Przetwórstwo drobiu. 1. Ogólne omówienie branży. Spis treści

Transkrypt

1

2

3 Przetwórstwo drobiu Spis treści 1. Ogólne omówienie branży Ogólna informacja o rynku polskim Ogólna informacja o rynku Unii Europejskiej Przepisy dotyczące rynku drobiu Bezpośrednie skutki akcesji Spodziewane efekty rynkowe Podstawy prawne Bibliografia Ważne organizacje Ogólne omówienie branży 1.1 Zakres przedmiotowy Podstawowymi produktami uboju żywca drobiowego są: mięso oraz podroby. Mogą to być produkty finalne sprzedawane odbiorcom końcowym w postaci tuszek lub ich elementów w stanie termicznym świeżym, chłodzonym lub mrożonym oraz podrobów jadalnych. Mogą też stanowić surowiec dla dalsze go przetworzenia. Efektem takiego przerobu tuszek są przetwory drobiowe: wędliny, konserwy, wyroby wędliniarskie, dania kulinarne gotowe do spożycia, itp. 1.2 Charakterystyka polskiego przemysłu drobiarskiego Odbiorcą żywca rzeźnego są zarówno ubojnie typu przemysłowego, jak też małe ubojnie lokalne. Można szacować na podstawie danych Inspektoratu Weterynarii, że obecnie funkcjonuje ok. 470 zakładów uboju, rozbioru, przetwórstwa i składowania (chłodni) drobiu. W sektorze przemysłowym mięso drobiowe produkuje 58 dużych firm zatrudniających średnio w roku ponad 49 osób stałej załogi. Ponadto działa szereg małych i średnich firm. Przeciętna rzeźnia typu przemysłowego dokonuje uboju ok. 12 tys. ton żywca rocznie, a jej 1

4 zaplecze surowcowe stanowi średnio ok. 100 kurników zlokalizowanych na fermach drobiu o różnej skali produkcji. W dłuższym okresie czasu obserwuje się proces koncentracji produkcji mięsa drobiowego. W 2003 r. uboje gospodarcze nie zmieniły się w porównaniu z rokiem poprzednim. Oznacza to, że cały przyrost produkcji mięsa drobiowego dokonał się w sektorze przemysłowym. Wyrazem tego był 9 procentowy wzrost skupu żywca rzeźnego. Nieco wolniej niż całkowite rosły uboje żywca indyczego. W strukturze produkcji przetworów z drobiu zwiększył się udział konserw i wyrobów wędliniarskich, natomiast udział wędlin drobiowych utrzymał się na poziomie z roku poprzedniego. 1.3 Organizacja przetwórstwa drobiu w Polsce Przetwórstwo drobiu W pierwszych latach transformacji systemowej formy organizacji występujące poprzednio w sektorze drobiar skim zostały rozerwane. Dopiero w drugiej połowie lat 90 tych ponownie pojawiły się procesy integracyjne. Obecnie postępuje koncentracja kapitałowa i organizacyjna. Tworzą się grupy kapitałowe, których jednym z celów jest organizacja zintegrowanego pionowo systemu produkcji, dystrybucji i marketingu. Pozwala to na obniżkę kosztów produkcji oraz na wprowadzanie nowoczesnych metod zarządzania. Szczególnym przykła dem odbudowy pionowych więzi integracyjnych, obejmujących również producentów żywca, jest rynek indy ków. Producenci żywca zaopatrywani są przez ubojnie w pisklęta i pasze, produkując pod konkretne zamówie nia przetwórstwa. Obok tworzenia się wielkich grup kapitałowych postępuje też koncentracja na mniejszą skalę pomiędzy jednostkami jednoczącymi się dla wspólnej organizacji dystrybucji. Zmiana systemu ekonomicznego w Polsce uruchomiła czynniki sprzyjające rozwojowi konkurencji na krajowym rynku drobiarskim. Po 12 latach funkcjonowania nowego systemu można stwierdzić, że sektor drobiarski stopniowo zmienia strategię rozwojową z produkcyjnej na rynkową. Ujawnia się to podejmowaniem bardziej aktywnych form działania na rynku, poszukiwaniem nowych kanałów dystry bucji, wykorzystywaniem efektu skali oraz elementu jakości w ofercie handlowej. Jednym z efektów procesu dostosowawczego jest silna polaryzacja finansowa i ekonomiczna firm drobiarskich. Jednocześnie jednak wykształciła się wyraźna grupa liderów w branży dzięki łączeniu kapitałów i koncentracji uboju i przetwórstwa drobiu. Powstał mechanizm sprzyjający poprawie konku rencyjności sektora drobiarskiego. Wydaje się, że w najbliższych latach procesy te będą kontynuowane. Mocne ubojnie i przetwórnie poprzez system kontraktów długoterminowych z elementami nakładczymi, będą dążyć do zapewnienia sobie dostaw żywca drobiowego od stałych hodowców eliminując dostawców przypadkowych. Gwarantuje to, bowiem wysoką jakość surowca rzeźnego, co jest niezbędne przy konkurowaniu jakością oferty finalnej. Takie zjawiska już można obserwować w sektorze drobiarskim. Doprowadzi to z czasem do umocnienia się również producen tów żywca drobiowego i dopiero stworzy przesłanki dla budowy nowych związków integrujących całą branżę. Można prognozować, że przy obniżającym się uzysku jednostkowym w produkcji drobiarskiej, będącym następstwem rozwoju cen na tym rynku, coraz większego znaczenia nabierać będzie ekonomika skali. 2

