Zaawansowana funkcjonalność systemów Funkcjonalność systemowa Funkcjonalność finansowa Rynek korporacyjnej bankowości internetowej w Polsce Charakterystyka rynku Oferta wybranych banków Rola dostawców usług informatycznych w rozwoju rynku Perspektywy rozwoju rynku...75 Rozdział czwarty: Ryzyko i bezpieczeństwo w bankowości internetowej Ryzyko w bankowości internetowej Rodzaje ryzyka Zagrożenia zewnętrzne Kryptograficzne metody zabezpieczeń w bankowości internetowej Metody uwierzytelniania i autoryzacji Istota i zasady stosowania podpisu elektronicznego Szyfrowanie danych Metody zabezpieczeń oparte na uprawnieniach Uprawnienia do funkcji systemu Uprawnienia do rachunków bankowych Grupy i schematy akceptacji Uprawnienia do baz danych i wprowadzania zleceń Uprawnienia administracyjne Ograniczenia dostępu do systemu Zakończenie Aneks Spis tabel i rysunków Bibliografia

3 Wstęp W dobie szybkiego rozwoju technologii informatycznych, przeobrażeniu ulega kształt działalności bankowej. O ile jej podstawowe elementy, takie jak przyjmowanie depozytów, prowadzenie rachunków bankowych i udzielanie kredytów, pozostają niezmienne, o tyle zmienia się sposób, w jaki te usługi są oferowane. Banki dostrzegają szanse, jakie stwarzają technologie informatyczne i wdrażają rozwiązania na nich oparte w działalności operacyjnej. Początkowo komputeryzacji podlegały przede wszystkim centralne systemy bankowe, w celu automatyzacji rozliczeń, redukcji manualnego przetwarzania zleceń i zwiększenia szybkości ich realizacji. Z czasem banki zaczęły oferować rozwiązania informatyczne swoim klientom tak, aby proces digitalizacji zleceń następował jeszcze przed przekazaniem ich do banku. Z jego punktu widzenia było to działanie bardzo korzystne, ponieważ obsługa papierowych zleceń jest czasochłonna, wymaga utrzymywania po stronie banku dużej liczby pracowników i zwiększa znaczenie ryzyka operacyjnego w działalności bankowej. Wraz z rozwojem technologii IT, zmieniały się usługi oferowane klientom, tj. od zleceń przechowywanych na dyskietkach i przekazywanych fizycznie do banku 1, przez usługi typu home/office banking, gdzie zlecenia są przygotowywane w trybie offline na komputerze klienta, aż do rozwiązań opartych na przeglądarce internetowej, działających w trybie online. Niniejsza praca ma za cel scharakteryzować metodę funkcjonowania bankowości internetowej dla klientów korporacyjnych i zaprezentować najbardziej prawdopodobny scenariusz jej rozwoju. Z punktu widzenia banku korporacje to strategiczny segment klientów, gdyż obok części detalicznej stanowi on podstawowy filar uniwersalnej działalności bankowej. Klienci korporacyjni zgłaszają popyt na specyficzne usługi, zwracają większą uwagę na ich bezpieczeństwo, realizują więcej zleceń, tak pod względem liczby jak i wolumenu transakcji. Istota działania systemów bankowości elektronicznej (szczególnie w wydaniu internetowym) dla obu segmentów jest jednak zbliżona, a rozwiązania IT oferowane klientom detalicznym i korporacyjnym charakteryzują się znacznym stopniem dyfuzji. Bankowość elektroniczna rozwija się od niedawna 2, ale jest to rozwój bardzo dynamiczny, szczególnie od czasu upowszechnienia się Internetu. Oblicze bankowości 1 Np. system TransDysk ING Banku Śląskiego S.A. (wycofany), ( ). 2 Uwzględniając dostęp przez telefon i bankomat od lat sześćdziesiątych XX w.; ograniczając kryteria do bankowości komputerowej od lat osiemdziesiątych XX w. 3

4 elektronicznej zmienia się wraz z postępem technologicznym. Systemy offline są zastępowane systemami online. Zastosowane w tej pracy metody i techniki badawcze to przede wszystkim: studia literatury, analiza danych statystycznych i rynkowych, porównanie danych od banków i dostawców rozwiązań informatycznych oraz wykorzystanie wiedzy zdobytej przy rozwijaniu systemu bankowości internetowej w ING Banku Śląskim S.A. Pierwszy rozdział przedstawia charakterystykę bankowości korporacyjnej z jej specyficznymi potrzebami, wymogami i usługami. Prezentuje on powody, dla których banki zaczęły oferować rozwiązania informatyczne klientom korporacyjnym. Kanały bankowości elektronicznej, stanowiące filary współczesnej korporacyjnej bankowości internetowej, zostały przedstawione w kolejnym rozdziale. Prezentuje on podstawowe cechy bankowości internetowej i office bankingu, etapy ich rozwoju oraz podstawowe różnice między systemami internetowymi dla klientów detalicznych i dla przedsiębiorstw. Rozdział trzeci przedstawia systemy bankowości internetowej dla klientów korporacyjnych, z uwzględnieniem podstawowej i zaawansowanej funkcjonalności dostępnej za ich pośrednictwem. Analiza polskiego rynku ma na celu wytypowanie banków, które wyróżniają się wśród konkurencji oraz określenie potencjalnych ścieżek rozwoju, wraz ze wskazaniem najbardziej innowacyjnych usług i rozwiązań. Nieodłącznym elementem rozważań nad bankowością elektroniczną są kwestie bezpieczeństwa, stanowiące podstawowe kryterium wyboru takich systemów przez przedsiębiorstwa. Ostatni rozdział obejmuje analizę ryzyka związanego z wykorzystaniem przez przedsiębiorstwo dostępu do usług bankowych przez Internet, wraz z przykładem ataku typu phishing na jeden z największych polskich banków. Przegląd technologii informatycznych wykorzystywanych w i-bankingu oraz możliwości współczesnych systemów w zakresie ustalania uprawnień dla użytkowników, stanowi uzupełnienie kompleksowego obrazu korporacyjnej bankowości internetowej w Polsce. 4

5 Spis tabel i rysunków Tabela 1.1 Podział przedsiębiorstw wg wielkości...6 Tabela 3.1 Porównanie funkcjonalności oferowanej przez wybrane polskie banki w ramach systemów korporacyjnej bankowości internetowej...70 Rysunek 4.1 Wiadomość z odnośnikiem do fałszywej strony...82 Rysunek 4.2 Fałszywa strona, na której użytkownikowi wykradane są dane karty płatniczej...83 Rysunek 4.3 Nagłówek wiadomości z danymi tuszującymi oszustwo...84 Rysunek 4.4 Matryca uprawnień we wniosku rejestracyjnym do systemu ING BusinessOnLine