5 W związku z koniecznym dostosowaniem się do standardów unijnych, relatywnie wysokie będą potrzeby kapitałowe firm drobiarskich, przy ich ograniczonych zdolnościach do generowania własnych środków finansowych oraz przy nadal relatywnie drogim kredycie bankowym. Nasilać się będzie konkurencja między podmiotami funkcjonującymi na rynku drobiarskim. 2. Ogólna informacja o rynku polskim Poprawa koniunktury na rynku drobiarskim, jaka wystąpiła w 1994 r. w wyniku silnego spadku podaży wieprzowiny i lepszej ochrony przed importem, wywołała trwałe wzrostowe tendencje w produkcji drobiu. Najkorzystniejszym dla drobiarstwa okresem były lata Przeciętne roczne przyrosty produkcji mięsa drobiowego wynosiły wówczas ponad 20%. W 2003 r. produkcja ta wyniosła ok. 860 tys. ton i była o ponad 8% większa niż przed rokiem i o 136% większa niż w 1995 r. Szczególnie silną dynamikę wzrostu w długim okresie wykazywała produkcja mięsa z indyków. W 2003 r. produkcja ta rosła jednak w tempie mniejszym niż cała produkcja mięsa z drobiu. Wskaźnik wzrostu w relacji do roku poprzedniego wyniósł tu tylko 3,4%. Jednocześnie brak dostatecznej podaży mięsa drobiowego na eksport w krajach UE oraz restrykcje importowe wprowadzane przez Polskę (i inne kraje importujące) w związku z epidemią ptasiej grypy, jaka wystąpiła na obszarze Wspólnoty, a następnie także w Azji Południowo Wschodniej, oraz relatywnie niskie ceny na rynku krajowym sprawiły, że zmniejszyła się skala importu mięsa drobiowego do Polski. Udział importu w ogólnej podaży tego mięsa na polskim rynku znacząco się zmniejszył. Równocześnie, niezbyt wysokie ceny i niski kurs euro do złotego sprzyjały rozwojowi eksportu. Polska, która od 1999 r. ponownie stała się eksporterem netto mięsa z drobiu, w 2003 r. silnie zwiększyła ten eksport. Sprzedaż za granicę osiągnęła poziom ok. 100 tys. ton wobec 45 tys. ton w 2001 r. Tabela 1 Bilans mięsa drobiowego (w tys. ton) Źródło: Dane GUS. * Dane nieostateczne ** szacunki IERiGŻ z marca 2004 r. Ogólna informacja o rynku polskim 3

6 W latach branża drobiarska jako całość nie generowała zysku netto (po opodatkowaniu), a jej wyniki ekonomiczne były gorsze niż przeciętne dla całego sektora mięsnego. Niska była też jej płynność finansowa oraz akumulacja środków własnych. Mimo pozytywnych zmian w 2002 r. nadal drobiarstwo pozostawało jednym z najmniej rentownych sektorów przemysłu spożywczego. Relatywnie wysoka była natomiast stopa inwestowania, co wiązało się z nakładami niezbędnymi dla przystosowania się przemysłu drobiarskiego do wymogów i standardów UE. W 2003 r. przeciętne wyniki branży drobiarskiej uległy znaczącej poprawie dzięki dobrej koniunkturze eksportowej i to mimo wolniejszego rozwoju produkcji. Nadal jednak rentowność netto stanowi 82% poziomu notowanego w sektorze mięsnym i zaledwie 46% rentowności w całym przemyśle spożywczym. Tabela 2. Podstawowe wskaźniki finansowe. Przetwórstwo drobiu Źródło: M. Kubuszyńska. Przetwórstwo. W: Rynek drobiu i jaj. Stan i perspektywy. Nr 25, IERiGŻ 2003 r. * Dotyczy pierwszego półrocza 2003 r. 4

7 3. Ogólna informacja o rynku Unii Europejskiej Rynek drobiarski w Unii Europejskiej w 2003 r. pozostawał pod silnym wpływem dwóch niekorzystnych zjawisk decydujących o niższej podaży mięsa drobiowego. Pierwsze to epidemia ptasiej grypy, która nawiedziła niektóre kraje Wspólnoty, głównie Holandię, Belgię i Niemcy. Drugie wysokie temperatury letnie, występu jące od połowy sierpnia przede wszystkim na obszarze Francji. Konsekwencją obu tych czynników było zmniejszenie stanu pogłowia drobiu w Unii Europejskiej. Upały i susza przyczyniły się też do ograniczenia zbiorów zbóż, co znalazło odzwierciedlenie we wzroście cen pasz. W związku z taką sytuacją nastąpił wzrost importu mięsa drobiowego, przy równoczesnym ograniczeniu jego eksportu. W miarę pojawiania się kolejnych ognisk epidemii w krajach Południowo Wschodniej Azji zawężał się też krąg dostawców zewnętrznych, co stwarzało korzystną koniunkturę dla polskich eksporterów drobiu na rynek unijny. Z analizy bilansu mięsa drobiowego sporządzonego dla całej Unii Europejskiej wynika, że produkcja łączna w 15 państwach członkowskich wyniosła w 2003 roku ok. 8,94 mln ton. Konsumpcja mięsa drobiowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosła 22 kg i była o 4,8% mniejsza niż w 2001 r. Eksport wyniósł w 2003 r ok. 1 mln ton, co stanowiło prawie 11% produkcji. Import kształtował się na poziomie ok. 0,7 mln ton, tj. 8,1% wielkości krajowego spożycia. Wskaźnik samowystarczalności produkcji zmniejszył się, a nadwyżka eksportowa zmalała o 22% w relacji do 2002 r. Tabela 3 Bilans mięsa drobiowego w Unii Europejskiej (15), w tys. ton Źródło: ZMP, EUROSTAT rok * Prognoza Komisji Europejskiej z czerwca 2003 r. Ogólna informacja o rynku UE 5

8 4. Przepisy dotyczące rynku drobiu 4.1 Wspólna organizacja rynku przetworów z drobiu w Unii Europejskiej W Unii Europejskiej regulacjami wspólnorynkowymi objęty jest następujący asortyment: mięso i jadalne podroby z drobiu, wątroby gęsie i kacze, tłuszcz drobiowy niewytopiony i wytopiony. Wspólną organizację rynku drobiu wprowadzono we Wspólnocie Europejskiej w 1967 r. W następnych latach ulegała ona modyfikacjom. W obecnej postaci wspólny rynek mięsa drobiowego funkcjonuje od 1975 r. Podstawą prawną jego organizacji jest Rozporządzenie Rady 2777/75 z 29 października 1975 r oraz Rozporządzenie Komisji nr 1372/95. Regulacje zawarte w tych dokumentach nie przewidują stosowania na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej bezpośredniej interwencji w postaci zakupów rządowych ani też pomocy dla prywatnego składowania mięsa drobiowego. Bezpośrednia odpowiedzial ność za utrzymanie równowagi na rynku mięsa drobiowego spoczywa na samych producentach. Instytucją zajmującą się tworzeniem i koordynacją polityki na rynku mięsa drobiowego na szczeblu unijnym jest Komitet Zarządzający Rynkiem Drobiu i Jaj. Zasiadają w nim przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. W podejmowaniu decyzji stosowana jest ważona procedura większościowa. Siedzibą Komitetu jest Bruksela. Posiedzenia w trybie zwyczajnym odbywają się raz w miesiącu, od maja 2004 roku swego przedstawiciela ma prawo powoływać także Polska. 4.2 Regulacje dotyczące ubojni i przetwórni drobiu Przetwórstwo drobiu Każdy zakład ubojowy lub przetwórczy zobowiązany jest do posiadania numeru rejestracyjnego, który nadawany jest przez odpowiedni urząd każdego z państw unijnych. Ponadto na wszystkich szczeblach produkcji i obrotu podlega kontroli przez instytucję nadzorującą, wyznaczoną przez poszczególne kraje. Zgodnie z przepisami UE regulacje dla ubojni i przetwórni można podzielić na dotyczące następujących sfer: Unormowania obejmujące techniczne warunki produkcji i infrastrukturę zakładu: podział procesu technologicznego na oddzielone od siebie fazy brudną i czystą, zasady nie krzyżowania się dróg przepływu surowców, półproduktów i wyrobów gotowych oraz jednokierunkowości ich przebiegu, wymogi sanitarno higieniczne w zakresie konstrukcji i wyposażenia hal produkcyjnych oraz linii technologicznych, ścian, podłóg, węzłów sanitarnych, doprowadzania i rozprowadzania wody bieżącej, oddzielenia wody technologicznej od ogólnoużytkowej, zapewnienia możliwości dezyn fekcji hal i urządzeń itp. Normy jakościowe obejmujące zarówno proces produkcji jak i wprowadzenie towaru do obrotu handlowego: oznaczanie stopnia retencji wody obcej oraz całkowitej zawartości wody w tuszkach drobiowych, dopuszczal 6

9 na zawartość wody obcej nie może być przekroczona i jest ona uzależniona od metody schładzania, znakowanie każdej partii towaru w celu ustalenia daty produkcji, oznakowanie partii powinno być podane w dokumentacji produkcyjnej, prowadzenie kontroli wewnątrzzakładowej dotyczącej przestrzegania norm na wszystkich eta pach procesu produkcji, zasady znakowania mięsa obligatoryjne oraz fakultatywne: zasady obligatoryjne dotyczą podania informacji o: gatunku drobiu, formie przygotowania, klasie handlowej, cenie ogólnej i cenie jednostkowej, stanie termicznym, numerze rejestracyjnym rzeźni oraz terminie przydat ności do spożycia; a zasady fakultatywne mogą dotyczyć informacji odnośnie: zastosowanej metody schładzania tuszek, sposobu chowu drobiu rzeźnego oraz specjalnych zasad żywienia drobiu; w przypadku zamieszczania fakultatywnej informacji, producenci podlegają kontroli, zgodnej z odpowiednimi przepisami UE, Przepisy zobowiązujące ubojnię do nadzoru nad producentami żywca: prowadzenie rejestru swoich dostawców producentów żywca spełniających sanitarno higienicz ne wymogi obrotu na rynku wspólnotowym, ewidencja cykli produkcyjnych u poszczególnych producentów, nadzór nad prawidłowością sposobu chowu i żywienia drobiu u producentów, Przepisy dotyczące transportu i przetrzymywania zwierząt w rzeźniach. Problematykę tę reguluje dyrektywa UE nr 93/119/WE z dnia 22 grudnia 1993 roku w sprawie przemieszczania, przetrzy mywania i uśmiercania zwierząt hodowlanych. Reguluje ona następujące zagadnienia: dopuszczalny czas transportu, warunki techniczne, m.in. ochronę zwierząt przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi, zapewnienie właściwej wilgotności, temperatury i wentylacji, dopuszczalne rodzaje kontenerów transportowych, zasady kontroli kondycji i stanu zdrowia zwierząt, zasady postępowania ze zwierzętami rannymi, zasady załadunku i wyładunku techniczne i organizacyjne, zasad karmienia i pojenia w zależności od czasu transportu i przetrzymywania, szczegółowe przepisy dotyczące wyposażenia i infrastruktury zakładów ubojowych (np. kon strukcja ciągów komunikacyjnych), Przepisy dotyczące zasad uboju drobiu. Szczegółowe regulacje w tym zakresie dotyczą: zasad unieruchamiania ptaków przed ubojem, tak by zaoszczędzić im niepotrzebnego cierpienia, niepokoju i obrażeń ciała, zasad oszołomienia zwierząt czasu, dopuszczalnych przyrządów i środków chemicznych, w przypadku drobiu dwutlenku węgla, w szczególnych przypadkach dopuszczalne jest też uśmiercanie ptaków poza rzeźniami; należą do nich nadwyżki kurcząt jednodniowych oraz zarodków a także zwierzęta chore lub okaleczone; również w tych przypadkach podstawową zasadą jest maksymalne zaoszczędzenie bólu i cierpie nia i skrócenie czasu przed i w trakcie uśmiercenia. Przepisy dotyczące rynku drobiu 7

10 5. Bezpośrednie skutki akcesji Przetwórstwo drobiu Skutki dla przetwórstwa drobiu W wyniku procesów koncentracji dokonujących się w przemyśle drobiarskim, na polskim rynku działa coraz mniejsza ilość za to coraz mocniejszych ekonomicznie nabywców (ubojni). Ograniczeniu ulegają możliwości zbytu żywca przez wykorzystanie takich kanałów, jak: drobni pośrednicy, drobne lokalne ubojnie o mniejszych standardach jakościowych tzw. ubojnie kontenerowe, targowiska. Na rynku mięsa i przetworów z drobiu rośnie znaczenie firm liderów branży. Firmy takie stają się jednak coraz silniej uzależnione od detalu, dyktującego warunki handlu. Rozwinięta już silnie konkurencja utrudnia, bowiem dostęp do sieci handlowych. W konsekwencji rosną koszty dystrybucji i marketingu. Dostosowania do standardów unijnych są również kosztowne, a nakłady obciążone dużym ryzykiem. Niska jest nadal rentowność przetwórstwa, czego następ stwem są braki własnego kapitału, przy wysokich cenach kapitału zewnętrznego. Bogata oferta asortymento wa utrudnia wyszukiwanie nisz rynkowych i wprowadzanie do obrotu nowych towarów. Rynek mięsa i przetworów drobiowych sytuuje się jednak bliżej konsumenta finalnego i jest znacznie bardziej przejrzysty niż rynek żywca drobiowego. Znacznie większa niż w przypadku żywca, jest też mobilność towarów sprzedawanych przez przemysł drobiarski (tuszki, elementy tuszek, przetwory), a także ich zdolność do przechowywania. Jest to jedyny w całym łańcuchu produkcyjno dystrybucyjnym segment rynku sprzedający towar o znacznym zróżnicowaniu asortymentowym. Pozwala to na manew rowanie ceną oraz marżą, a także na lepsze dopasowywanie oferty handlowej do wymogów nabywcy. Wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej niezbędne staje się zapewnienie wysokich standardów wymaganych przepisami unijnymi. Trzeba też liczyć się z wysokim poziomem konkurencji na unijnym rynku drobiarskim. Jednak duże przemysłowe ubojnie i przetwórnie drobiu będą konkurencyjne na rozszerzonym rynku Wspól noty Europejskiej, tym bardziej, że bezpośrednio przed wejściem Polski do Unii dobrze rozwijały się stosunki handlowe ożywiane rosnącym szybko eksportem. Różnice cen zbytu wyrobów drobiarskich, szczególnie tych o wyższej wartości dodanej, układają się również zdecydowanie na korzyść polskich firm. Stwarza to dobre perspektywy konkurowania na rynku unijnym po akcesji, tj. w sytuacji braku ograniczeń formalnych (cła, kontyngenty), zwłaszcza w pierwszych kilku miesiącach, gdyż według obecnych prognoz produkcja drobiarska we Wspólnocie nie zostanie jeszcze odbudowana do końca 2004 r. 8

11 Tabela 4 Porównanie cen na poziomie hurtu i detalu w wybranych krajach. (ceny w przeliczeniu na polskie złote za 1 kg mięsa) Źródło: Na podstawie: Agra Europe, Agrarmarkt, ZMP. 6. Spodziewane efekty rynkowe Według opublikowanego niedawno raportu Komisji Europejskiej, chociaż w świetle proponowanych zmian regulacji unijnych i przewidywanych wyższych cen pasz wysokobiałkowych, w sektorze drobiar skim Wspólnoty może wystąpić pewien wzrost kosztów produkcji, nadal jednak możliwości jego rozwoju będą duże. Dotyczy to zarówno produkcji, jak i konsumpcji mięsa drobiowego. Przewiduje się, że ceny tego mięsa w UE nawet po rozszerzeniu Wspólnoty o 10 nowych krajów, pozostaną bardzo konkuren cyjne w relacji do innych mięs jeszcze przez następnych kilka lat. Głównymi czynnikami sprawczymi będą tu: rozwijający się popyt na mięso drobiowe i preferencje konsumentów. 7. Podstawy prawne 7.1 Podstawowe akty prawne dotyczące rynku mięsa drobiowego w Unii Europejskiej: Rozporządzenie Rady EWG 2777/75 z 29 października 1975 r. ustanawiające wspólną organizację rynku drobiowego UE Rozporządzenie Rady 1906/90 z 26 czerwca 1990 r. dotyczące norm handlowych na mięso drobiowe Dyrektywa Rady UE nr 93/119/WE z 22 grudnia 1993 r. w sprawie przemieszczania, przetrzy mywania i uśmiercania zwierząt hodowlanych Rozporządzenie Komisji nr 572/1999 z 16 marca 1999 r. w sprawie zasad wzajemnej komunikacji między państwami członkowskimi a Komisją UE Dyrektywa 64/1994 z 14 grudnia 1994 r. nt. finansowania inspekcji zdrowia i kontroli mięsa świeżego i mięsa drobiu Podstawy prawne 9

12 7.2 Podstawowe akty prawne dotyczące rynku mięsa drobiowego w Polsce: Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. 1997, nr 60 poz. 369) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 stycznia 1999 r. (Dz. U. 1999, Nr 10, poz. 89) w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy prowadzeniu skupu i przetwórstwa mięsa zwierząt łownych oraz jego składowaniu Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 stycznia 1999 r. (Dz. U. 1999, Nr 10, poz. 90) w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy uboju zwierząt rzeźnych oraz rozbiorze i składowaniu mięsa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej mięsa drobiowego (Dz. U. 2003, nr 177, poz. 1734) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 września 2003 r. w sprawie szczegó łowych wymagań w zakresie składowania i transportu głęboko mrożonych artykułów rolno spożywczych (Dz. U. 2003, nr 177, poz. 1733) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowe go zakresu i metod wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej żywności i przestrzegania zasad higieny w procesie produkcji w zakładach produkujących lub wprowadzających żywność do obrotu (Dz. U. 2003, nr 6, poz. 77) Przetwórstwo drobiu 8. Bibliografia 1. Kijowski J., System HACCP w przemyśle drobiarskim w Hodowla i produkcja drobiu Poznań IV Forum Rolnicze Polagra Farm, Zalewski R. I., Zarządzanie jakością w produkcji żywności Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań Biuletyny Informacyjne Krajowej Rady Drobiarstwa Izby Gospodarczej z lat Adamowicz M., Rynek drobiu i jaj w serii Prawo rolne Unii Europejskiej a polski sektor rolny FAPA, Warszawa Integracja z Unią Europejską, FAPA, Warszawa Czechowski P., Proces dostosowania polskiego prawa rolnego i żywnościowego do prawa Unii Europejskiej, TWIGGER Dybowski G i inni: Rynek drobiu i jaj stan i perspektywy z serii Analizy Rynkowe IERiGŻ z lat Dybowski G., Kobuszyńska M., Analiza przekrojowa rynku drobiu i jaj oraz strategia rozwoju do 2005 r., IERiGŻ, Studia i Monografie nr 109, Dybowski G., Regulacje dotyczące rynku drobiu w Unii Europejskiej i w Polsce. Znaczenie informacji. Materiały opracowane dla Departamentu Przetwórstwa i Rynków Rolnych MRiRW, Warszawa kwie cień

13 9. Ważne organizacje Obecnie na rynku drobiarskim w Polsce funkcjonuje jedna podstawowa organizacja branżowa zrzesza jąca przetwórców drobiu: Krajowa Rada Drobiarstwa Izba Gospodarcza w Warszawie Warszawa, ul. Czackiego 3/5 tel/fax (0 22) , ig.com.pl Rada skupia przemysłowe przedsiębiorstwa drobiarskie. Jest też członkiem Europejskiego Związku Drobiarskiego. Ważne organizacje 11

14 Niniejsza broszura została opracowana na potrzeby internetowego serwisu info.org.pl. Serwis zawiera obecnie opracowania: Produkcja roślinna rośliny oleiste Ewa Rosiak zboża Michał Kisiel ziemniaki Wiesław Dzwonkowski owoce i warzywa Bożena Nosecka buraki cukrowe Łucja Chudoba Produkcja zwierzęca wołowina i cielęcina Danuta Rycombel, mleko Jadwiga Seremak Bulge wieprzowina Jan Małkowski, Danuta Zawadzka drób Grzegorz Dybowski jaja Mira Kobuszyńska Przemysł rolno spożywczy mięsny Danuta Rycombel drobiarski Grzegorz Dybowski tłuszczowy rośliny oleiste Ewa Rosiak owocowo warzywny Bożena Nosecka cukrowniczy Łucja Chudoba skrobi Wiesław Dzwonkowski przetwórstwo zbóż Michał Kisiel przetwórstwo jaj Mira Kobuszyńska Przetwórstwo drobiu Handel artykułami spożywczymi produktami pochodnymi Ewa Rosiak roślin oleistych zbożem Michał Kisiel owocami i warzywami Bożena Nosecka (świeżymi i przetworzonymi) cukrem Łucja Chudoba skrobią Wiesław Dzwonkowski mlekiem i produktami Jadwiga Seremak Bulge mlecznymi wołowiną i cieleciną Danuta Rycombel wieprzowiną Jan Małkowski, Danuta Zawadzka drobiem Grzegorz Dybowski jajami Mira Kobuszyńska Warunki gospodarowania dopłaty obszarowe Sylwia Radzyńska wsparcie wybranych Sylwia Radzyńska obszarów i grup Opracowania dotyczące produkcji i przetwórstwa ukazują się również drukiem 12

15

16